Ikram ağasi yev azərbaycan tarixi sxemlərdə xəritələrdə cədvəllərdə

Sonra gasma edilir. Xəmir undan və bir-iki yumurtadan yoğrulur və qazanın dibinə sığmaq üçün bir torta bükülür.

Azərbaycanlıların etnik tarixi

Azərbaycan Respublikasının (Şimali Azərbaycan) və Cənubi Azərbaycanın (İran İslam Respublikasının şimal-qərb əyalətləri) əsas əhalisi, türk qrupunun oğuz qoluna mənsub olan xalq – özlərini azərbaycanlı adlandırırlar. Azərbaycan türkləri azəri türkləri kimi də tanınırlar və müxtəlif dövrlərdə türklər, qafqaz türkləri, tatarlar, Qafqaz tatarları, adlandırılmışdır. Onlar ağ (Avropa) İrqin xəzər (kaspi) tipinə Aid edilirlər. Müsəlmandırlar. Bir həssəsi sünnü, qalaqları isə şiədirlər. Soyköklərində başlıca olaraq iskit (skit, skif) sak, hun, bulqar, xəzər, barsil, peçeneq, suvar habelə başqa türk etnosları iştirak etmiş və oğuz türkləri (qaraqoyunlular, ağqoyunlular, səlcuqlar və b.) həlledici rol oynamışlar. Sayları təqribən 50 milyondur. O cümlədən Azərbaycan respublikasında –9 milyondan yuxarıdır, Cənubi Azərbaycanda və digər bölgələrində təqribən 30 milyondur.
Azərbaycan ərazisinin Avropanı Asiya ilə, Rusiyanı Yaxın və Orta Şərqlə əlaqələndirən çox əlverişli hərbi-strateji mövqedə yerləşməsi, həm də zəngin yeraltı və yerüstü sərvətlərə malik olması azərbaycanlıların tarixi müqəddaratında dərin iz buraxmışdır. Ayrı-ayrı tarixi dövrlərdə Azərbaycanın torpaqlarını işğal etməyə və burada möhkəmlənməyə çalışan böyük dövlətlərin (İran, Bizans İmperiyası, Ərəb xilafəti, Rusiya imperiyası, SSRİ və b.) Qafqazı azərbaycanlılardan «təmizləmək» siyasəti nəticəsində daim təqiblərə, repressiyalara, sürgünlərə, repressiyalara, soyqırımlara məruz qalan azərbaycanlılar dünyanın müxtəlif ölkələrinə səpələnmişlər.
Hazırda azərbaycanlılar doğma vətənləri olan Azərbaycan respublikası (Şimali Azərbaycan) və Cənubi Azərbaycanla yanaşı,toplu halda ən qədim zamanlardan başlayaraq İranın müxtəlif bölgələrində, İraq, Şərqi Anadolu, Gürcüstan (əsasən ölkənin cənub şərqindəki tarixi Borçalı mahalı ərazisində), Dağıstan və başqa yerlərdə yaşayırlar. Rusiya imperiyasının Cənubi Qafqazda apardığı işğalçılıq müharibələri və müstəmləkəçilik siyasəti nəticəsində azərbaycanlılar, Azərbaycanı Türkiyədən ayrı salmaq məqsədi ilə, Türkiyə ilə həmsərhəd olan qərbi Azərbaycan torpaqlarından zorla sürgün olunmuş, həmin ərazidə əvvəlcə «Erməni vilayəti» , sonra isə erməni dövləti yaradılmışdır.
Azərbaycanlıların vahid bir xalq kimi formalaşması prosesi şimaldan Baş qafqaz dağları, cənubdan Sultaniyyə-Zəncan-Həmədan hüdudları, qərbdən Anadolu aə Göycə gölü hövzəsi də daxil olmaqla Alagöz dağ silsiləsi, şərqdən Xəzər dənizi ilə əhatə olunan tarixi Azərbaycan torpaqlarında baş vermişdir.

