Incəsənət haqqında
dərk edilməsi
TƏSVİRİ VƏ TƏTBİQİ İNCƏSƏNƏT
etdirir, bütün bunların xaricində insanın hər hansı bir fəaliyyəti təsəvvür edilməzdir.
Şəxsiyyətin tərbiyəsi və inkişafı üçün məcburi əmək fəaliyyəti yeni tədris planına əsasən
incəsənətin tədrisi ilə inteqrallaşdırılıb. Bu inteqrallaşmanın əsası təsviri incəsənətin tədrisində
dekorativ istifadə incəsənətinin elementlərininin cəlb olunmasını təqdim edir.
Əmək fəaliyyəti ilə birlikdə incəsənətin tədrisi ümumtəhsil məktəblərinin hər üç pilləsində
nəzərdə tutulub: ibtidai və baza pilləsində məcburi (I-IX siniflər), orta pillədə məcburi (X sinif) və
seçim (XI, XII siniflər) fənləri şəklində. Standartda təqdim edilən seçim kurslarından birini şagird
öyrənmək üçün XI və ya XII siniflərdə seçə bilər.
Tədris zamanı diqqət əhval-ruhiyyəyə, praktiki, yaradıcılıq və tədqiqat–axtarış vərdiş-
bacarıqlarının inkişafına, biliyin istifadəsinə yönəlir.
Təsviri və tətbiqi incəsənət/əmək tədrisinin məqsədidir:
şagirdi yaradıcılıq və şərh işinə cəlb etmək və bu yolla onun üçün gözəlliyin hiss edilməsi
və təsvir edilməsi vərdişini inkişaf etdirmək
incəsənət nümunəsinin ifadə edilmə vərdişinin formalaşdırılması
incəsənət nümunələrinin ifadə edilmə vərdişinin formalaşdırılması və bu əsasda incəsənətə
daimi maraq və sevgisini artırır
incəsənətin universal dilinin öyrənilməsi və onun vasitəsilə milli və dünyanın mədəni
dəyərləri ilə paylaşmaq, dünyanın vahidlik hissinin formalaşdırılması
yaradıcılıq işinin texniki vasitələrinə sahib olmaq və əmək vərdiş-bacarığının
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
Təsviri və tətbiqi incəsənətin/əmək tədrisinin məsələləridir:
müvafiq dəyər və yanaşmaları formalaşdırmaq, incəsənət və əmək fəaliyyəti ilə əlaqədar vərdiş-
bacarıqları inkişaf etdirmək və şagirdlərə lazımi bilik vermək; xüsusilə də:
Dəyərlər və yanaşmalar
Vərdiş-bacarıqlar
Milli və ümumbəşər
mədəniyyətinə, insan əməyinə
qarşı hörmət duyğularını
bacarığını inkişaf etdirmək;
digər insanlara, fərqli fikirlərə
və dünyagörüşlərə tolerant
Yaradıcı düşüncə və anlayış
bacarığını inkişaf etdirmək;
emosional sahəni inkişaf
etdirmək; təsəvvür, zövq və
tənqidi düşüncəni inkişaf
etdirmək; baxış, məkan
təsvirlərinin, müşahidə etmək
bacarığının, görmə yaddaşı
və əl motorikasının inkişafı;
formalaşdırmaq; təsviri və
tətbiqi incəsənətdə praktiki
vərdiş-bacarıqları əldə etmək
və digərlərinin mədəni
irsləri ilə tanış olmaq;
təsviri incəsənət dilini
İbitdai pillədə incəsənətin tədris-tərbiyəvi sahəsinin pedaqoji potensialını onun əyani növ
təbiəti müəyyən edir. Yaş xüsusiyytələrindən irəli gələrək, aşağı sinif şagirdlərində əyani praktiki
düşüncə və aləmin emosional dərk edilməsi üstünlük təşkil edir, buna görə də onlar üçün oyuna
əsaslanan fəallıqlar vacibdir, bu isə, incəsənətin müxtəlif sahələrinin (musiqi, rəsm) öyrənilməsi
xüsusiyyətinə çox yaxşı uyğun olur. Ibtidai pillədə incəsənətin tədrisi əsasən, uşaqların emosional
və əqli aləminə, əmək və kommunikasiya bacarıqlarının inkişafına xidmət edir.
Baza pilləsində incəsənət sahələrində əldə edilən praktiki vərdiş-bacarıqlar özünü tapmaq və
özünü təsdiq etmək prosesini asanlaşdırır. Eyni zamanda, bu yaş dövrü üçün əlamətdar olan dünyaya
qarşı kəskinləşdirilmiş yanaşmanı əhəmiyyətli şəkildə yumşaldır, çünki incəsənət əsərlərini anlamaq
bacarığı düşüncə və dünyagörüşə qarşı tolerantlığı nəzərdə tutur.
İbtidai pillə şərti olaraq iki mərhələyə bölünür: keçid X və XI-XII siniflə, bu zaman şagird
düşünülmüş seçimə hazırdır. Bu vaxt ona imkan verilir ki, öz maraqlarına əsasən müxtəlif fənn
qrupları ilə əlaqədar olan fəndən birini seçsin. X sinifdə praktiki vərdiş-bacarıqların mənimsənilməsi-
inkişafı incəsənət nümunələrinin təhlilində istifadə etdiyi bədii üslublara, müəllifin fikrinin daha
yaxşı anlanılmasına xidmət edir. Eləcə də şagirdlər müxtəlif növ layihələr həyata keçirirlər. Bütün
bunlar estetik fənlər qrupundan (məktəbin təklif etdiyi imkanlar hüdudlarında) seçim etməkdə
şagirdə yardım edir ki, XI və XII siniflərdə əldə edilən vərdiş-bacarıqlar və bilik dərinləşdirilsin
və peşəkar əsaslar qoyulsun. Qeyd etmək lazımdır ki, 2009-2010-cu ildən VIII, IX və X siniflərdə
estetik fənlər (1. Təsviri və təbiqi incəsənət/əmək təlimi; 2. Musiqi) trimestr prinsipinə əsasən
tədris edilir. VIII-IX siniflərdə məktəb özü qərara alır ki, bu iki fənn arasındakı saatları necə bölsün.
musiqi 1 trimestrdə tədris edilsin, təsviri və tətbiqi incəsənət/əmək təlimi – 2 trimestrdə
musiqi 2 trimestrdə tədris edilsin, təsviri və tətbiqi incəsənət/əmək təlimi – 1 trimestrdə
Saatlar bu fənlər arasında eyni bölünür, yəni hər fənn bir trimestr yarım tədris edilir.
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
X sinifdə təsviri və təbiqi incəsənət/əmək təlimi və musiqi bir trimestr ərzində tədris
Məktəb təhsilinin milli məqsədinin həyata keçirilməsində
fənnin rolu
Müasir məktəbin məqsədi elə bir şəxsiyyət formalaşdırmaqdır, hansı ki, bütün həyatı boyunca
şəxsi inkişafı üçün hazır olacaq. Belə insanları xarakterizə etməlidir:
tənqidi düşüncə;
problemləri həll etmək bacarığı;
yaradıcılıq düşüncəsi;
vətəndaşlıq anlayışı;
kommunikasiya qabiliyyəti;
araşdırmaq qabiliyyəti;
özünü qiymətləndirmək və öz təhsil fəaliyyətini təşkil etmək qabiliyyəti.
