Iqtisadi nəzəriyyə mikroiqtisadiyyat juravlova endir

11 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN ƏSAS ÖYRƏNMƏ SAHƏLƏRİ VƏ ƏLAQƏLƏRİ

“Menecment İqtisadiyyatı” fənninin mühazirə qeydləri

Presentation on theme: ““Menecment İqtisadiyyatı” fənninin mühazirə qeydləri”— Presentation transcript:

1 “Menecment İqtisadiyyatı” fənninin mühazirə qeydləri
Elşən BAĞIRZADƏ “Menecment İqtisadiyyatı” fənninin mühazirə qeydləri MBA proqramı, Azərbaycan Universiteti, Bakı

2 “Menecment iqtisadiyyatı”nın predmeti və metodları
1 “Menecment iqtisadiyyatı”nın predmeti və metodları

3 MÖVZUNUN ÖYRƏNİLMƏSİ MƏQSƏDLƏRİ
“Menecment iqtisadiyyatı” ilə tanış olmaq və onu şərh etmək; “Menecment iqtisadiyyatı”nın məşğul olduğu məsələlərin çərçivəsini müəyyən etmək; Pozitiv və normativ iqtisadiyyat arasındakı fərqi izah etmək; “Menecment iqtisadiyyatı”, iqtisadi nəzəriyyə və qərar elmləri arasındakı münasibətləri izah etmək; Marketinq və maliyyə kimi biznes sahələrində “Menecment iqtisadiyyatı”nın digər fənnlərlə necə əlaqəyə girdiyini şərh etmək; “Menecment iqtisadiyyatı”nın əsas öyrənmə sahələrini müəyyən etmək, onların bir-birilə necə əlaqədə olduğunu izah etmək və onların mətndə necə təşkil və təqdim olunmasını təsvir etmək; Elmi nəzəriyyələrin inkişafı çərçivəsində istifadə olunan metodları şərh etmək və onların “menecment iqtisadiyyatı” ilə əlaqəsini göstərmək; İqtisadi nəzəriyyənin pedaqoji baxımdan necə təqdim edilməsini və bunun mətndə materialın təşkili və təqdimi ilə necə əlaqəli olduğunu şərh etmək.

4 GİRİŞ Əsas başlanğıc suallar: “Menecment iqtisadiyyatı” nəyi öyrənir?
“Menecment iqtisadiyyatı” hansı problemlərlə məşğuldur? “Menecment iqtisadiyyatı” biznesdə və ya başqa sahələrdə daha yaxşı qərarlar qəbul etməyimiz üçün bizə necə kömək edə bilər?

5 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN TƏRİFİ
“Menecment iqtisadiyyatı” – iqitsadi nəzəriyyə və metodların biznesin qərar qəbulu prosesinə tətbiq edilməsidir. Sual: Menecerlər iqtisadi nəzəriyyə və metodları biznesin qərar qəbulu prosesinə nə üçün tətbiq edərlər? Cavab: Qarşılarına qoyduqları hədəflərə çatmaq üçün öz məhdud resurslarını ən səmərəli şəkildə bölüşdürmənin yolunu tapmaq məqsədilə… Tərifdəki “biznes” ifadəsini daha geniş mənada da işlətmək mümkündür: iki və daha çox tərəflər arasında transaksiyanın (əqd, əməliyyat, sövdələşmə) baş verdiyi istənilən situasiya.

6 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN ÖRƏNDİYİ ƏSAS MƏSƏLƏLƏR
Biznes qərar qəbulu prosesinin ardıcıl olaraq aşağıdakı məsələləri: Həll edilməli problem varmı? Həyata keçirilə biləcək strategiyalar və ya fəaliyyət istiqamətləri baxımından problemin həlli və ya həlləri varmı? Bu strategiyalar üçün hansı hədəfi və ya hədəfləri müəyyən etmək olar? Hər hansı strategiyanın reallaşdırılması baxımından hansı məhdudiyyətlər mövcuddur? Problemin həlləri kimi strategiyaları necə müəyyən edə bilərik? Bu strategiyaları, xüsusilə də onlar həyat və sağlamlıq məsələlərini əhatə etdikləri zaman, gəlirlər və xərclər baxımından necə qiymətləndirə bilərik? Müvafiq verilənlərin ölçülməsinin ən yaxşı yolu hansıdır? Təhlilimizdə hansı fərziyyələri irəli sürə bilərik? Gələcəkdə risq və qeyri-müəyyənlik problemi və strategiyaların effektlərinin öhdəsindən necə gələ bilərik? Müxtəlif ölkələr, istehlakçılar və istehsalçılar arasında mənafe konfliktləri problemlərinə necə yanaşa bilərik? Müxtəlif mümkün fəaliyyət istiqamətləri arasından strategiyaları seçmək üçün hansı kriteriyadan istifadə edə bilərik? Təcrübədə qərar qəbulu prosesinə siyasi meyllər və gündəliklər necə təsir göstərir?

