Kitabxana işinin səmərəliliyinə xidmət edən proqram

Daha sonra auditor rəydə əks etdirilmiş tövsiyələri diqqətə çatdıraraq, Milli Kitabxana tərəfindən kitabxana fondlarının statistik uçotunun, fəaliyyəti əks etdirən indikator göstəricilərinin işlənib hazırlanması, ayrılan vəsaitlərin səmərəli istifadəsi üçün büdcə-statistik uçotun aparılması, kitabxanada olan fiber-optik internet xətləri və server avadanlıqlarının imkanlarından tam istifadə edilməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinin zəruri olduğunu bildirib.

Milli Kitabxana işini düzgün qurmayıb

M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasına ayrılan vəsaitlərin və büdcədənkənar daxilolmaların proqnozlaşdırılması və icrası ilə bağlı həyata keçirilmiş nəzarət tədbirinin nəticələri müzakirə edilib.

Trend-i buradan izləyin

Azərbaycan Hesablama Palatasının Vüqar Gülməmmədovun sədrliyi ilə keçirilmiş növbəti kollegiya iclasında dövlət büdcəsinin mərkəzləşdirilmiş xərclərindən M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanasına ayrılan vəsaitlərin və büdcədənkənar daxilolmaların proqnozlaşdırılması və icrası ilə bağlı həyata keçirilmiş nəzarət tədbirinin nəticələri müzakirə edilib.

Hesablama Palatasından Trend-ə verilən məlumata görə, yoxlama qrupunun rəhbəri T.Ağamirzəyev audit sübutları və metodları, əldə edilmiş nəticələr barədə məlumat verdikdən sonra fəaliyyət istiqaməti üzrə məsul auditor V.Həsənovun auditin nəticələri ilə bağlı hesabat və rəy dinlənilib.

Auditlə əhatə olunan illərdə büdcə vəsaitləri üzrə proqnozlar tərtib edilərkən kitabxana tərəfindən növbəti il üzrə maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin düzgün qiymətləndirilmədiyini, zəruri hesablamaların aparılmadığını, bunun nəticəsində bir çox xərc maddələri üzrə icra faizinin aşağı olduğunu diqqətə çatdırmaqla, V.Həsənov həmin nöqsanlar səbəbindən əhatə olunmuş dövrdə cəmi vəsaitin 3,3%-nin ilin sonunda büdcəyə qaytarıldığını, vəsaitin Vahid Büdcə Təsnifatında müəyyən olunmuş iqtisadi təsnifat kodunun dəyişdirilməsi ilə icra edildiyini diqqətə çatdırıb.

Bildirilib ki, audit sübutları ilə Milli Kitabxana Fonduna daxil olan resurslardan istifadənin uçotu əhatəli aparılmadığı, 2014-cü ildə ötən illə müqayisədə kitab verilişlərinin sayı 16,2% faiz azaldığı, elektron resurs kimi rəqəmsallaşdırılmış nüsxələrin ümumi kitab fondunda xüsusi çəkisinin aşağı olduğu, kitabların rəqəmsallaşdırılması işinin zəif aparıldığı, kitabxana fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik aktlarında Milli Kitabxana tərəfindən göstərilən pullu xidmətlər üzrə tariflərin tənzimlənmədiyi, kitabxana fondlarının statistik uçotunun aparılması barədə müvafiq icra statistik hesabatların hazırlanmadığı, Milli Kitabxanada olan fiber-optik internet xətləri və server avadanlıqlarının imkanlarını nəzərə alaraq kitabxanaya məxsus saytların həmin serverlərdə yerləşdirilməsi və fəaliyyət göstərməsi üçün mövcud imkanlardan tam istifadə olunmadığı, “Kitabxana işi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə əməl olunmaması səbəbindən kitabxananın fonduna, habelə kitab mübadiləsi üçün zəruri sayda kitabların, qəzet və jurnalların alınmasının müxtəlif kitab evlərindən və müəssisələrdən büdcə vəsaiti hesabına həyata keçirildiyi müəyyən olunub.