Təsviri və tətbiqi incəsənət/ əmək təlimi belə bir şəxsiyyətin formalaşmasında müəyyən rol
Tənqidi düşüncə
İncəsənətin öyrənilmə prosesi hadisələrin dərk edilməsi və problemləri anlamaq bacarığının
formalaşmasına, tənqidi və yaradıcılıq düşüncələrinin inkişafına dəstək göstərir: a) şagirdlər
tərəfindən bədii ideyaların hasilatı, b) özünün və başqalarının yaradıcılığını xarakterizə etmək,
qiymətləndirmək və analiz etmək; c) milli və dünya mədəni irslərinin başqa-başqa kontekstlərində
yerinə yetirdiyi rolu dərk etmək.
Problemlərin həlli qabiliyyəti
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı problemlərin həlli qabiliyyətinin inkişafına dəstək göstərir:
a) tədris prosesində meydana gələn ideyaların realizasiya təcrübəsi; b) ən yaxşı nəticələri əldə
etmək üçün lazımi materialı, aləti, təsviredici üsul və ya texnikanı seçmək və effektiv şəkildə
istifadə etmək; c) qarşıya qoyulan məsələnin həlli üçün lazımi təşəbbüs və məsuliyyəti aşkar
etmək; ç) stress, ümidlərin boşa çıxması və məğlubiyyətə üstün gəlmək və qarşıya qoyulan
məqsədə ciddi şəkildə can atmaq.
Yaradıcılıq düşüncəsi
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı hadisələrə qarşı yaradıcı yanaşma ilə yanaşmaq bacarığına
dəstək göstərir: orijinal bədii ideyaların əmələ gəlməsi və onların həyata keçirilməsi üçün qeyri-
standart yolların axtarışı.
Vətəndaşlıq anlayışı
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı ictimai həyatda iştirak istəyi və bacarığının, milli anlayış
duyğusunun inkişafına dəstək göstərir: sinif, məktəb və cəmiyyətin mədəni həyatı və firavanlığında
rol oynamaq; mədəni irs və cəmiyyət qarşısında öz borcları və məsuliyyətlərini dərk etmək.
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
Kommunikasiya qabiliyyəti
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı kommunikasiya bacarığının inkişafına dəstək göstərir: a)
özünün və başqalarının işləri haqqında müzakirə və mübahisə etmək, mövqeyi əsaslandırmaq; b)
başqa-başqa vasitələrlə (şəkil çəkmək, yazmaq, müzakirə etmək) öz fikir və duyğularını ifadə etmək;
c) qrup işi zamanı başqaları ilə ünsiyyət qurmaq, əməkdaşlıq etmək və problematik məsələləri
razılaşdırmaq; ç) tənqidi nəzəri bildirmək və əsaslandırmaq.
Araşdırmaq qabiliyyəti
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı informasiya əldə etmək və təhlil etmək bacarığının inkişafına
dəstək göstərir: a) çoxsaylı informasiya mənbələrindən istifadə etmək; b) informasiyanı müqayisə
etmək, tənqidi qiymətləndirmək və effektiv şəkildə təşkil etmək; c) yaradıcılıq, araşdırmaq, müstəqil
fikri formalaşdırmaq və fəaliyyət planını müəyyən etmək üçün informasiyadan istifadə etmək.
Özünü qiymətləndirmək və öz təhsil fəaliyyətini təşkil etmək qabiliyyəti
İncəsənətin öyrənilməsi zamanı özünü qiymətləndirmək və öz təhsl fəaliyyətini təşkil etmək
qabiliyyətinin inkişafına dəstək göstərir: a) öz imkanlarını və nailiyyətlərini düzgün qiymətləndirmək;
b) emosiyalarını anlamaq və onları idarə etmək; c) ardıcıl (ömrü boyunca) təhsil almaq vərdişini
hasil etmək; ç) fəaliyyətini düzgün və effektiv şəkildə planlaşdırmaq bacarığı; təhsil və peşəkar
inkişaf üçün münasib şərtlərdən istifadə etmək.
Tədris istiqamətləri
İncəsənət/əmək təlimi tədris planına əsasən üç istqamətə ayrılır:
İncəsənətdə praktiki vərdiş-bacarıqlar və ideyaların ifadə edilməsi
Kommunikasiya və şərh
İncəsənətin kontekstdə dərk edilməsi;
Tədris bütün istiqamətləri hüdudlarında paralellərin aparılması və bir-birləri ilə sıx əlaqədə
olması ilə həyata keçirilir.
İncəsənətdə praktiki vərdiş-bacarıqlar və ideyaların ifadə edilməsi.
Bu istiqamət hüdudlarında şagirdlər praktiki vərdiş-bacarıqları əldə edirlər; təsviri və tətbiqi
incəsənətin elementləri, prinsipləri, təsviredici üsulları, müxtəlif texnikası, materiları, alətləri ilə
tanış olur və onlara yiyələnirlər. Şagirdlər müxtəlif motivasiyanın təsiri ilə meydana gələn ideyalar
və düçüncələrin gerçəkləşdirilməsi bacarığını inkişaf etdirirlər, bunun üçün onlar təsviretmə,
emosiya, müşahidə bacarığını, materiala yaradıcı yanaşmanı və tədris prosesində əldə etdikləri
biliyi istifadə edirlər.
2. Kommunikasiya və şərh
Bu istiqamət hüdudlarında şagirdlər incəsənət əsərlərini anlamaq və qiymətləndirməyi, onun
haqqında fikri formalaşdırmağı öyrənir, öz düşüncələrinin aydın və səlist izahatına və başqalarının
fikrinə qulaq asmağa vərdiş edirlər, kollektiv iş və müzakirə metoduna sahib olurlar.
3. İncəsənətin kontekstdə dərk edilməsi
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
Bu istiqamət hüdudlarında şagirdlər gürcü və ümumdünya, qədim və yeni incəsənətin məşhur
əsərləri və xalq yaradıcılığının bəzi sahələri ilə tanış olurlar, onların məzmun və təyinatlarını
ayırd edirlər, onları gündəlik reallıq və şəxsi təcrübələri ilə əlaqələndirirlər; onların yaranması və
qiymətləndirilməsinin fərqli tarixi, mədəni, sosial və digər kontekstləri ilə tanış olurlar.
Məktəbin ibtidai və baza pilləsində təsviri və tətbiqi incəsənət/əmək təlimi
tədris kursunun yekun nəticələri
İbtidai pillə
İncəsənətdə
praktiki vərdiş-
bacarıqlar və
ideyaların ifadə
Altıilliyin sonunda, şagird:
Əsərlərin yaradılmasında incəsənət
elementləri və prinsiplərini,
müxtəlif materialları, texnika
və proseduru konkret problemin
həlli üçün məqsədyönlü seçir və
yaradıcılıqda istifadə edir;
Həm şəxsi, eləcə də ümumi
məqsədə çatmaq üçün başqaları
ilə əməkdaşlıq edir;
Doqquzilliyin sonunda, şagird:
İncəsənət elementlərini, prinsipləri,
müxtəlif materialları, texnika və
proseduru yaradıcılıqla istifadə edir;
Fərdi və qrup işi zamanı müxtəlif
strategiyalara üz tutur;
Kommunikasiya
Fərdi iş və qrup işlərini təqdim edir
və əldə edilən biliyə əsaslanaraq
incəsənət işləri haqqında öz
fikirlərini söyləyir və əsaslandırır;
Anlayır və təsəvvür edir ki,
incəsənət mədəniyyətin təsvir
Fərdi və qrupun işlərini təqdim
edir, əldə edilən biliyə əsaslanaraq
incəsənət nümunələrini təhlil edir və
izah edir ki, hansı məqsədlə konkret
üsul və ya materialı istifadə edir;
həm dünyagörünüşünü ifadə etmək
və həm kommunikasiya vasitəsi kimi
incəsənətlə tanış olmaq;
İncəsənətin
dərk edilməsi
Müxtəlif dövr və mədəniyyət
incəsənətinin nümunələrini tanıyır
və onları bir-biri ilə müqayisə
edir və yerli və ümumdünya
cəmiyyətinin həyatında incəsənətin
rolunu təhlil edir;
Gürcü incəsənəti və incəsənət
xadimləri ilə tanış olur.
