İqtisadi nəzəriyyə (Mikroiqtisadiyyat-1,2) kitabı

2 Bu həftə

Mikroiqtisadiyyat nədir?

İqtisadiyyatdakı əksər təriflər kimi, mikroiqtisadiyyat terminini izah etmək üçün kifayət qədər rəqabət edən fikir və yol var. İqtisadiyyatın araşdırılmasının iki sahəsindən biri olaraq mikroiqtisadiyyat və bunun digər sahə ilə – makroiqtisadiyyatla əlaqəsi barədə bir anlayış vacibdir. Buna baxmayaraq, bir tələbə cavab almaq üçün internetə müraciət etməlidirsə, “mikroiqtisadiyyat nədir?” Sadə sualına cavab tapmaq üçün bir çox yol tapacaqdı. Budur belə cavablardan birinin nümunəsi.

Lüğət Mikroiqtisadı necə müəyyənləşdirir

İqtisadçıİqtisadiyyat lüğəti mikroiqtisadı “fərdi istehlakçılar, istehlakçılar qrupları və ya firmalar səviyyəsində iqtisadiyyatın öyrənilməsi” kimi müəyyənləşdirərək “mikroiqtisadiyyatın ümumi problemi az mənbələrin alternativ istifadələr arasında səmərəli bölüşdürülməsidir, lakin konkret olaraq qiymətin müəyyənləşdirilməsini əhatə edir. İqtisadi agentlərin optimallaşdırma davranışı, istehlakçılar faydanı maksimuma çıxaran firmalar və mənfəəti maksimuma çatdıran şirkətlər. “

Bu tərifdə yalan bir şey yoxdur və eyni əsas anlayışlar üzərində fərqli olan bir çox nüfuzlu tərif mövcuddur. Ancaq bu tərifin əskik ola biləcəyi seçim konsepsiyasına vurğu etməkdir.

Mikroiqtisadın daha ümumi bir tərifi

Kobud şəkildə desək, mikroiqtisadiyyat iqtisadiyyata makro səviyyədən yanaşan makroiqtisadiyyatın əksinə olaraq aşağı və ya mikro səviyyədə verilən iqtisadi qərarlarla məşğul olur. Bu baxımdan, mikroiqtisadiyyat, iqtisadiyyatın təhlilinə və başa düşülməsinə daha çox “aşağıdan yuxarı” bir yanaşma apardığından, makroiqtisadi tədqiqatın başlanğıc nöqtəsi hesab olunur.

Mikroiqtisadiyyat tapmacasının bu parçası “fərdi istehlakçılar, istehlakçılar qrupları və ya firmalar” ifadəsi ilə “The Economist” in tərifi ilə ələ keçirildi. Mikroiqtisadiyyatın müəyyənləşdirilməsinə bir az daha sadə yanaşmaq daha asan olardı. Daha yaxşı bir tərif budur:

“Mikroiqtisadiyyat, fərdlər və qruplar tərəfindən verilmiş qərarların, bu qərarları təsir edən amillərin və bu qərarların başqalarına necə təsir etdiyinin analizidir.”

Həm kiçik müəssisələr, həm də fərdlər tərəfindən mikroiqtisadi qərarlar əsasən xərclər və fayda məsələləri ilə əlaqələndirilir. Maliyyələr ya orta sabit xərclər və ümumi dəyişkən xərclər kimi maliyyə xərcləri baxımından ola bilər, ya da alternativləri əvvəlcədən nəzərdən keçirən fürsət xərcləri baxımından ola bilər. Mikroiqtisadiyyat daha sonra tələb və təklif nümunələrini fərdi qərarların məcmusu və bu mənfəət-mənfəət münasibətlərinə təsir edən amillər hesab edir. Mikroiqtisadi tədqiqatın mərkəzində fərdlərin qərar qəbul etmə müddətini və bunun mal və xidmətlərin maya dəyərinə necə təsir etdiyini daha yaxşı başa düşmək üçün bazar davranışlarının təhlili dayanır.

