Kompyuter tarixi

Kompyuter atamasi ish stoli, noutbuk yoki planshet kabi ko’plab sohalarni qamrab oladi.

Gncnin tarixi

“GİM” tərkibinə daxil olan Məşğulluq agentliyi işəgötürənlərə təcrübəli mütəxəssislərin seçimi və iş axtaranlara boş iş yerləri xidmətlərini göstərir. «CV FORMASINI YÜKLƏ»

Biz bizim bölgədə turizmin inkişafını artırmaq qərarına gəldik, elə bu məqsədlə də şirkətin nəzdnində GİM Turistik agentliyi yaratdıq. Ətraflı.

Veb Studiya sizin biznesinizin daha səmərəli inkişaf etməsi üçün keyfiyyətli işlər görür. Bütün istəklərənizi nəzərə alaraq sifarişinizi yerinə yetirəcəyik. Ətraflı.

AZƏRBAYCAN ÜZRƏ TURLAR

TARİX

AZƏRBAYCAN TARİXİ

Azərbaycan torpaqlarında zəngin və özünəməxsus bir mədəniyyət, o cümlədən dövlətçilik ənənələri yaratmışdır.

BAKININ TARİXİ

Bakı şəhərinin nə vaxt yaranmasının hələ də dəqiq məlum olmadığına baxmayaraq, qədim tarixə malik olması şübhəsizdir.

GƏNCƏNİN TARİXİ

Gəncək tayfasının adından götürülmüş Gəncə şəhəri tarixin müxtəlif mərhələlərində paytaxt statusunu qoruyub saxlamışdır.