Başqa-başqa dövr və üslubu olan
əsərləri araşdırır və müqayisə
edir, konkret əsər və incəsənət
yaradıcılığında kontekstin təsirini
Gürcüstanın başqa-başqa diyarlarının
incəsənət nümunələrini araşdırır və
onlar barədə müzakirə aparır.
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
İlin sonunda əldə edilən nəticələr
Praktiki vərdiş-bacarıq və
ideyaları ifadə etmək
Komunikasiya və şərh
İncəsənətin kontekstdə
dərk edilməsi
T. t.I.1 İşinin yaradılması
zamanı təsviri incəsənətin
əsas elementləri və
prinsiplərindən istifadə edir
T.t.I.7 Fərdi iş və qrup işini
təqdim edir, özünün və
sinif yoldaşlarının işlərinə
T.t.I.11 İncəsənət sahələrini,
bəzi janrları bir-birindən
fərqləndirir və onları
gündəlik həyatla əlaqələndirir
T.t.I.2 İşinin yaradılması
zamanı müxtəlif material,
texnika və prosedura
T.t.I.8 Özünün və
digərlərinin işlərinə hörmətlə
T.t.I.12 Əsərlərin
məzmunlarını öz təcrübəsi ilə
T.t.I.3 Ətrafda müxtəlif rəng
onları öz işində əks etdirir
T.t.I.9 Müxtəlif növ
tədbirlərdə iştirak edir
T.t.I.4 Müxtəlif
motivasiyalar əsasında əmələ
gələn ideyaları öz işində əks
T.t.I.10 Elementar
terminologiyanı bilir və
T.t.I.5 Sadə əmək
işlərinin elementar vərdiş-
T.t.I.6 Fərdi olaraq və
başqaları ilə birlikdə işləyir
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: İncəsənətdə praktiki vərdiş-bacarıq və ideyaları ifadə etmək
T.t.I.1 İşinin yaradılması zamanı təsviri incəsənətin bir və ya bir neçə
əsas elementləri və prinsiplərindən istifadə edir.
İşində qalın və nazik konturdan, düz, dalğalı, qırıq xətlərdən istifadə edir
Əsas rəngləri və onları qarışdırmaqla əlavə rəngləri sadalayır
Şaquli və horizontal formatları seçir
Verilən tələblərə uyğun olaraq formatda təsvirləri düzgün hissələrə ayırır
Təkrarolunan xətlər, rənglər və həndəsi fiqurlardan sadə ornamentlər hazırlayır
T.t.I.2 İşinin yaradılması zamanı şagird müxtəlif material, texnika və
prosedura müraciət edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
rəsm və qrafik nümunələr yaratmaq üçün qələmlər, pastel, flomaster, quaş boyalardan
rəngli kağızlar, karton, təbii materiallardan aplikasiyalar, kollaj hazırlayır
başqa-başqa materiallarla mozaika (kəsir, cırır, yapışdırır, kağızları, yarpaqları və s.)
plastilindən sadə formalar düzəldir (məs. həndəsi fiqurlar)
T.t.I.3 Şagird ətrafda müxtəlif rəng və formalara diqqət yetirir və onları öz
işində əks etdirir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Nümunələrdə sadə həndəsi formaları (üçbucaq, dördbucaqlı, dairə) tanıyır, adlarını söyləyir
və öz işlərində istifadə edir
Nümunələrdə təbiətdə olan rəngləri tanıyır, adlarını söyləyir və öz işlərində göstərir
T.t.I.4 Şagird müxtəlif motivasiyalar əsasında əmələ gələn ideyaları
öz işində əks etdirir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
müşahidə əsasında əldə edilən təəssüratı öz işində göstərir
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
təsvir etməklə yaranan personajların obrazlarını yaradır
sadə illustrasiyalarda bədii əsərlərin məzmununu ifadə edir
T.t.I.5 Sadə əmək işlərinin elementar vərdiş-bacarıqlarını göstərir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
dərsə lazımi avadanlıqlar gətirir
İşlədiyi yeri yığır, iş alətlərini və materialları yuyur və saxlayır
təhlükəsizlik qaydalarına riayət edir
hər növ dərs fəallığını yerinə yetirdikdə vaxt limitinə riayət edir
T.t.I.6 Şagird fərdi olaraq və başqaları ilə birlikdə işləyir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
qrup işlərində iştirak edir
verilən məsələni müstəqil şəkildə və ya cütlükdə həll etməyə çalışır
İstiqamət : Kommunikasiya və şərh
T.t.I.7 Şagird fərdi iş və qrup işini təqdim edir, özünün və sinif
yoldaşlarının
işlərinə fikrini bildirir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
özünün və ya ümumi işləri təqdim edən zaman izah edir ki, işi təqdim edərkən nəyi göstərmək
təqdim edilən iş haqqında sinif yoldaşları ilə təəssüratlarını bölüşdürür (xoşuma gəlir,
müəllimə, sinif yoldaşlarına qulaq asır
başqalarına cavabı sona çatdırmağa imkan verir
müəllif kimi auditoriya qarşısında təqdim edir
T.t.I.8 Şagird özünün və digərlərinin işlərinə hörmətlə yanaşır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
sinif yoldaşlarının tərəfini tutur, işlərini bəyənir, iş zamanı onları həvəsləndirir
özünün və başqalarının işlərinə ehtiyatla yanaşır (ziyan vermir)
Təsviri və tətbiqi incəsənət, əmək təlimi
T.t.I.9 Şagird müxtəlif növ tədbirlərdə iştirak edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
sinifdə keçirilən şənliklərdə iştirak edir
sinif sərgisində iştirak edir
muzey və sərgilərə gedir
ekskursiyalara gedir və mədəni irslərlə tanış olur
T.t.I.10 Şagird elementar terminologiyanı bilir və istifadə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
nümunədə təsviri və tətbiqi incəsənətin onun üçün tanış olan elementlərini tanıyır və
işində istifadə etdiyi material və alətləri sadalayır
söhbət zamanı elementar terminləri düzgün istifadə edir
müəllimin şərhinə lazımi reaksiya göstərir (göstərişləri anlayır və yerinə yetirir, məs., peyzaj
və ya portret çəkməyi, konrturları tündləşdirməyi)
İstiqamət : İncəsənətin kontekstdə dərk edilməsi
T.t.I.11 Şagird incəsənət sahələrini, bəzi janrları bir-birindən fərqləndirir və
onları gündəlik həyatla əlaqələndirir.
İncəsənətin klassifikasiyası haqqında mübahisələr
Sənət tarixçiləri və sənət filosofları arasında uzun müddətdir davam edən və konkret mədəni forma və ya əsərin hissəsinin incəsənət kimi klassifikasiyasına əsaslanan bir mübahisə mövzusu mövcuddur. Nəyin incəsənət kimi qəbul ediləcəyi, nəyin isə qəbul edilə bilməyəcəyi haqqında mübahisələr bu günə kimi davam etməkdədir. [1]
Klod Mone – Təəssürat (ing. Impression ), Doğan günəş, 1872, yağlı boya ilə kətan, Marmottan-Mone muzeyi.
