Azərbaycan beynəlxalq aləmdə

15 il öncəki sosial-iqtisadi durumu xatırlayan dövlət başçısı vurğulayıb ki, prezident seçildiyi ilk illərdə infrastrukturun, məktəblərin, xəstəxanaların bərbad vəziyyəti, elektrik, qaz, su təchizatının, yolların olmaması halları mövcud idi. Lakin bu məsələlər həyata keçirilən sosial-iqtisadi inkişaf proqramları əsasında öz həllini tapdı: “Bu gün keçdiyimiz yola nəzər salanda görürük ki, Azərbaycanda infrastrukturla bağlı praktiki olaraq bütün məsələlər həll edilib. Son 15 ildə biz 30-dan çox elektrik stansiyası istifadəyə vermişik və elektrik enerjisi ixrac edən ölkəyə çevrilmişik. Bu ilin sonuna qədər Azərbaycanda qazlaşdırmanın səviyyəsi 95 faizə çatacaq”.
Bununla yanaşı, son 15 ildə Azərbaycanda 15 min kilometr yol çəkilib, işsizlik göstəricisi azalaraq 5 faizə enib. Bu müddət ərzində 3100-dən çox məktəb tikilib. Bu, bütün məktəb fondunun 80 faizi deməkdir. 600-dən çox tibb müəssisəsi yenidən tikilib və ya təmir edilib, 1 milyon 400 min iş yeri açılıb.

İqtisadi müstəqillik siyasi müstəqilliyin qarantıdır

Day.Az “Azərbaycan” qəzetinə istinadən yazını təqdim edir.

Sürətli iqtisadi inkişafın, sabitliyin, tolerantlığın, milli və bəşəri dəyərlərin ideal sintezinin nümunəsinə çevrilmiş Azərbaycan həm də qlobal enerji – logistika layihələrinin təşəbbüskarı və iştirakçısı, regionda ən qüdrətli orduya sahib əsas güc mərkəzi olduğunu sübuta yetirib.

Son illərdə həyata keçirilən uğurlu siyasi-iqtisadi islahatlar həm idarəçilik fəlsəfəsinə yeni məna çalarları gətirib, həm də xalqın daha xoş sabaha olan inamını qat-qat artırıb. Çünki davamlı inkişaf, əhalinin sosial müdafiəsinin daha da gücləndirilməsi dövlətin sosial siyasətinin prioritetidir.
Bu günlərdə Rusiyanın TASS informasiya agentliyinin baş direktorunun birinci müavini Mixail Qusmana müsahibəsində bu məsələlərə bir daha toxunan Prezident İlham Əliyev həm də Azərbaycanın son 15 ildə qazandığı nailiyyətlərdən söz açıb.

Yenidən qurulan sosial infrastruktur, uğura aparan yol

15 il öncəki sosial-iqtisadi durumu xatırlayan dövlət başçısı vurğulayıb ki, prezident seçildiyi ilk illərdə infrastrukturun, məktəblərin, xəstəxanaların bərbad vəziyyəti, elektrik, qaz, su təchizatının, yolların olmaması halları mövcud idi. Lakin bu məsələlər həyata keçirilən sosial-iqtisadi inkişaf proqramları əsasında öz həllini tapdı: “Bu gün keçdiyimiz yola nəzər salanda görürük ki, Azərbaycanda infrastrukturla bağlı praktiki olaraq bütün məsələlər həll edilib. Son 15 ildə biz 30-dan çox elektrik stansiyası istifadəyə vermişik və elektrik enerjisi ixrac edən ölkəyə çevrilmişik. Bu ilin sonuna qədər Azərbaycanda qazlaşdırmanın səviyyəsi 95 faizə çatacaq”.
Bununla yanaşı, son 15 ildə Azərbaycanda 15 min kilometr yol çəkilib, işsizlik göstəricisi azalaraq 5 faizə enib. Bu müddət ərzində 3100-dən çox məktəb tikilib. Bu, bütün məktəb fondunun 80 faizi deməkdir. 600-dən çox tibb müəssisəsi yenidən tikilib və ya təmir edilib, 1 milyon 400 min iş yeri açılıb.

15 ilə valyuta ehtiyatlarını 24 dəfə artıran ölkə

Azərbaycan beynəlxalq aləmdə

Müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycanın ilk daxil olduğu qurumlardan biri İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatıdır. Hökumətlərarası təşkilat kimi, 1985-ci ildə Türkiyə, İran və Pakistan arasında iqtisadi, texniki və mədəni əməkdaşlığı möhkəmləndirmək məqsədilə yaradılan İƏT 1964-1979-cu illərdə fəaliyyət göstərmiş Regional Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının davamçısıdır. 1992-ci il noyabrın 28-də daha 7 ölkənin – Azərbaycan, Əfqanıstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Tacikistan və Türkmənistanın da daxil olması ilə İƏT üzvlərinin sayı 10-a çatdı. Təşkilatın genişlənməsini rəsmiləşdirən həmin gün qurumun təqvimində “İƏT günü” kimi qeyd olunur.

