2. İqtisadi sistemin formaları

Nə qəribədir, bu cür qabaqcıl anlayışlar istifadə çox maraqlı və uzun tarixi (qədim) var. Yunanıstanın “sistemi” tərcümə qarşılıqlı ayrı-ayrı komponentləri, əmələ ayrılmaz bir şey nəzərdə tutur. организуют хозяйственные процессы (основные стадии: производство, обмен, распределение и, наконец, потребление), в результате которых создаются различные блага, наделенные материальным или духовным оттенком. maddi və ya mənəvi ton malik müavinət bir sıra yaradır, İqtisadi şəxslər biznes proseslərinin (istehsal, mübadilə, bölüşdürülməsi və nəhayət istehlak əsas mərhələləri) təşkil edir. в процессе взаимодействия между собой по поводу прохождения каждой из представленных выше стадий, а также регулирования данной деятельности в соответствии с поставленными целями. Belə ki, iqtisadi sistem nəzərdə tutulan məqsədlərə uyğun olaraq da fəaliyyət tənzimlənməsi yuxarıda addımlar hər keçməsi üzərində arasında qarşılıqlı iqtisadi qurumları etmək və biznes fəaliyyətinin bütün növ toplusu kimi müəyyən edilə bilər.

Xankəndi

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyilə 2003-2020-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsinə qədər olan dövrdə Azərbaycan iqtisadiyyatının əsrə bərabər inkişaf prosesləri strateji əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, 2003-cü ilin sonlarından etibarən, iqtisadiyyatın bütün sahələrində strateji vəzifələr ortaya qoyulmaqla, iqtisadi islahatların intensivləşdirilməsi təmin olunub.

Ölkəmiz neft və qaz resursları hesabına beynəlxalq əmək bölgüsündə uğurlu şəkildə ixtisaslaşa bilib və güclü beynəlxalq imic qazanıb. Azərbaycan regionun aparıcı dövlətinə çevrilməklə bərabər, mühüm strateji əhəmiyyət kəsb edən enerji və nəqliyyat layihələrinin icrasını təmin edib. Bunlarla yanaşı, ölkə regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı prioritet kimi qəbul olunub və bir-birinin ardınca məqsədli dövlət proqramları reallaşdırılıb, hazırda 2019-2023-cü illəri əhatə edən IV dövlət proqramı icra olunmaqdadır.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin 2003-2020-ci illərdə iqtisadi siyasətinin səmərəliliyini və optimallığını əks etdirən bir qrup strateji tədbirlərə və makroqtisadi göstəricilərə diqqət yönəltmək istərdik. Bu dövr ərzində 150-yə yaxın dövlət proqramı icra olunub, o cümlədən, 12 strateji yol xəritəsi, 94 məqsədli dövlət proqramı, 12 konsepsiya, 12 milli strategiya və s. proqramlar qəbul olunub. Ölkə iqtisadiyyatının həcmi real ifadədə 3,2 dəfə artıb, qeyri-neft sektoru 2,8 dəfə, sənaye istehsalı 2,6 dəfə artım nümayiş etdirib. ÜDM-in həcmi ABŞ dolları ekvivalentində 5,6 dəfə artıb və 2020-ci ildə 42,6 mlrd. ABŞ dolları olub. Adambaşına ÜDM-in həcmi dollar ifadəsində 4,8 dəfə artaraq, 2020-ci ildə 4272,2 dollara çatıb.

Dollar ifadəsində əhalinin banklarda olan əmanətləri 25,7 dəfə artaraq, 6,5 mlrd. dollar səviyyəsinə qədər yüksəlib. Xarici ticarət dövriyyəsi dəfələrlə artıb, ixrac potensialı yüksəlib və son illərdə isə qeyri-neft ixracının artımı təmin edilib. Strateji valyuta ehtiyatlarımız xarici dövlət borcumuzdan 6 dəfə çoxdur, baxılan dövr ərzində isə valyuta ehtiyatlarımız 1,8 mlrd. manat dollardan 53 mlrd. dollara qədər artıb. Ölkə iqtisadiyyatına 280 mlrd. ABŞ dolları həcmində investisiya yatırılıb ki, bunun yarıdan çoxu xarici investisiyalardır.

Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Böyük Qarabağ Zəfərinin məntiqi nəticələri olaraq regionda, türk coğrafiyasında və ölkəmizdə tarixi hadisələr yaşanmaqdadır. Ölkə Prezidentinin təşəbbüsü və 7 iyul 2021-ci il tarixli Fərmanı ilə yaradılmış Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının dirçəldilməsi prosesləri intensiv fazaya keçməkdədir.

Dövlət başçısının qətiyyətli iqtisadi siyasəti və iqtisadi diplomatiyası işğaldan azad olunmuş ərazilərin sürətli bərpasına və ölkə iqtisadiyyatının intensiv böyüməsinə əsaslı zəmin yaradıb.

İşğaldan azad olunmuş ərazilərin dirçəldilməsi Azərbaycan iqtisadiyyatının yeni artım mənbələrinin yaradılması ilə bərabər, həm də dövlətimizin iqtisadi qüdrətinin və milli təhlükəsizliyinin gücləndirilməsinə əlavə potensial formalaşdıracaq. Dövlət başçısının ciddi və yorulmaz səyləri hesabına, ərazilərin azad olunmasından dərhal sonra genişmiqyaslı quruculuq işlərinin başlanması sayəsində artıq ilkin nəticələr vardır. 2021-ci ildə dövlət büdcəsində 2,2 mlrd. manat ayırmaqla, Azərbaycan özünün maliyyə resurslarına arxalanaraq, sıfırdan “ağıllı kənd” layihələrini reallaşdırır, yaşayış massivləri tikir. 2022-ci ildə də bu işlərə yenə eyni həcmdə vəsait ayrılıb. Ümumilikdə, azad edilmiş torpaqlardakı resursların iqtisadiyyatımıza inteqrasiyası ilkin mərhələdə milli iqtisadiyyatımızın 7-8 %, inteqrasiya proseslərinin əsas fazası başa çatdıqdan sonra isə 9-10% böyüməsinə səbəb olacaq.

Əminliklə demək olar ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan iqtisadiyyatı yaxın perspektivdə dinamik artım tempini təmin etməklə yanaşı, yüksək texnologiyalar əsaslı inkişaf mərhələsinə keçəcək, rəqabət qabiliyyətini əhəmiyyətli səviyyədə artıracaq və Azərbaycan xalqının sosial rifahının maksimum yaxşılaşdırılmasını təmin edəcək.