Qədim türk tayfalarından olan Gəncəklərin adından götürülmüş Gəncə şəhəri tarixin müxtəlif mərhələlərində paytaxt statusunu qoruyaraq Azərbaycanın qədim dövlətçilik və müstəqillik ənənələrinin qorunmasında mühüm əhəmiyyət kəsb etmiş, VII əsrdə xilafətin baş əyalət şəhəri, X əsrdə Arranın və Şəddadilərin paytaxtı, XI əsrdə Səlcuq, XII-XIII əsrlərdə Atabəylər dövlətinin iqamətgahlarından olmuşdur.
Görkəmli nizamişünas və şərqşünas alim Bertelsin apardığı elmi-tədqiqatlara görə 1139-cu ildə Gəncədə baş vermiş dəhşətli zəlzələdə 300 min əhali məhv olunmuşdur.
Nizami Gəncəvi, Əbül-Üla Gəncəvi ( XI), Məhsəti Gəncəvi (XII), Siti Gəncəvi (XII), Rəziyə Gəncəvi (XII), Doxtəri Siti Gəncəvi (XII), Ömər Gənci (XII), Əbubəkr Gəncəvi (XII), Əbu Həfs Gəncəvi (XII), Mirzə Şəfi kimi filosoflar, şairlər Gəncə şəhərinin elmi-mədəni mühitində yaşayıb yaratmışdırlar.
Nizami Gəncəvi doğma şəhərini 5 minillik mədəniyyətə malik olan Babilistanla müqaisə edərək “Mənim Babilim” deyə tərənnüm etmişdir.
Qədim tarixi və arxeoloji mənbələrdə Gəncə şəhərinin əsasının görkəmli türk sərkərdəsi və dövlət xadimi Əfrasiyab tərəfindən Gəncə çayının yarandıığı vadidə salındığı qeyd olunur. Gəncə bu ərazidə yüksək inkişaf edərək, çay boyunca Quzey istiqamətində liman şəhərinə çevrilmişdir. (Avesta “Coğrafi traktat” s 95)
Eramızın III əsrində yaşamış Roma müəllifi Yuliy Solin də Gəncənin xüsusi ilə Kür çayı vasitəsi ilə Hindistanla bağlayan yolların olmasını təsdiqləmişdir. (Yuli Solin. Tarix. s.145)
Eramızın I əsrində yaşamış Plini, Pompeyin yürüşü zamanı Hindistandan Baktriyaya, Oks çayına tökülən Baxtr çayına gəlib çıxmaq, bu çaydan Kaspi dənizi ilə Kür çayınacan getməyin və hind mallarının beş gündən gec olmayaraq quru yolla Pontdakı Fasisə çatdırılmasını təstiq etmişdir.
Alban tarixçisi Musa Kalankaytuklu yazırdı: “Gəncədən artıq qədim zamanlardan Azərbaycanı Gürcüstan və Ön Asiya ilə birləşdirən yol keçirdi. Bu zəngin ərazidə təşəkkül tapan möhtəşəm və qədim şəhərlərdən biri də Gəncə idi”. (Musa Kalankaytuklu. Albaniya Tarixi.s. 365)
coğrafiyaşünas Strabon yazırdı: «Bir dəfə əkilmiş torpaq iki və ya üç dəfə bar verir, birinci dəfə hətta birə əlliyə, həm də dincə qoyulmadan, dəmir yox kobud ağac xışla becərilərək, bütün düzənlik çaylarla və başqa sularla Babilistan və Misirdəkindən yaxşı suvarılır, bunun nəticəsində isə otlaqlarla doludur. Bundan başqa hava da oradakılardan təmizdir”. Strabon Gəncəni 5 minillik Misir və Babilistan mədəniyyətinin yerləşdiyi ərazi ilə müqaisə edirdi. (Strabon. Seçilmiş əsərləri. s 363)
E.ə. 400-cü illərdə episentri indiki Gəncə şəhərindən 25 km. cənubda olmuş dəhşətli zəlzələdən sonra şəhər təmamilə dağılmış və bu gün də yerli əhali tərəfindən Qala Yeri adlandırılmaqdadır. Bu ərazidə meşənin içərisində böyük bir sahəni əhatə edən şəhər qalıqları mövcuddur. Fars şahı Keyxosrovla Əfrasiyab arasında baş verən müharibə sözü gedən Gəncə Qalasının ətrafında baş vermişdir. (İsax Cəfərzadə. Gəncə tarixinə dair. s 24)
Yarandığı gündən ən azı 5 dəfə yerini dəyişən Gəncə geosiyasi və strateji cəhətdən əlverişli mövqeydə yerləşdiyindən daimi yadellilərin diqqət mərkəzində olmuş və hərbi basqınlarının fəlakətli dağıntılarına məruz qalmışdır və üzdən maddi tarixi sübutlar dövrlərçə talanmışdır.
Zare, Morqan, Virxov, Belk, Resler, İvanovski, Rozendorf, Şults, Skinder, Paritsenmayer, Hümmel qardaşları və İshak Cəfərzadə kimi görkəmli arxeoloqların apardıqları uzun müddətli arxeoloji tədqiqatları Gəncə şəhərinin ən azı 4000 illik tarixə malik olduğunu təsdiqləmişdir.
E.Ə III minilliyə aid metal əridilən kürələr, daş və gildən hazırlanmış qəliblər, bir sıra tunc əşyalar, alətlər və silahlar zamanlarına görə əsasən şəhər mədəniyyətinə xas olan metal işləmə sənətinin nümunələri Gəncə Dövlət Diyarşünaslıq Muzeyində saxlanılır.
Orta tunc dövrü eramızdan axırıncı rüblərindən başlamış eramızdan əvvəl II minilliyin ortalarına qədər davam etmişdir. Azərbaycanın orta tunc dövrünə aid Gəncə ərazisində Xöşbulaq, Gədəbəy, Gəncəçay kurqanları aşkar edilmişdir.
Cənubi Qafqazda Gəncə-Qarabağ mədəniyyəti adı ilə tanınan zəngin arxeoloji mədəniyyətin əsasını Gəncəçay vadisi, o cümlədən Gəncənin ətrafında aşkar olunan arxeoloji tapınıtılar (Zurnabad kurqanında monoxrom boyalı keramika) təşkil edir ( Fərrux Əhmədov. Gəncənin yerdəyişmə tarixi. c 55)
Qədim 5000 il tarixi olan Dərbənd-Şirvan-Tiflis karvan yolu üstə olan Qədim Gəncə hər iki istiqamətdə hərəkət edən karvanların dayanacaq yeri olmuşdur.
Belk Gəncəbasar da 400-dən artıq abidə qazmış, əldə etdiyi əşyaları Hamburq və Münhen muzeylərinə göndərmişdir. (Altman. Gəncənin tarixi oçerki. s 19)
E.Resler 1892-1903-cü illərdə Gəncəçay boyunda tədqiqat işləri apararaq şəhərin 4000 ildən artıq tarixə malik olması ilə bağlı bir çox arxeoloji materiallar üzə cıxarmış və hal-hazırda Sankt-Peterburq və Moskva muzeylərində saxlanılır.
1903-1914-cü illərdə B.O.Rozendorf Gəncəçay ərazisi boyunca elmi-tədqiqat işləri aparmış, Gəncəçay vadisində Yelenendorf və Çovdar kəndlərində şəhər mədəniyyətini əks etdirən qədim daş qutu qəbirləri açaraq ərazidə 5000 minillik mədəniyyətin mövcudluğunu isbatlayan son dərəcə qiymətli tarixi materiallar üzə çıxarmışdır. «İmperator arxeoloji komissiyasının hesabatları»nda dərc olunmuşdur.
1898-1903-cü illərdə B.Şults, 1905-ci ildə V.A.Skinder, 1908-ci ildə F.Lass, 1910-cu ildə E.P.Paritsenmayer Gəncəçay ərazisi boyunca qazıntı işləri apararaq tapılmış ərazidə 5000 minillik mədəniyyətin mövcudluğunu isbatlayan son dərəcə qiymətli tarixi materialları özləri ilə Almaniyaya aparmışlar ki, onlardan da bəzi nümunələr Berlin muzeyində qorunur. (Tiflis Dövlət Arxivi. Moskva Arxeoloji cəmiyyətinin hesabatı. t. v s. 33).
Şəhərin tarixi haqqında danışarkən bu şəhərin sosial-iqtisadi və mədəniyyət mərkəzi olduğunu qeyd etməmək mümkün deyil. Gəncə də ölkəmizin digər şəhərləri (Qəbələ, Naxçıvan, Şəki, Şamaxı) kimi gözəl coğrafi mənzərəyə sahib olan yaşayış məskəni olub tədricən şəhər kimi formalaşmışdır. VII əsrin birinci yarısında Gəncə İranlılar tərəfindən, ikinci yarısında isə Ərəblər tərəfindən dağıdılmışdır. VII əsrin axırlarında isə Gəncə Ərəblərlə Xəzərlərin döyüş meydanına çevrilmişdir. Azərbaycanın ərazisi aramsız olaraq bir birinin ardınca olan hücumlara məruz qalmış və əlbəttə ki, bunun bariz nəticəsi olaraq Gəncə şəhəri də bu basğınlardan ziyan görmüş və dağıntılara məruz qalmışdır. Aran xanlığının mərkəzi olan Bərdədən sonra Gəncə beynəlxalq ticarətdə mühüm rollardan birini oynamış və karvanların tez-tez keçdiyi və qaldığı yerlərdən biri olmuşdur.