Ümumi Mikroiqtisadiyyat Sualları

Bu təhlili həyata keçirmək üçün mikroiqtisadçılar “istehlakçının nə qədər qənaət edəcəyini nə müəyyənləşdirir?” Kimi sualları nəzərdən keçirirlər. və “rəqiblərinin istifadə etdikləri strategiyaları nəzərə alaraq bir firma nə qədər istehsal etməlidir?” və “niyə insanlar həm sığorta, həm də lotereya biletləri alır?”

Mikroiqtisadiyyatla makroiqtisadiyyat arasındakı əlaqəni başa düşmək üçün bu sualları, “faiz nisbətindəki dəyişiklik milli qənaətə necə təsir edir?” Kimi bir makroiqtisadçı tərəfindən verilə biləcək suallarla qarşılaşdırın.

“İqtisadi nəzəriyyə (Mikroiqtisadiyyat-1,2)” kitabı

İqtisadi nəzəriyyə (Mikroiqtisadiyyat) kitabı. Jravlovada deyirlər bu kitaba. Kitab çox az işlənib. Online variantdan çıxarılan kitab deyil. Heç bir səhifəsində cırıq, yazılan yeri yoxdur. Verilən nömrədə whatsapp aktivdir, maraqlana bilərsiniz.

Bakı 3 Fevral 2020 2059 dəfə Mənbə: tap.az
F

Fərid

Məhsul satılmışdır
Seçilmişlərə əlavə et

Oxşar Elanlar

Uşaq kitabı

2 8 Fevral

Mostbet – ən etibarlı bukmeyker

Mostbet Reklam

Projektorlu rəsm kitabı

32 26 Fevral

Hicama kitabı

25 5 Mart

Oxu kitabı

9 1 Fevral

Uşaq kitabı

1 8 Fevral

“FARMAKOLOGİYA” kitabı

2 Bu həftə

Uşaq kitabı Чудесное Зернышко

5 25 Fevral

Kitab “Naruto 1”

18 11 Mart

Kitab “Naruto 2”

18 11 Mart

Kitab

5 25 Fevral

“One Piece 3” kitabı

18 11 Mart

Sintezator “Korg PA1000”

4 200 11 Mart

“One Piece 6” kitabı

18 11 Mart

Kitab “Madam Floranın Rəngli Daşları”

9 Bu həftə

Kitab “Sənə deyəsi o qədər sözüm varki”

11 10 Mart

Dərslik “Riyaziyyat TQDK”

5 11 Mart

Tibb bacısı kursu

60 22 Yanvar

Kitab “Uşaq Ürəyi”

7 10 Mart

Rolex

145 17 Fevral

Audemars Piguet

240 17 Fevral

Аудиосистемы 2+1

160 Bu həftə

Kitab

8 25 Fevral

Avtokran “Dnepr”, 1987 il

30 000 11 Mart

Ödənişli xidmətlər

Elanınızı Premium edin, ana səhifədə hərkəs görsün!

Ödənişli xidmətlər

Elanınızı irəli çəkin, ana səhifədə hərkəs görsün!

Elanı sil

Azərbaycanda yeni və işlənmiş məhsul elanları, onlayn alış veriş. Əmlak Telefon Aksesuar Maşın Mebel Geyim

Telefon: (012) 566-74-58

Haqqımızda

Yardımçı linklər

Saytın rəhbərliyi yerləşdirilmiş elanların məzmununa görə məsuliyyət daşımır

© UcuzTap bir şirkət məhsuludur

Mikroiqtisadiyyat – Wikipedia

Mikroiqtisadiyyat (ingilis dilindən mikro “kiçik” deməkdir) — fərdi iqtisadi obyektlər, ev təsərrüfatlar və firmalar tərəfindən məhdud vəsaitlərin mallar və xidmətlər al-ver olunduğu bazarlarda bölünməsi [1] haqqında qərarları araşdıran iqtisadiyyatın bölməsi. Mikroiqtisadiyyat bu qərarlar və davranışlar mallar və xidmətlərin qiymətləri təyin edən tələb və təklifə necə təsir etməyini araşdırır və tərsinə qiymətlər tərəfindən təklifə və tələbə təsiri izah edir. [2] [3]

Bu isə “ümumi iqtisadi fəaliyyət, inkişaf, inflyasiya və işsizlik məsələləri araşdıran” makroiqtisadiyyata müqabil durur. Mikroiqtisadiyyat həm də qeyd olunmuş sahələrdə dövlət iqtisadi siyasətinin effektləri ilə işləyir (misal üçün vergi səviyyəsinin dəyişdirilməsi). [4] Lukasın fikrinə uyğun olaraq, müasir makroiqtisadiyyat nəzəriyyəsi “mikromüəssisələrə” əsaslanır, yəni ki mikro səviyyədəki davranışları təsvir edən əsas anlayışlara.