Mündəricat
- 1 Sənətin tərifi
- 2 İncəsənətin klassifikasiyası haqqında nəzəriyyələr
- 3 İncəsənətin klassifikasiyası haqqında mübahisələr
- 3.1 Konseptual incəsənət
- 3.1.1 Konseptual incəsənət üzrə mübahisələrə nümunələr
- 3.1.2 Birləşmiş Krallıqda mübahisələr
Sənətin tərifi
Dun Çiçan – Peyzaj, 1597. Çiçan Min sülaləsi dövründə yüksək vəzifəli dövlət məmuru olmuşdur, Çin incəsənət ənənəsinə uyğun olaraq işlənmiş Qoxuada xəyali təbiət mənzərələri müəllifin möhürü və şeir hissələri ilə birlikdə verilir.
Sənətin tərifi çətinlik yarada bilər. Estetiklər və sənət filosofları tez-tez nəyin incəsənət kimi təyin edilə biləcəyi haqqında mübahisələrdə iştirak edirlər. Orijinal və geniş yayılmış tərifə görə sənət, (ingiliscədə işlədilərn “art” sözü latın dilində “sənətkarlıq” və “əl işi” anlamında işlədilmiş “ars” sözündən gəlməkdədir) müəyyən bir biliyin effektiv tətbiqi nəticəsində yaranmış, daha çox bacarığa əsaslanan məhsul və ya prosesdir; bu tərif özünü “liberal sənətlər” və “döyüş sənəti” kimi ifadələrdə daha aydın göstərir. Lakin, müasir anlamda söz, 1750-ci illərdən etibarən estetik nəticə üçün bacarığın istifadəsi kimi anlaşılır. [2]
Onlayn Britannika Ensiklopediyasına görə, “incəsənət bacarıq və təsəvvürlərin başqaları ilə paylaşılması üçün estetik obyektlər, mühit və ya təcrübənin yaradılmasıdır.” [3] Lakin, müasir dövrdə “sənət” ifadəsinin necə istifadəsinin doğru olacağı haqqında çoxsaylı mübahisələr vardır; “sənət” ifadəsi altında nəyin nəzərdə tutulmasından bəhs edən çoxsaylı kitablar və jurnal məqalələri nəşr edilmişdir. [4] 1969-cu ildə Teodor Adorno qeyd edirdi ki, “aydındır ki, incəsənət haqqında heç nə aydın deyil.” Aydın deyil ki, kimin incəsənəti bölmək hüququ var. Sənətkarlar, filosoflar, antropoloqlar və psixoloqlar hərəsi incəsənəti öz fəaliyyət sahələrinə uyğun olaraq istifadə edir və bir-birinə oxşamayan təriflər verirlər.
Sənət sözünün ikinci, daha dar, daha gec formalaşmış anlamı “yaradıcılıq işi” və “incəsənət” sözlərinin abbreviaturası kimi işlədilir. Burada söz sənətkarın yaradıcılıq işini və ya auditoriyanın estetik hisslərini ifadə etmək üçün işlədilir. Tez-tez ifadə heç bir praktiki funksiyası olmayan heykəllər və rəsm əsərlərindən başqa praktiki istifadəsi mümkün olan obyektlər üçün işlədilsə də, incəsənət əsəri deyərkən dekorativ incəsənət, tətbiqi sənət və sənətkarlıq məhsulları da nəzərdə tutulur. Anoloji olaraq, əgər ifadə kommersial və ya industrial sahə üçün işlədilirsə, bu zaman sənət yerinə dizayn nəzərdə tutulmuş olur. Bəzi tədqiqatçıların fikrincə incəsənət və tətbiqi sənət arasındakı fərqlərin dəyər mühakimələri istənilən aydın təyinedici fərqdən çoxdur. [5] Müasir incəsənət üçün nəzərdə tutulmuş təyinat kateqoriyaları daha çox metal işi, daş üzərində oyma, toxuma və digər tətbiqi sənətlərin üstünlük təşkil etdiyi orta əsrlər incəsənəti kimi qədim dövr incəsənətləri üçün keçərli deyildir, çünki, həmin dövrdə daha çox – ən azı sənətkarın əməyi ilə eyni səviyyədə, incəsənət əsərinin hazırlanmasında istifadə olunmuş materiallar və sərf edilmiş vaxta qiymət verilirdi.
İncəsənətin klassifikasiyası haqqında nəzəriyyələr
İntibah dövründən başlayaraq ənənəvi Qərb klassifikasiyasında, pillələrə əsaslanmış, əsərin müəllifin qədim kökləri olan bədii nəzəriyyədən istifadə edərək ortaya çıxardığı yaradıcı yanaşmasını sərgiləyən janrların iyerarxiyası mövcud olmuşdur. Bu cür yanaşma Romantizm estetikasından da təkan almışdır. Oxşar nəzəri baza Çin incəsənətində də mövcuddur; misal üçün, həm Qərb, həm də Uzaq Şərq incəsənətinin peyzaj (qoxua) ənənələrində xəyali təsvirlər real yerlərin təsvirlərindən daha üstün hesab edilmiş, Qərbdə topoqrafik görüntülər üstünlük təşkil etmişdir.
Bir çox tədqiqatçılar incəsənətin və ya gözəlliyin klassifikasiyasına cəhd etmənin belə səhv olduğunu bildirərək, onların heç bir spesifikaya çalik olmadıqlarını, buna görə də, qruplaşdırılmalarının düzgün olmadığını iddia edirlər. Tez-tez deyilir ki, incəsənətin bir nəzəriyyəsi yoxdur və o, nəzəriyyələr cəmlənməsindən ibarətdir. Bu cür yanaşmanın əsas tərəfdarları Morris Veytz və Beris Qautdur.
Digər bir yanaşmaya görə isə, incəsənət sosioloji kateqoriyadır, bütün sənət məktəbləri, muzeylər və sənətkarlar formal bölünmələrdən uzaqdadır. Bu institusional sənət nəzəriyyəsi Corc Diki tərəfindən müdafiə edilmişdir. Marsel Düşan və Endi Uorhol tərəfindən sənət kontekstində istifadə olunmamışdan qabaq heç kim pissuar və ya diş pastası qabına incəsənət nümunəsi kimi baxmırdı.
Proseduralistlərin fikrincə, hansısa obyekti, sənət əsərinin yaradılması prosesi və ya obyekti sənət əsərinə çevirən proses incəsənət nümunəsinə çevirir, onun ilkin xarakteri və ya təyinatı isə bu zaman heç bir rol oynamır. Məsələn, Con Douinin fikrincə əgər şair hansısa bir parçanın şeir olduğunu qeyd edirsə, başqa şair və yazıçıların nə düşünməsinin əhəmiyyəti yoxdur. Eyni zamanda, əgər oxşar bir mətn sonradan məqaləni yazmaq üçün ilkin fikirlər formasında qələmə alınmış olsa, bu şeir kimi qəbul edilməyə bilər.
Digər tərəfdən, Lev Tolstoy qeyd edir ki, sənəti sənət edən onun müəllifi yox, onu qəbul edən auditoriyadır. Monro Berdsli kimi finksionalistlər isə qeyd edirlər ki, əşyanın sənət əsəri kimi qəbul edilməsi onun aid olduğu kontekstdə hansı finksiyanı yerinə yetirməsindən asılıdır. Məsələn, qədim bir yunan vazası bir kontekstə qeyri-sənət xüsusiyyəti (şərab qabı kimi) digər kontekstdə isə sənət əsəri xüsusiyyəti (insan fiqurlarının gözəlliyini qiymətləndirməyə kömək etməklə) daşımış ola bilər.