O zamanlarda pul vahidi olaraq Ərəb dinarları və dirhəmlər istifadə edilirdi. X əsrdən, Bərdənin paytaxt statusunu itirdiyi dövrdən etibarən Gəncə şəhəri ölkənin sosial-iqtisadi və mədəni həyatında vacib rol oynamağa başladı. Şəhərin həyatında ticarət və incəsənət vacib faktorlardan birinə çevrildi. Burda incəsənətin inkişafı üçün hər cür şərait mövcud idi. Dəmir, mis, alüminium və digər mədənlər Gəncə şəhərinin ətrafında fəaliyyət göstərir və yerli sənətkarları xammalla təchiz edirdilər. Gəncə paytaxt olma yolunda xüsusi diqqəti hərbi qüvvəsinin qücləndirilməsinə yönəltmişdi. Həmçinin bu dövrdə qala divarları tikilmiş və onun ətrafında xəndək qazılaraq şəhərin mühafizəsi gücləndirilmişdi. IX-X əsrlərdə Ərəb xəlifətinin zəiflədiyi bir dövrdə Azərbaycanda Şirvanşahlar, Şəddadilər, Salarilər və Rəvvadilər müstəqil feodal dövlətləri yaranmağa başladı. X əsrin ortalarında Gəncə şəhəri Salarılərin hakimiyyəti altında olmuşdur. Daha sonra isə Şəddadilərin paytaxt şəhəri olmuşdur. I Fəzlunun (895-1030) hökmranlığı dövründə Gəncə ən güclü dövrlərini yaşamışdır.

Şəddadilər dövründə qala, saraylar, körpülər və karvansaraylar inşa edilmiş və burda pul kəsilməyə başlanmışdır. Şəhəri əhatə edən yeni və daha davamlı qala inşa edildi. 1063-cü ildə dəmirçi İbrahim məşhur Gəncə darvazalarını tikdi. Gəncənin geniş bir mərkəzə çevrildiyi bir dövrdə onun ərazisi də həmçinin böyüyərək genişləndi. Yeni ticari və sənaye zonaları tikilməyə başladı. İpək və ipək məmulatları nəinki yerli, həmçinin xarici alıcıların da rəğbətini qazandı. Gəncə həm də dini mərkəz sayıla bilərdi. Belə ki, Alban katolikosu mərkəzi Bərdədən Gəncəyə köçmüşdü. Qətran Təbrizi o dövrləri belə qələmə almışdı: “İndi Gəncə sanki Cənnəti xatırladır”. XI əsrin ortalarında Azərbaycan Səlcuqların işğalına məruz qalmışdı. Təbrizi tutduqdan sonra I Toğrul (1038-1068) 1054- cü ildə qoşunlarını Gəncə istiqamətində hərəkət elətdirdi. Gəncə hakimi Şavir I Toğrulun vassalı olmağa öz razılığını verdi. Şavir I Toğrula bahalı hədiyyə verərək onun şərəfinə xütbə oxutdurdu.

Səlcuqların aramsız basqınları XI əsrin ortalarında Şəddadi hökmdarı III Fəzlunu göstərilən müqavimətin yetərsiz olduğunu görərək gec də olsa təslim olmağa qərar verdi və münasib bir şəraiti gözləyərək yenidən hakimiyyətə gəldi. 1086-cı ildə Səlcuq hökmdarı Məlik şah (1072-1092) öz ordu başçısını, Bugayı Gəncəyə göndərdi. Yerli camaatın güclü müqavimətinə baxmayaraq Səlcuqlar şəhərin zəbtinə nail oldular. Döyüşdə Gəncə hökmdarı III Fəzlunu əsir götürdülər və bununla da 100 ildən artıq hakimiyyətdə olan Şəddadilər sülaləsinin hökmranlığına son verildi. Məlik şah Gəncə hakimi kimi öz oğlu olan Qiyas əd-din Taparı təyin etdi. Qiyas əd-din Məhəmməd Tapar (1105-1117) sultan seçildikdən sonra belə Gəncənin Səlcuq hökmdarı olaraq qaldı.

XII əsrin birinci yarısında Gəncə bir neçə dəfə Gürcü basqınlarına məruz qalmış, buna cavab olaraq Səlcuq ordusu Gürcüstana güclə soxularaq oraları talan etmişdir. Gəncə Səlcuq Türklərinə məğlub olana, yəni XI əsrə qədər Qafqaz Alban xristianlığının mərkəzi olmuşdur. 1139-cu ildə zəlzələ nəticəsində V əsrdə yaranmış orjinal şəhər dağılmış və XII əsrdə əvvəlkindən bir az şərqdə yenidən tikilmişdir. Əsas karvan yollarının üzərində yerləşməsi bu şəhəri vacib ticarət mərkəzlərindən birinə çevirmiş, lakin 1231-ci ildə Monqol basqınına məruz qalaraq yenidən dağıdılmışdı. XV əsrdə Gəncə Qaraqoyunlu dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdir.
XVI əsrdə isə şəhər Səfəvilər tərəfindən zəbt edilmişdi. 1606-cı ildən 1804-cü ilədək Rusiya İmperiyasına birləşdiyi dövrə qədər Gəncə İran imperiyasının tərkibində xanlıq mərkəzi olmuşdur. 1826-cı ildə Rus qoşunları İran qüvvələrini məğlubiyyətə düçar edərək onları burdan sıxışdırıb çıxarmışlar. Çoxlu sayda erməni, rus, alman köçkünləri burada yerləşdirilmiş, bununla da Gəncədə sənaye və ticari təkana (inkişafa) səbəb olmuşlar. Gəncə şəhəri qısa bir zaman müddətinə 1918-ci ildə yaradılmış müstəqil Azərbaycanın müvəqqəti paytaxtı olmuşdur. Tarixdəki dəyişikliklər həmçinin şəhərin adına da təsir etmişdir. “Gəncə” toponimi dərmanla əlaqədar olmayıb, kökünü “Gəncək” tayfalarından götürür. Şəhər 1804-cü ildən 1918-ci ilə qədər Çar I Aleksandrın arvadının adıyla (Yelizavetpol) adlandırılıb. Gəncə əvvəlki adını 1935-ci ilədək yenidən bərpa etmiş və 1935-ci ildə Kirovabad adlandırılmışdır. Daha sonra 1989-cu ildə bu ad yenidən qaytarılmış və indiyədək də şəhər Gəncə adını daşıyır.