Mikroiqtisadiyyatın məqsədlərindən biri istifadəçilər arasında məhdud vəsaitlərin bölünməsi və mallar və xidmətlər arasında müqayisəli qiymətləri təyin edən bazar mexanizmi təhlil etməkdir. Mikroiqtisadiyyat həm də bazar qüsurunu təhlil edir, yəni ki bazarlar səmərəli nəticələri əldə etmədiyi halları, və ideal rəqabət üçün lazım olan nəzəri şəraitləri təsvir edir. Mikroiqtisadiyyat əhatə etdiyi sahələrin içərisinə ümumi müvazinət, qeyrisimmetrik informasiya ilə bazarlar, naməlumluqda qərarlar və oyun nəzəriyyəsinin tədbiqi daxildir. Malların bazar sistemində elastikliyi də nəzərə alınır. [5]

Mündəricat

• 1 Tələb, təklif və tarazlıq
• 2 Elastiklik
• 3 İstehlakçının davranış nəzəriyyəsi
• 4 İstehsal nəzəriyyəsi
• 5 İstehsal xərcləri
• 6 Bazarın strukturu və növləri
  • 6.1 Təkmil rəqabət bazarı
  • 6.2 İnhisarçı bazar
    • 6.2.1 Təbii inhisar

    Tələb, təklif və tarazlıq

    Əsas məqalə: tələb və təklif

    Mikroiqtisadiyyatda çox istifadə olunan modellərdəb biri “Tələb və Təklif” modelidir. Tələb və təklif bir birinə nisbətən dəyişəndə əmələ gələn müvazinət qiyməti təyin edir. Burada tək azalan tələb qiymətin düşməsinə səbəb olur.

    “Tələb və təklif” modeli bazarda qiymətin necə müəyyənləşdiyini göstərən iqtisadi modeldir. Bu modelin məğzi ondan ibarətdir ki, rəqabət bazarında istənilən məhsulun müəyyən qiymət səviyyələrində tələb və təklif əmələ gətirir və elə bir qiymət səviyyəsi vardır ki, burada tələb və təklifin həcmi bir-birinə bərabər olur. Tələb və təkliin həm qiymət, həm də miqdar baxımdan tarazlığı ilə xarakterizə olunan vəziyyətə İqtisadi tarazlıq deyilir [6] .

    Elastiklik

    Əsas məqalə: Elastiklik (iqtisadiyyat)

    Elastiklik bir göstəricinin digər göstəricinin dəyişməsinə necə reaksiya göstəridiyinin ölçüsüdür. Bu yalnız bir-birinə təsir edə bilən göstəricilər üçün hesablanır. Elastiklik iki göstəricinin həcmindəki faiz dəyişikliklərinin nisbəti kimi hesablanır. Elastiklik dərəcəsindən asılı olaraq göstəricilər arasındakı əlaqə elastik (>1), vahid elastik (=1) və qeyri-elastik (<1) ola bilər. Ən çox istifadə olunan elastiklik göstəricilərinə tələbin qiymət elastikliyi, təklifin qiymət elastikliyi, tələbin gəlir elastikliyi, çarpaz qiymət elastikliyi, eləcə də istehsal amilləri arasındakı elastiklik aiddir [6]

    İstehlakçının davranış nəzəriyyəsi

    Əsas məqalə: İstehlakçının davranış nəzəriyyəsi
    Büdcə məhdudiyyəti əyrisi
    Fərqsizlik əyriləri
    Optimal seçim nöktəsi