Azərbaycan ərazisi, bu diyarın dünyanın Ən qədim insan məskənlərindənbiri olduğunu sübut edən arxeoloji abidələrlə son dərəcə zəngindir. Azıx, Tağlar, Damcılı, daşsalahlı, Qazma (Naxçıvan) mağaralarında, habelə başqa abidələrdə aşkar olunan arxeoloji tapıntılar, o cümlədən 300-400 min il bundan əvvəl yaşamış aşel dövrünə Aid qədim insanın (Azıx Adamı və ya azıxantrop) çənə sümüyü Azərbaycanın ibtidai insanların formalaşdıqları əraziyə daxil olduğunu sübut edir. Bu nadir tapıntıya görə Azərbaycan ərazisi «Avropanın Ən qədim sakinləri» xəritəsinə daxil edilmişdir.
B.e.əvvəl III-II minilliklərdə indiki cənubi Azərbaycan ərazisində Lullubey və Qutilər yaşamışlar. Sonralar bu ərazidə onların varisləri olan Mannalılar məskunlaşmışdır. Onlardan bir qədər cənub-şərq tərəfdə Midiyalılar yerləşirdilər. Lullubeylərin şərq qonşuları kassitlərə qohum olan Kaspilər yaşayırdılar ki, bu ərazi də həmin tayfaların adı ilə Kaspiana adlanırdı. Araz çayının cənub qolu olan Qarasu çayı vadisində kadusi tayfaları yaşayırdılar.
Azərbaycan dünyanın ən qədim dövlətçilik ənənələrinə malik olan xalqlarındandır. Azərbaycan xalqı tənqribən 5 min illik dövlətçilik tarixinə malikdir. Azərbaycan ərazisində ilk tafa birlikləri, dövlət qürumları hələ e.ə. I minilliyin əvvəllərində Azərbaycan torpaqlarında Manna, İskit (Skit-Skif) şahlığı, albaniya, Atropatena kimi qüvvətli dövlətlər mövcud olmuşdur. Bu dövlətlər Azərbaycanın etnik-siyasi tarixində, ölkə ərazisində vahid xalqın təşəkkülü prosesində mühüm rol oynamışlar.
III əsrdə Azərbaycanı Sasani-İran imperiyası, VII əsrdə isə Ərəb xilafəti işğal etdi. İşğalçılar ölkəyə İranın və Ərəbistanın içərilərində çoxlu İran və ərəb mənşəli əhali köçürüb gətirdilər. Gəlmə əhali mühüm hərbi strateji əhəmiyyətə malik olan məntəqələrdə və məhsuldar torpaqlarda yerləşdirildi. Yadellilər Azərbaycanın yerli əhalisini əridib yox etmək siyasəti yeritməyə başladılar. Lakin təqribən 600 il ərzində aramsız olaraq davam etmiş İran və Ərəb zülmü Azərbaycan xalqının təşəkkülü prosesini dayandıra bilmədi. İşğalçıların yerli əhalini assimilyasiyaya uğratmaq siyasətinə baxmayaraq, uzun tarixi dövr ərzində Azərbaycanın bütöv halda həmin imperiyaların tərkibində olması nəticəsində, ölkənin bütün bölgələri arasında daxili əlaqələr, ilk növbədə ticarət əlaqələri genişləndi. Azərbaycanın şimal və cənub, şərq və qərb bölgələri arasında etnik siyasi və mədəni birliyin yaranması yolunda mühüm irəliləyiş baş Verdi. İran və ərəb işğalçılarına qarşı uzun sürən birgə azadlıq mübarizəsi ölkənin türk və qeyri türk əhalisini daha sıx birləşdirdi, onların qaynayıb qarışmasına müsbət təsir göstərdi. Vahid xalqın yaranması prosesi surətləndi.
Eramızın ilk yüzilliklərində ölkə əhalisinin əksəriyyətini təşkil edən və hərbi siyasi cəhətdən daha mütəşəkkil və daha qüvvətli olan türk etnosları vahid xalqın təşəkkülü prosesində mühüm rol oynayırdılar. Türk etnosları içərisində oğuz türkləri üstünlük təşkil edirdilər. İlk oğuzlar Cənubi Qafqaza, o cümlədən Azərbaycan ərazisinə qədim türklərin Dərbənd keçidi vasitəsilə, habelə Böyük qafqazın başqa dağ aşırımlarından keçərək yayılmışlar.
YII əsrdə islam dininin qəbul olunması vahid xalqın və Dinin təşəkkülünə təkan verdi və bu prosesin surətlənməsinə həlledici təsir döstərdi.
Xilafət ağıldıqdan sonra IX əsrin ortalarından azərbaycanın qədim dövlətçilik ənənələri yenidən dirçəldi. Şirvanşahlar, Sacilər, Salarilər, Rəvvadilər, Şəddadilər dövlətləri yarandı. Azərbaycan türk dili bütün ölkə ərazisində əsas ünsiyyət vasitəsinə çevrildi. IX əsrin 70-ci illərinin sonlarından başlayaraq (879-941) Azərbaycan torpaqlarının türk dövlətinin- Sacilər dövlətinin tərkibində olması bütün ölkə miqyasında iqtisadi və mədəni əlaqələrin dahainləşməsinə, etn6ik fərqlərin aradan çıxması və vahid Azərbaycan türk xalqının formalaşması prosesinin sürətlənməsinə müsbət təsir göstərmişdir.