7 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN DİGƏR FƏNLƏRLƏ ƏLAQƏSİ
Qərar qəbuluna yanaşma kimi “Menecment iqtisadiyyatı” aşağıdakılarla əlaqəlidir: İqtisadi nəzəriyyə Qərar elmləri Biznes funksiyaları

8 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN İQTİSADİ NƏZƏRİYYƏ İLƏ ƏLAQƏSİ
“Menecment iqtisadiyyatı” iqtisadi nəzəriyyənin əsas qollarından olan mikroiqtisadiyyatla əlaqəlidir. “Menecment iqtisadiyyatı”ı mikroiqtisadi nəzəriyyənin əsasən aşağıdakı aspektləri ilə sıx bağlıdır: Firma nəzəriyyəsi; İstehlakçı davranışı nəzəriyyəsi (tələb); İstehsal və xərc nəzəriyyəsi (təklif); Qiymət nəzəriyyəsi; Bazarın strukturu və rəqabət nəzəriyyəsi. İki fənn arasında bir başlıca fərq vardır: Mikroiqtisadiyyat deskriptiv, “menecment iqtisadiyyatı” isə preskriptiv yanaşmaya əsaslanır. Başqa sözlə birincisi pozitiv, ikincisi isə normativ iqtisadiyyatdır.

9 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN QƏRAR ELMLƏRİ İLƏ ƏLAQƏSİ
Qərar elmləri “Menecment iqtisadiyyatı”nı təhlilin üsul və vasitələri ilə təchiz edir. Bununla bağlı ən mühüm aspektlər aşağıdakılardır: Rəqəmli və cəbri təhlil; Optimallaşdırma; Statistik qiymətləndirmə və proqnozlaşdırma; Risq və qeyri-müəyyənliyin təhlili; Diskontlaşdırma və zaman-dəyər-pul üsulları

10 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN BİZNES FUNKSİYALARI İLƏ ƏLAQƏSİ
Hər bir firma fəaliyyət funksiyalarına uyğun olaraq aşağıdakı bölmələrdən ibarət olur: İstehsal və əməliyyat; Marketinq; Maliyyə və mühasibat; İnsan resursları Qeyd olunan hər bir funksional sahənin özünəməxsus nəzəriyyə və metodları vardır. “Menecment iqtisadiyyatı” müvafiq funksional sahə üzrə qərarların qəbulunda həmin nəzəriyyə və metodlardan da istifadə edir.

11 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN ƏSAS ÖYRƏNMƏ SAHƏLƏRİ VƏ ƏLAQƏLƏRİ

12 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI
Metodların iki əsas aspekti vardır: Profesionalların fənni inkişaf etdirmək üçün istifadə etdiyi metodlar; Tələbələrə fənni öyrətmək üçün materialların təqdim edilməsində istifadə edilən metodlar.

13 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI: ELMİ NƏZƏRİYYƏLƏR
Elmi nəzəriyyə aşağıdakı iki əsas funksiyanı yerinə yetirir: Bizim müşahidə etdiyimiz fenomenlər arasında əlaqələri təsvir və ya şərh etmək; Test edilə bilən mühakimə və proqnozlar vermək. Elmi nəzəriyyənin formalaşma mərhələləri: 1. Hipotezlərin irəli sürülməsi; 2. Hipotezlərin empirik tədqiqatlarla test edilməsi (eksperiment və ya müşahidə yolu ilə); 3. Testlərin statistik təhlillərlə davam etdirilməsi (ekonometrika). 9

14 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI: ELMİ NƏZƏRİYYƏLƏR
Nəzəriyyənin inkişaf etdirilməsi prosesi Hipotez Qəbul / İnkar Dəyişdirmə / Düzəltmə Empirik tədqiqat Statistik təhlil