    Ümumiyyətlə, Tələb əyrisi müəyyən məhsula olan ümumi tələbi əks etdirir. Bu əyrinin arxasında çoxlu sayda fərdin qərarları dayanır. İstehlakçılar müəyyən qiymət səviyyəsində hər hansı bir məhsulun alışını həyata keçirirlər. Qiymət qalxdıqca alınan məhsulun həcmi azalır, qiymət düşdükdə isə əksinə. Bu qərarların araşdırılması tələb əyrisinin arxasında dayanan məsələlərin öyrənilməsində vacibdir. Mikroiqtisadiyyatda fərdlərin müəyyən məhsul alan zaman verdikləri qərarları öyrənən bölməyə istehlakçı davranışnın nəzəriyyəsi və ya istehlakçı seçim nəzəriyyəsi deyilir. [6]

    İstehlakçının necə qərar verməsini və ya hansı məhsuldan və nə qədər alacağını müəyyənləşdirmək üçün ilk növbədə iki suala cavab axtarılır: [7]

    • İstehlakçı nəyi almaq imkanına malikdir?
    • İstehlakçı nəyi almaq istəyir?

    İlk sual istehlakçının imkanı ilə bağlıdır və Büdcə məhdudiyyəti əyrisi vasitəsi ilə izah edilir. Büdcə məhdudiyyətləri istehlakçıların almaq imkanı olduğu istehlak paketlərini üçün məhdudiyyətləri əks etdirən əyridir. Sadə formada izah olunarsa, bu əyri istehlakçının almaq imkanına malik olduğu iki məhsulun müxtəlif konbinasiyaları təmsil edən nöktələrin birləşməsindən əmələ gəlir.

    İkinci sual isə istehlakçının hansı məhsuldan nə qədər istədiyini, onun üstün tutmaları ilə bağlıdır və Fərqsizlik əyrisi vasitəsi ilə izah edilir. Bu əyridə əks olunan istehlak paketləri tərkibinə görə fərqli olsa da, istehlakçıya eyni dərəcədə faydalılıq verir. Fərqsizlik əryiləri birdən çox ola bilər. Çünki, alıcının istəyi sonsuzdur və istehlak paketina daxil olan məhsulların həcmini eyni zamanda artırmaqla, daha çox faydalılıq əldə edər. Bu isə yeni əyridə əks olunacaqdır. Çünki, fərqsizlik əyrisi üzərində olan bütün nöktələr istehlakçı üçün faydalılıq baxımından eynidir.

    Sonda istehlakçının hansı qərarı verəcəyini müəyyən etmək üçün yuxarıda göstərilən əyriləri bir yerdə nəzərə almalıyıq. Bu zaman büdcə məhdudiyyətləri və fərqsizlik əyrilərinin kəsişdiyi nöktədə istehlakçının optimal seçimi müəyyənləşir. Yəni, alıcının istəyi ilə onun imkanı üst-üstə düşür.

    İstehsal nəzəriyyəsi

    Əsas məqalə: İstehsal nəzəriyyəsi

    İstehsala daxil olanların hazır məhsula çevrilməsi prosesini öyrənən mikroiqtisadiyyat bölməsinə İstehsal nəzəriyyəsi deyilir. İstehsal resurslardan istifadə edərək istifadə üçün yararlı mal və xidmətlər yaradılması prosesidir. Bura manufaktura, balıqçılıq, saxlanc və qablaşdırma xidməti və s. müxtəlif fəaliyyətlər aiddir. [8] İqtisadi rifah istehsal prosesində yaranır. Başqa sözlə, bütün iqtisadi fəaliyyətlərin birbaşa və dolayı məqsədi insanların ehtiyaclarını ödəməkdir. İstehsalda iki əsas göstərici iqtisadi rifahın artımını əks etdirir. Bu göstəricilərin birincisi istehsalın həcminin artırılması və bundan irəli gələn gəlirlərin yüksəldilməsi, digəri isə istehsalın məhsuldarlığının artırılmasıdır. İstehsaklın 3 vacib forması var: [8]

    • Bazar istehsalı(market production);
    • İctimai istehsal (public production);
    • Ev təsərrüfatlarının istehsalı (household production).