XI əsrin ortalarında Yaxın və Orta Şərq tarixində mühüm dönüş dövrü başlandı. Orta asiyadan aralıq sahillərinə və Dərband keçidindən İran körfəzinə qədər geniş əraziləri əhatə edən böyük səlcuq iperatorluğu yarandı. Səlcuq dövü Azərbaycanın tarixi müqəddaratında tarixi bir rol oynadı. Xristian amili ümumiyyətlə Cənubi Qafqazda tənəzzülə uğradı. Səlcuq axınları zamanı oğuz türklərinin yeni-yeni toplumları Azərbaycanda məskən saldılar.Eyni kökdən olan oğuz səlcuq türkləri ilə Azərbaycan türkləri tez bir zamanda qaynayıb qarışdı. Azərbaycan xalqının təşəkkülü prosesi başa çatdı. Azərbaycan türk dili bütün Cənubi qafqazda, o cümlədən Azərbaycanda başlıca ünsiyyət vasitəsinə çevrildi.
Böyük səlcuq imperatorluğunun süqutundan sonra qüvvətlənən şirvanşahlar və eldənizlər dövlətləri Azərbaycan xalqının dövlətçilik ənənələrinin davam etdirilməsində mühüm rol oynadılar. Yaxın və Orta Şərqin Ən qüdrətli dövlətinə çevrilən Eldənizlər dövləti Azərbaycan xalqının etnik siyasi tarixində xüsusitlə böyük rol oynadı.
XY-XYIII əsrlərdə Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu, Səfəvi və Əfşar imperiyaları bilavasitə Azərbaycan sülalələri tərəfindən idarə olunurdu. Bu mühüm amil Azərbaycanın daxili və beynəlxalq əlaqələrinə müsbət təsir göstərir, azərbaycanlıların hərba siyasi təsir dairəsini, Azərbaycan dilinin fəaliyyət meydanını genişləndirir, Azərbaycan xalqının maddi və mənəvi tərəqqisinə əlverişli şərait yaradırdı.
XYIII əsrin II yarısında Azərbaycan xırda dövlətlərə- xanlıqlara parçalandı. Ölkənin hərbi siyasi tənəzzül dövrü başlandı. Bundan istifadə edən İran və rusiya Azərbaycanı öz aralarında qanlı müharibələr meydanına çevirdilər. Gülüstan (1813), və Türkmənçay (1828) müqavilələrinə əsasən Azərbaycan iki imperiya arasında bölüşdürüldü. Şimali Azərbaycan rusiyaya, Cənubi Azərbaycan isə İrana qatıldı. Azərbaycan xalqının şimalda ruslaşdırılması, cənubda isə farslaşdırılması dövrü başlandı. Rusiya şərqə doğru daha da irəliləmək üçün azərbaycanlıları Qafqazdan sıxışdırıb çıxartmaq siyasəti yeritməyə başladı. Bunun üçün Cənubi Qafqazın xristian əhalisinə – ermənilərə və gürcülərə arxalandı. Burada xristian amili yenidən dirçəldi. Rusiya Cənubi qafqazda özünə dayaq nöqtəsi yaratmaq üçün Azərbaycan porpaqlarına xüsusən Qarabağın Dağlıq rayonlarına, keçmiş irəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisinə qonşu ölkələrdən kütləvi surətdə erməni əhalisini köçürtdü. Qərba Azərbaycan torpaqlarında «Erməni vilayəti» yaradıldı. Bununla da Azərbaycan torpaqlarında gələcək erməni dövlətinin əsası qoyuldu.
Bir çox mubarizələrdən sonra 1918-ci il mayın 28-də Şimali Azərbaycanda Şərqdə ilk Demokratik respublika- Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti yaradıldı. Lakin bolşevik Rusiyası Azərbaycan dövlətini qan içində boğdu. Sovet rusiyası tərəfindən işğal olunan Azərbaycan torpaqlarında Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası, Qərbi Azərbaycan torpaqlarında isə Ermənistan SSR yaradıldı. Beləliklə 1948-1953-cü illərdə azərbaycanlılar – öz torpaqları olan Qərbi Azərbaycandan kütləvi surətdə sürgün olunmağa başladılar. Bundan başqa 1988-1989 cu illərdə yüz minlərlə azərbaycanlı Qərbi Azərbaycandan qovuldu. Qərbi Azərbaycan ın «azərbaycanlılardan» təmizlənmə prosesi başa çatmış oldu. 1990-cı ilin 19-20 yanvarında Ən müasir silahlarla silahlanmış sovet qoşunları Bakıya yeridildi. İşğalçılar silahsız xalqa divan tutdular. İhğalçılara qarşı ümumxalq nifrəti daha da alovlandı.Bununla da Şimali Azərbaycanda 1991-ci il oktyabrın 18-də – Müstəqil Azərbaycan Respublikası yarandı. Çox təəssüflər olsun ki, hal hazırda torpaqlarımızın 20% erməni işğalı altındadır.