§2. İqtisadi sistemin formaları

İqtisadi sistemin mahiyyətini aydınlaşdırdıqdan sonra, onun keyfiyyət halını əks etdirən iqtisadi proseslərin
məcmusunu şərh etmək məqsədəuyğundur. Bu baxımdan iqtisadi sistemin formalarını, ayrı-ayrılıqda
aydınlaşdırmaq yerinə düşər.
Ümumiyyətlə, iqtisadi sistemin bəşəriyyətin tarixi inkişaf prosesinə uyğun olaraq, ayrı-ayrı mərhələlərdə
malik olduğu sərvət və maddi ne’mətlərin istehsalı, bölgüsü və mübadiləsi sahəsindəki iqtisadi münasibətlər, eyni
zamanda onların təşkili müxtəlif formalarda həyata keçirilmişdir. Bu baxımdan iqtisadi sistemin bazar, inzibati,
ən’ənəvi və qarışıq formalarını qeyd edə bilərik. İqtisadi sistemin bu və ya digər formasına uyğun olaraq ayrı-ayrı
ölkələrdə onların müxtəlif modelləri həyata keçirilmişdir.
Bazar sistemi. Göstərməliyik ki, iqtisadi sistemin ən mütərəqqi forması hesab olunan bazar sistemi son
ikiyüzillikdə meydana gəlmişdir. Bazar insanların fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi, onların aktivliklərinin
artırılması və tələbatlarının ödənilməsi üçün iqtisadi resursların səmərəli seçilməsinə imkan verir. Bazar sistemi
iqtisadi fəaliyyət şəraitində adamların qarşılıqlı əlaqəyə girməsinin ən yaxşı forma və üsullarının təşkilini əks et-
dirir. Bazar sisteminin ən vacib elementləri tələb, təklif, qiymət və rəqabətdən ibarətdir. Bu elementlərin birinin
mövcud olmaması deməli, bazar fəaliyyətini dayandırır və öz yerini istər-istəməz digər sistemlərə verir.
Bazar sisteminin ən mühüm və həlledici rolu, onun iqtisadi seçimin sür’ətlə əlaqələndirilməsi üçün
adamların qərar qəbul edilməsində stimullaşdırıcı motivin yaradılmasındadır. Özü də bu motivlər orada iştirak
edənlərin hər birinin şəxsi və eqoist mənafeyinə uyğun olaraq yaranır. Məhz iqtisadi fəaliyyətlə adamların dav-
ranış qaydaları onların fərdi və sərbəst qəbul etdikləri qərarlar əsasında formalaşır.
İqtisad elminin atası hesab olunan Adam Smit hesab edirdi ki, bazar iqtisadiyyatında yaradılan sərvətin ən
mühüm xüsusiyyəti, onun təşkil olunmuş plan əsasında deyil, «görünməz əllərlə» fəaliyyət göstərən külli miqdar
adamların şəxsi mənafelərinə uyğun gəlməsidir. O, 1776-cı ildə yazmış olduğu «Xalqların sərvəti. » əsərində gös-
tərirdi ki, «Biz öz naharımızı almağı gözləyirik, ona görə yox ki, qəssab, pivə bişirən və bulka satan bizə qarşı
xeyirxahdır, ona görə ki, onlar öz şəxsi qazancları üçün çalışırlar».
Ümumiyyətlə, bazarın özü tarixən çox keçmiş zamanlarda yaranmasına baxmayaraq bir sistem kimi XVIII
əsrdə formalaşmışdır. Bazar sisteminin öz daxili qanunauyğunluqlarının inkişafına uyğun olaraq onun iki
mərhələsini qeyd etmək olar. Biri, kapitalizmin meydana gəlməsi ilə onun sərbəst və ya azad tipi, ikincisi, sahibkar-
lar təbəqəsinin meydana gəlməsi ilə bağlı olan tənzimlənən tipi. Bazar sisteminin hər iki tipi rəqabətin və
inhisarçılığın iqtisadiyyatda aparıcı mövqeyə çatması ilə əlaqədar olmuşdur.
Bazar sisteminin birinci tipinin müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, onun ən klassik
nümunəsi 18-19-cu əsrlərdə və 20-ci əsrin ilk onilliyində İngiltərədə olmuşdur. Belə ki, bazar sisteminin bu tipi
üçün azad rəqabətin fəaliyyət göstərməsi xarakterik hal almışdır. Bə’zən ona görə də bazar sisteminin bu tipinə
xalis kapitalizm deyilir. Belə şəraitdə iqtisadi fəaliyyət sferasına daxil olanların hamısı, istər kapitalistlər, istərsə
də muzdlu işçilər şəxsi azadlığa malik olurlar. Lakin bazarda əsas «oyun qaydalarını» müəyyən edənlər kapitala
malik olanlardır. Qiymət əsas müəyyənedici amil rolunu oynayır. Bu da iqtisadiyyatda böhranlı tənəzzül vəziyyətləri
törədir.
Makroiqtisadi müvazinətə nail olmaq olmur, azad bazarın malik olduğu çeviklik aradan qalxır.
İqtisadiyyatda hərc-mərclik artır və cəmiyyətin ictimai tələbatı ödənilməmiş qalır. Ona görə də kapitalizm həm
daxili çətinliklərə, həm də xarici amillərin roluna, xüsusən sosial inqilablara əsaslanan sosializmin meydana
gəlməməsi üçün, onun inkişafına imkan verən bazar sisteminin ikinci, tənzimlənən tipini meydana çıxartdı. Bu
tipin ən üstün xüsusiyyətləri, dəyişilən şəraitə uyğun gələn, əsas aparıcı amil hesab olunan sahibkarlar təbəqəsinin
meydana gəlməsi və resurslardan istifadə etmək hüququnun dövlət nəzarətinə keçməsindən ibarət olmuşdur. Ən
başlıcası isə dövlətin qiymət, kredit, vergi vasitəsi ilə iqtisadiyyata müdaxilə etməsi və onun hüquqi funksiyasının
təsərrüfat subyektlərinin iqtisadi əlaqələrinin möhkəmlənməsinin özəyində durması olmuşdur.
Təsadüfi deyildir ki, müasir bazar sisteminə «insan əməkdaşlığının qaydalarının genişlənməsi» kimi
qiymət verilir. Bazar sisteminin bu tipində resurslardan istifadə etmək hüququ mülkiyyəti təşkil etdiyindən burada
təşkilatçılıq, yenilikçilik və risk etmək qabiliyyətinə malik olan hər kəsə mülkiyyətçi olmaq imkanı verilir. Mülkiyyət
hüququ «oyun qaydaları»nı müəyyən edən əsaslar, «cəmiyyətdə tələb və təklif prinsipinin həyata keçirilməsini müəyyən
edir».
Bazar sisteminin ən mühüm üstünlüyü, onun daima istehsalın səmərəliliyinin stimullaşdırılması, maddi-
texniki bazasının təkmilləşdirilməsi, şəxsi və ictimai mə’nafeyin birləşməsi ilə bağlıdır. Əvvəla, o, gəlirlərin
bölgüsündə qeyri-bərabərlik törətdiyindən orada ədalətli iqtisadi prosesləri qurmaq mümkün olmur, ikincisi o, tam
məşğulluq və sabit qiymət səviyyəsinə tə’minat vermir. Bununla əlaqədar olaraq bazar sisteminin müasir tipi üçün
onun biri-birindən fərqlənən amerikan, yapon, İsveçrə, alman və s. modelləri meydana gəlmişdir.
İnzibati-amirlik sistemi. İnsanlara gələcəkdə yüksək rifah halının tə’min olunmasını elan edən, lakin
praktiki olaraq onun həyata keçirilməsi olduqca çətin və mürəkkəb proses olan inzibati-amirlik sisteminin
meydana gəlməsi öz başlanğıcını marksizm nəzəriyyəsindən götürür. Bu nəzəriyyə əsasında cəmiyyətin iqtisadi
tərəqqisi məhsuldar qüvvələrlə istehsal münasibətləri arasındakı ziddiyyətlərin aradan götürülməsi nəticəsində
baş verəcəyi və bir formasiyanın digəri ilə əvəz olunmasına gətirib çıxaracağı dururdu. Lakin marksist
nəzəriyyədə kapitalizmin inkişaf mərhələləri onun ilkin pillələrindən nəzərdən keçirildiyindən və daxili ziddiyyət-
lərinin həll olunmasındakı tədrici və keçici proses nəzərə alınmadığından, onun inqilabi yolla dəyişəcəyi labüdlüyü