    İstehsal xərcləri

    Əsas məqalə: İstehsal xərcləri

    İstehsal xərcləri (dəyərin istehsal xərclərinin nəzəriyyəsi (eng. cost-of-production theory of value)) məhsul və xidmətlərin yaradılmasına cəlb edilən resursların cəmidir. Xərclər özündə müxtəlif istehsal amillərinə (işçi qüvvəsi, kapital, icarə haqqı (renta)) yönəldilən vəsaiti əks etdirir. [6] Bu xərclər də öz növbəsində dəyişən və sabit xərclərə bölünür. [9]

    Bazarın strukturu və növləri

    Əsas məqalə: Bazarın növləri

    Bazar strukturu əsas iki növü fərqləndirilir: sosializm və kapitalizm. Sosialist strukturda bazarda satıcı qismində fərdlər yox, dövlət çıxış edir və iqtisadiyyat planlaşdırılır. [6] Yəni, rəqabət yoxdur. Müasir kapitalizm dövründə isə rəqabət bazar növlərini fərqləndirən əsas amildir. Bu təsnifata əsasən bazarlar aşağıdakı növlərə bölünür:

    Təkmil rəqabət bazarı

    Təkmil rəqabət bazarı eyni məhsullu satan çoxlu sayda satıcı və bu məhsulları alan çoxlu sayda alıcı kütləsi ilə xarakterizə olunur. [5] Belə ki, bu şəraitdə heç bir bazar iştirakçısı qiymətə təsir edə bilmir. Buna misal olaraq, Ebay elektron alış-veriş saytını misal göstərmək olar. [6]

    İnhisarçı bazar

    İnhisarçı bazarda (eng. monopoly (yunan sözləri monos-tək və polein-satmaq sözlərindən yaranmışdır) tək satıcı və çoxlu sayda alıcı mövcuddur. [6] Yəni, bazarda yeganə satıcı vardır və o qiymətləri təyin etməkdə hökmran mövqedədir. [10]

    Təbii inhisar

    Təbii inhisarlar inhisarçı bazarın xüsusi bir növü kimi fərqləndirilir. Elə istehsal sahələri vardır ki, burada yalnız bir istehsalçı olarsa, səmərəli olur. Məsələn, elektrik enerjisi istehsalı, su təminatı, kanalizasiya və s. Sözügedən sahələrdə ikinci bir şirkət olarsa, o ayrı bir infrastruktur (ayrı elektrik xətləri, ayrı su borusu, ayrı kanalizasiya sistemi və s.) qurmalıdır ki, bu də əlavə xərclər tələb edir. Həmçinin alıcı kütləsinin iki hissəyə bölünməsi şirkətlərin gəlirlərini də aşağı salar. Bu ya qiymət artımına, ya da ümumilikdə sektorda mənfəətin azalmasına gətirib çıxarar. Bu səbəblərdən sözügedən sahələrdə təbii inhisarların yaradılır. Qiymət siyasəti isə adətən dövlət tərəfindən tənzimlənir. [11]

    Oliqopoliya

    Oliqopoliya bazarda çoxlu alıcının və bir neçə satıcının olduğu bazardır. Burada şirkətlər bazar payına təsir etmək imkanına malikdirlər. [12] Bəzən isə şirkətlər arasında rəqabəti azaltmaq və qiymətlərin qaldırmaq üçün gizli sövdələşmələr əldə olunur. [13] Oliqopoliyanın ən sadə forması duopoliyadır ki, burada istehsalçı qismində cəmi iki bazar iştirakçısı olur.

    İnhisarçı rəqabət bazarı

    İnhisarçı rəqabət bazarında tam rəqabət bazarı kimi çoxlu sayda alıcı və satıcı kütləsi mövcüddur və onlar bazar qiymətinə çox cüzi təsir edə bilir. Fərqli cəhət isə burada satılan məhsulların eyni deyil, oxşar olmasıdır. [14] Məsələn, mineral sular bazarını götürək. Burada bir-birindən adları və müəyyən miqdarda qiymət və keyfiyyətinə görə fərqlənən məhsullar satılır.

    Monopsoniya

    Monopsoniya yalnız bir alıcı olduğu bazar formasıdır. [6]

    Oliqopsoniya

    Oliqopsoniyada alıcı qismində bir neçə iştirakçı olur. [6]

    Related posts:

    1. Azrbaycan respublikasinda knd tsrrüfatı
    2. Azrbaycan respublikasının konstitusiyası haqqnda mqallr
    3. Beynlxalq injirinq xidmti
    4. Gündəlik romani