İncəsənətin klassifikasiyası haqqında mübahisələr
Filosof Devid Novitz qeyd edir ki, “insanların sosial həyatlarında yaşadıqları problemlər və onların maraqları incəsənətin bölünməsi haqqında mübahisələrdən daha vacibdir. Məsələn, “Daily Mail” Demien Herst və Treysi Eminin əsərini tənqid edərək “1.000 illik incəsənət tarixi boyunca biz ən gözəl incəsənət qollarından birinə sahib olmuşuq. Bu gün duzlu quzu və çirkli çarpayı bizim hamımızı barbarlara çevirmək istəyir” deyəndə incəsənətin klassifikasiyası yox, Hers və Eminin işinin dəyəri müzakirə olunur.”
Digər tərəfdən Tyerri de Düv qeyd edir ki, incəsənətin klassifikasiyası haqqında mübahisələr Marsel Düşanın əl işlərinin incəsənət nümunəsi kimi təqdim edilməsinin labüd nəticəsidir. 1996-cı ildə nəşr edilmiş “Kant Düşandan sonra” adlı əsərində o, Kantın “Məhkəmənin tənqidi” əsərini şərh edərək “bu gözəldir” ifadəsini “bu incəsənətdir” ifadəsi ilə əvəzləyir, Kant estetikasını Düşandan sonrakı incəsənətə ünvanlayır. [6]
Konseptual incəsənət
Əsas məqalə: Konseptualizm
Fransız sənətkar Marsel Düşanın 1910-1920-ci illər arasında yaratdığı sənət işləri, kateqorizasiyaya meydan oxuyaraq və prototipik konseptual işlərə nümunə olaraq (məsələn əl işləri) konseptualist sənətkarlar üçün cığır açdı. Konseptual incəsənət bir hərəkat kimi 1960-cı illərdən vüsət almağa başlamışdır. Konseptual incəsənət hərəkatının ilk dalğası 1967-1978-ci illərdə yaranmışdır. Henri Flint, Robert Morris və Rey Conson kimi erkən konseptualist sənətkarlar, yaradıcılıqları sonrakı dövrə təsadüf edən Den Qrehem, Hans Heeki və Duqlas Hubler kimi sənətkarlara təsir göstərmişlər.
1990-cı illərdə Demien Herstin rəhbərlik etdiyi Gənc Britaniya rəssamları (“Young British Artists”/YBA-lar) məşhurlaşmağa başlayırlar, onların əsərləri konseptual sənət nümunəsi kimi qəbul edilsə də, tədqiqatçılar hansısa incəsənət əsərinin təsirini qeyd eləməkdə çətinlik çəkirlər. Bu termin ona görə onlara ünvanlandırılaraq işlədilir ki, təqdim etdikləri obyekt sənət əsəri olmur və adətən tapılmış, xüsusi sənətkarlıq bacarığı tələb etməyən istənilən obyekt (redi-meyd) onların əsərinin əsas materialına çevrilə bilir. Treysi Emin YBA-ların öndəgələn konsptualistlərindən biri olsa da, özü bunu təkzib edir.
Konseptual incəsənət üzrə mübahisələrə nümunələr
1991: Çarlz Saatçi Demien Hersti maliyyələşdirir, növbəti il Saatçi qalereyasında onun “Yaşayan birinin zehnində ölümün fiziki mümkünsüzlüyü” adlı əsəri sərgilənməyə başlayır. Əsər vitrinə salınmış pələng köpəkbalığından ibarətdir.
1993: Vanessa Bikroft gənc qızları yemək gündəliyinin ikinci auditoriyası kimi istifadə edərək İtaliyanın Milan şəhərində ilk performansını təqdim edir.
1999: Treysi Emin Törner mükafatına namizəd göstərilmişdir. Onun “Mənim yatağım” adlı işinin bir hissəsində qarışıq çarpayının ətrafına prezervativ, qan ləkəli alt paltarı, şüşə butulka və tərliklər kimi əşyaların səpələnməsi göstərilmişdi.
2001: Martin Krid “Sönən və yanan işıq” işinə görə Törner mükafatına layiq görülmüşdür. Onun bu işində boş otaqda işığın sğnməsi və yanması təsvir edilmişdi.
2002: Vitni Biennalisində Miltos Manetas “Whitneybiennial.com” saytını təqdim etmişdir. [7]
2005: Simon Starlinq “Anbarqayıqanbar” (“Shedboatshed”) işinə görə Törner mükafatına layiq görülmüşdür. İş taxtadan hazırlanmış anbardan ibarətdir. Reyn çayında üzərkən qaylğa çevrilən anbar, geri qayıdarkən yenidən əvvəlki halını alır. [8]
“Ölü köpək balığı incəsənət deyil”, Beynəlxalq Stukizm qalereyası, 2003
Birləşmiş Krallıqda mübahisələr
1999-cu ildə əsası qoyulmuş Stukist rəssamlar birliyinin üzvləri özlərinin müasir fiqurativ rəssamlıq tərəfdarı olduğunu və anlamı olmadığına görə konseptual incəsənətə qarşı çıxdıqlarını bildirmişlər. Onlar konseptualizmi pafoslu, heç nə ilə yadda qalmayan və darıxdırıcı adlandırmış, 25 iyul 2002-ci ildə keçirilmiş Stukist nümayişində isə Vayt Kub qalereyasının qarşısında sərgilənən tabutun üstündə “Konseptual sənətin ölümü” yazmışdılar. [9] [10] 2003-cü ildə Beynəlxalq Stukizm qalereyasında sərgilənən əsər “Ölü köpək balığı incəsənət deyil” adlandırılmış və Demien Herstin məşhur əsərinə istinad edilmişdir. [11]
2002-ci ildə Müasir İncəsənət İnstitutunun rəhbəri İvan Massou konseptual incəsənəti “ibarəli, öz rahatlığını fikirləşən və bacarıqsız” adlandırmış, “Teyt qalereyasından Ser Nikolas Serota kimi digərlərinin də işlətinin məhv olacağından qorxduqlarını” [12] bildirmişdir. Bu fikirləri səsləndirdikdən sonra Massou istefa verməyə məcbur olmuşdur. İlin sonunda incəsənət məktəbi məzunu olan Mədəniyyət Naziri Kim Houells Törner mükafatını “soyuq, mexaniki və konseptual zibil” [13] adlandırmışdır.
2004-cü ildə Saatçi Qalereyası açıqlamasında bildirmişdir ki, “rəsm əsərləri sənətkarların ünsiyyəti üçün əsas yol olaraq qalmaqdadır.” [14] Bu açıqlamadan sonra Çarlz Saatçi özünün Gənc Britaniya rəssamları kolleksiyasından olan əsas işləri satmağa başlamışdır.
Kompyuter və video oyunlar
Kompyuter oyunlarının tarixi 1947-ci ildən başlasa da, 1970-ci illərə kimi bu oyunlar geniş auditoriya arasında məşhur olmamışdır. Kompyuter və video oyunlarının özündə müxtəlif növ incəsənət sahələrini (bu zaman incəsənət anlayışına yanaşmanın müxtəlif olmasını nəzərə almaqla) birləşdirdiyini imtina etmək çətin və qəribə olardı. Video oyunların qrafikasında kompüter incəsənəti, qrafik incəsənət və qismən video incəsənəti istifadə olunur, oyunların orijinal sondtreki isə əsl musiqi nümunəsidir. Lakin, video oyunlara ümumilikdə sənət əsəri kimi baxılması məsələsi mübahisə mövzusu olaraq qalmaqdadır, bəzi tədqiqatçılar onları interaktiv incəsənət nümunəsi hesab edirlər.