Müəllif: Həvilova Fəxriyyə Həvil qızı
Mənbə: Şərq mədəniyyəti və etnoqrafiyası

• Teqlər:
• azərbaycanlılar
• , etnoqrafiya

Ikram ağasi yev azərbaycan tarixi sxemlərdə xəritələrdə cədvəllərdə

1920-Cİ İLLƏRDƏ İTİRİLMİŞ AZƏRBAYCAN TORPAQLARI

Tarixi Azərbaycan torpaqları (1813-1828-ci illərə əsasən) 410 min km2 ərazini əhatə edir.

Bu geniş coğrafiyada tarix boyu bir çox xalqların yaşamasına baxmayaraq burada Azərbaycan –müsəlman-türk əhalisi daima çoxluq təşkil etmişdir.

Torpaqlarımızın parçalanması prosesi şərti olaraq aşağıdakı mərhələlərə bölünür:

1736-cı ildə Gəncə bəylərbəyi Cavad xan Ziyad oğlu Nadir şahın tacqoyma mərasiminə qatılmadığı üçün Nadir şah Borçalını Qazax mahalı ilə birlikdə Gəncə bəylərbəyliyindən ayırıb Kartli-Kaxeti çarlığına bağışlamış, sonralar isə 1801-ci ildə Rusiya ilə Gürcüstan arasında bağlanmış olan Georgiyevski aktı nəticəsində Gürcüstan, o cümlədən də
Borçalı Rusiya ərazisinə qatılmışdır.
1828-ci il fevralın 10-da I Nikolay ilə Fətəli Şah Qacar arasında bağlanan Türkmənçay müqaviləsinə əsasən Azərbaycan ərazisi Araz çayı sərhəd olmaqla şimal və cənub hissələrinə bölündü. İran tərkibində qalan
Azərbaycan torpaqları Cənubi Azərbaycan adlandırıldı və indiyə kimidə İran tərkibindədir.
Bu torpaqlar təqribən Azərbaycan torpaqlarnın 65%-ni əhatə
edir. Ərazisi isə 280 min km2 təşkil edir.
Digər torpaqlar isə Rusyanın
müstəmləkəsinə çevrilir. Bu torpaqlar Ümumi Azərbaycan torpaqlarının 35%-ni əhatə edir. Rusiya Azərbaycan torpaqlarını
əldə etdikdən sonra burada müəyyən islahatlar o cümlədən demoqrafiq dəyişiklik və ərazi dəyişiklikləri etməyə başlayır. Türkmənçay və Ədirnə
müqavilələrinə əsasən Osmanlı və İran ərazidən kütləvi şəkildə ermənilərin Azərbaycanın Qarabağ, Naxçıvan və İrəvan
xanlıqları ərazilərinə köçünü təşkil edir.

Bununla yanaşı Rusiya ərazisindən kütləvi şəkildə rus bidətçilərinin köçləri olur. Bu köçlər Rusiyanın Qafqazda demoqrafik vəziyyəti öz xeyrinə dəyişdirməsi və buranı
daha yaxşı idarə etməsi üçün təşkil edilmişdi.
Daha sonra Azərbaycan torpaqlarında erməni dövlətinin yaranması rusların heç də planlarının davamsız olmadığını görsətdi. Ölkəyə kütləvi
xristian- erməni-rus əhalisinin
köçürülməsi ilə yanaşı, ölkədən mövcud hakimiyyətə qarşı çıxan türk-müsəlman əhalisi öz ata-baba yurdlarından Osmanlı
və İrana deportasiya olunurdular.

Bu demoqrafiq siyasət nəticəsində artıq XX əsrin əvvəllərinə doğru Rusiya ərazidə demoqrafik vəziyyəti öz xeyrinə, o cümlədən ermənilərin xeyrinə dəyişdirməyi bacarmışdı.