Bölmə: TURİZM |

Müəllif: Admin |

Tarix: 13-08-2013, 20:41 |

Baxılıb: 5 851 |

Paylaş:

Kompyuter tarixi

Shu kunlarda biz kompyuterlar dunyosini hayotimizning deyarli barcha jabhalarida ishlatib, uni oddiy qabul qilamiz; elektron pochta xabarlari, oqim, ijtimoiy tarmoqlar, ish joyida va, albatta, ma’nosiz o’yinlar uchun (men sizga qarayman Clash of Clans!).

Savol shuki, biz haqiqatan ham ushbu texnologiya qayerdan kelib chiqqanligini bilamizmi?

Birinchi kompyuterni yoki birinchi zamonaviy kompyuterni kim ixtiro qilganini bilasizmi?

Ikkalasi o’rtasida farq bormi? Xo’sh, biz buni bilish uchun shu erdamiz.

Kompyuter nima?

Kompyuter – bu ma’lumotni qabul qilish va natijada ma’lumot yoki signal sifatida ishlab chiqarish uchun dastur tomonidan oldindan belgilangan operatsiyalar ketma-ketligini bajarishga qodir bo’lgan elektron qurilma.

Asl kompyuterlar hammamiz o’rganib qolgan Apple, HP yoki Dell qurilmalariga o’xshash joyda bo’lmagan.

Ular o’rni, telefon uskunalari va vakuum naychalarini ishlatadigan mexanik ravishda boshqariladigan ulkan jugerlar edi.

Asl kompyuter tushunchalarining aksariyati Ikkinchi Jahon urushi paytida ishlatilgan.

Eng mashhuri Alan Turing tomonidan yaratilgan Bomba bo’lib, u nemis Enigma kodlarini ochishda yordam bergan.

Bu erda biz kompyuterga, barchamiz yaxshi biladigan kompyuterning versiyasiga, shuningdek, unga ta’sir qilgan texnologiyaning asosiy ishlanmalariga e’tibor qaratamiz.

Shaxsiy kompyuter yoki Shaxsiy kompyuter texnologiya uchun juda katta sakrash edi va buning hammasi birinchi mikroprotsessorning rivojlanishi tufayli mashinalarni ancha arzon narxlarda sotilishiga imkon berdi va ularni iste’mol tovarlariga aylantirdi.

Kompyuter atamasi ish stoli, noutbuk yoki planshet kabi ko’plab sohalarni qamrab oladi.

Bu to’liq ro’yxatga yaqin emas, ammo bu erda muhim kompyuterlar va texnologiyalarning vaqt jadvalini keltirilgan.

1977

Uy kompyuterlarining birinchi to’lqini, “Uchlik”, Bayt jurnali tomonidan dublyaj qilingan.

Bular TRS-80 birinchi oyda 10000 dan oshiq sotilgan edi, shuning uchun u Z80 mikroprotsessoriga ega edi.

Commodore PET yangi sotuvga chiqarilgan MOS 6502 mikroprotsessoridan foydalangan va yuqori rangli grafikasi tufayli tezda Apple II tomonidan kaltaklangan va hatto standart ravishda kassetadagi “Breakout” o’yini bilan birga kelgan.

Bularning barchasi 4KB yoki 8KB RAMni taklif qildi, BASIC dasturlash tili va kassetalarni saqlash vositalaridan foydalangan.

1978

5 ¼ ”disket chiqarildi va avvalgi versiyalari bo’lgan bo’lsa ham, ular kompyuter uchun juda qimmat edi.

5 ¼ ”kompakt-disk chiqarilguncha kompyuter ma’lumotlarini saqlashning eng keng tarqalgan shakli edi.

1981

Men eng yaxshi eslagan operatsion tizim Windows 95 ishga tushirildi va katta muvaffaqiyati tufayli tizim uzoq vaqt davomida birinchi o’rinda turdi.

Plug and play kontseptsiyasidan foydalangan va ikonik start tugmasi, vazifalar paneli va minimallashtirish / maksimal darajaga ko’tarish va yopish imkoniyatiga ega bo’lgan ichki o’rnatilgan Internet-quvvatlashga ega bo’lgan birinchi Windows OS 95 bo’ldi.

1998

Har kimning sevimli qidiruvi Google yaratildi. Google veb-sahifalarni ko’rib chiqishda ko’plab o’zgarishlarni amalga oshirdi va Internetdan ko’proq odam foydalanayotganini ko’rdi.