Dostları ilə paylaş:

Iqtisadi sistemlərin quruluşu: növləri, təsnifatı. Mövzu Economics. İqtisadi sistemləri: Table

ev, fərdi şirkətlər bütün sənaye, belə ki, bərpası, bölüşdürülməsi və haqqında münasibət: iqtisadi sistemin əsas məqsədi iqtisadiyyatın tamamilə bütün komponentləri etmək əhalisinin inteqrasiya edir. Belə ki, digər amillərin təsiri altında hər cəmiyyətdə iqtisadi fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi üçün imkan verir fərdi paketi formalaşır. ətraflı belə sistemlərin əsas növləri və onların qurulması xüsusiyyətləri hesab müvafiq.

iqtisadi sistem anlayışı

Nə qəribədir, bu cür qabaqcıl anlayışlar istifadə çox maraqlı və uzun tarixi (qədim) var. Yunanıstanın “sistemi” tərcümə qarşılıqlı ayrı-ayrı komponentləri, əmələ ayrılmaz bir şey nəzərdə tutur. организуют хозяйственные процессы (основные стадии: производство, обмен, распределение и, наконец, потребление), в результате которых создаются различные блага, наделенные материальным или духовным оттенком. maddi və ya mənəvi ton malik müavinət bir sıra yaradır, İqtisadi şəxslər biznes proseslərinin (istehsal, mübadilə, bölüşdürülməsi və nəhayət istehlak əsas mərhələləri) təşkil edir. в процессе взаимодействия между собой по поводу прохождения каждой из представленных выше стадий, а также регулирования данной деятельности в соответствии с поставленными целями. Belə ki, iqtisadi sistem nəzərdə tutulan məqsədlərə uyğun olaraq da fəaliyyət tənzimlənməsi yuxarıda addımlar hər keçməsi üzərində arasında qarşılıqlı iqtisadi qurumları etmək və biznes fəaliyyətinin bütün növ toplusu kimi müəyyən edilə bilər.