İƏT-in kənd təsərrüfatı sahəsi; sənaye əməkdaşlığı; nəqliyyat və rabitə; infrastruktur və ictimai işlər; elm, təhsil və mədəniyyət; energetika; narkotik maddələrin yayılmaması məsələləri üzrə fəaliyyət göstərən 8 texniki komitəsi var. Komitələr ildə bir dəfə toplanır. İƏT Nazirlər Şurası da ən azı ildə bir dəfə yığıncaq keçirir. 1993-cü ildə BMT Baş Assambleyasının 48-ci sessiyasında İƏT BMT-də, 1994-cü ildə isə İslam Təşkilatı Konfransında müşahidəçi statusu alıb.

Azərbaycan öz növbəsində hər zaman İƏT-in fəaliyyətinə böyük önəm vermişdir. Təşkilatın uğurlu fəaliyyəti, əlbəttə ki, bütün üzv ölkələrin marağındadır. Çünki üzv dövlətləri həm ortaq tarix, həm də iqtisadi və siyasi maraqlar birləşdirir. Dövlətimiz İƏT üzvü olaraq bir çox sahələrdə əməkdaşlığın inkişafı məqsədilə təklif və təşəbbüslərlə çıxış etmişdir. Ölkəmiz 2006 və 2012-ci illərdə İƏT Zirvə Toplantılarına ev sahibliyi etmiş, bu tədbirlərdə qəbul olunmuş sənədlərdə üzv ölkələr arasında bir sıra sosial-iqtisadi və siyasi əlaqələrin əsas prinsipləri, regional münasibətlərin prioritetləri, istiqamətləri öz əksini tapmışdır.

16 oktyabr 2012-ci ildə Bakıda İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının 12-ci Zirvə görüşü keçirilib. Zirvə toplantısının yekununda Bakı bəyannaməsi qəbul edilib.

İƏT-ə üzv dövlətlər 2020-ci ilə qədər mövcud olan Azərbaycan-Ermənistan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə konkret münasibət bildirmiş, beynəlxalq normalara qarşı çıxaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozan Ermənistana tənqidi yanaşmış və ölkəmizin maraqlarını haqlı olaraq müdafiə etmişlər.

Ulu öndər Heydər Əliyev 2002-ci ildə İstanbulda keçirilmiş İƏT üzv ölkələrinin dövlət və hökumət başçılarının 7-ci Zirvə Görüşündə İƏT-in daha səmərəli fəaliyyətinin təmin edilməsi məqsədilə qurumun Tədqiqat Mərkəzinin Bakıda yaradılması təklifi ilə çıxış edib. 2006-cı ildə İƏT-in Bakıda keçirilmiş 9-cu Zirvə Görüşündə Mərkəzin Bakı şəhərində təsis edilməsi təklifi Prezident İlham Əliyev tərəfindən təkrar olaraq irəli sürülüb, 2021-ci ilin mart ayında İƏT-in Türkiyənin sədrliyi ilə video-konfrans vasitəsilə keçirilmiş 14-cü Zirvə Görüşündə Mərkəzin nizamnaməsi imzalanıb. İƏT-in Tədqiqat Mərkəzinin əsas məqsədi iqtisadi tədqiqatlara əsaslanan regional əməkdaşlığın qurulması üçün İƏT-ə və üzv ölkələrə yardım etməkdir.

2021-ci il 28 noyabrda Türkmənistanın paytaxtı Aşqabad şəhərində keçirilən İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının XV Zirvə Toplantısında Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirdi: “İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının mart ayında keçirilmiş XIV Zirvə Toplantısında İƏT-in Tədqiqat Mərkəzinin Nizamnaməsi imzalanmışdır. Mən Azərbaycanın mərhum Prezidenti Heydər Əliyevin təşəbbüsünün üzv dövlətlər tərəfindən dəstəklənməsinə görə təşəkkürümü bildirirəm. Azərbaycan ölkəmizdə yerləşəcək Mərkəzin səmərəli fəaliyyətinin təmin edilməsi üçün səylərini əsirgəməyəcək. Mən digər üzv dövlətləri bu mühüm təşəbbüsə qoşulmağa dəvət edirəm”.

İƏT-in Aşqabadda keçirilən Zirvə Görüşünü Azərbaycan üçün olduqca uğurlu qiymətləndirmək olar. Zirvə Görüşündə qəbul edilmiş “Aşqabad fəaliyyət konsensusu” adlı yekun bəyannamə Azərbaycanın maraqlarına cavab verən müddəaları ehtiva edir. “. İşğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi və ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası münasibətilə Azərbaycan Respublikası Hökumətini və Xalqını təbrik edərək və bunun mehriban qonşuluq münasibətlərinin qurulması yolu ilə Qafqaz regionunda davamlı sülhə və iqtisadi tərəqqiyə yol açacağına inanaraq, üzv dövlətləri Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində yenidənqurma layihələrinə və yenidənqurma işlərinə sərmayə yatırmaq imkanlarını araşdırmağa çağırırıq. ”, – sənəddə deyilir.