1999

Apple yangi iBook-ni chiqardi, bu yangi sanoat standartidagi simsiz platforma uchun Wi-Fi uyasiga ega bo’lgan birinchi qurilma va boshqa brendlar tezda unga ergashdilar.

Wi-Fi uy sharoitida hisoblash ishlarini keskin yaxshilab, qaerda bo’lishingizdan qat’i nazar, ulanishga imkon beradi, demak, kompyuterlar tez orada yotoqxonalar va ishxonalarda kabelga ehtiyoj sezmay odatiy joy bo’lib qoladi.

2000

Dastlabki USB flesh-disklar sotildi, bu esa ma’lumotlarni qayta boshqarish tizimini takomillashtirdi.

Biroq, bu disketkalar uchun bo’lgani kabi CD uchun ham tezda o’lim bo’lmaydi.

2001

Zamonamizning eng ommabop operatsion tizimi – Windows XP chiqarildi.

XP hamma uchun talab bo’lgan standartga aylandi, uning hayoti davomida ko’plab versiyalar mavjud edi va eng yangi texnologiyalarni qo’llab-quvvatladi, shu jumladan masofaviy ish stoli, tizimni tiklash va shifrlash tizimi.

2002

Microsoft Tablet PC, nomidan ko’rinib turibdiki, birinchi haqiqiy kompyuter uslubidagi planshet edi.

U qalamga asoslangan sensorli displeydan foydalangan va Windows XP planshet versiyasini boshqargan, ammo og’irligi tufayli unchalik muvaffaqiyatga erishmagan.

Bu, shuningdek, rasmiy ravishda 1 milliard kompyuter sotilgan yil edi.

2004

Uyda hisoblash uchun o’yinni o’zgartiradigan yil. Facebook shu kungacha 1 milliarddan ortiq foydalanuvchini jalb qila boshladi.

Internetga ulanishning sodda va arzon usulini taqdim etgan Skype ham chiqarildi.

2005

Bu yil juda sevilgan IBM vafot etdi, chunki u o’zini Lenovo-ga sotdi.

YouTube 2005 yilda ishga tushirilgan bo’lib, barchamizga kechiktirishning cheksiz usullarini taklif qildi.

2006

Bu yil Microsoft-ning eng katta muvaffaqiyatsizligi Windows Vista-ga yo’l berdi.

Vista birinchi marta Bitlocker drayverini shifrlash dasturini, ko’proq yo’naltirilgan media markazini va yangi ko’rinishini taklif qiladigan katta muvaffaqiyat bo’lishi kerak edi.

Biroq, bu muvaffaqiyatsizlikka duchor bo’lgan o’zim ham, matbuot va texnika bilan muvaffaqiyatga erishish juda uzoq edi.

U cheklangan miqdordagi mos haydovchilar kabi ko’plab muammolar bilan muddatidan oldin chiqarilgan.

2007

Asus Netbooks deb nomlangan birinchi ultra portativ noutbuk Eee-ni chiqardi, bu atama Intel tomonidan ishlab chiqilgan.

Eee kichik o’lchamlari, arzonligi va vazni tufayli juda katta muvaffaqiyatga erishdi. U 4 Gb disk va 7 dyuymli ekranga ega edi va o’zlarining versiyasini chiqaradigan ko’plab boshqa brendlar bilan hisoblashning yangi to’lqiniga yo’l ochdi.

Bu yil Estoniya dunyoda uy sharoitida hisoblashning ahamiyatini Internetda umumiy saylovlarni o’tkazishda aniq isbotladi.

Texnik jihatdan uy sharoitida hisoblanmasa ham, bu yil Apple iPhone chiqarildi va planshet singari ko’plab odamlar shaxsiy kompyuterlaridan uzoqlashib ketishdi.

2009

Windows 7, hatto shuncha yillar va qayta ixtirolardan so’ng ham, ko’plab kompaniyalar uchun tanlov.

Windows 7 simsiz ulanish davri uchun Microsoft noutbuklarning muvaffaqiyati va yo’lda ulanish zarurligini anglab etgandan so’ng qurilgan.

2010

Barchaning eng taniqli plansheti bo’lgan Apple iPad dunyoga keldi.

9,7 dyuymli sensorli displeyi va mavjud dasturlar to’plami bilan u tez orada xaridorlar orasida katta shov-shuvga aylandi va raqobatdosh Android-ga asoslangan qurilmalar bozorni suv bosa boshladi.

2012

Microsoft Surface ajraladigan klaviatura va tepki bilan har ikkala dunyoning eng yaxshisi, sizga planshetning qulayligi va noutbukdan foydalanish imkoniyatini berdi.

Bu, shuningdek, sensorli dastur va plitka interfeysi bilan Windows 8 ning davri edi.

Windows 8 sensorli qurilmalar va an’anaviy shaxsiy kompyuterlar bilan ishlash uchun birinchi haqiqiy ko’p platformali dasturiy ta’minot edi. Unda dasturlar bozori bo’lgan Windows do’koni namoyish etildi.

Sensorli qurilmalar uchun ajoyib tizim bo’lsa-da, an’anaviy kompyuter uchun unchalik muvaffaqiyatli bo’lmaganday tuyuldi, eng katta shikoyat esa start tugmasi.

2013

Apple MacBook inqilobli Retina displey texnologiyasidan foydalangan, uning dyuymiga 400 piksel va atrofidagi eng nozik noutbuklardan biriga aylangan.

2015

Windows 10 chiqarildi, birinchi oyda 10 ta ishlaydigan 75 million qurilmani ko’rish uchun OSni bepul yangilash.