1840-ci il islahatına görə Rusiya
tərəfindən yeni inzibati idarəetmə sistemi olan Komendat İdarəetmə Sisteminin yarnması, tarixi Azərbaycan torpağı olan
Dərbəndin, Altıparın, Axtı, Doqquzparın, Qaytaq və digər ətraf rayonların Dağıstan
vilayətinə birləşdirilməsi ilə nəticələndi.
Dərbəndin ərazisi 7 min km2 dir və o zamandan bəri Dağıstan tərkibindədir. Hal hazırda da orada Azərbaycanlılar yaşamaqdadır.

28 may 1918-ci il Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyəti yarandığı zaman Azərbaycan torpaqları cəmi 139831 km² ərazini əhatə
edirdi. Əslində bu ərazi İrəvan verildikdən sonra və mübahisəli ərazilərlə birlikdə ümumi ərazinin ölçüsüdür. Mübahisəli əraziləri qeyd etməsək cümhuriyyətin
ərazisi 99908,86 km² təşkil edirdi.
Cümhuriyyət Tiflisdə qurulduqdan sonra Rusiyanın təzyiqi ilə Ermənistanla müqavilə bağlamaq məcburiyyətində qalır və İrəvan
quberniyasını ermənilərə güzəştə gedir.
Amma bunun qarşılığında Ermənistanın bir daha Qarabağ, Zəngəzur və Naxçıvan əraziləri üçün Azərbaycana torpaq iddiası
etməyəcəyi haqqında razılaşırlar.
Ermənistana güzəşt edilən İrəvan
quberniyasının ərazisi 8913,17 km² təşkil edirdi.Yeni-Bəyazid qəzası, İrəvan qəzasının 3/5-i, Eçmiədzin qəzasının ¼-i,
Aleksandropol qəzasının ¼-i bu torpaqlara daxil idi.
Bu dövrdə əhalinin sayı isə 321
min nəfər olmuşdur ki, bunun da 230 mini erməni , 80 min müsəlman , 5 min yezidi
kürd və 6 min digər millətlər təşkil edirdi.
Edilən güzəştdən sonra ermənilər
Azərbaycanın Naxçıvan, Zəngəzur və Dağlıq Qarabağ ərazilərinin Ermənistana birləşdirilməsi iddiası ilə yenidən çıxış etdilər.
Azərbaycanın Sovetləşdirilməsindən sonra
isə ermənilər SSR daxilində rusların köməkliyi ilə bir sıra torpaqları da aldılar.

Artıq SSR-in dağılması mərəhələsində 1988-1994 ci illər ermənilərin Azərbaycan torpaqlarını işğalının digər bir
mərhələsidir. 1988-1994-ci illərdə
Ermənistanın hərbi müdaxiləsi və antitürk siyasəti nəticəsində Azərbaycanda 20 min insan öldürülmüş, 100 min soydaşımız
yaralanmış, 50 mini isə müxtəlif dərəcədə zədə almış, 4852 nəfər azərbaycanlı (o cümlədən 54 uşaq, 323 qadın, 410 qoca)
itkin düşmüş, onlardan 1368 nəfəri (o cümlədən 169 uşaq, 338 qadın, 286 qoca) əsirlikdən azad edilmiş, 783 nəfəri (o cümlədən 18 uşaq, 46 qadın, 69 qoca) isə
bu günədək Ermənistanda əsirlikdədir.

Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin
məlumatına görə 439 nəfər əsirlikdə ölmüşdür. İlkin məlumatlara görə, mənəvi-
psixoloji zərbə ilə bərabər Azərbaycan iqtisadiyyatına 60 milyard ABŞ dollarından çox həcmdə ziyan dəymişdir.

Azərbaycanın milli yeməkləri. Azərbaycan mətbəxinin populyar reseptləri

Azərbaycanlılar ləzzətli bişirməyi sevirlər və bilirlər, amma sərt dini normalar müsəlmanlara müəyyən məhdudiyyətləri diktə edir. İslam Azərbaycanın milli yeməklərində iz buraxdı. Məsələn, ət reseptlərinə donuz ətindən başqa hər hansı bir ət daxildir.

Azərbaycan mətbəxinin fərqli xüsusiyyətləri

Azərbaycan mətbəxinin səciyyəvi xüsusiyyəti, rus dilindən fərqli olaraq, hər mətbəxdə həmişə güclü ədviyyat ətri olmasıdır. Azərbaycanın milli yeməklərini səxavətli ədviyyat seçimi ilə tamamlamaq adətlidir. Ətirli otlardan çox miqdarda istifadə olunur. Bunlar fesleğen, nanə, şüyüd, cəfəri, həmçinin sumaq, zəfəran, kimyon, şüyüd, müxtəlif növ bibər, darçın, qərənfil və digərləri kimi məşhur bitkilərdir.