Auditor əməyin və ezamiyyə xərclərinin ödənilməsi ilə bağlı bir sıra nöqsanlara yol verildiyini, həmçinin əsas vəsaitlərin respublikanın 10 rayon Mədəniyyət və Turizm şöbələrinə verilməsi zamanı zəruri razılığın alınmadığını bildirib, tədbirlərin keçirilməsi zamanı müvafiq normalara əməl edilməməsi səbəbindən artıq vəsait sərf edildiyini diqqətə çatdırıb.

Malların (işlərin və xidmətlərin) satın alınması zamanı inventar və avadanlıqların baha qiymətə alınması, eləcə də bir neçə halda təmin olunmamış inventar və avadanlıqlara görə vəsaitin ödənilməsi hallarına yol verilib, satınalma proseduru keçirilmədən vəsait xərc edilib.

Daha sonra auditor rəydə əks etdirilmiş tövsiyələri diqqətə çatdıraraq, Milli Kitabxana tərəfindən kitabxana fondlarının statistik uçotunun, fəaliyyəti əks etdirən indikator göstəricilərinin işlənib hazırlanması, ayrılan vəsaitlərin səmərəli istifadəsi üçün büdcə-statistik uçotun aparılması, kitabxanada olan fiber-optik internet xətləri və server avadanlıqlarının imkanlarından tam istifadə edilməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinin zəruri olduğunu bildirib.

Nəzarət tədbirinin nəticələri üzrə kollegiya qərarının layihəsi müzakirə edilib, kollegiya üzvlərinin təklif və iradları dinlənilib və nəzərə alınıb. Kollegiya qərarı səsə qoyularaq qəbul edilib.

• Hesablama Palatası
• M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası

Kitabxana işinin səmərəliliyinə xidmət edən proqram

Kitabxana informasiya, mədəniyyət, təhsil və tərbiyə müəssisəsi olaraq çap məhsulları və digər informasiya daşıyıcılarını toplayıb mühafizə edən, onların sistemli ictimai istifadəsini təşkil edən, cəmiyyətin intellektual və mənəvi potensialının inkişafına xidmət göstərən sosial institutdur. Amma buna baxmayaraq, bu gün qloballaşan dünyamızda kitaba və kitabxanalara maraq azalıb. Bunu kitabxana işçiləri ilə keçirilən sorğuya əsasən əminliklə demək olar. Bunun bir səbəbi də oxucunun internet vasitəsi ilə lazımi məlumatı toplama imkanıdır. Amma unutmayaq ki, internetdən kitab oxumaq kitabın verdiyi zövqü əvəz edə bilməz.