Microsoft, albatta, chegaralarni oshirib, tizimni sezilarli darajada yaxshilab, Cortana deb nomlangan Apple kompaniyasining Siri-ga o’xshash ovozli tizimni taklif qildi va boshlang’ich satrining qaytishi ko’plab skeptiklar yana bir bor Microsoft-ga tushishdan xursand bo’lishdi.

Xulosa

Shunday qilib, biz boramiz, birinchi kompyuterlar asosan urush o’yinlari uchun qurilgan ulug’vor mexanik mashinalardan boshqa narsa emas edi.

“Uchbirlik”, ayniqsa, Apple uchun birinchi sakrash bo’ldi, uy kompyuterini o’rnatdi va Commodore 64 va Apple Macintosh kabi qurilmalarga yo’l ochdi, bu esa kompyuterni yanada arzonlashtirdi va ish stoliga GUI kabi yangi tushunchalarni kiritdi. dunyo.

Noutbuklarning yaratilishi uy kompyuterining oxirini yozganday tuyuldi, foydalanuvchilar ushbu qurilmalarning portativligini katta hajmli ish stoliga nisbatan juda yaxshi ko’rdilar va planshet o’zining teginish texnologiyasi va kattaligi bilan ko’pchilik mijozlar uchun tobutning so’nggi mixi bo’ldi.

Disketdan fleshkaga, Windows 1.0 dan 10 gacha, Apple II-dan Asus Eee-ga qadar bo’lgan har qanday kontseptsiya bizning kompyuterimiz va umuman uy kompyuterimizdan foydalanish uslubimizni tubdan o’zgartirdi.

Har doim yangilarga, tezkorlarga, osonlarga va boshqalarga xohish bo’ladi va men shaxsan kelajak kutayotganini kutishim mumkin emas.

2009 yilda noutbuklar rasmiy ravishda ish stoli kompyuterlarini, 2013 yilda esa planshetlar statsionar kompyuterlarni va noutbuklarni ortda qoldirib, 2016 yilga kelib 200 million donadan oshdi.

Shunday qilib, siz qaysi qurilmani o’qiyotganingizda, qaerdan kelib chiqqanligini, asl nusxalarini eslang va barchasi biz kompyuter deb bilgan narsalarning chegaralarini oshiradi.

tarixi

6) наука, изучающая последовательное развитие, последовательные изменения какой-л. области природы, культуры, знания. Azərbaycan dilinin tarixi история азербайджанского языка, musiqi tarixi история музыки, teatr tarixi история театра

7) совокупность фактов и событий, связанных с кем-, ч ем-л. Operanın yaranma tarixi belədir такова история создания оперы, tanışlığın tarixi история знакомства

8) происшествие, событие, случай. Tarixi uzundur длинная история

9) отдалённое время с его событиями, происшествиями, прошлое. Bu kitab bizim üçün artıq bir tarixdir эта книга для нас – уже история, onun faciəli tarixi var его история трагична

2. дата, число (пометка на документе, письме и т.п. о времени его написания). Məktubun tarixini qoymaq поставить дату (число) на письме, датировать письмо, əmrin tarixi дата приказа

3. летосчисление (система определения времени по годам от какого-л. условленного момента). Azərbaycan teatrının tarixi 1873-cü ildən başlanır азербайджанский театр начинает своё летосчисление с 1873 г

прил. исторический. Tarix fakültəsi исторический факультет, tarix elmi историческая наука

◊ tarix boyu на протяжении истории; tarixdə görünməmiş невиданный в истории; tarixə yazılmaq вписаться в историю; tarixin təkərlərini geri döndərməyə çalışmaq стараться, попытаться повернуть колесо истории вспять; canlı tarix живая история; tarix susur kim, nə haqqında история умалчивает о ком, о чём; tarix açmaq пространно рассказывать о чём-л.; tarixdə adı qalanlar великие мира сего; tarixdə iz qoyanlar оставившие след в истории

сущ. памятник:

1. архитектурное или скульптурное сооружение в память какого-л. лица, события. Sabirin abidəsi памятник Сабиру, abidə qoymaq поставить памятник, abidənin qoyulması сооружение памятника

2. сооружение на могиле в память умершего

3. предмет материальной культуры прошлого. Tarixi abidə исторический памятник, qədim abidələr древние памятники, memarlıq abidəsi памятник архитектуры

4. произведение древней письменности. Yazılı abidələr письменные памятники, mədəniyyat abidələri памятники культуры

1) изготовление, производство. Məhsul buraxılışı выпуск продукции
2) тех. выпускание расплавленного металла из доменной печи. Ərintinin buraxılışı выпуск плавки
3) тех. количество расплавленного металла, выпущенного за один раз из доменной печи (плавка)

4) выход в обращение (денежных знаков, ценных бумаг и т.п. ). Lotereya biletlərinin buraxılışı выпуск лотерейных билетов

5) группа лиц (курс, класс), окончивших учебное заведение одновременно. Bizim buraxılış наш выпуск, Universitetin keçənilki buraxılışı прошлогодний выпуск Университета

6) отчисление из учебного заведения по завершении обучения. Bu il bizim fakültədə buraxılış olmayacaq в этом году на нашем факультете не будет выпуска, şagirdlərin buraxılışı sabah olacaqdır выпуск учащихся состоится завтра

7) издание, печатание. Qəzetin buraxılışı выпуск газеты
2. пуск. Obyektin buraxılışı пуск объекта
3. отпуск. Dərman buraxılışı отпуск лекарств(а)
4. выход. Buraxılış tarixi дата выхода
1. выпускной