Azərbaycanın milli yeməklərinə hər cür tərəvəz və meyvə daxildir. Təzə və qurudulmuş albalı gavalıları, üzümlər, əncir, alma, ərik, gavalı, zoğal, nar, sitrus meyvələri və s. Hətta şorba və isti ətə əlavə olunur.

Azərbaycanlı aşpazlarımız da desert hazırlamaq barədə çox şey bilir. Müxtəlif quru meyvələr və qoz-fındıqlar əzilir və darçın, bal, zəfəran və nanə ilə birlikdə orijinal şirniyyatların – nougat, türk ləzzəti, firni, paxlava, kurabiye, halva dadını yaxşılaşdırır. Şor-kogal, shakerbura, zeyran, mutaki, kyat və digər bir çox şirin xəmir məhsullarını doldurmaq üçün və onsuz istifadə olunur.

Yemək hazırlamaq üçün sahibələr xüsusi qablar – qazanlar, pişitnits, saji, təndirlər və başqaları götürürlər, lakin bu məcburi bir şərt deyil, sadəcə çox rahatdırlar və bir qayda olaraq isti kömürlər və ya elektrik tenonları üçün qalın divarları və xüsusi boşluqları var.

Bakı plovu

Quru meyvələr və ətli Azərbaycan plovu bir neçə mərhələdə hazırlanan mürəkkəb bir yeməkdir.

Düyü ayrı-ayrılıqda bişirilir – 1 kq taxıl bol miqdarda soyuq su ilə bir qazana tökülüb oduna qoyulmalıdır. Qaynadanda 2 xörək qaşığı əlavə edin. xörək qaşığı duz. Düyünü yarım bişənə qədər bişirin, sonra isti su ilə yuyun və süzgəcdə atın.

Sonra gasma edilir. Xəmir undan və bir-iki yumurtadan yoğrulur və qazanın dibinə sığmaq üçün bir torta bükülür.

Qazanın dibinə 5-6 xörək qaşığı qarğıdalı tökülür, kərə yağı üzərinə bir tort qoyulur və üzərinə hazırlanan düyü slayd şəklində tökülür. Yarım stəkan zəfəran dəmləməsini əlavə edin, bir qapaq ilə örtün və zəif odda təxminən bir saat qaynadın.

Nar guvrum ayrıca hazırlanır – bu, ümumiyyətlə quzu, ancaq toyuqdan da istifadə edə bilərsiniz. Yemək üçün 1 kq əti parçalara ayırın, duz, istiot vurun, kimyon səpin və ərinmiş kərə yağı ilə mətbəxə qoyun. Yüksək istilikdə qızartın. Sonda iki baş incə doğranmış soğan və quru meyvələr (ərik, əncir, quru gavalı, kişmiş və zirk) əlavə edin. Qarışdırın və isti su ilə yarım stəkan zəfəran infuziyası tökün. Ət bişənə qədər bişirin.

Süfrə qurarkən, qazma parçalanmış düyüləri böyük bir yeməyin üzərinə qoyun, nar guvrumunu gözəl paylayın və nar toxumlarına səpin.

Quru meyvələr və ətli Azərbaycan plovu da yavaş ocaqda hazırlana bilər. Bu vəziyyətdə pişirmə müddəti əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq.

Quzu dişliləri yeməyi

Bu yeməyə jyz-byz deyilir. Gənc qoçun bağırsaqları, ürəyi, ağciyəri, xayaları, böyrəkləri, qaraciyəri və yağ quyruğundan, həmçinin 2 soğan, kartof və ədviyyatlardan (bibər, sumaq, kimyon, duz) istifadə olunur.

Jiz-byz, Azərbaycanın bir çox milli təamları kimi, xüsusi bir qazanda bişirilir.

Bir qazanda yağ quyruğu yağı əridilir, yuyulur və kiçik içalat hissələrinə bölünür, içərisinə ədviyyat və doğranmış soğan qoyulur. Hər şey yüksək istilikdə qızardılır, sonra kartof qazana qoyulur və isti su əlavə olunur. Hər şey təxminən 40 dəqiqə bişirilir, kişniş, reyhan, şüyüd və digər otlara səpilən masaya verilir.

Həmrəşi şorbası

Uzun müddət bulyonda qaldıqdan sonra ləzzətini itirən əriştə əlavə olunduğu üçün Azərbaycan hamraşi şorbası xidmətə başlamazdan əvvəl hazırlanır. Fasulyəyə gəldikdə, əvvəlcədən bişirmək və ya bir gecədə islatmaq daha yaxşıdır.