Kateqoriya mövcudluğu üçün əsas səbəbi iqtisadi bir universal qanun, əsas ideyası nisbi resurslarının qıtlığı. insan ehtiyaclarına-to-tarix artım bütün vaxt, və onların həyata keçirilməsi üçün maddi malların məhdudiyyətlər onun hərəkətləri ürək iki amil yalnız.

Məlum olub ki, bu sistem bütün iştirakçıları hesab fənlər, bir çox fəaliyyət lazımdır niyə iqtisadi sistem kimin ehtiyacları və maraqları professional səy tətbiq altında mütləq həyata keçirilən bu fəaliyyət olan cəmiyyətin xaricində fəaliyyət göstərə bilməz. İqtisadiyyatın bir çox fənlər ildən, bəziləri qruplar onları təsnif, obyektiv funksiyası onların istiqamətdə oxşardır. Belə qrupların nümunələri belə istehsalçı və istehlakçılar, işəgötürənlər və işçilər, alıcılar və satıcılar, kreditorlar və borclular və kimi xidmət edə bilər.

Tamamilə bütün iqtisadiyyatın funksiyaları cəmiyyət və ətraf mühit, əlaqə və texnoloji proseslərin təşkili, sosial və iqtisadi sistemində öz daxil, təsərrüfat subyektlərinin maraqlarına onlara nəzarət təmin vasitəçilik qarşılıqlı azalır. Bu hər hansı bir iqtisadi sistemi aşağıdakı əsas xüsusiyyətləri var ki, qeyd etmək lazımdır:

Birlik və kompleksin bütün komponentləri bütövlüyünü.
ictimai asılılığı material aspekt və əksinə.
strukturu özü mürəkkəbliyi və müxtəlifliyi. Bu sistemin hər bir komponenti bir bütünün hissəsi kimi və ya daha böyük bir kateqoriya tabe bir alt kimi çıxış edə bilər ki, onunla izah oluna bilər. Məsələn, müasir xarakterli istehsal iki alt (material istehsal sahəsində və qeyri-maddi istehsal sahəsində) ilə bəxş edilir.

müəyyən sistemi iqtisadiyyatın inkişafı prosesində iki tamamilə əks tendensiyalar təqib edilə bilər. Bunlardan birincisi sistemi və onların arasında müəyyən əlaqələrin bütün komponentləri qorumaq üçün, ki, davamlılığı sadiqdir. cəmiyyətin texniki və sosial aspektləri, həm də bağlı yenilikçi elementləri tətbiqi üçün dəyişkənlik xeyrinə ikinci trend. bir sıra bu vəziyyətin balans elementləri adətən bəzi daxili və ya xarici faktorlara məruz sınıq sonra vaxt müəyyən bir müddət üçün yalnız müəyyən edilir, çünki.

Bu, müxtəlif iqtisadi sistemlərin baxılarkən meyarlar bir sıra istifadə ki, qeyd etmək lazımdır. əsas olanları aşağıdakılardır:

hesab olunur idarəetmə forması, üstünlük veriləcək. Belə ki, tamamilə bütün sistemləri iqtisadiyyat bunu təbii və əmtəəlik formaları ilə kompleksləri təsnif edilir.
mülkiyyət, xüsusi sistem (kolleksiyaları aşağıdakı növləri: icma, özəl mülkiyyət, kooperativ və icma əsaslı, və s) ilə bağlı aydın üstünlüyü olan.
iqtisadiyyatı (distribution gəlir ciddi istehsal amilləri əsasən) kommunal-bərabərləşdirici, amil təsnif edilir qovuşdurmağımız paylanması gəlir hissəsi üsulu, (sayı və keyfiyyət kadr töhfə ilə) paylanması.
iqtisadi proseslərin dövlət qurumlarının müdaxiləsi dərəcəsi. Belə ki, təcrid mövcudluğu, dəyəri nəzarət, inzibati komanda və iş sistemi qarışıq növləri.
iqtisadi sistem planlı, bazar və ənənəvi təsnif olan professional əməliyyatların təsərrüfat subyektlərinin koordinasiya üsulu, görə.
Beynəlxalq münasibətlər və dünya bazarı üçün şəffaflıq səviyyəsi.
olaraq ödəmə, olan sistem daha tam inkişaf etmiş və artıq deqradasiyaya inkişaf ayrılır olunacaq.