Həmçinin, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində qəbul edilən hesabatlarda “dəhliz” anlayışı “Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan liderlərinin imzaladığı sənədlər” kontekstində öz əksini tapıb. Bu, həm də Bakının uğurlu xarici siyasətinin bariz nümunəsidir ki, bunun nəticəsində İƏT regionunda “Zəngəzur dəhlizi” termininin qəbuluna nail olmaq və əsas regional oyunçuların diqqətini bu nəqliyyat arteriyasına cəlb etmək mümkün olub. Bu isə Azərbaycan Prezidentinin təklif etdiyi “3+3” əməkdaşlıq formatına digər İƏT ölkələrinin də qoşula biləcəyi ehtimalını xeyli gücləndirir.

Siyasi təşkilatlar

Videonuz: Avropadakı siyasi təşkilatlar tədbirlərə birlikdə qatılmamağa bəhanələr gətirirlər Siyasi hakimiyyətin həyata keçirildiyi daimi orqanlar siyasi qurumlar insanların çatdığı rasionallıq dərəcəsinə görə inkişaf etdilər. Qədim Şərq sivilizasiyalarında, Romada və orta əsrlərdə Avropada siyasi sistemlər sehrli, dini və ya xarizmatik instansiyalarla əsaslandırılmış gücün fərdiləşdirilməsinin ümumi bir xüsusiyyəti idi. Misir fironu, Roma imperatoru və ya xristian kralı, güc sahibi ilə gücün özü ilə qarışdı. Bunun əsaslandırılması hərbi güc, şəfa vermə gücü və ya təbiət qüvvələri üzərində güc ilə tərcümə olunan güc idi. Özlərini eyni etimadnamələrə sahib olduqlarına inanan insanlar tərəfindən daim etiraz edilir, fərdiləşdirilmiş güc siyasi qeyri-sabitlik və zorakılıqların münaqişələrin həlli vasitəsi kimi istifadəsini təmin edir. Son orta əsrlərdə siyasi, iqtisadi və sosial dəyişikliklər dövlət haqqında yeni konsepsiyaların meydana çıxmasını müəyyənləşdirdi. Burjuaziyanın və iqtisadiyyatın irəliləməsi mütləq monarxiyalarda gücün mərkəzləşdirilməsinə üstünlük verirdi. Dövlət rasional oldu və strukturları yeni sosial ehtiyaclara uyğun olaraq institusionalizasiya edildi. Fransız inqilabında burjuaziyanın feodal cəmiyyəti üzərində qazandığı zəfər, ilahi haqqla hakimiyyəti sarsıtdı və xalq suverenliyi prinsipini təsbit etdi. Hakimiyyətin yeganə mənbəyi olan xalq, həyata keçirdiklərini seçdikləri nümayəndələrə verə bilər.

Təmsilçiliyi əvvəlcə məhdudlaşdırılan liberal sistemlər demokratik mexanizmləri inkişaf etdirdi və ümumi seçki hüququnu tətbiq etməklə bütün vətəndaşların qanun qarşısında bərabərliyini tam olaraq tanıdılar. Hakimiyyətin institusionalizasiyası, xalqın iradəsinin ifadəsi olaraq dövlətin fəaliyyətini idarə etməsi lazım olan konstitusiyaların qəbul edilməsini tələb etdi. Demokratik sistemlərdə hakimiyyətin qanuniliyi xalqın iradəsindən qaynaqlandığından və qanuna uyğun olaraq həyata keçirilməsindən qaynaqlanır. Montesquieu tərəfindən hazırlanmış klassik siyasi bölgü doktrinası, müasir dövlətlərin demək olar ki, bütün siyasi sistemlərinə xasdır. Xalq tərəfindən seçilən parlamentarilər tərəfindən qurulan qanunverici hakimiyyət qanunlar hazırlayır və icra hakimiyyətinin aktlarına nəzarət edir; xalq tərəfindən seçilən icra hakimiyyəti qanunları icra edir və dövləti idarə edir; məhkəmə sistemi qanunları şərh edir və tətbiq edir və digər güclər arasındakı qarşıdurmalarda hakim kimi çıxış edir. Səlahiyyət bölgüsü müxtəlif dövlət qurumları tərəfindən qarşılıqlı nəzarət vasitəsi ilə səlahiyyətlərin sui-istifadəsinin qarşısını almağa kömək edir.

Müasir demokratik cəmiyyətlərdə, institusional güclərə əlavə olaraq, iqtidara qatılan və ya təsir edən təşkilatlar var: siyasi partiyalar, sinif birlikləri, maraq qrupları, peşə birlikləri, tez-tez dördüncü hakimiyyət adlanan mətbuat və digərləri. Totalitar rejimlərdə hakimiyyətdə vahid partiyanın olması cəmiyyətin milli siyasi işlərdə iştirak etmək şansını azaldır.