Məsələn, film tənqidçisi Rocer Ebert qeyd edir ki, video oyunları sənət nümunəsi deyil və struktur xüsusiyyətlərinə görə həmişə filmlərdən geridə qalacaqlar, lakin, sonradan o etiraf edir ki, “oxumağa yaxşı kitab və ya baxmağa yaxşı film olduğu müddətcə heç vaxt video oyun oynamayacaq” və buna görə də bu sahədə məlumatı azdır. [15] Video oyun dizayneri Hideo Kojima razılaşır ki, video oyun oynamaq incəsənət deyil, lakin, oyunlar bədii stil və incəsənət xüsusiyyətinə malikdirlər. [16] [17] Video oyun dizayneri Kris Krouford qeyd edir ki, video oyunlar incəsənət nümunəsidir. [18] “Esquire” jurnalının köşə yazarı Çak Klosterman da video oyunları incəsənət nümunəsi adlandırır. [19] Tadk Kelli qeyd edir ki, oyun oynamaq özü incəsənət olmasa [20] da, oyunların hazırlanmasında incəsənət izləri görmək mümkündür. [21]
İstinadlar
- ↑ Semiotics of the Media By Winfried Nöth
- ↑ Hatcher, 1999
- ↑ Britannica Online, Art
- ↑ Davies, 1991 və Carroll, 2000
- ↑ Novitz, 1992
- ↑ Thierry de Duve, Kant After Duchamp. 1996
- ↑ Mirapaul, Matthew (4 March 2002). “ARTS ONLINE; If You Can’t Join ‘Em, You Can Always Tweak ‘Em”. The New York Times.
- ↑ One man and his boat shed sail into a storm over the Turner, The Times
- ↑ Cripps, Charlotte. “Visual arts: Saying knickers to Sir Nicholas, The Independent, 7 September 2004. Yoxlanılıb: 22 dekabr 2015.
- ↑ “White Cube demo 2002” stuckism.com. Yoxlanılıb: 22 dekabr 2015
- ↑ Alberge, Dalya. “Traditionalists mark shark attack on Hirst”, The Times, 10 April 2003. Yoxlanılıb: 22 dekabr 2015
- ↑ Concept art is pretentious tat, says ICA chief, The Guardian
- ↑ Former minister Kim Howells to stand down as MP, The Daily Telegraph
- ↑ Reynolds, Nigel 2004 “Saatchi’s latest shock for the art world is – painting” Arxivləşdirilib 2012-09-14 at Archive.today The Daily Telegraph 10 February 2004. Yoxlanılıb: 22 dekabr 2015
- ↑ . Chicago Sun-Times. 2010-06-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2015-12-22 .
- ↑ “Official PlayStation Magazine (US)”. Feb 2006. 2006.
- ↑ A videogame is not art! – Hideo Kojima
- ↑ Chris Crawford, The Art of Computer Game Design 1982 mirrored with permission at [1] 2010-06-12 at the Wayback Machine
- ↑ Chuck Klosterman “The Lester Bangs of Video Games” Esquire July 2006. at [2]
- ↑ Tadhg Kelly, Fun: Simple to Explain, Hard to Accept, 2011, at
- ↑ Tadhg Kelly, Living Galleries, 2011
- Noel Carroll, Theories of Art Today. 2000
- Thierry de Duve, Kant After Duchamp. 1996
- Evelyn Hatcher, ed. Art as Culture: An Introduction to the Anthropology of Art. 1999
- David Novitz, ’’Disputes about Art’’ Journal of Aesthetics and Art Criticism 54:2, Spring 1996
- Nina, Felshin, ed. But is it Art? 1995
- David Novitz, The Boundaries of Art. 1992
- Stephen Davies, Definitions of Art. 1991
- Lev Tolstoy, İncəsənət nədir?
Həmçinin bax
- Anti-art və Anti-anti-art
- İncəsənət tarixi
- Gözəllik
- Müasir incəsənət
September 29, 2021
Ən son məqalələrFlag of Iraq
Flag of Iraq (1924–1959)
Flag of Iraq Turkmen FrontVEC
Flag of Ireland
Flag of Irvine, California
Flag of Israel
Flag of Jacksonville, Florida
Flag of Jabhat al-Nusra
Flag of Jamaica
Flag of Japan
Ən çox oxunan
Flag of Vanuatu
Flag of Venezuela
Flag of Venezuela (state)
Flag of Vepsia
Flag of Vietnam
incəsənətin, klassifikasiyası, haqqında, mübahisələr, sənət, tarixçiləri, sənət, filosofları, arasında, uzun, müddətdir, davam, edən, konkret, mədəni, forma, əsərin, hissəsinin, incəsənət, kimi, klassifikasiyasına, əsaslanan, mübahisə, mövzusu, mövcuddur, nəyi. Senet tarixcileri ve senet filosoflari arasinda uzun muddetdir davam eden ve konkret medeni forma ve ya eserin hissesinin incesenet kimi klassifikasiyasina esaslanan bir mubahise movzusu movcuddur Neyin incesenet kimi qebul edileceyi neyin ise qebul edile bilmeyeceyi haqqinda mubahiseler bu gune kimi davam etmekdedir 1 Klod Mone Teessurat ing Impression Dogan gunes 1872 yagli boya ile ketan Marmottan Mone muzeyi Mundericat 1 Senetin terifi 2 Incesenetin klassifikasiyasi haqqinda nezeriyyeler 3 Incesenetin klassifikasiyasi haqqinda mubahiseler 3 1 Konseptual incesenet 3 1 1 Konseptual incesenet uzre mubahiselere numuneler 3 1 2 Birlesmis Kralliqda mubahiseler 3 2 Kompyuter ve video oyunlar 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Hemcinin baxSenetin terifi Redakte Dun Cican Peyzaj 1597 Cican Min sulalesi dovrunde yuksek vezifeli dovlet memuru olmusdur Cin incesenet enenesine uygun olaraq islenmis Qoxuada xeyali tebiet menzereleri muellifin mohuru ve seir hisseleri ile birlikde verilir Senetin terifi cetinlik yarada biler Estetikler ve senet filosoflari tez tez neyin incesenet kimi teyin edile bileceyi haqqinda mubahiselerde istirak edirler Orijinal ve genis yayilmis terife gore senet ingiliscede isledilern art sozu latin dilinde senetkarliq ve el isi anlaminda isledilmis ars sozunden gelmekdedir mueyyen bir biliyin effektiv tetbiqi neticesinde yaranmis daha cox bacariga esaslanan mehsul ve ya prosesdir bu terif ozunu liberal senetler ve doyus seneti kimi ifadelerde daha aydin gosterir Lakin muasir anlamda soz 1750 ci illerden etibaren estetik netice ucun bacarigin istifadesi kimi anlasilir 2 Onlayn Britannika Ensiklopediyasina gore incesenet bacariq ve tesevvurlerin basqalari ile paylasilmasi ucun estetik obyektler muhit ve ya tecrubenin yaradilmasidir 3 Lakin muasir dovrde senet ifadesinin nece istifadesinin dogru olacagi haqqinda coxsayli mubahiseler vardir senet ifadesi altinda neyin nezerde tutulmasindan behs eden coxsayli kitablar ve jurnal meqaleleri nesr edilmisdir 4 1969 cu ilde Teodor Adorno qeyd edirdi ki aydindir ki incesenet haqqinda hec ne aydin deyil Aydin deyil ki kimin inceseneti bolmek huququ var Senetkarlar filosoflar antropoloqlar ve psixoloqlar heresi inceseneti oz fealiyyet sahelerine uygun olaraq istifade edir ve bir birine oxsamayan terifler verirler Senet sozunun ikinci daha dar daha gec formalasmis anlami yaradiciliq isi ve incesenet sozlerinin