iqtisadi sistemlərin növləri. İqtisadi sistem (cədvəl bax)

iqtisadi sistemlərin növ incelerken bir sıra amillər təsir etmək lazımdır, buna görə də, bu, xüsusi olaraq bu masa üçün nəzərdə tutulmuş bu maddə hesab etmək məsləhətdir:

iqtisadi sistemlərin quruluşu (növləri)

Bu nəsildən-nəslə aşağı qəbul və xüsusi mal və xidmətlərin istehsalı üçün, eləcə də azad onların şərtlərini müəyyən edilir ənənələrinə əsaslanır. görə əl əməyi üstünlüyü, eləcə də geri texnologiya istehsal prosesləri ilə xarakterizə qarışıq iqtisadiyyat və innovasiya mütləq imtina.

bütün iqtisadi proseslərin təşkili ilə bağlı qərarlar hökumət yalnız nümayəndələri, belə ki, istehsalçı praktiki seçim azadlığı var. Bu tez-tez məhsuldarlığı artırılmasında maraqlıdır və bu səbəbdən istehsal səmərəliliyinin işçilərin minimuma endirilməsi gətirib çıxarır.

əsas iqtisadi məsələlər qərar bazar monitorinq mexanizmlərinin əsasında pulsuz şəkildə gedir. Bu halda, üstünlük xüsusi mülkiyyət və biznes şəxslər yalnız öz şəxsi maraqlarına uyğun iqtisadi fəaliyyətlə məşğul. Lazım gələrsə, azad rəqabət və dövlət strukturlarının təsirini minimuma endirmək.

Bu özəl və dövlət birləşdirən iqtisadiyyatın sektorunun eyni zamanda. Belə ki, bir bu halda kapitalist tendensiyalar və həyat sosiallaşma bazar və dövlət tənzimlənməsini birləşdi. Bu sistemin əsas nöqsanlar dövlət qurumlarının nəzarəti dümdüz üçün asandır ki, qeyd etmək vacibdir. Bundan əlavə, dövlət ictimai sosial müavinətlərin hər cür təmin edilməsində bilavasitə iştirak edir.

əsas üstünlükləri və iqtisadi sistemlərin mənfi cəhətləri

Məlum olub ki, cari iqtisadi sistemin hər gün müəyyən xüsusiyyətləri və xüsusiyyətlərinə malikdir. Amma necə ən səmərəli seçim müəyyən etmək üçün? Bunun üçün iqtisadi sistemlərin (Cədvəl aşağıda göstərilir) ilə bəxş edilir əsas üstünlükləri və mənfi cəhətləri, qiymətləndirmək və təhlil etmək lazımdır:

cəmiyyətdə sabitlik; keyfiyyətli məhsul və xidmətlər yüksək.

iqtisadi fəaliyyətin spesifik sahələrdə uyğun olaraq öz səylərini və resurslarını cəmləşdirmək imkanı; həm iqtisadi və sosial sabitliyin təmin.

resursların səmərəli bölüşdürülməsi ( “bazar görünməz əl”); seçim azadlığı; keyfiyyətli mallar; NTP stimullaşdırılması; rahatlıq (dəyişən bazar şərtlərinə uyğunlaşmaq); имеют максимальное развитие. xarici iqtisadi əlaqələr maksimum inkişaf var.

iqtisadi sabitlik və artım təmin təmin etmək; Müsabiqənin onun təşviqi qorunması; siyasi sabitlik; sosial təminat; yenilik stimullaşdırılması; təhsil, elm, mədəniyyət kimi dəstək sahələri.

istehsal proseslərinin aşağı dərəcələri; ənənəvi cəmiyyət üzvlərinin davamlı istismarı; Belə mübadilə obyekti kimi məhsulları; NTP (və ya yeniliklər hətta imtina) olmaması; Limited istehsalı; təbii şəraitin əhəmiyyətli təsir.

elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətlərinin tətbiqi baxımından istisna sürətli inkişafı; istehsal və istehlakı baxımından azadlıq olmaması; ictimai ehtiyacları aşağı məmnuniyyət; “Qara bazar” meydana; xroniki daşıyan istehlak obyektlərin çətinliyi.

gəlir hissəsinin Distribution bərabər baş verir; ehtiyacları yalnız pul edənlər qarşılanır; inkişaf qeyri-sabitlik; tədqiqat, təhsil baxımından maliyyə olmaması; təbii resurslar mənşəli tükənməsi; müsabiqə zəifləməsi.

standart xarakter sxemləri istisna olmaqla; ehtiyac nəzərə cəmiyyətin təşkili xüsusiyyətləri alaraq, milli modelləri yaratmaq.