1) относящийся к выпуску учашихся из учебного заведения. Buraxılış imtahanları выпускные экзамены, buraxılış axşamı выпускной вечер

2) предназначенный для выхода (жидкости, газа, расплава, металла и т.п. )
2. пусковой. Buraxılış obyekti пусковой объект
3. пропускной. Nəqliyyatın buraxılış qabiliyyati тех. пропускная способность транспорта
4. отпускной. Buraxılış qiyməti отпускная цена
5. выходной. Buraxılış göstəriciləri библ. выходные данные

1. восстановление (приведение чего-л. в прежнее состояние). Xalq təsərrüfatının bərpası восстановление народного хозяйства, müharibədə dağılmış şəhərlərin bərpası восстановление разрушенных войной городов

2. реставрация (произведений искусства). Şəkillərin bərpası реставрация картин, qədim abidələrin bərpası реставрация древних памятников

1. восстановительный. Bərpa dövrü восстановительный период, bərpa işləri восстановительные работы; bərpa cərrahlığı восстановительная хирургия

2. реставрационный. Bərpa işləri реставрационные работы
◊ bərpa etmək: 1. восстанавливать, восстановить

1) возрождать, возродить. Yolları bərpa etmək восстановить дороги, sənaye və nəqliyyatı bərpa etmək воостановить промышленность и тарнспорт

2) перен. возвращать, вернуть в прежнее общественное и правовое положение. Vəzifəsinə bərpa etmək воостановить в должности

3) воспроизводить, воспроизвести. Yaddaşında bərpa etmək воостановить в памяти; 2. реставрировать. Tarixi abidəni bərpa etmək реставрировать исторический памятник; bərpa olmaq (olunmaq)

1. восстанавливаться, быть воостановленным
2. возрождаться, быть возрожденным. Qədim rəqslər bərpa olunur возрождаются старинные танцы
3. реставрироваться, быть реставрированным
2. собир. человечество. Bəşər tarixi история человечества

1. свет, вселенная, земной шар. Bütün cahanda во всем мире, bütün cahanı dolaşmaq (gəzmək) объездить (объехать, облететь) весь мир, cahana yaymaq распространять по всему миру (свету), cahanda məşhur известный во всем мире, rüsvayi cahan olmaq опозориться на весь мир, cahana səs salmaq греметь по всему миру, прославиться на весь мир, cahanda tayı olmamaq не иметь себе равных во всем мире, cahana car çəkmək объявить на весь мир, cahanda birinci первый в мире

2. человеческое общество, население на земном шаре. Bütün cahan bilir ki … весь мир знает, что …; cahan bu qanunsuzluğu görmür ki? разве мир не видит этого беззакония?

3. земная жизнь в противоположность неземной, потусторонней (согласно религиозным представлениям). Məndə sığar iki cahan, mən bu cahana sığmazam (Nəsimi) во мне вместятся оба мира, но в этот мир я не вмещусь (Насими)

4. жизнь (время от рождения до смерти). Fani cahan бренный мир, işıqlı cahan светлый мир

прил. мировой (такой, который охватывает весь мир, имеет значение для всего мира). Cahan tarixi мировая история, Birinci cahan müharibəsi Первая мировая война

1
сущ. от глаг. canlanmaq: l. оживление:
1) мед. возвращение к жизни. Toxumaların canlanması (dirilməsi) оживление тканей

2) выход из состояния вялости, апатии, безразличия. Tonqal başında bir canlanma var idi у костра было такое оживление

3) наполненный жизнью, движением; суета, возбуждение. Salonda canlanma оживление в зале, məktəbi canlanma bürüdü школу охватило оживление, küçələrdə böyük bir canlanma var улицы полны оживления

4) интенсивность, активность; развитие, сдвиг. İşində canlanma kimin, nəyin оживление в работе кого, чего, iqtisadiyyatda canlanma nəzərə çarpır (hiss olunur) чувствуется оживление в экономике, mədəni həyatda canlanma оживление в культурной жизни, nəzərə çarpacaq bir canlanma заметное оживление

5) прилив сил, бодрости (после болезни, отдыха и т.п. )
6) восстановление жизненных сил, возрождение. Ölkənin canlanması оживление страны
7) пробуждение. Təbiətdəki canlanma оживление в природе
8) появление живого, жизнерадостного выражения в глазах, на лице

9) возрождение, возникновение вновь (о чувствах, мыслях, представлениях и т.п. ). Xəyalında canlanma kimin оживление в памяти чьей, xatirələrdə canlanma оживление в воспоминаниях

2. воссоздание, воплощение, воспроизведение. Bədii obrazlarda canlanma воплощение в художественных образах, tarixi hadisələrin canlanması воссоздание исторических событий

2
сущ. от глаг. canlanmaq 2
1
1. оживать, ожить:
1) возвращаться, вернуться к жизни, стать снова живым, воскресать; воскреснуть

2) обретать, обрести чувствительность, способность действовать (о частях тела). Elə bil gözləri yenidən canlandı будто снова ожили глаза

3) испытывать, испытать прилив сил, бодрости; оживляться. İstirahətdən sonra canlanmaq ожить после отдыха

4) восстанавливать, восстановить свои жизненные силы, возрождаться, возродиться

5) повеселеть, оживиться (выйти из состояния вялости, прийти в бодрое, приподнятое настроение). Məclis canlandı компания оживилась

6) пробуждаться, пробудиться (о природе). Təbiət canlandı природа ожила (оживилась), yağışdan sonra əkinlər canlandı после дождя посевы ожили