Digər tərəfdən kitaba maraq, bu zövqü dadma erkən yaşlarından aşılanmalıdır. Bu mənada uşaq bağçası və ibtidai siniflərdən iş mütəşəkkil şəkildə aparılmalı, tərbiyəçi və müəllimlər uşaqları kitabxanaya aparmalı, kitabı onlara sevdirməyə çalışmalıdırlar. Çünki intellektual nəslin formalaşmasında mütaliə əsas şərtdir.
Təsadüfi deyil ki, mütaliə və maariflənmə işi dövlət siyasətimizin tərkib hissələrindən biri kimi daim dövlətin diqqət mərkəzində olmuş, respublikada kitab çapı və kitabxana işinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə ölkə başçısı müvafiq sərəncamlar imzalamışdır. Onlardan biri də «Azərbaycanda kitabxanaların fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamıdır.
Sənəddə müasir Azərbaycan cəmiyyətinin informasiya təminatının həyata keçirilməsində ölkə kitabxanalarının tutduğu mühüm yer nəzərə alınaraq, mədəniyyətin bu sahəsində informasiya cəmiyyətinin tələblərinə uyğun olaraq, müasir texnologiyaların tətbiqi zəruriyyəti diqqətə çatdırılır.
Kitabxanaların fəaliyyətinin yaxşılaşdırılmasının ölkəmizin ictimai-mənəvi həyatının daha da canlanmasına təsiri baxımından böyük əhəmiyyətini və Azərbaycanın informasiya cəmiyyətinə doğru əhatəli inkişaf perspektivlərini nəzərə alınaraq, elmi-mədəni sərvətlərdən hərtərəfli istifadə imkanlarının genişləndirilməsi və eləcə də respublika kitabxanalarının dünya informasiya məkanına daxil olmasının təmin edilməsi məqsədi ilə həlli vacib problemlər önə çəkilir.
Göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi ilə birlikdə Azərbaycan Milli Kitabxanasının modernləşdirilməsi, müasir informasiya texnologiyaları ilə təmin edilməsi və maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər planı hazırlasın.
Bundan başqa yerli icra hakimiyyəti orqanlarının təklifləri nəzərə alınaraq, regionlarda fəaliyyət göstərən kitabxanaların təmirinə, maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə və müasir informasiya daşıyıcıları ilə təchiz olunmasına xüsusi yer ayrılır.
Kitabxana işi sahəsində bütün nüansların nəzərə alındığı sənəddə müasir tələblərə uyğun elektronlaşma tələbi də irəli sürülür. Belə ki, ölkənin iri kitabxanalarının elektron kataloqu və elektron kitabxanasının müasir standartlar səviyyəsinə qaldırılması və onun bazasında “Azərbaycan ədəbiyyatının virtual kitabxanası”nın oxucuların tam istifadəsinə verilməsi də nəzərdə tutulur.
Burada Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə müvafiq qurumlarla birlikdə “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nı hazırlanması da tövsiyə olunur.
Bu diqqət və qayğının nəticəsidir ki, dövlət və qeyri-dövlət orqanları, kitabxana işi sahəsində ictimai birliklər, hüquqi və fiziki şəxslər kitabxana fondlarının zənginləşdirilməsi, oxuculara xidmət işinin təkmilləşdirilməsi, kitabxanaçılıq proqramlarının hazırlanması və həyata keçirilməsində yaxından iştirak edirlər. Dövlət kitabxanalarının işinin genişləndirilməsi, maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi və əməyin stimullaşdırılması məqsədilə müvafiq nizamnamələrdə göstərilən qaydada təsərrüfat fəaliyyəti və pullu xidmət əsasında büdcədənkənar fondlar formalaşdırılır. Dövlət kitabxanalarında pullu xidmət müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyənləşdirilən xüsusi xidmət növlərinə daxildir. Kitabxana işi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Dövlət kitabxanaları və büdcədən maliyyələşən təşkilatların tabeçiliyində olan kitabxanalar isə dövlət büdcə vəsaitləri, hüquqi və fiziki şəxslərin könüllü ayırmaları və qanunvericilikdə qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir. Digər tələb isə dövlət kitabxanalarını maliyyələşdirərkən büdcədən kitab fondlarının komplekləşdirilməsinə yönləndirilən vəsaitin müvafiq maddəylə göstərilməsi və bu vəsaitin müntəzəm olaraq artırılmasıdır. Onu da qeyd edək ki, ayrılmış vəsait kitabxanaların sərəncamında qalır və onların nizamnamə fəaliyyətini həyata keçirmək üçün istifadə edilir.
Bu fəaliyyət sahəsinə öz işini müstəqil şəkildə qurmaq imkanları da verilir. Belə ki, ölkə kitabxanaları qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydaya uyğun olaraq təsərrüfat fəaliyyəti ilə də məşğul ola bilərlər. Bu fəaliyyətdən əldə edilən vəsait isə bütövlükdə kitabxananın sərəncamında qalır. Kitabxanalar və kitabxana işi sahəsində icitimai birliklər beynəlxalq kitabxana təşkilatları, xarici ölkələrin kitabxanaları və kitabxana işi sahəsində ictimai birliklər ilə əməkdaşlıqda sərbəstdirlər.
Müasir dövrdə dövlət və kitabxana işinə birbaşa cavabdeh olan qurumların gördükləri işin nəticəsində kitabxana fondları artırılıb, kitab mərkəzlərinin elektronlaşmasının icrasına başlanılıb.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin kitabxana sektorunıın müdiri Lətifə Məmmədova ölkə qəzetlərindən birinə müsahibəsində kitabxana işinin daha da səmərəli olması üçün hazırlanan dövlət proqramının hansı mərhələdə olmasından danışıb:
«O artıq hazırlanıb və baxılması üçün Prezident Aparatına verilib. Sənəd bütün mərhələləri keçdi və müsbət rəylər qazandı. Indi biz onun təsdiqini gözləyirik. Kitabxana işinin inkişafına beynəlxalq əlaqələrin qurulması da köməklik göstərir. Bizim kitabxana işçilərinin forumda iştirakı, qabaqcıl dünya ölkələrinin kitabxana işçilərinin Azərbaycana səfərləri, müqavilələrin bağlanması və sair».
Bu gün kitabxana işinin respublikada inkişafına, ədəbiyyatın hazırlanmasına xüsusi diqqət ayrılır. Buna nümunə olaraq ingilis və rus dillərindən Azərbaycan dilinə tərcümə olunan Beynəlxalq Kitabxana Federasiyası sənədlərini demək olar. Azərbaycan qlobal informasiya cəmiyyətində yaşayır. Bir tərəfdən biz öz milli mədəniyyətimizi, adət və ənənəmizi qorumalı, o bir tərəfdən isə müasir tendensiyalardan geridə qalmamalıyıq. İndi hər bir informasiyanı evdən cıxmadan internet vasitəsilə əldə edə bilərik. Bu ümumi dünya problemidir. Rusiyada oxucu problemi ilə əlaqədar milli proqram hazırlanmışdır. Hər kəs yaranmış şəraitdən bacardığı kimı çıxır. İnternetin iki böyük çatışmazlığı var. Kitabxanalarda məlumat dəqiqdir, internetdə isə faktlar çox vaxt təhrif olunur. Bundan belə nəticə çıxartmaq olar ki, internet kitabxananı əvəz edə bilməz, amma yardımçı ola bilər. Misal üçün informasilaşdırılmış Amerikaya baxaq. Burda ildən-ilə kitab çapı çoxalır. Kitablar həmişə olub və olacaq. İnternetdə bu gün oxuduğunuz informasiyanı sabah tapmaya da bilərsiniz.
Odur ki, gəlin özümüzü kitabxanaya getmək və kitabla birbaşa ünsiyyətdə olmaq zövqündən məhrum etməyək.