ölkələrin əksəriyyəti seçimi

) Конечно, множество вопросов как общенационального, так и регионального направления решаются здесь государственными структурами, однако для применения именно этой системы есть весьма значительные причины: Bu ilə bəxş mövcud sistem ən iqtisadiyyatları qarışıq xarakter (yuxarıda bax. “Iqtisadi sistem anlayışı və strukturu”) qeyd etmək lazımdır ki, əlbəttə ki, milli və regional sahələri kimi suallar bir çox burada dövlət strukturları həll, lakin bu sistemin tətbiqi üçün çox əhəmiyyətli var səbəbləri:

»). qarışıq iqtisadiyyatın halda, müəyyən bir yol (və s. qanunların inkişafı, ordunun saxlanması, yol təşkili, anti virus, epidemiyalar) tərəfindən bəzi ictimai ehtiyaclar “Struktur yuxarıda. digər bazar mexanizmlərinin (bax əsasında mümkün olduğunu çox yaxşı bir araya gəldi iqtisadi sistemi “).
bazar mexanizmlərinin mənfi təsirlərinin ən azaltmaq üçün ənənəvi iqtisadiyyat edə. nümunələri ilə yanaşı görə ticarət şirkətlərinin fəaliyyəti və kimi vətəndaşların maddi vəziyyəti, ətraf mühit gətirdiyi ziyan əhəmiyyətli fərqlər var.

iqtisadi sistemin strukturlarının növləri

hər hansı bir iqtisadi sistemin ən əhəmiyyətli əmlak strukturunun olmasıdır. Belə ki, kateqoriya alt kateqoriyalar (ev və biznes) ibarətdir. Məişət resurs sahibləri və istehlakçılar ailə üzvləri olan kiçik bir iqtisadi sistemidir. Onlar sənayesi müəssisələri, birlikləri tərəfindən istehsal olunur final məhsulları və xidmətləri istehlak. A sektor məhsulun müəyyən bir növ istehsal genişmiqyaslı iqtisadi sistemi, kimi xarakterizə etmək olar. Onlar forma cross-sənaye komplekslərinin (ən əhəmiyyətli).

əlavə elementlər

может включать и другие составляющие: (. Yuxarıda “İqtisadi sistemin strukturu” baxın) Bu, cəmiyyətin hər hansı bir iqtisadi sistem digər komponentləri daxil ola bilər ki, qeyd etmək lazımdır:

sosial-iqtisadi xarakterli sistemi (siyasi demoqrafik və ya təbii yamacında).
System texniki və iqtisadi orientation (sektorlara, cross-sektor, regional).

Bütün sistemlər bir-birinə xidmət edir. Onlar bir quruluş ictimai təşkilat və idarə birləşdirir və məhsullarının mübadiləsi vasitəsilə qarşılıqlı edilir. служит внутренней организацией общественного производства. iqtisadi sisteminin strukturu daxili təşkilat ictimai istehsalın. Ona görə insanların öz təzahürü və məhsul və xidmət verilməsi onların fəaliyyəti.

funksional

экономической системы предусматривает согласование в плане взаимодействия человека, окружающей среды и, конечно же, продукта, который создается посредством приложения усилий первых двух. iqtisadi sistemin funksional strukturu əlbəttə insan və ətraf mühit qarşılıqlı ilk iki proqram səyləri ilə yaradılmışdır məhsul baxımından koordinasiya edir. nəzərdən tipli strukturunun bir hissəsi kimi alt aşağıdakılardır:

Cəmiyyət və onun ayrı-ayrı üzvlərinin həyat.
ehtiyatlarının mənbəyi kimi istehsal, cəmiyyətin və təbiətin daxilində.
ətraf mühit, cəmiyyət və iqtisadiyyat ilə əlaqədar infrastruktur.
Resource, mənəvi və istirahət nəqliyyat.