15 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI: ELMİ NƏZƏRİYYƏLƏR
Elmi nəzəriyyələrin daim inkişaf etdiyini nəzərə alsaq, onda menecerlərin daha yaxşı qərar qəbul etmələri üçün daha “yaxşı” nəzəriyyələrə ehtiyacı olduğunu söyləmək mümkündür. Bu baxımdan “yaxşı” nəzəriyyə aşağıdakı xüsusiyətləri daşımalıdır: Mövcud müşahidələri yaxşı izah edir; Düzgün proqnozlar formalaşdırır; Əhatə etdiyi dəyişənlər dəqiq və etibarlı ölçülə bilir; Çoxlu sayda müxtəlif situasiyalar üçün tətbiq oluna bilir; Mümkün qədər az miqdarda fərziyyələrə əsaslanır.

16 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI: İQTİSADİYYATIN ÖYRƏNİLMƏSİ
İqtisadiyyat elmi ictimai həyatın çox mürəkkəb bir sahəsini öyrənir. Bunun üçün də həmin sahədəki mövcud münasibətləri sadə modellərlə təqdim etməyə çalışır. Bəs model nədir? Model öyrənilən sistemin əsas xüsusiyyətlərini və münasibətlərini özündə birləşdirməklə onun təmsilçisi rolunu oynayan nəzəri konstruksiyadır. İqtisadi modellər çox vaxt qrafiklər, diaqramlar və ya düsturlarla ifadə olunur. İqtisadiyyat elmində neoklassik yanaşmaya üstünlük verilməsi də bu yanaşmanın məhz belə modellərə əsaslanması ilə əlaqədardır. 10

17 “MENECMENT İQTİSADİYYATI”NIN METODLARI: TƏHLİLİN VASİTƏLƏRİ – TƏLƏB VƏ TƏKLİF
Tələb və təklif anlayışları bütün iqtisadi anlayışlar arasında ən mühüm olanlardır. Tələb və təklif təkcə iqtisadçının silah deposunda olan təhlil vasitələri deyil, eyni zamanda onlar müxtəlif iqtisadi situasiyaların təhlilində müvafiq faktorları müəyyənləşdirməyə və izah etməyə imkan verirlər.

18 Xülasə “Menecment iqtisadiyyatı” iqtisadi nəzəriyyə və metodların biznesin qərar qəbulu prosesinə tətbiqini öyrənir. Bu tərifdə biznes termini iki və daha çox tərəflər arasında istənilən transaksiyanı ifadə edən çox geniş mənada da işlədilə bilər. Bu “menecment iqtisadiyyatı” fənninin daha geniş tətbiq dairəsi olduğunu göstərir. Qərar qəbulu prosesi bir sıra mərhələləri əhatə edir: problemin dərk edilməsi, hədəflərin müəyyən edilməsi, məhdudiyyətlərin şərh edilməsi, strategiyaların seçilməsi, strategiyaların qiymətləndirilməsi və strategiyalar arasından seçimin kriteriyasının müəyyənləşdirilməsi. “Menecment iqtisadiyyatı” iqtisadi nəzəriyyə, qərar elmləri və biznes funksiyaları ilə əlaqəlidir. İqtisadi nəzəriyyənin əhatə olunan əsas elementləri bunlardır: firma nəzəriyyəsi, istehlakçı və tələb nəzəriyyəsi, istehsal və xərc nəzəriyyəsi, qiymət nəzəriyyəsi və rəqabət nəzəriyyəsi.

19 Xülasə Neoklassik yanaşma iqtisadiyyatda fərdləri və firmaları ölçülə bilən hədəflərini optimallaşdıran rasional subyektlər kimi qəbul edir. Pozitiv açıqlamalar elə açıqlamalardır ki, onlar empirik və məntiqi yollarla test edilə bilir. Normativ açıqlamalar dəyər mühakimələrini ifadə edir. İqtisadi prinsiplərin tətbiqi yuxarıda göstərilən hər iki açıqlama tipinin formalaşdırılmasında faydalıdır. Nəzəriyyə müşahidə etdiyimiz fenomenlər arasındakı əlaqələri təsvir və ya şərh edən açıqlamadır və test edilə bilən mühakimə və proqnozlar yaradırlar.