Bu kateqoriyaya aid digər yazılar

Xankəndi

Azvision.az xəbər verir ki, dəyişikliyə əsasən, kitabxana fondunun tərkibinə elektron və digər materiallar da daxil ediləcək.

Sənədə əsasən, dövlət və qeyri-dövlət nəşriyyatları, nəşriyyat fəaliyyəti ilə məşğul olan poliqrafiya müəssisələri və digər hüquqi şəxslər (qəzet və jurnal redaksiyaları istisna olmaqla) buraxdığı çap məhsullarının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) kitabxanasına 3 pulsuz məcburi nüsxəsini; profilinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin və müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) kitabxanalarına 2 pulsuz məcburi nüsxəsini göndərməlidirlər.

Azərbaycan Respublikasında nəşr olunan bütün qəzet və jurnal redaksiyaları buraxdığı qəzet və jurnalların 2 pulsuz məcburi nüsxəsini bu maddənin birinci hissəsində göstərilmiş kitabxanalara göndərməlidirlər.

Sifarişçi ilə nəşriyyat (naşir) arasında bağlanmış müqavilədə nəzərdə tutulduğu halda bu maddədə müəyyən edilmiş məcburi nüsxələrin elektron variantları da kitabxanalara təqdim edilir.

Kitabxanaların pulsuz məcburi nüsxələrlə (o cümlədən onların elektron variantları ilə) təchizatı qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir.

Kitabxana fondunun tərkibinə daxil olan obyektlərdən istifadə “Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında” qanunun tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.