своим центральным звеном считает население и его жизнедеятельность, которая обеспечивает функционирование каждого макроэлемента в структуре социально-экономической системы на разных уровнях. Təbii ki, onun mərkəzi element funksional strukturu müxtəlif səviyyələrdə sosial-iqtisadi sistemin tərkibində hər makro element fəaliyyətini təmin əhalisi və onun həyati funksiyaları hesab edir.

sənaye

экономической системы определяет связи в хозяйстве, которые носят производственно-технологический характер. iqtisadi sistemin sahələr üzrə strukturu sənaye və texnoloji təbiət rabitə sektoru müəyyən edir. əmək bölgüsü prosesində onlar şaquli və ya üfüqi strukturu ayrı durmaq edirlər. Birinci halda, texnologiya baxımından bir sənaye və ya orijinal girov material bölüşdürülməsi edir. (Regionlarda uyğun olaraq) ikinci – filialı, onların arasında birləşdirici link birlik ərazi maraqları var.

представляет собой совокупность элементов экономического комплекса, которая характеризуется конкретными пропорциями и взаимосвязями. filial strukturu xüsusi nisbətdə və qarşılıqlı ilə xarakterizə olunur elementlərin iqtisadi kompleks bir sıra edir. Bu iqtisadiyyatda istehsal iki əsas sahələri müəyyən qeyd etmək vacibdir: mal-istehsal (s tikinti, meşə təsərrüfatı, kənd təsərrüfatı) xarakteri və xidmətlər təbiəti (ticarət, rabitə, nəqliyyat, və s.) Istehsal. определяются, прежде всего, первостепенным анализом ВВП, численностью занятых в экономике, а также концентрацией основных фондов по отраслям. sektor quruluşunun xüsusiyyətləri, bütün yuxarıda, ilkin ÜDM-in təhlili, məşğulluq iqtisadiyyatında, eləcə də sənaye Əsas vəsaitlərin konsentrasiyası müəyyən edilir.

Regional və pul

подразделяется на ряд обособленных компонентов: ayrı-ayrı komponentləri bir sıra bölünür Regional strukturu:

strukturu əmək ərazi şəkildə bölgüsü əsasında iqtisadi abadlıq formalaşır.
milli və dövlət qaydalarına uyğun olaraq nəzərdə tutulmuşdur quruluşu.
Strukturu, federasiya hər mapping coğrafi idarəetmə cihaz.
həyata keçirilməsi regional xarakterli hərtərəfli proqramları həyata keçirilir sahələri.

отражает денежный аспект явлений и процессов, происходящих в экономике. iqtisadi sistemin valyuta strukturu iqtisadiyyatında baş verən hadisələrin və proseslərin pul aspekti əks etdirir. Belə ki, maddi və real xarakter bütün komponentləri pul vahidlərində ifadə olunur.

maddi

экономической системы отображается за счет натуральных показателей (как качества, так и количества материальных благ). material və iqtisadi sistemin real strukturu təbii göstəriciləri (keyfiyyət və maddi malların miqdarı, həm də) hesabına göstərilir. Amma bütün məhsulları orijinal xarakterli baxımından bir-birinə və dəyişikliyi ilə müqayisə edilə bilər deyil. kartof 5 ton çörək 5 ton sonra müqayisə oluna bilməz! см. выше). Bu (iqtisadi sistemin təsnifat strukturları, yuxarıda. Bax) nə və pul köməyinə gəldi.

Hər hansı bir sistem proses qarşılıqlı bütün struktur elementləri daim aşağıdakı olan ən mühüm aspekt nisbəti (bütövlükdə komponentlərinin kəmiyyət nisbəti) yaratmaq ki, qeyd etmək lazımdır:

Makroiqtisadi ÜDM hərəkət tərəfindən müəyyən edilir və milli səviyyədə göstərilir.
Cross-sənaye xammal, belə ki, istehsal və qeyri-istehsal sahəsində hasilatı və emalı arasında əlaqələr səciyyələndirir.
Intra bərpası bütün mərhələlərində baş prosesləri göstərir.
International dünya bazarına milli iqtisadiyyatın oriyentasiya məşğul və xarici iqtisadi əlaqələr yaratmaq.