20 Xülasə İqtisadi nəzəriyyələr empririk tədqiqatlar və ekonometrik metodlardan istifadə etməklə test edilə bilinməlidir. İqtisadiyyat fənni sadə modellər qurmaqdan ötürü ilk növbədə çoxlu fərziyyələr irəli sürür, sonra isə daha real şeylər əldə etmək və daha yaxşı nəzəriyyələr təmin etmək məqsədilə mərhələli olaraq bu fərziyyələri yüngülləşdirir. Təhlil edilən situasiyalar çox mürəkkəb olduğundan daha əhatəli və inkişaf etmiş təhlil metodlarına ehtiyac duyulur.

21 Özünü yoxlama sualları
Nə üçün “menecment iqtisadiyyatı” fənnindən çox müxtəlif problemlərin həllində istifadə etmək olar? Qərar qəbulu prosesi necə izah oluna bilər? Normal olaraq biznes transaksiyası kimi qəbul edilməyən bir neçə transaksiya nümunəsi göstərin. “Yaxşı” nəzəriyyə nə deməkdir? “Yaxşı” nəzəriyyələrin menecerlər üçün hansı səbəbdən əhəmiyyətli olduğunu misallarla izah edin. Nə üçün biz iqtisadiyyatı öyrənən zaman başlanğıcda daha yaxşı nəzəriyyələri öyrənməyə meyl etmirik?

22 TÖVSİYƏ OLUNAN ƏDƏBİYYATLAR
Nick Wilkinson, “Managerial Economics: A Problem-Solving Approach”, Cambridge University Press, 2005 Gregory Mankiw, “Principles of Microeconomics”, Cengage Learning, 2011 Luke M. Froeb, Brian McCann, “Managerial Economics: A Problem-Solving Approach”, Thomson South-Western, 2008 Michael R. Baye, “Managerial Economics and Business Strategy”, McGraw-Hill/Irwin, 2010 İbrahim Özer Ertuna, “Yönetim Ekonomisi”, Okan Üniversitesi Yayınları, 2009 Qreqory Mənkyu, “Ekonomiksin Əsasları”, Bakı, ADİU, 2010

Iqtisadi nəzəriyyə mikroiqtisadiyyat juravlova endir

İqtisadiyyata sadə tərif vermək lazım gələrsə, ətrafımızda gördüyümüz və görmədiyimiz hər şeydir desək yanılmarıq. Bunu daha aydın və elmi tərifini verməyə gəlincə isə , gəlin o tərifi daha aydın anlamaq üçün biz quraq. İnsanın digər canlılardan ayıran cəhətlərdən biri onun sonsuz istəyidir. Ən sadə olaraq bir bitkini götürdükdə ona yaşamaq üçün lazım olan cəhətlər məhdud saydadır ( İqlimin əlverişli olması, Torpaq, Su, Karbon, Oksigen, az miqdarda Azot və Günəş işığı). Ancaq insanlarda bu ehtiyaclar hər keçən gün artır və bunun müəyyən bir miqdarı olmur. İnsanlara yaşamaq üçün elektrik enerjisi vacib olmasa da, bugün 25 min 551 terravatt ildə (2017) elektrik enejisi istehsal olunur və rəqəmlər hər gün artır. Bitkilər müəyyən limitdən artıq su istifadə etmədikləri halda, insanlar öz kvotalarından artıq suyu istifadə edirlər. Yəni insanların istəkləri və ehtiyacları sonsuzdur. Hamılıqla bilirik ki, dünyada olan resurslar (Neft,qaz,qızıl,taxıl və hətta su) məhdud saydadır. Burada belə bir sual yaranır ki, insanların sonsuz ehtiyacı olduğu halda məhdud resursları necə bölüşdürmək olar? Elə burada biz İqtisadiyyatın tərifini alırıq. İqtisadiyyat – məhdud resurslar şəraitində sonsuz ehtiyacları ödəmək və paylaşdırmaq haqqında elmdir.Yəni bu gün əlinizdəki pulun dəyərindən tutmuş geyindiyiniz malın keyfiyyətinə qədər, aldığınız maaş, təqaüd və s. gəlirlərin miqdarından tutmuş, sabah alacağınız çörəyin qiymətinə qədər, aldığınız telefonun qiymətindən telefonda gördüyünüz reklamların sayına qədər, hətta amnistiya qərarlarından, dərs ilinizin müddətinə qədər, bir ölkənin müharibə və ya danışıqlarda uğur qazanmasına qədər hər şey iqtisadiyyatdan birbaşa və ya dolayı yolla asılıdır.

İqtisad fənni digər fənlərdən ayıran önəmli cəhət quru nəzəriyyə ilə İqtisad fənninə hakim ola bilməməkdir. Fizika əsrlər keçsə də, Nyutonun 3-cü qanunu F= -F öz aktuallığını qoruyub saxlayır. Amma 20 il əvvəlki iqtisadi nəzəriyyələr bu gün öz aktuallığını qoruyub saxlamır (bax: 2008 böhranı). Dövrümüzdə İqtisadiyyat hər gün dəyişir yeni təlimlər meydana gəlir. Ona görə İqtisad fənni daim izlənilməklə öyrənilir. Məsələn, yeni dövrdə meydana gəlmiş Kriptovalyutalar və ya Çinin sosialist-kapitalizm siyasəti iqtisadiyyatda dəyişikliklər etmişdir. Onun üçün daim Dünya gündəminin izlənilməsi və iqtisadi təhlillərin oxunulması sizi önə daşıyacaq əsas addımdır. Bundan başqa, İqtisadiyyat analitik düşünmə tələb edən sahədir. Əlaqələr qurmağı bacarmaq özü sizi öz peşənizdə ustalaşmağa kömək edəcək maddədir. Məs: “İraqın İşid tərəfindən işğalı → İşidin İraqın neft quyularını ələ keçirtməsi → Neftin qara bazarda ucuz qiymətə satılması → Neftin Dünya bazarında təklifinin (istehsalının) artması → Neft qiymətinin aşağı düşməsi → Neftdən asılı dövlətlərin gəlirinin azalması → Azərbaycanda 2015 yanvar və fevral devalvasiyaları” Analitik düşünməyə misaldır. İqtisadi öncəgörücülük də İqtisadiyyatın əsaslarından biridir. Məs: “2020-ci ildə pandemiya halını almış Covid-19 virusu birjaları alt-üst etmişdi. Əslində, virusun adi qriplə (İnfluenza) eyni ölüm ortalaması göstərməsinə baxmayaraq iqtisadçılar istehsalın azalmasını, tibbi məsrəfləri hesablasalar da, “panika” faktorunu hesablamamışdılar. Amma yenə də rəqəmlər heç vaxt yalan söyləmir fikri də yadınızdan çıxmasın.” Əgər siz Nəzəri biliklərlə yuxarıdakı bacarıqlarınızı birləşdirsəniz uğurlu olacaqsınız.

Öncəliklə, məsləhətim İqtisadi Ədəbiyyatla təlim və ideologiya fərqləndirməli, həm Rus ədəbiyyatı həm də Qərb ədəbiyyatını gözdən keçirməlisiniz. Terminlərin Azərbaycanca qarşılıqlarından əlavə ingiliscə qarşılıqlarını da öyrənin. Bundan başqa dil olaraq ingilis dilini ən az intermediate səviyyədə bilməlisiniz.( əgər həvəs olarsa Çin və ya İspan dilinidə dəyərləndirməlisiniz). ACCA, CFA kimi sertifikatlar sizə böyük üstünlüklər qazandıracaq. İelts və Toefl isə sizə xaricə çıxış üçün ən əsas biletdir. İxtisasınıza uyğun kitablar,filmlər və sənədli filmlər sizin baxış bucağınızı dəyişdirəcək və ən əsası tarixdə olmuş iqtisadi prosesleri birdə özünüz təhlil edərək analitik bacarıqlarınızı artırmağa çalışın.

Əgər siz təhsilinizi xaricdə almaq istəsəniz, bu zaman seçiminizi düzgün aparmalısınız. Ali Təhsil olaraq universitetlərin sıralaması burda əsas rol oynayır. Bundan başqa universitetin şəraiti və dünyada nüfuzu da önəmli faktordur. Son zamanlar yayğın olan tanınmamış dövlətlərdə təhsildən uzaq durmağınız məsləhətlidir. Xaricdə magistr təhsilin İqtisadiyyatda önəmi mübahisəli məsələdir demək olar. Ancaq sizin qabağınızda iki yol var. Ya karyera yoluna özünüzü daha erkən atıb uzun staj yığaraq irəliləyəcəsiz, ya da təhsilinizi artırıb mütəxəssiz olaraq karyeraya başlayacaqsınız. Əsas olaraq bu ikisini gedəcəyiniz universitetin sizə qatacaqları ilə müqayisə edin.

Karyera planlaması çox vax son kurs və ya magistr təhsili zamanı aparılır. Amma daha əvvəl başlamaq üstünlükdür.Ona görə öncəliklə nəzəri biliklərinizi artırmağı, sonralar isə beynəlxalq sertifikatlar almaq yolunda irəliləməyiniz məsləhətli addım olar. Çalışın asudə vaxtlarınızı özünüzə dəyər qatacaq və ən əsası Cv-nizə yaza biləcəyiniz işlərlə məşğul olun. Könüllük proqramlarına qoşulun, ödənişli və ödənişsiz təcrübə proqramları, seminarlar karyeranızda önəmli rol oynayır. Çalışın beynəlxalq auditoriyada tanınan şirkətlərə və seminarlara qatılasınız. Əgər Startup proyektiniz varsa, çəkinmədən icra etməyə çalışın. Uduzsanız belə sizin üçün qazanc olacaq işlərdi.

Hər sektorda olduğu kimi bu sektorda da güclü əlaqələr önəmlidir. Sizə referans verə biləcək birilərini həyatınıza qatmağa çalışın. Unutmayın qrup yoldaşlarınız sizə həm iş verə biləcək kəslər, həm də potensial rəqiblərinizdir. Düzgün Cv yaratmaq, Linkedin də aktiv olmaq sizə bəzən həyat qurtarıcı vasitələr olaraq önə çıxacaqlar. Sosial şəbəkə və mail ünvanlarınızın sizin sosial statusunuzu öyrənmək üçün əlavə vasitələr olduğunu unutmayın. Təcrübə keçdiyiniz yerlərdə hətta ən adi işçi ilə belə münasibəti isti tutun. Yadda saxlayın ki ən əsası məqsəd və daim irəliləməkdir.

Yazan: Əlihəsənov Əlibaba

Mtc kolsultinq-də İqtisadçı.

İqtisadiyyatın mənası

The iqtisadiyyat bir mal və xidmətlərin çıxarılması, istehsalı, mübadiləsi, paylanması və istehlakı proseslərini öyrənən sosial elm. Məcazi mənada iqtisadiyyat, qayda və xərclərin tənzimlənməsi deməkdir; qənaət.

İqtisadiyyat sözü Latın dilindən gəlir iqtisadiyyatvə bu da Yunan οἰκο termsομία’dan (oikonomy) gəlir; Yunan dilinin οἶκος (oíkos) ‘ev’, νόμος (nómos), ‘norm’ mənalarını verən birləşməsindən qaynaqlanır.

İqtisadiyyat konsepsiyası cəmiyyətlərin qıt mənbələrdən dəyəri olan mallar istehsal etmək üçün necə istifadə etdiklərini və malları fərdlər arasında necə bölüşdürdükləri anlayışını əhatə edir.

Resursların qıtlığı, maddi ehtiyatların məhdud olduğu və insanın istək və ehtiyaclarının məhdud və doymaz olduğunu nəzərə alaraq sonsuz miqdarda mal istehsal etmək mümkün olmadığı fikrini irəli sürür.

Resurslar əslində kifayətdir, lakin rəhbərlik hazırda səhv edir. Qandi bir dəfə demişdi: “Yer üzündə hamının ehtiyacını ödəmək üçün kifayətdir, bəzilərinin xəsisliyini təmin etmək üçün kifayət deyil.”

Bu prinsipə əsaslanaraq iqtisadiyyat, insan ehtiyacları ilə bu ehtiyacları ödəmək üçün mövcud mənbələr arasındakı əlaqə nəticəsində insan davranışlarını müşahidə edir.

İqtisad elmləri iqtisadi sistemlərin işini və iqtisadi agentlərlə əlaqələri izah etməyə çalışır (şirkətlər və ya şəxslər), mövcud problemləri əks etdirən və həll yolları təklif edən.

Beləliklə, əsas iqtisadi problemlərin araşdırılması və qərar qəbul edilməsi istehsal ilə bağlı dörd əsas suala əsaslanır: nə istehsal etməli? Nə vaxt istehsal etməliyik? Nə qədər istehsal etməliyik? Kimə istehsal etməliyik?