7) проявляться, проявиться с новой силой, возродиться. Hisslər canlandı (oyandı) чувства ожили (пробудились)

8) о появлении живого, жизнерадостного выражения в глазах, на лице; оживиться (становиться, стать ярче, живее, выразительнее). Sifəti təbəssümlə canlandı лицо оживилось улыбкой, gözləri sevinc işığı ilə canlandı глаза оживились светом радости

9) вновь возникать, возникнуть, возрождаться, возродиться (о чувствах, представлениях и т.п. ). Xatirələr canlandı воспоминания ожили, xəyalında canlanmaq kimin ожить (оживиться) в памяти чьей; yenidən canlanmaq вновь ожить (воскреснуть), hadisə bütün təfsilatı ilə canlandı происшествие ожило во всех деталях

2. открываться, откры ться, предстать взору (о панораме, виде, пейзаже и т.п. ). Gözlərim önündə ucsuz-bucaqsız düzlər canlandı перед моим взором открылись бескрайние просторы, qarşımızda gözəl mənzərə canlandı перед нами предстала красивая панорама

3. оживляться, оживиться:

1) становиться, стать более интенсивным, деятельным. Dərnəyin fəaliyyəti (işi) canlandı оживилась работа кружка, ticarət canlandı оживилась торговля, əlaqələr canlanır связи оживляются

2) наполняться, наполниться жизнью, движением, деятельностью, стать шумным; оживать, ожить. Qatar gəldi, vağzal canlandı поезд прибыл, вокзал оживился, şəhər canlandı город оживился

3. воссоздаваться, быть воссозданным (быть творчески воспроизведенным, изображенным). Tarixi hadisələr ekranda canlandı исторические события воссозданы на экране

4. воплощаться, быть воплощённым в чём-л. Bədii obrazlarda canlanmaq быть воплощенным в художественных образах

5. возрождаться, возродиться. Sənaye canlanır (dirçəlir) промышленность возрождается
2
1. здороветь, поздороветь
2. полнеть, пополнеть; толстеть, потолстеть

прил. многотомный (состоящий из многих или нескольких томов). Çoxcildli əsər многотомное произведение, çoxcildli ədəbiyyat tarixi многотомная история литературы, çoxcildli nəşr многотомное издание, çoxcildli lüğət многотомный словарь, çoxcildli istintaq materialları многотомные следственные материалы, Nizami əsərlərinin çoxcildli külliyyatı многотомное собрание сочинений Низами

См. также в других словарях:

• tarixi — sif. <ər.> 1. Həqiqətən olmuş, həqiqətə uyğun olan, uydurma olmayan. Tarixi fakt. Tarixi şəxsiyyət. Tarixi şərait. 2. Tarix üçün əhəmiyyəti olan, tarixə daxil olmuş; əhəmiyyətli, əlamətdar. Tarixi qurultay. – Bakı ən mühüm, ən tarixi günlər … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• tarixi — ə. 1) tarixə aid olan, tarixdə olan; 2) tarixdə tayıbərabəri olmayan; qeyri adi, fövqəladə … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• tarixi-hicri — is. <ər.> Hicri tarix (Məhəmmədin Məkkədən Mədinəyə köçdüyü vaxtdan hesablanan müsəlman təqvimi) … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• tarixi-miladi — is. <ər.> Miladi tarix (İsanın anadan olduğu gündən hesablanan təqvim) … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• Cäğfär Taríxı — The Cäğfär Taríxı (Tatar Cyrillic: Җәгъфәр тарихы, pronounced [ʑæɣˈfær tʌrɯɪˈxɯ]; Russian: Джагфар Тарихы, in English generally Djagfar Tarikhy, via the Russian transliteration of the Tatar name; Tatar for History of Cäğfär) is a controversial… … Wikipedia
• müqayisəli-tarixi — sif. Hadisələrin tarixi və müqayisəli öyrənilməsinə əsaslanan. Müqayisəli tarixi üsul. Müqayisəli tarixi dilçilik … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• müvərrəxən — ə. tarixi yazıldığı halda, tarixi qoyularaq … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• tarix — is. <ər.> 1. Bir hadisənin baş verdiyi, cərəyan etdiyi vaxt; keçmiş həyata aid olub adamların hafizəsində qalmış fakt və hadisələrin məcmusu. Tarixin təcrübəsi göstərir ki. . . Məsələnin tarixi. – <Nüşabə:> Şanlı tariximiz görməmiş… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• tarix — ə. 1) müəyyən işin görüldüyü vaxt (ay, gün və il); 2) həmin vaxtı göstərən rəqəm; 3) cəmiyyətin inkişafından bəhs edən elm. Tarixi din din tarixi; tarixi hicri hicri tarix (Məhəmməd peyğəmbərin Məkkədən Mədinəyə köçdüyü vaxtdan hesablanan… … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• tarixilik — is. 1. Hər hansı bir şey və ya hadisənin törəməsinin və inkişafının, onu doğuran konkret tarixi şəraitlə bağlı olaraq öyrənilməsi, hadisələrə tarixi yanaşma prinsipi. 2. Tarixi faktlarla uyğunluq, tarixən dəqiq və düz olma. Tarixi romanda… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• qəsidə — ə. bir hadisəni və ya onun qəhrəmanını mədh edən mənzumə. Qəsidei qərra’ gözəl qəsidə, bədii cəhətdən yaxşı yazılmış qəsidə; qəsidei tarixi konkret tarixi hadisəyə həsr olunmuş qəsidə, tarixi qəsidə … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti