Iəlik sünni kitablarında

İman gətirib yaxşı əməllər edənlər isə yaradılmışların ən yaxşılarıdır.Onlardan öz Rəbbi yanındakı mükafatı (ağacları) altından çaylar axan Ədn cənnətləridir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, onlar da Allahdan.(Quran. 98:7, 8)

Şiə sözünün mənası və yaranma tarixi

Şiə sözünün mənası lüğət kitablarında tabe, ardıcıl kimi göstərilmişdir.

Әrəb dilində “şiətur-rəcul” sözü deyildikdə, o kişinin arxasıyca gedən, ona tabe olan mənası nəzərdə tutulur.
Məşhur Әhli-sünnə lüğət və ədəbiyyatçıları Firuzabadi “Qamusul-lüğət” və İbni-Әsir “Nihayətul-lüğət” kitabında şiə sözünün mənası haqda belə yazırlar:
“Həqiqətən bu ad (şiə) Әli (ə)-ı və onun Әhli-beytini sevənlərə şamil olurdu. Daha sonra bu ad onrlar üçün xüsusiləşdi”.
Şiə məzhəbi ardıcılları Әli (ə)-ın tabeləri olduqları üçün onlara aid edilən bu ad sonradan xüsusiləşdi. Belə bir sual ortaya çıxır: Nə üçün bu məzhəb Həzrət Məhəmmədin (s) ümməti kimi müsəlman deyil, sonradan qondarılmış şiə adını daşıyır?
Cavab:
1.Biz insanlar yalnız və yalnız öz yaradanımıza baş əyir, Ona itaət edirik. Allahdan başqa heç bir kəsin əmrinə itaət etmək bizim vəzifəmiz deyildir. Fiziki və ya mənəvi gücündən asılı olmayaraq, kimsənin bizlərə göstəriş vermək hüququ yoxdur. Lakin əmr və itaət sahibi olan Allah-taala bizlərə müəyyən bir şəxsə itaət etməyi əmr edərsə, bu şəxsin itaəti bizim üçün vacib sayılır. Bu şəxsin itaəti, onun əmrlərinə tabe olmaq bilavasitə Allah-taalanın əmrinə itaət etmək deməkdir.
Allah-taala bəşəriyyətin atası Adəmi yaratdıqdan sonra bütün mələklərə onun qarşısında səcdə etməyi əmr etdi. Bu səcdə Allahın Öz icazəsi və əmri ilə olduğu üçün sözsüz ki, Allah-taalanın Özünə səcdə hesab olunur. Uca və əzəmətli Allah bizlərin hidayəti üçün həzrət Məhəmmədi (s) peyğəmbərlik məqamına təyin etdi. O həzrətin bütün əmrlərinə itaət etməyi bizlərə əmr etdi. Allah Rəsulunun əmrlərinə itaət etmək heç də Allahdan qeyrisinə itaət etmək sayılmır. Bu itaət bilavasitə Allah qarşısında baş əymək, Onun əmrlərinə tabe olmaqdır. Necə ki, “Nisa” surəsinin 80-cı ayəsində buyurulur:
“Hər kəs peyğəmbərə itaət edərsə, Allaha itaət etmişdir”.
Bu məntiqlə həzrət Peyğəmbər (s) müsəlmanlara müəyyən bir şəxsin itaətini əmr edərsə, bu itaət bütün müsəlmanlara vacib olur. Bu şəxsin itaəti Peyğəmbərin (s) itaəti və bilavasitə Allah-taalanın itaəti sayılır. Biz gələcək bəhslərimizdə isbat edəcəyik ki, Allahın Rəsulu bütün müsəlmanlara özündən sonra Әli (ə)-a itaət etməyi vacib buyurmuşdur.
Deməli, əgər Әli (ə)-ın itaəti Peyğəmbərin (s) əmri və göstərişidirsə, onun ardıcılı (şiə) olmaq Peyğəmbər (s) itaətindən kənara çıxmaq deyildir.
2.Şiə sözünün həzrət Peyğəmbərdən (s) sonra qondarılması həqiqətə uyğun deyildir. Bu söz hətta Qurani-Kərimdə də işlədilmiş, insanların bəziləri digərlərinin şiəsi adlandırılmışdır. “Saffat” surəsinin 83-cü ayəsində İbrahim peyğəmbər (ə) Nuh peyğəmbərin (ə) şiəsi kimi təqdim olunur:
“Onun (Nuh) şiələrindən biri İbrahim idi”.
Şiə sözü Peyğəmbərin (s) zamanında da işlədilmiş, bu barədə yüzlərlə hədis və rəvayətlər nəql olunmuşdur.
Böyük əhli-sünnə alimi, hədisşünas Hafiz Әbu-nəim İsfahani mötəbər sənədlərlə İbni Abbasdan nəql edir:
“Bəyyinə surəsinin 7-ci ayəsi nazil olduqdan sonra:
“İman gətirib saleh əməl edənlər ən yaxşı məxluqdurlar. Onların mükafatı Rəbblərinin hüzurunda altından çaylar axan cənnət bağlarıdır. Onlar əbədi olaraq bu bağlarda qalarlar. Allah onlardan, onlar da Allahdan razıdırlar”.
Peyğəmbər (s) Әli (ə)-a üzünü tutaraq buyurdu:
Ya Әli, onlar sən və sənin şiələrindir. Qiyamət günü sən və sənin şiələrin Allahdan razı, Allah da sizdən razı olar.”
Həmçinin bu mötəbər hədis aşağıdakı əhli-sünnə kitablarında yazılmışdır:
1.Mənaqib ‒ Әbul-müəyyəd ibni Әhməd Xarəzmi;
2.Şəvahidut-tənzil fi qəvaidit-təfsil ‒ Hakim Әbul-Qasim Ubeydullah ibni Әbdullah Әl-Həskani;
3.Kifayətut-talib ‒ Məhəmməd ibni Yusif Gənci;
4.Təzkirətu xəvassil-ümmə fi mərifətil ümmə ‒ Sibt ibni Cuzi.
5.Durrul-mənsur fi kitabillahil-mə’sur ‒ Cəlaləddin Siyuti;
6.Səvaiq ‒ İbni Həcər;
7.Nihayə ‒ İbni Әsir;
8.Cəvahirul-əqdəyn ‒ Әllamə Səmhudi;
9.Füsulul-mühimmə ‒ Nurəddin Әli ibni Məhəmməd ibni Әhməd Maliki.
Әhli-sünnə raviləri (hədisşünaslar) Seyyid Әli Həmdani Şafei “Məvəddətul-qurba” kitabında və İbni Həcər “Әs-səvaiqul-mühriqə” kitabında həzrət Peyğəmbərin (s) xanımı Ümmu-Sələmədən nəql edirlər ki, Peyğəmbər (s) buyurdu:
“Ya Әli, sən və sənin səhabələrin, sən və sənin şiələrin cənnətdə olacaqlar”.
Bu hədislərdən mə’lum olur ki, şiə sözü heç də sonradan qondarılmış bir termin deyildir. Әksinə, bu kəlmə Peyğəmbərimizin (s) dilindən bəyan olunmuşdur və o həzrət, Әli (ə)-ın tərəfdarlarını şiə adlandırmışdır.

Milli.Az

Şiəlik sünni kitablarında

Rasulullahın (s) Əlini (əs) və onun şiələrini təriflədiyi hədislər bir çox klassik Əhli Sünnə mətnlərində, və hətta İbn Həcər Əl Makki kimi alimlərin şiələrə qarşı yazdıqları kitablarında yer alır. Məsələni çox uzatmamaq üçün, biz onlardan yalnız bir neçəsini sitat gətirəcəyik:

Aşağıdakı ayədə Allah (st) Əli şiələrini tərif edir:

İman gətirib yaxşı əməllər edənlər isə yaradılmışların ən yaxşılarıdır.Onlardan öz Rəbbi yanındakı mükafatı (ağacları) altından çaylar axan Ədn cənnətləridir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, onlar da Allahdan.(Quran. 98:7, 8)

Məhəmməd bin Əli İbn Cəririn təfsirində 33-cü cild, səhifə 146-da (Misir nəşri) qeyd edir ki, Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Yaradılmışların ən yaxşısı Əli və onun şiələridir.”

Cəlalədin Suyuti (849-911) bütün dövrlərin ən yüksək qiymətləndirilən sünni alimlərindən biridir. Bu ayənin təfsirində o, 3 ravi zəncirinə əsaslanaraq yazır ki, peyğəmbər (s) öz səhabələrinə bu ayədə məqsədin Əli və onun şiələri olduğunu deyir.

“Canım əlində olana and olsun ki, bu o (hz Əli) və onun şiələri Qiyamət günündə qurtuluşa çatanlardır” (Təfsir Durrə Mənsur, cild 6, səh. 379, Misir nəşri).

Bu hədisi nəql etmiş 3 səhabə (1) Əli (əs) özü, (2) Cabir ibn Abdulla Ənsari, (3) Abdulla ibn Abbasdır. Bu məktəbin əksər alimləri ravilərin doğru hədis danışan olduqlarını etiraf edirlər. Bunlar şiə kitabında olsaydı siz onları saxta hesab edəcəkdiniz, amma bu hədislərin sizin öz kitablarınızda olması alimlərinizi dolaşdırıb.

Əli (əs) və onun şiələri istisna olmaqla, başqa heç bir səhabə və onun ardıcılları haqqında elə bir hədis yoxdur ki, Peyğəmbər (s) onlara cənnəti vəd versin.

Yuxarıdakı ayənin təfsirində başqa sünni alimləri də Cabir bin Abdullah Ənsaridən olan hədisi qeyd etmişlər.

(Fəthəül bəyan təfsiri, cild 10, səh 333, Misir nəşri və Fəthəül Qadir təfsiri, cild 5, səh. 477)

Həzrət Abdullah bin Abbas rəvayət edir: “Bu ayə nazil olanda peyğəmbər (s) dedi: «Əli, sən və sənin şiələrin Haqq-hesab günü üzü gülənlərdən olacaqsız.»” (Dürrə Mənsur Təfsiri, cild 6, səh 379, Misir nəşri)

Əhməd bin Həcr əl Məkki özünün Səvaiq əl Mühriqa əsərində, 159-cu səhifədə (Misir nəşri) İmam Dar Qatanidən sitat gətirir: “Ey Əbəl Həsən, sən və sənin Şiələrin cənnətə daxil olacaqlar.”

İbn Həcr əl Məkkinin şiələrə qarşı yazdığı Səvaiq əl Mühriqa kitabında imam Təbəranidən yazır:

“Ya Əli! Dörd nəfər hər kəsdən öncə cənnətə daxil olacaqlar. Mən, sən, Həsən, Hüseyn, bizim ardımızca sənin nəslin onların ardınca xanımlarımız və bizim şiələrimiz də bizim sağ və sol tərəfimizdə duracaqlar”

Təfsir Durrə Mənsurda (cild 6, səh. 379, Misir nəşri) həzrət Əli Rəsulullahın (s) belə buyurduğunu deyir:

“Bu ayəni eşitməmisiniz: «Allahdan onların mükafatları bitib tükənmək bilməyən aşağısından çaylar axan bağçalar olacaq, onlar orada həmişəlik qalacaqlar». Bu ayədə məqsəd sən və sənin şiələrindir, mən Kövsər hovuzunda sizinlə görüşəcəyimə sizə söz verirəm.»”

Şafii alimi əl Mağazlı Ənəs bin Malikdən gələn rəvayətdə peyğəmbərin (saas) belə buyurduğunu deyir:

“Yetmiş min insan sorğu-sualsız cənnətə gedəcək, sonra Peyğəmbər Əliyə döndü və dedi ki, ‘onlar sənin şiələrinin içərisindən olacaq və sən onların İmamları olacaqsan”

Mənaqib Əli əl Mürtəza, səh 184, Mağzali əl Şafii

Şiələrin ən tanınmış tarixçilərindən biri Abu Muhamməd əl-Həsən ibn Musa özünün Firaq-əl Şiə (şiə firqələri) adlı kitabında bildirir ki, şiəlik müqəddəs peyğəmbərin (saas) vəfatına qədər yaranmamışdı:

“Rəsulallah (saas) Hicri ilinin Rəbiül-əvvəl ayının 10-da, 63 yaşında vəfat etdi. Onun peyğəmbərliyi 23 il sürdü, anası Əminə bin Vəhab bin Abd ƏL-Manaf bin Zuhra bin Kilaab bin Murra bin Kab bin Luay bin Qalib idi. Onun vəfatıyla ümmət 3 qrupa bölündü. Onlardan biri Əli ibn Əbu Talibin şiələri idi və onlardan şiəliyin digər qolları yarandı. Başqa bir qrup, yəni Ənsar xələf olduqlarına görə haqq tələb etdilər və Sad bin Übadə əl-Xəzrəcini rəsmi inaqurasiyaya çağırdılar. Üçüncü qrup Əbu Bəkr bin Əbu Quhafəyə beyət etdi və səbəb olaraq bildirdilər ki, rəsulullah (saas) vəfatından əvvəl heç kimi vəsisi təyin etmədi və seçməyi Ümmətin ixtiyarına buraxdı. (Firaq əş-Şiə, səh. 23-24)

Müəllif bildlirir ki, şiə əqidəsinin kökü, yəni Əli ibn Əbu Talibin (əs) rəsulullahın (saas) vəsisi və xəlifəsi olduğu inancı, peyğəmbərlik missiyası ilə tam eyni vaxtda başlamışdır.

Rəsuləllaha (saas) gələn ilk əmr onun ən yaxınlarını xəbərdar etmək idi:

“Və ən yaxın qohumlarını qorxut” (Quran 26:214)

Rəsulullah (s) bu ayəyə uyğun olaraq şerinə (ayəsinə) yaxın qohumlarını topladı və ilk İslama dəvət nitqini söylədi:

Ey Əbdül Müttəlib övladları, ərəb kişilərinin arasında elə bir kəs tanımıram ki, onlar bəşəriyyətə mənim verə biləcəyimdən daha yaxşısını versinlər. Mən bu həyatın və sonrakı həyatın ən xeyirlisini gətirmişəm, belə ki, Rəbbim mənə sizi bir yerə toplamağımı əmr etmişdir. Aranızdan kim mənə bu işdə kömək edər və kim mənim qardaşım, vəsim və varisim (xəlifəm) olar? Onlar hamısı üz çevirdilər və baxmayaraq ki, aralarında ən kiçiyi, ən zəyifi və ən çəlimsizi mən (Əli) idim, irəli çıxdım və dedim: “Ey Allahın rəsulu, mən sizin köməkçiniz olaram.” Sonra Müqəddəs Peyğəmbər əlini mənim çiynimə qoydu və dedi: “Bu sizin arasında mənim qardaşımdır, vəsim və varisimdir. Ona qulaq asın və ona itaət edin”.

Bu hadisə Dəvət zula-e-şira hadisəsi adlandırılır və saysız-hesabsız Sünni alimləri bunu oxşar şəkildə nəql etmişdir:

Təbərinin Tarixi, cild 2, səh 217, İngilis dilindən tərcümə V.M.Vatt, cild 6, səh. 90-91.
Təbərinin Təfsiri, cild 19, səh. 121
İbn Əsir, Tarix, cild 2, səh 62
Müsnəd, Əhməd bin Hənbəl, cild 1, səh 159
Kifayət əl Talib, əl Gənci, səh 89
Xəsais, əl Nəsai, səh 18
Şərhi Nəhcül Bəlağa, ibn Əbil Hədid Mötəzili, cild 3, s. 255
Şərh əl Şifa, əl Xifaci, cild 3, səh. 37
Tarix, Əbül Fida, cild 1, səh. 116
Tarix, İbn Əsakir, cild 1,s. 85
Dürrə Mənsur, Cəlaləddin Suyuti, cild 5, s. 97
Camiəl Cəşami, Suyuti, cild 7 s. 392
Tafsir, Əl Xəzzin Əlauddin Bağdadi, s. 390
Təfsir əl Xəzin, Əlauddin əl Şafii, cild 3, s. 371
Şəvahid əl Tənzil, Əl Həsəkani, cild səh 371
Kənzül Ümmal, əl Müttəqi əl Hindi, cild 14, səh 15
Əl Sirah əl Hələbiyyə, cild 1, səh. 311
Dəlail əl Nəbəviyyə, əl Beyhəqi, cild 1, səh 428
Əl Müxtəsər, əl Fida, cild 1, s. 116
Muhammədin həyatı, Hüsnain Həykəl, səh 104 (ilk Ərəb nəşri, ikinci nəşrdə səbəbi bilinmədən silinmişdir)
Tədhib Əl Əthar, cild 4, s. 62
İlkin mənbələrdə Muhamməd, Marin Lings, s. 51
Missiyasının lap başlanğıcında hz Məhəmməd (s) 3 əsas prinsip müəyyən edir ki, bunları da əl Müzəffəri “Şiəliyə dəvət” adlı kitabında dəqiqliklə qeyd edib:

1. Allah birdir.
2. Həzrət Muhamməd (s) Onun rəsuludur.
3. Əli Rəsulullahın qardaşı, vəsisi və xəlifəsidir.

Başqa sözlə, şiəlik bütün əsaslarıyla mövcud idi, yalnız adı yox idi. Əl Müzəffərinin qeyd etdiyi kimi Şiə əqidəsinin kökü Dəvətə birləşdirilmişdi və rəsulullahın (s) vəfatından sonra şiə adı xüsusi qrupa verildi. Əl Nubaxti bunları öz şərhində verir.

Beləliklə, hər iki ziddiyyət əslində bir-birini təsdiqləyir.

Təlhə və Zübeyr Osmanın qanının alınmasında Əli ilə ixtilafa düşdülər. Əli onlarla mübarizə etmək üçün qüvvələrini səfərbər etdi və bu zaman onun ardıcıllarına şiə adı verildi.

(Əl Fihrist, İbn Əl Nadim, s. 249, Ehsan Elahi Zahir s. 25, Əş Şiyətü vət Təşəyyü)

Cəməl döyüşündə Əliyə (əs) tərəfdar olanlar şiə adlandırıldı.

Elahi artiq vəfat etdiyinə görə, bunu köçürdən alim utanmadan bizə göstərə bilərmi ki, müəllif harda deyir ki, bu, şiə sözünün ilk dəfə istifadə olunduğu vaxtdır? Nadim bildirir ki, Cəməl döyüşünə qədərki vaxtda ilahi təqdir olaraq deyil, camaatın fikrinə görə Əli şiəsi sözü artıq geniş yayılmışdı. Beləliklə, bu siyasi birləşmə deyildi, Əliyə tərəfdar olanlar onun şiələri, siyasi müttəfiqləri idi, bu o demək deyil ki, Şiə sözü bu hadisədən əvvəl mövcud deyildi. Burda şiə adı tamamilə aydınlaşdırıldı, o kəslər ki, xəlifə Əli (əs) ilə vuruşurdular, onlar şiə adlanırdı. Necə olur ki, bu əvvəlki rəvayətlərlə ziddiyyət təşkil edir?
Hər kəsi qınaq obyektinə çevrilməyi qırağa qoymağı,ağlı,vicdanı və düşüncəsi ilə haqqı axtarmağı məsləhət görürük. Axirətdə ana öz balasının hayına qalmadığı vaxtı bizlərə Əhli beytə xatir qorusun.
bu məqalə sizə bəs etməyə bilər . Çalışın axtarın araşdırın. O hədisləri qəbul edin ki hər iki məhzəb onları qəbul edir. Onda haqqın nə olduğunu görəcəksiz.
paylaşaq

Şiə kitablarının siyahısı

Şiə kitablarının siyahısı — Şiə əqidəli şəxslər tərəfindən yazılmış məşhur kitablar.

Mündəricat

• “Ali-Muhəmmədin sirləri” – Süleym ibn Qeys əl-Hilali
• “Risalə əl-haqq li İmam Zeynəlabidin əleyhissalam” – (müəllif:)Əli ibn Hüseyn; (yazan:) Əli ibn Əbu Həmzə əs-Sumali
• “Kitab əz-Zühd” – Əli ibn Əbu Həmzə əs-Sumali
• “Kitab ən-Nəvadir” – Əli ibn Əbu Həmzə əs-Sumali
• “Misbah əş-Şəriə” — Cəfər əs-Sadiq
• “Tövhidi Müfəzzəl” – (müəllif:)Cəfər əs-Sadiq; (yazan:) Müfəzzəl ibn Ömər
• “Məsailu Əli ibn Cəfər əleyhissalam” — Əli ibn Cəfər əs-Sadiq [1]
• “Rza əleyhissalamın itrət və ümmətin fərqi haqqında kəlamı” — (müəllif:)Əli ibn Musa ər-Rza; (yazan:)Reyyan ibn Səlt
• “Came” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bəzənti
• “Nəvadir” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bəzənti
• “Məsail” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bəzənti
• “əl-Məhasin” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bərqi
• “Qurbul-İsnad” – Abdullah ibn Cəfər əl-Himyəri
• “Bəsair əd-Dərəcat” – Məhəmməd ibn Həsən əs-Səffar
• “Firəq əş-Şiə” – Səd ibn Abdullah əl-Əşəri əl-Qummi
• “Kitab əl-Məqalat vəl-Firəq” – Həsən ibn Musa ən-Novbəxti
• “Kitab əl-Kafi” – Məhəmməd ibn Yəqub əl-Kuleyni
• “Kamil əz-Ziyarat” – İbn Qəvləveyh
• “Şərh əl-Əxbar” – Qazi Nöman ibn Məhəmməd Təmimi Məğribi
• “Mən lə Yəhduruhul-Fəqih” – Şeyx Səduq
• “Uyunu Əxbar ər-Rza” – Şeyx Səduq
• “əl-İrşad fi Mərifəti Hucəcillah ala əl-İbad” – Şeyx Müfid
• “Təhzibul-Əhkam” – Şeyx Tusi
• “Əl-İstibsar fi Məctulifə fihi min əl-Əxbar” – Şeyx Tusi
• “Nəhcül-bəlağə” – Şərif Razi
• “Cəvahirus-Səniyyə fi Əhadisil-Qüdsiyyə” – Hürr Amili
• “‎Biharul-Ənvaril-Camiəti li Durəri-Əxbaril-Əimmətil-Əthar” – Əllamə Məclisi
• “Mizanul-hikmət” – Məhəmməd Məhəmmədi Reyşəhri

• “Təfsiri Əbu Həmzə əs-Sumali” — Sabit b. Dinar
• “Təfsiri Qummi” — Əli ibn İbrahim əl-Qummi
• “Təfsiri Fırat” — Fırat ibn İbrahim əl-Kufi
• “Təfsiri Əyyaşi” — Məhəmməd ibn Məsud əl-Əyyaşi
• “Ət-Tibyan fi təfsiril-Quran” — Şeyx Tusi
• “Məcməül Bəyan” — Şeyx Təbərsi
• “Əl-Bəyan fi təfsiril Quran” — Əbülqasim Xoyi
• “Əl-Mizan fi təfsiril Quran” — Əllamə Təbatəbai
• “Bürhan” — Bəhrani
• “Nurüs-səqəleyn” — Həvizi
• “Nümunə” — Nasir Məkarim Şirazi və heyət
• “Nur” — Möhsin Qiraəti
• “Təsnim” — Cəvadi Amuli

• “Tarix” – əl-Yəqubi
• “Kamal əd-Din və Təmam ən-Nimə” – Şeyx Səduq
• “Təzkirətul Əxtar” – Şeyx Müfid
• “Muruc əz-Zəhəb və Məadin əl-Cəvahir” – əl-Məsudi
• “Tarixe-Qum” – Həsən ibn Məhəmməd ibn Həsən Qummi (HQ. IV əsr)
• “Tarixi-Rey” – Müntəxəbüddin (HQ. VI əsr)
• “Tarixi-Rey” – Əbu Səd Mənsur ibn Hüseyn Abin [2]
• “Təbəristanın tarixi” – İbn İsfəndiyar (HQ. VI əsr)
• “Tarixi-royan” – Mövlana Övliyaullah Amuli
• “Lühuf” (Məlhuf) — Seyid ibn Tavus
• “Müntəhal-amal”, “Tətimmətül-Müntəha”, “Nəfəsül-məhmum və nəfsətül-məsdur”, “Beytül-əhzan”, “əl-Küna vəl-əlqab”, “Fəvaidür-Rezəviyyə” — Şeyx Abbas Qumi
• “Ənsarül-Hüseyn” — Şəmsüddin
• “Əbədiyyət nuru” – Cəfər Sübhani
• “Vilayət günəşi” – Cəfər Sübhani

• “Kamiluz-Ziyarat” – İbn Qavliveyh
• “Vəsailüş-Şiə” – Şeyx Hürr Amili

• “Rical əl-Bərqi — Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bərqi
• “İxtiyari mərifətir-rical” – Şeyx Tusi
• “əl-Fihrist” – Şeyx Tusi
• “Rical ən-Nəcaşi” – Şeyx Əhməd Nəcaşi
• “Mərifətu əxbari ər-rical” – Məhəmməd ibn Ömər Kəşşi
• “Xulasətul-Əqval” – Əllamə Hilli
• “Mucəm ər-ricalil-hədis” – Seyyid Əbul Qasim Xoyi

İctimai-coğrafi

• “Nihəl əl-Ərəb” – Məhəmməd ibn Bəhr Rəhəni [3][4][5]
• “Əl-Büldan vəl-Məsahə” – Məhəmməd ibn Xalid əl-Bərqi [6]
• “Əl-Büldan vəl-Məsahə” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bərqi
• “Ət-Tibyan fi Əhvalil-Büldan” – Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bərqi [7][8]
• “Əl-Büldan vəl-Məsahə” – Məhəmməd ibn Abdullah əl-Himyəri [9]

• “Səhifeyi Səccadiyyə” – İmam Səccad
• “Məfatihul-cinan” – Şeyx Abbas Qumi

Şiə-Sünni mübahisəsi

• “Əl-Müraciat” – Şərəfuddin Amili
• “Pişəvər gecələri” – Sultani-Vaizin Şirazi

Adı	Əsil adı	Müəllif	Cildlərinin sayı	Səhifələrin sayı	Yazıldığı tarix	Qeydlər
Süleym ibn Qeys əl-Hilali kitabı	Kitabi Süleym ibn Qeys əl-Hilali	Süleym ibn Qeys əl Hilali	1	480	VII-VIII əsrlər	[1]
Təfsiri Əbu Həmzə	Təfsiri Əbu Həmzə əs Sumali	Sabit ibn Dinar əs-Sumali	1	477	VIII əsr	[2]
Risalə əl-Haqq li İmam Zeynülabidin	Risalə əl-Haqq li İmam Zeynəlabidin ə.s.	Əli ibn Əbu Həmzə əs-Sumali	c	d	e	f
Tövhidi Mufəzzəl	Tövhidi Mufəzzəl	Müfəzzəl ibn Ömər əl-Kufi	1	183	VIII əsr	[3] 2012-09-10 at the Wayback Machine
Came	Came	Əhməd ibn Məhəmməd Bəzənti	c	d	VIII-IX əsrlər	f
Nəvadir	Nəvadir	Əhməd ibn Məhəmməd Bəzənti	c	d	VIII-IX əsrlər	f
Məsail	Məsail	Əhməd ibn Məhəmməd Bəzənti	c	d	VIII-IX əsrlər	f
Qurbul İsnad	Qurbul İsnad	Abdullah ibn Cəfər əl-Himyəri	1	539	e	[4]
Bəsair əd-Dərəcat	Bəsair əd-Dərəcat	Məhəmməd ibn Həsən əs-Səffar	c	d	e	[5]
Yəqubi Tarixi	Tarix	Əhməd ibn Əbu Yəqub İshaq ibn Vazeh İsfahani Yəqubi	d	e	f
Firəq əş-Şiə	Firəq əş-Şiə	Səd ibn Abdullah əl Əşəri əl-Qummi	c	d	e	f
Məqalat vəl-Firəq	Kitab əl-Məqalat və əl-Firəq	Həsən ibn Musa ən-Novbəxti	c	d	e	f
əl-Kafi	Kitab əl-Kafi	Məhəmməd ibn Yaqub əl-Kuleyni əl-Razi	8	d	IX-X əsrlər	[6]
Mürucuz-Zəhəb	Muruc əz-Zəhəb və Məadin əl-Cəvahir	Əbulhəsən Əli ibn Hüseyn ibn Əli əl-Məsudi	c	d	e	f
Tarixe-Qum	Tarixe-Qum	Həsən ibn Məhəmməd ibn Həsən Qummi	997-998
əl-Məhasin	əl-Məhasin	Əhməd ibn Muhəmməd əl Bərqi	2	X əsr	[7] [ölü keçid]
Rical əl-Bərqi	Əhməd ibn Məhəmməd əl-Bərqi	1	66	e	[8] 2015-06-22 at the Wayback Machine
Mən lə Yəhduruhul-Fəqih	Mən lə Yəhduruhul-Fəqih	Məhəmməd ibn Əli ibn Bəbaveyhi	c	d	X əsr	[9]
Uyunu Əxbar ər-Rza	Uyunu Əxbar ər-Rza	Məhəmməd ibn Əli ibn Bəbaveyhi	c	d	X əsr	[10]
Kamaluddin	Kamal əd-Din və Təmam ən-Nimə	Şeyx Səduq	d	e	[11]
əl-İrşad	əl-İrşad fi Mərifəti Hucəcillah ala əl-İbad	Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Nöman	c	388	X-XI əsr	[12]
Təzkirətul-Əxtar	Təzkirət əl-Əxtar	Şeyx Müfid	c	d	e	f
Təhzibul-Əhkam	Təhzib əl-Əhkam	Şeyx Tusi	c	d	XI əsr	[13] [ölü keçid]
əl-İstibsar	əl-İstibsar fi Məctulifə fihi min əl-Əxbar	Şeyx Tusi	c	d	XI əsr	[14]
Ət-Tebyan	Ət-Tibyan fi Təfsiril Quran	Məhəmməd ibn Həsən ət-Tusi	10	d	e	f
ər-Rical	Rical	Şeyx Tusi	1	d	e	f
Fihrist	əl-Fihrist	Şeyx Tusi	c	d	e	f
Rical ən-Nəcaşi	Fihrist əl-Rical	Şeyx Əhməd ən-Nəcaşi	c	d	e	f
Nəhcül Bəlağə	Nəhcül Bəlağə	Seyid Əbulhəsən Məhəmməd Əbu Əhəməd Rəzi	1	796	X-XI əsr	f
Hədisi Qüdsi	Cəvahirus Səhiyyə fi Əhadisil Qüdsiyyə	Şeyx Hürr Amili	c	d	e	f
Biharul Ənvar	‎Biharul Ənvaril Camiəti li Durəri Əxbaril Əimmətil Əthar	Əllamə Məhəmməd Baqir Məclisi	110	40 000 (təxmin)	1659-1734	[15]
Mizanul Hikmət	Mizanul Hikmət	Məhəmməd Məhəmmədi Reyşəhri	8	d	e	f
Təfsiri Qumi	a	Əli ibn İbrahim əl-Qumi	c	d	e	f
Təfsiri Fırat	a	Fırat ibn İbrahim əl-Kufi	c	d	e	f
Təfsiri Əyyaşi	a	Məhəmməd ibn Məsud əl-Əyyaşi	c	d	e	f
Məcməul Bəyan	Əl-Bəyan fi Təfsiril Quran	Şeyx Təbərsi	c	d	e	f
Əl-Mizan	Əl-Mizan fi Təfsiril Quran	Əllamə Təbatəbai	d	e	f
Kamiluz-Ziyarat	Kamil əz-Ziyarat	Əbulqasim Cəfər ibn Məhəmməd Qumi	c	d	e	f
Vəsailuş Şiə	Vəsail əş Şiə	Şeyx Hürr Amili	c	d	e	f
Rical əl-Kəşşi	Mərifətu Əxbar ər-Rical	Məhəmməd ibn Ömər Kəşşi	6	d	e	[16] 2015-06-22 at the Wayback Machine
Miratul Uqul	Mirat əl-Uqul fi Əxbar aəl əl-Rəsul	Əllamə Məhəmməd Baqir Məclisi	26	[17]
Mocəm Ricalil-Hədis	Mucəm Rical əl-Hədis	Seyyid Əbulqasim əl-Xoyi	50	[18]
Əl-Müraciat	Əl-Müraciat	Əbdülhüseyn Şərafəddin əl-Musəvi
Pişəvər gecələri	Şebhai Peşavər	Sultani Vaizin Seyid Məhəmməd Şirazi	1

İstinadlar

1. ↑ Şeyx Tehrani, “əz-Zəriə”, 20/360 2014-08-17 at the Wayback Machine
2. ↑ “Əz-Zəriə”, c. 3, səh. 254
3. ↑ “Mocəmul-Üdəba”, c. 18, səh. 31
4. ↑ “Əl-Vafi bil-Vəfayat”, c. 2, səh. 244
5. ↑ “Əz-Zəriə”, c. 24, səh. 83
6. ↑ “Əz-Zəriə”, c. 3, səh. 145
7. ↑ “Kitabşinasiye asare mərbut be Qum”, səh. 18
8. ↑ Rafei, “Ət-Tədvin”, səh. 44-48
9. ↑ Şeyx Nəcaşi, “Rical”, səh. 355

• “əz-Zəriə ila təsanifiş-şiə” — Ağa Büzürg Tehrani
• “Əyanuş-şiə” — Seyyid Mühsin Əmin

Həmçinin bax

• İslam
• Şiəlik
• On iki imam şiəliyi
• Cəfərilik
• Şiə alimlərinin siyahısı
• Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuş şiə kitablarının siyahısı

Xarici keçidlər

• Şiəlik və tarixşünaslıq-4 2016-03-04 at the Wayback Machine
• Kərim Uçar, “Şiə alimlərinin bioqrafiyası”, Berlin-2007, 1. cild (türkcə)
• imamların a.s və səhabələrinin r.a kitabları (azərb.)

Avqust 17, 2021
Ən son məqalələr

Əhməd Mehbalıyev

Əhməd Mete Işıqara

Əhməd Midhət

Əhməd Mollaçiyev

Əhməd Muxtarov

Əhməd Mühib Dıranas

Əhməd Mətin-Dəftəri

Əhməd Mədəni Qüdsizadə

Əhməd Naxçıvani

Əhməd Necdət Sezər

Ən çox oxunan

Pudinq

Puebla

Puebla-de-Saraqosa

Puebla döyüşü

Puent-a-Pitr (rayon)

şiə, kitablarının, siyahısı, şiə, əqidəli, şəxslər, tərəfindən, yazılmış, məşhur, kitablar, mündəricat, hədis, təfsir, tarix, əqidə, rical, ictimai, coğrafi, şiə, sünni, mübahisəsi, siyahı, istinadlar, mənbə, həmçinin, xarici, keçidlərhədis, redaktə, muhəmmədi. Sie kitablarinin siyahisi Sie eqideli sexsler terefinden yazilmis meshur kitablar Mundericat 1 Hedis 2 Tefsir 3 Tarix 4 Eqide 5 Rical 6 Ictimai cografi 7 Dua 8 Sie Sunni mubahisesi 9 Siyahi 10 Istinadlar 11 Menbe 12 Hemcinin bax 13 Xarici kecidlerHedis Redakte Ali Muhemmedin sirleri Suleym ibn Qeys el Hilali Risale el haqq li Imam Zeynelabidin eleyhissalam muellif Eli ibn Huseyn yazan Eli ibn Ebu Hemze es Sumali Kitab ez Zuhd Eli ibn Ebu Hemze es Sumali Kitab en Nevadir Eli ibn Ebu Hemze es Sumali Misbah es Serie Cefer es Sadiq Tovhidi Mufezzel muellif Cefer es Sadiq yazan Mufezzel ibn Omer Mesailu Eli ibn Cefer eleyhissalam Eli ibn Cefer es Sadiq 1 Rza eleyhissalamin itret ve ummetin ferqi haqqinda kelami muellif Eli ibn Musa er Rza yazan Reyyan ibn Selt Came Ehmed ibn Mehemmed el Bezenti Nevadir Ehmed ibn Mehemmed el Bezenti Mesail Ehmed ibn Mehemmed el Bezenti el Mehasin Ehmed ibn Mehemmed el Berqi Qurbul Isnad Abdullah ibn Cefer el Himyeri Besair ed Derecat Mehemmed ibn Hesen es Seffar Fireq es Sie Sed ibn Abdullah el Eseri el Qummi Kitab el Meqalat vel Fireq Hesen ibn Musa en Novbexti Kitab el Kafi Mehemmed ibn Yequb el Kuleyni Kamil ez Ziyarat Ibn Qevleveyh Serh el Exbar Qazi Noman ibn Mehemmed Temimi Megribi Men le Yehduruhul Feqih Seyx Seduq Uyunu Exbar er Rza Seyx Seduq el Irsad fi Merifeti Hucecillah ala el Ibad Seyx Mufid Tehzibul Ehkam Seyx Tusi El Istibsar fi Mectulife fihi min el Exbar Seyx Tusi Nehcul belage Serif Razi Cevahirus Seniyye fi Ehadisil Qudsiyye Hurr Amili Biharul Envaril Camieti li Dureri Exbaril Eimmetil Ethar Ellame Meclisi Mizanul hikmet Mehemmed Mehemmedi ReysehriTefsir Redakte Tefsiri Ebu Hemze es Sumali Sabit b Dinar Tefsiri Qummi Eli ibn Ibrahim el Qummi Tefsiri Firat Firat ibn Ibrahim el Kufi Tefsiri Eyyasi Mehemmed ibn Mesud el Eyyasi Et Tibyan fi tefsiril Quran Seyx Tusi Mecmeul Beyan Seyx Tebersi El Beyan fi tefsiril Quran Ebulqasim Xoyi El Mizan fi tefsiril Quran Ellame Tebatebai Burhan Behrani Nurus seqeleyn Hevizi Numune Nasir Mekarim Sirazi ve heyet Nur Mohsin Qiraeti Tesnim Cevadi AmuliTarix Redakte Tarix el Yequbi Kamal ed Din ve Temam en Nime Seyx Seduq Tezkiretul Extar Seyx Mufid Muruc ez Zeheb ve Meadin el Cevahir el Mesudi Tarixe Qum Hesen ibn Mehemmed ibn Hesen Qummi HQ IV esr Tarixi Rey Muntexebuddin HQ VI esr Tarixi Rey Ebu Sed Mensur ibn Huseyn Abin 2 Teberistanin tarixi Ibn Isfendiyar HQ VI esr Tarixi royan Movlana Ovliyaullah Amuli Luhuf Melhuf Seyid ibn Tavus Muntehal amal Tetimmetul Munteha Nefesul mehmum ve nefsetul mesdur Beytul ehzan el Kuna vel elqab Fevaidur Rezeviyye Seyx Abbas Qumi Ensarul Huseyn Semsuddin Ebediyyet nuru Cefer Subhani Vilayet gunesi Cefer SubhaniEqide Redakte Kamiluz Ziyarat Ibn Qavliveyh Vesailus Sie Seyx Hurr AmiliRical Redakte Rical el Berqi Ehmed ibn Mehemmed el Berqi Ixtiyari merifetir rical Seyx Tusi el Fihrist Seyx Tusi Rical en Necasi Seyx Ehmed Necasi Merifetu exbari er rical Mehemmed ibn Omer Kessi Xulasetul Eqval Ellame Hilli Mucem er ricalil hedis Seyyid Ebul Qasim XoyiIctimai cografi Redakte Nihel el Ereb Mehemmed ibn Behr Reheni 3 4 5 El Buldan vel Mesahe Mehemmed ibn Xalid el Berqi 6 El Buldan vel Mesahe Ehmed ibn Mehemmed el Berqi Et Tibyan fi Ehvalil Buldan Ehmed ibn Mehemmed el Berqi 7 8 El Buldan vel Mesahe Mehemmed ibn Abdullah el Himyeri 9 Dua Redakte Sehifeyi Seccadiyye Imam Seccad Mefatihul cinan Seyx Abbas QumiSie Sunni mubahisesi Redakte El Muraciat Serefuddin Amili Pisever geceleri Sultani Vaizin SiraziSiyahi RedakteAdi Esil adi Muellif Cildlerinin sayi Sehifelerin sayi Yazildigi tarix QeydlerSuleym ibn Qeys el Hilali kitabi Kitabi Suleym ibn Qeys el Hilali Suleym ibn Qeys el Hilali 1 480 VII VIII esrler 1 Tefsiri Ebu Hemze Tefsiri Ebu Hemze es Sumali Sabit ibn Dinar es Sumali 