Qloballaşma və Dövrün 7 əsas xüsusiyyətinə də baxın.

Mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat

İqtisadiyyatda iki sahə kökündən fərqlənir: mikroiqtisadiyyat və makroiqtisadiyyat. The mikroiqtisadiyyat iqtisadi agentlərin (şirkətlər, işçilər və istehlakçılar) fərdi qərarlarında müxtəlif davranış formalarını araşdırır makroiqtisadiyyat iqtisadiyyatı bütövlükdə və əlavə dəyişənlərlə (ümumi istehsal, inflyasiya səviyyələri, işsizlik, əmək haqqı və s.) müşahidə edərək mikroiqtisadi prosesləri təhlil edir.

Mikroiqtisadiyyat və Makroiqtisadiyyata da baxın.

Qarışıq iqtisadiyyat

Nə Qarışıq iqtisadiyyat İqtisadi sistem, dövlətin qoyduğu hədəflərə və sərhədlərə və sərbəst bazar iqtisadiyyatına tabe olan planlı və ya yönəldilmiş iqtisadiyyatın elementlərini birləşdirdiyi məlumdur. Eynilə bu, kapitalizmin xüsusi mülkiyyəti ilə sosializmin kollektiv mülkiyyətinin birgə yaşadığı iqtisadi modelin adıdır.

Siyasi iqtisadiyyat

Anlayışı siyasi iqtisadiyyat anın üç əsas sosial təbəqəsi: burjua, mülkədar və proletar arasında istehsal əlaqələrinə istinad etmək XVII əsrdə ortaya çıxdı.

Torpağın zənginliyin mənşəyi olduğuna görə iqtisadi fiziokratiya nəzəriyyəsindən fərqli olaraq, siyasi iqtisad, əslində dəyərin nəzəriyyəsinin əldə olunduğu dəyərin əsl mənbəyinin əmək olduğunu irəli sürdü.

Siyasi iqtisadiyyat konsepsiyası 19-cu əsrdə bir kənara qoyuldu, əvəzinə riyazi bir yanaşmaya üstünlük verən iqtisadiyyat anlayışı qoyuldu. Bu gün, siyasət iqtisadiyyatı termini fənlərarası tədqiqatlarda istifadə olunur, onun məqsədi siyasətin bazar davranışına necə təsir etdiyini təhlil etməkdir.

Su altında qalan iqtisadiyyat

Nə su altında qalan iqtisadiyyat qanuni və vergi nəzarəti xaricində həyata keçirilən bütün iqtisadi fəaliyyət məlumdur. Xəzinə elan olunmayan fəaliyyətlərdən, silah və ya narkotik ticarəti və ya çirkli pulların yuyulması kimi qanunsuz və cinayətkar iqtisadi fəaliyyətlərə qədər dəyişir. Qanun xaricində həyata keçirilən iqtisadi fəaliyyətlər olduqları üçün, Dövlətin maliyyə və ya statistik qeydlərində görünmür.

Qeyri-rəsmi iqtisadiyyat

The qeyri-rəsmi iqtisadiyyat Buraya vergilərdən və ya inzibati nəzarətdən yayınmaq üçün gizlədilən mal və xidmət mübadiləsi bütün iqtisadi fəaliyyətlər daxildir.Yeraltı iqtisadiyyat kimi, yeraltı iqtisadiyyatın bir hissəsidir. Qeyri-rəsmi iqtisadiyyatın bəzi ümumi nümunələri ev işləri və ya küçə satışlarıdır. Dünyanın bütün ölkələrində, az-çox dərəcədə, xəzinəyə ciddi iqtisadi ziyan vurmasına baxmayaraq, qeyri-rəsmi bir iqtisadiyyat mövcuddur.

Yeraltı iqtisadiyyat

Nə yeraltı iqtisadiyyatQara bazar olaraq da bilinən, gizli, ya da qeyri-qanuni bir şəkildə malların, məhsulların və ya xidmətlərin mübadiləsi ilə meydana gələn şey təyin olunur. Beləliklə, heç bir qanuni tənzimləməyə tabe deyil, bu səbəbdən hökumət tərəfindən bu cür effektlərin ticarəti üçün tətbiq edilmiş qiymətləri və ya qanuni müddəaları pozmağa meyllidir.