Azərbaycanın milli yeməkləri tez-tez paxlalılar əlavə edilərək gənc quzudan hazırlanır. Həmrəşi də istisna deyil. Onun üçün ət bir ət dəyirmanı ilə fırlanmalı və duz və istiotla birləşdirilməlidir. Qaynadılmış lobya ilə bir qazana duz və ədviyyat əlavə edin. Bir qaynadək, kıyılmış ətdən iri köftələr düzəldin, qazana qoyun və bişməyə qoyun.

Undan və sudan mayasız xəmir hazırlayın, çox incə bir təbəqə halına gətirin və xırda zolaqlara kəsin. Yaranan əriştələri lobya və küftə ilə qazana göndərin. Bir qaynadək gətirin və istiliyi söndürün.

Doğranmış kişniş, reyhan, nanə, keşniş və cəfəri ilə səxavətlə xidmət edin.

Azərbaycan okroshka ovduh

Azərbaycan üslubundakı Okroşka kvassla deyil, mayalanmış südlü qatıqla hazırlanır. Ovduxda qaynadılmış yumurta, təzə xiyar, yaşıl soğan, kişniş, şüyüd və duz ilə sürtülən sarımsaq var. Bu komponentlərin hamısı kəsilməli, bir boşqaba qoyulmalı və yoğurtun üstünə tökülməlidir. Tərkiblər xidmətə başlamazdan əvvəl birləşdirilir və bundan əvvəl ayrı-ayrılıqda soyuducuda saxlanılır.

Bəzən okroshka qaynadılmış yağsız mal əti parçaları əlavə olunur.

Çağırtma

Azərbaycanın milli yeməkləri nadir hallarda heç kəsi laqeyd qoymur. Bu, eyni zamanda çagirtmaya aiddir. Dadlı və qidalı yeməyin tərkibində çoxlu soğan, sümüklü toyuq, yumurta, kərə yağı, bolqar bibəri, təzə pomidor, ətirli otlar və quru ədviyyatlar var.

Toyuq hər birinə 60 qram olan kiçik parçalara kəsilməlidir, duz, ədviyyatlara səpin, bir az üzüm sirkəsi tökün və marinat üçün buraxın.

1 kq pomidoru qaynar suya batırın və soyun.

Bir kiloqramdan yarım kiloqrama qədər soğanı incə doğrayın, duz əlavə edin, bibər, kimyon, zəfəran dəmləməsini əlavə edin və qazanda yumşalanıncaya qədər püre halına gətirin. Soğanın yanmasının qarşısını almaq üçün bir az isti su əlavə edin, ancaq yağı əlavə edin.

Kərə yağı, 200 qram, soğan ilə qarışdırın, pörtləmədən 45 dəqiqə sonra.

5 dəqiqədən sonra soğana toyuq parçaları qoyun və hər şeyi təxminən 30 dəqiqə qaynadın.

8-10 yumurtanı bir qaba ayırın və homojen bir krem ​​rəngli kütlə meydana gətirmək üçün azca çırpın. Davamlı qarışdıraraq bir qazana tökün.

Bundan dərhal sonra pomidorları kiçik parçalara ayırın və qazana göndərin. Bolqar bibəri və otları orada kəsin. Bir qaynadək gətirin və söndürün. Ayrı-ayrı hissələrə bölünmüş lövhələrdə isti xidmət edin.

Lula kababı

Lula kababı bir növ qiymə şaşlıqdır. Bişirmək üçün xüsusi düz şişlər almalısınız.

Kıyılmış ət ənənəvi olaraq yağlı quzu, soğan, kişniş, reyhan, cəfəri, duz və üyüdülmüş ədviyyatlardan – istiot, sumax və kimyondan hazırlanır.

Qısa qalın kolbasalar kıyılmış ətdən əmələ gəlir və şişlərin üstünə bükülür, sonra ızgarada qızardılır. Kıyılmış ətin viskoz olması üçün ət dəyirmanından iki dəfə keçir və ya uzun müddət bıçaqlı elektrik kombaynında yoğrulur. Bundan sonra kıyılmış ət masanın üstünə çırpılır və 30 dəqiqə soyuq yerdə qoyulur. Yumurtasız da belə hazırlıqdan sonra şəklini itirmədən şişə çox möhkəm yapışır. Hazır sosislər nazik pide çörəyinin üzərinə qoyulur və isti qatıqla yeyilir.

Lavaş un, su və duzdan ibarət mayasız xəmirdən hazırlanır. Kababı qatlayarkən üzərindəki çatlar əmələ gəlməməsi üçün nazik və plastik olması lazımdır, buna görə də Azərbaycan lavası yağda qızardılmır, təndirdə bişirilir və kabab üçün dərhal istifadə olunmur, oturduqdan və yumşalır. . Hər kəsin bir təndiri olmadığından, müvəffəqiyyətlə qalın dibi olan bir dəmir dəmir ilə əvəz olunur.