1 477 VIII esr 2 Risale el Haqq li Imam Zeynulabidin Risale el Haqq li Imam Zeynelabidin e s Eli ibn Ebu Hemze es Sumali c d e fTovhidi Mufezzel Tovhidi Mufezzel Mufezzel ibn Omer el Kufi 1 183 VIII esr 3 Arxivlesdirilib 2012 09 10 at the Wayback MachineCame Came Ehmed ibn Mehemmed Bezenti c d VIII IX esrler fNevadir Nevadir Ehmed ibn Mehemmed Bezenti c d VIII IX esrler fMesail Mesail Ehmed ibn Mehemmed Bezenti c d VIII IX esrler fQurbul Isnad Qurbul Isnad Abdullah ibn Cefer el Himyeri 1 539 e 4 Besair ed Derecat Besair ed Derecat Mehemmed ibn Hesen es Seffar c d e 5 Yequbi Tarixi Tarix Ehmed ibn Ebu Yequb Ishaq ibn Vazeh Isfahani Yequbi d e fFireq es Sie Fireq es Sie Sed ibn Abdullah el Eseri el Qummi c d e fMeqalat vel Fireq Kitab el Meqalat ve el Fireq Hesen ibn Musa en Novbexti c d e fel Kafi Kitab el Kafi Mehemmed ibn Yaqub el Kuleyni el Razi 8 d IX X esrler 6 Murucuz Zeheb Muruc ez Zeheb ve Meadin el Cevahir Ebulhesen Eli ibn Huseyn ibn Eli el Mesudi c d e fTarixe Qum Tarixe Qum Hesen ibn Mehemmed ibn Hesen Qummi 997 998el Mehasin el Mehasin Ehmed ibn Muhemmed el Berqi 2 X esr 7 olu kecid Rical el Berqi Ehmed ibn Mehemmed el Berqi 1 66 e 8 Arxivlesdirilib 2015 06 22 at the Wayback MachineMen le Yehduruhul Feqih Men le Yehduruhul Feqih Mehemmed ibn Eli ibn Bebaveyhi c d X esr 9 Uyunu Exbar er Rza Uyunu Exbar er Rza Mehemmed ibn Eli ibn Bebaveyhi c d X esr 10 Kamaluddin Kamal ed Din ve Temam en Nime Seyx Seduq d e 11 el Irsad el Irsad fi Merifeti Hucecillah ala el Ibad Mehemmed ibn Mehemmed ibn Noman c 388 X XI esr 12 Tezkiretul Extar Tezkiret el Extar Seyx Mufid c d e fTehzibul Ehkam Tehzib el Ehkam Seyx Tusi c d XI esr 13 olu kecid el Istibsar el Istibsar fi Mectulife fihi min el Exbar Seyx Tusi c d XI esr 14 Et Tebyan Et Tibyan fi Tefsiril Quran Mehemmed ibn Hesen et Tusi 10 d e fer Rical Rical Seyx Tusi 1 d e fFihrist el Fihrist Seyx Tusi c d e fRical en Necasi Fihrist el Rical Seyx Ehmed en Necasi c d e fNehcul Belage Nehcul Belage Seyid Ebulhesen Mehemmed Ebu Ehemed Rezi 1 796 X XI esr fHedisi Qudsi Cevahirus Sehiyye fi Ehadisil Qudsiyye Seyx Hurr Amili c d e fBiharul Envar Biharul Envaril Camieti li Dureri Exbaril Eimmetil Ethar Ellame Mehemmed Baqir Meclisi 110 40 000 texmin 1659 1734 15 Mizanul Hikmet Mizanul Hikmet Mehemmed Mehemmedi Reysehri 8 d e fTefsiri Qumi a Eli ibn Ibrahim el Qumi c d e fTefsiri Firat a Firat ibn Ibrahim el Kufi c d e fTefsiri Eyyasi a Mehemmed ibn Mesud el Eyyasi c d e fMecmeul Beyan El Beyan fi Tefsiril Quran Seyx Tebersi c d e fEl Mizan El Mizan fi Tefsiril Quran Ellame Tebatebai d e fKamiluz Ziyarat Kamil ez Ziyarat Ebulqasim Cefer ibn Mehemmed Qumi c d e fVesailus Sie Vesail es Sie Seyx Hurr Amili c d e fRical el Kessi Merifetu Exbar er Rical Mehemmed ibn Omer Kessi 6 d e 16 Arxivlesdirilib 2015 06 22 at the Wayback MachineMiratul Uqul Mirat el Uqul fi Exbar ael el Resul Ellame Mehemmed Baqir Meclisi 26 17 Mocem Ricalil Hedis Mucem Rical el Hedis Seyyid Ebulqasim el Xoyi 50 18 El Muraciat El Muraciat Ebdulhuseyn Serafeddin el MuseviPisever geceleri Sebhai Pesaver Sultani Vaizin Seyid Mehemmed Sirazi 1Istinadlar Redakte Seyx Tehrani ez Zerie 20 360 Arxivlesdirilib 2014 08 17 at the Wayback Machine Ez Zerie c 3 seh 254 Mocemul Udeba c 18 seh 31 El Vafi bil Vefayat c 2 seh 244 Ez Zerie c 24 seh 83 Ez Zerie c 3 seh 145 Kitabsinasiye asare merbut be Qum seh 18 Rafei Et Tedvin seh 44 48 Seyx Necasi Rical seh 355Menbe Redakte ez Zerie ila tesanifis sie Aga Buzurg Tehrani Eyanus sie Seyyid Muhsin EminHemcinin bax RedakteIslam Sielik On iki imam sieliyi Ceferilik Sie alimlerinin siyahisi Azerbaycan diline tercume olunmus sie kitablarinin siyahisiXarici kecidler RedakteSielik ve tarixsunasliq 4 Arxivlesdirilib 2016 03 04 at the Wayback Machine Kerim Ucar Sie alimlerinin bioqrafiyasi Berlin 2007 1 cild turkce imamlarin a s ve sehabelerinin r a kitablari azerb Menbe https az wikipedia org w index php title Sie kitablarinin siyahisi amp oldid 6039227, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.