abbreviaturasi kimi isledilir Burada soz senetkarin yaradiciliq isini ve ya auditoriyanin estetik hisslerini ifade etmek ucun isledilir Tez tez ifade hec bir praktiki funksiyasi olmayan heykeller ve resm eserlerinden basqa praktiki istifadesi mumkun olan obyektler ucun isledilse de incesenet eseri deyerken dekorativ incesenet tetbiqi senet ve senetkarliq mehsullari da nezerde tutulur Anoloji olaraq eger ifade kommersial ve ya industrial sahe ucun isledilirse bu zaman senet yerine dizayn nezerde tutulmus olur Bezi tedqiqatcilarin fikrince incesenet ve tetbiqi senet arasindaki ferqlerin deyer muhakimeleri istenilen aydin teyinedici ferqden coxdur 5 Muasir incesenet ucun nezerde tutulmus teyinat kateqoriyalari daha cox metal isi das uzerinde oyma toxuma ve diger tetbiqi senetlerin ustunluk teskil etdiyi orta esrler inceseneti kimi qedim dovr incesenetleri ucun kecerli deyildir cunki hemin dovrde daha cox en azi senetkarin emeyi ile eyni seviyyede incesenet eserinin hazirlanmasinda istifade olunmus materiallar ve serf edilmis vaxta qiymet verilirdi Incesenetin klassifikasiyasi haqqinda nezeriyyeler RedakteIntibah dovrunden baslayaraq enenevi Qerb klassifikasiyasinda pillelere esaslanmis eserin muellifin qedim kokleri olan bedii nezeriyyeden istifade ederek ortaya cixardigi yaradici yanasmasini sergileyen janrlarin iyerarxiyasi movcud olmusdur Bu cur yanasma Romantizm estetikasindan da tekan almisdir Oxsar nezeri baza Cin incesenetinde de movcuddur misal ucun hem Qerb hem de Uzaq Serq incesenetinin peyzaj qoxua enenelerinde xeyali tesvirler real yerlerin tesvirlerinden daha ustun hesab edilmis Qerbde topoqrafik goruntuler ustunluk teskil etmisdir Bir cox tedqiqatcilar incesenetin ve ya gozelliyin klassifikasiyasina cehd etmenin bele sehv oldugunu bildirerek onlarin hec bir spesifikaya calik olmadiqlarini buna gore de qruplasdirilmalarinin duzgun olmadigini iddia edirler Tez tez deyilir ki incesenetin bir nezeriyyesi yoxdur ve o nezeriyyeler cemlenmesinden ibaretdir Bu cur yanasmanin esas terefdarlari Morris Veytz ve Beris Qautdur Diger bir yanasmaya gore ise incesenet sosioloji kateqoriyadir butun senet mektebleri muzeyler ve senetkarlar formal bolunmelerden uzaqdadir Bu institusional senet nezeriyyesi Corc Diki terefinden mudafie edilmisdir Marsel Dusan ve Endi Uorhol terefinden senet kontekstinde istifade olunmamisdan qabaq hec kim pissuar ve ya dis pastasi qabina incesenet numunesi kimi baxmirdi Proseduralistlerin fikrince hansisa obyekti senet eserinin yaradilmasi prosesi ve ya obyekti senet eserine ceviren proses incesenet numunesine cevirir onun ilkin xarakteri ve ya teyinati ise bu zaman hec bir rol oynamir Meselen Con Douinin fikrince eger sair hansisa bir parcanin seir oldugunu qeyd edirse basqa sair ve yazicilarin ne dusunmesinin ehemiyyeti yoxdur Eyni zamanda eger oxsar bir metn sonradan meqaleni yazmaq ucun ilkin fikirler formasinda qeleme alinmis olsa bu seir kimi qebul edilmeye biler Diger terefden Lev Tolstoy qeyd edir ki seneti senet eden onun muellifi yox onu qebul eden auditoriyadir Monro Berdsli kimi finksionalistler ise qeyd edirler ki esyanin senet eseri kimi qebul edilmesi onun aid oldugu kontekstde hansi finksiyani yerine yetirmesinden asilidir Meselen qedim bir yunan vazasi bir kontekste qeyri senet xususiyyeti serab qabi kimi diger kontekstde ise senet eseri xususiyyeti insan fiqurlarinin gozelliyini qiymetlendirmeye komek etmekle dasimis ola biler Incesenetin klassifikasiyasi haqqinda mubahiseler RedakteFilosof Devid Novitz qeyd edir ki insanlarin sosial heyatlarinda yasadiqlari problemler ve onlarin maraqlari incesenetin bolunmesi haqqinda mubahiselerden daha vacibdir Meselen Daily Mail Demien Herst ve Treysi Eminin eserini tenqid ederek 1 000 illik incesenet tarixi boyunca biz en gozel incesenet qollarindan birine sahib olmusuq Bu gun duzlu quzu ve cirkli carpayi bizim hamimizi barbarlara cevirmek isteyir deyende incesenetin klassifikasiyasi yox Hers ve Eminin isinin deyeri muzakire olunur Diger terefden Tyerri de Duv qeyd edir ki incesenetin klassifikasiyasi haqqinda mubahiseler Marsel Dusanin el islerinin incesenet numunesi kimi teqdim edilmesinin labud neticesidir 1996 ci ilde nesr edilmis Kant Dusandan sonra adli eserinde o Kantin Mehkemenin tenqidi eserini serh ederek bu gozeldir ifadesini bu incesenetdir ifadesi ile evezleyir Kant estetikasini Dusandan sonraki incesenete unvanlayir 6 Konseptual incesenet Redakte Esas meqale KonseptualizmFransiz senetkar Marsel Dusanin 1910 1920 ci iller arasinda yaratdigi senet isleri kateqorizasiyaya meydan oxuyaraq ve prototipik konseptual islere numune olaraq meselen el isleri konseptualist senetkarlar ucun cigir acdi Konseptual incesenet bir herekat kimi 1960 ci illerden vuset almaga baslamisdir Konseptual incesenet herekatinin ilk dalgasi 1967 1978 ci illerde yaranmisdir Henri Flint Robert Morris ve Rey Conson kimi erken konseptualist senetkarlar yaradiciliqlari sonraki dovre tesaduf eden Den Qrehem Hans Heeki ve Duqlas Hubler kimi senetkarlara tesir gostermisler 1990 ci illerde Demien Herstin rehberlik etdiyi Genc Britaniya ressamlari Young British Artists YBA lar meshurlasmaga baslayirlar onlarin eserleri konseptual senet numunesi kimi qebul edilse de tedqiqatcilar hansisa incesenet eserinin tesirini qeyd elemekde cetinlik cekirler Bu termin ona gore onlara unvanlandirilaraq isledilir ki teqdim etdikleri obyekt senet eseri olmur ve adeten tapilmis xususi senetkarliq bacarigi teleb etmeyen istenilen obyekt redi meyd onlarin eserinin esas materialina cevrile bilir Treysi Emin YBA larin ondegelen konsptualistlerinden biri olsa da ozu bunu tekzib edir Konseptual incesenet uzre mubahiselere numuneler Redakte 1991 Carlz Saatci Demien Hersti maliyyelesdirir novbeti il Saatci qalereyasinda onun Yasayan birinin zehninde olumun fiziki mumkunsuzluyu adli eseri sergilenmeye baslayir Eser vitrine salinmis peleng kopekbaligindan ibaretdir 1993 Vanessa Bikroft genc qizlari yemek gundeliyinin ikinci auditoriyasi kimi istifade ederek Italiyanin Milan seherinde ilk performansini teqdim edir 1999 Treysi Emin Torner mukafatina namized gosterilmisdir Onun Menim yatagim adli isinin bir hissesinde qarisiq carpayinin etrafina prezervativ qan lekeli alt paltari suse butulka ve terlikler kimi esyalarin sepelenmesi gosterilmisdi 2001 Martin Krid Sonen ve yanan isiq isine gore Torner mukafatina layiq gorulmusdur Onun bu isinde bos otaqda isigin sgnmesi ve yanmasi tesvir edilmisdi 2002 Vitni Biennalisinde Miltos Manetas Whitneybiennial com saytini teqdim etmisdir 7 2005 Simon Starlinq Anbarqayiqanbar Shedboatshed isine gore Torner mukafatina layiq gorulmusdur Is taxtadan hazirlanmis anbardan ibaretdir Reyn cayinda uzerken qaylga cevrilen anbar geri qayidarken yeniden evvelki halini alir 8 Olu kopek baligi incesenet deyil Beynelxalq Stukizm qalereyasi 2003 Birlesmis Kralliqda mubahiseler Redakte 1999 cu ilde esasi qoyulmus Stukist ressamlar birliyinin uzvleri ozlerinin muasir fiqurativ ressamliq terefdari oldugunu ve anlami olmadigina gore konseptual incesenete qarsi cixdiqlarini bildirmisler Onlar konseptualizmi pafoslu hec ne ile yadda qalmayan ve darixdirici adlandirmis 25 iyul 2002 ci ilde kecirilmis Stukist numayisinde ise Vayt Kub qalereyasinin qarsisinda sergilenen tabutun ustunde Konseptual senetin olumu yazmisdilar 9 10 2003 cu ilde Beynelxalq Stukizm qalereyasinda sergilenen eser Olu kopek baligi incesenet deyil adlandirilmis ve Demien Herstin meshur eserine istinad edilmisdir 11 2002 ci ilde Muasir Incesenet Institutunun rehberi Ivan Massou konseptual inceseneti ibareli oz rahatligini fikirlesen ve bacariqsiz adlandirmis Teyt qalereyasindan Ser Nikolas Serota kimi digerlerinin de isletinin mehv olacagindan qorxduqlarini 12 bildirmisdir Bu fikirleri seslendirdikden sonra Massou istefa vermeye mecbur olmusdur Ilin sonunda incesenet mektebi mezunu olan Medeniyyet Naziri Kim Houells Torner mukafatini soyuq mexaniki ve konseptual zibil 13 adlandirmisdir 2004 cu ilde Saatci Qalereyasi aciqlamasinda bildirmisdir ki resm eserleri senetkarlarin unsiyyeti ucun esas yol olaraq qalmaqdadir 14 Bu aciqlamadan sonra Carlz Saatci ozunun Genc Britaniya ressamlari kolleksiyasindan olan esas isleri satmaga baslamisdir Kompyuter ve video oyunlar Redakte Kompyuter oyunlarinin tarixi 1947 ci ilden baslasa da 1970 ci illere kimi bu oyunlar genis auditoriya arasinda meshur olmamisdir Kompyuter ve video oyunlarinin ozunde muxtelif nov incesenet sahelerini bu zaman incesenet anlayisina yanasmanin muxtelif olmasini nezere almaqla birlesdirdiyini imtina etmek cetin ve qeribe olardi Video oyunlarin qrafikasinda komputer inceseneti qrafik incesenet ve qismen video inceseneti istifade olunur oyunlarin orijinal sondtreki ise esl musiqi numunesidir Lakin video oyunlara umumilikde senet eseri kimi baxilmasi meselesi mubahise movzusu olaraq qalmaqdadir bezi tedqiqatcilar onlari interaktiv incesenet numunesi hesab edirler Meselen film tenqidcisi Rocer Ebert qeyd edir ki video oyunlari senet numunesi deyil ve struktur xususiyyetlerine gore hemise filmlerden geride qalacaqlar lakin sonradan o etiraf edir ki oxumaga yaxsi kitab ve ya baxmaga yaxsi film oldugu muddetce hec vaxt video oyun oynamayacaq ve buna gore de bu sahede melumati azdir 15 Video oyun dizayneri Hideo Kojima razilasir ki video oyun oynamaq incesenet deyil lakin oyunlar bedii stil ve incesenet xususiyyetine malikdirler 16 17 Video oyun dizayneri Kris Krouford qeyd edir ki video oyunlar incesenet numunesidir 18 Esquire jurnalinin kose yazari Cak Klosterman da video oyunlari incesenet numunesi adlandirir 19 Tadk Kelli qeyd edir ki oyun oynamaq ozu incesenet olmasa 20 da oyunlarin hazirlanmasinda incesenet izleri gormek mumkundur 21 Istinadlar Redakte Semiotics of the Media By Winfried Noth Hatcher 1999 Britannica Online Art Davies 1991 ve Carroll 2000 Novitz 1992 Thierry de Duve Kant After Duchamp 1996 Mirapaul Matthew 4 March 2002 ARTS ONLINE If You Can t Join Em You Can Always Tweak Em The New York Times One man and his boat shed sail into a storm over the Turner The Times Cripps Charlotte Visual arts Saying knickers to Sir Nicholas The Independent 7 September 2004 Yoxlanilib 22 dekabr 2015 White Cube demo 2002 stuckism com Yoxlanilib 22 dekabr 2015 Alberge Dalya Traditionalists mark shark attack on Hirst The Times 10 April 2003 Yoxlanilib 22 dekabr 2015 Concept art is pretentious tat says ICA chief The Guardian Former minister Kim Howells to stand down as MP The Daily Telegraph Reynolds Nigel 2004 Saatchi s latest shock for the art world is painting Arxivlesdirilib 2012 09 14 at Archive today The Daily Telegraph 10 February 2004 Yoxlanilib 22 dekabr 2015 Why did the chicken cross the genders Chicago Sun Times 2010 06 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 22 Official PlayStation Magazine US Feb 2006 2006 A videogame is not art Hideo Kojima Chris Crawford The Art of Computer Game Design 1982 mirrored with permission at 1 Arxivlesdirilib 2010 06 12 at the Wayback Machine Chuck Klosterman The Lester Bangs of Video Games Esquire July 2006 at 2 Tadhg Kelly Fun Simple to Explain Hard to Accept 2011 at Tadhg Kelly Living Galleries 2011Edebiyyat RedakteNoel Carroll Theories of Art Today 2000 Thierry de Duve Kant After Duchamp 1996 Evelyn Hatcher ed Art as Culture An Introduction to the Anthropology of Art 1999 David Novitz Disputes about Art Journal of Aesthetics and Art Criticism 54 2 Spring 1996 Nina Felshin ed But is it Art 1995 David Novitz The Boundaries of Art 1992 Stephen Davies Definitions of Art 1991 Lev Tolstoy Incesenet nedir Hemcinin bax RedakteAnti art ve Anti anti art Incesenet tarixi Gozellik Muasir incesenetMenbe https az wikipedia org w index php title Incesenetin klassifikasiyasi haqqinda mubahiseler amp oldid 6155358, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
- 3.1 Konseptual incəsənət
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.