Dolma

Dolma, kələmlə deyil, üzüm yarpaqlarında bükülmüş çox kiçik kələm rulonlarıdır.

Kıyılmış ət quzu, qaynadılmış düyü, noxud püresi, soğan, duz, istiot və kişniş, reyhan, cəfəri və kərəvizdən hazırlanır. Düyü və noxud ətin yarısını alır. Ədviyyəli yarpaqlar çox incə doğranır və ət, soğanla birlikdə ət dəyirmanından keçir. Bütün maddələr hərtərəfli qarışdırılır və bir çay qaşığı qaynar su ilə qızardılmış üzüm yarpaqlarına qoyulur. Yarpaqlar sarılır və duzlu qaynar suya batırılır. Pişirmə müddəti 30-40 dəqiqədir. Dolma isti, qatıqla təcrübələnmiş şəkildə yeyilir.

Xinkali

Xinkali Azərbaycan üslubunda – mayasız xəmirdən hazırlanan, əriştə bənzəyən məhsullar, yalnız daha qaba kəsilir. Xəmirə su və buğda unundan başqa heç nə əlavə olunmur. Digər xalqların mətbəxlərində xinkali köftə və mantı arasında, yəni bir dolğu ilə bir xaçdır. Azərbaycan dilində xinkali – sadə xəmir kvadratlar. Müxtəlif birinci və ikinci kurslara əlavə olunurlar. Xinkali ayrıca, bir növ sousla, məsələn, garud sousu ilə və giymya əti ilə ayrıca verilir.

Guillemot üçün kıyılmış ət ədviyyat və üzüm sirkəsi ilə yumşalana qədər bişirilir.

Garud, qatıq və sarımsaqdan hazırlanmış, duza sürtülən bir sousdur.

Duzlu suda qaynadılmış xınqali bir boşqaba qoyulur, üstünə giymya qoyulur, üstünə garud tökülür və doğranmış otlarla səpilir.

Kutaby

Azərbaycan üslubunda ətli kutablar etmək üçün xəmir və qiymə hazırlamaq lazımdır.

Xəmir üçün buğda unu, bir az duz və su lazımdır. 17-19 sm diametrli dairələri kəsmək üçün nazik bir tort tökmək üçün kifayət qədər kəskin bir şəkildə yoğrulur, kıyılmış əti ortasına qoyun, xəmiri pasties kimi yarıya bükün, kənarlarını sıx bağlayın. Yağ ilə bir qabda qızartın.

Azərbaycan üslubunda ətli kutablar quzu ətindən hazırlanır, buna görə isti yeyilməli, turş sumalağa səpilməlidir.Soğan, quru ərikdən və digər meyvələrdən alınan turş yastı tort parçaları, nar suyu, duz və istiot doğranmış ətə əlavə olunur.

Shaker-churek

Çay ilə verilən ənənəvi şirin bir yeməkdir. Hazırlamaq çox asandır. 1 kq buğda unundan, iki çırpılmış zülaldan, yarım kiloqram kərə yağı və eyni miqdarda toz şəkərdən xəmir yoğurun və toplara yığın. Hər topu sarının içinə batırın və Teflon kağızı ilə örtülmüş bir xəmir qabına qoyun. Qızarana qədər isti bir sobada bişirin. Bitmiş çalkalayıcı-çürək toplarını bir qaba qoyun və vanil və ya darçınla qarışdırılmış şəkər tozuna səpin.

Firnie

Firnie, çox qalın bir jele və ya süd sıyığına bənzəyən başqa bir desert yeməyidir. Onu hazırlamaq shaker-churek-dən çox çətin deyil və qeyri-adi dadı və toxuması Azərbaycan mətbəxinə bələd olmayanları təəccübləndirəcəkdir. Firni üçün düyü unu (100 q), yarım litr süd, bir xörək qaşığı yağ, eyni miqdarda şəkər, bir az duz və üyüdülmüş darçın lazımdır.

Düyü unu yoxdursa, qəhvə dəyirmanında üyüdərək adi ağ düyüdən istifadə edin. Düyü unu incə bir axınla qaynar südün içinə tökülür, şəkər və duz əlavə olunur və yavaş yanğında yandırılmamasına diqqət yetirilir. Ən sonunda kərə yağı tökün və hərtərəfli qarışdırın. Fincanlara tökərək süfrəyə verilir və üstünə darçın səpilir.