Kür quruyur. Su problemi necə həll olunacaq

Институт зоологии Национальной Академии Наук Азербайджана

Kür silsilə su anbarlarının biologiyası.

БИОРАЗНООБРАЗИЕ СТЕПНЫХ ЛАНДШАФТОВ АЗЕРБАЙДЖАНА

BIODIVERSITY OF THE STEPPE LANDSCAPES OF AZERBAIJAN

Э.Ф. Юсифов, А.Р. Алиев, Ш.М. Магеррамова, Б.А. Ахмедов, К.Я. Тагиева, С.И. Алиева, Н.Дж. Мустафаев, Ш.Р. Ибрагимов, Т.А. Керимов, О.Х. Асланов, С.Н. Бунятова, Г.Г. Фаталиев, Э.К. Аскеров, Н.А. Юсифова

E.F. Yusifov, A.R. Aliyev, Sh.M. Maharramova, B.A. Akhmedov, K.Y. Taghiyeva, S.I. Aliyeva, N.J. Mustafayev, Sh.R. Ibrahimov, T.A. Karimov, O.Kh. Aslanov, S.N. Bunyatova, G.G. Fataliyev, E.K. Askerov, N.A. Yusifova

Институт зоологии Национальной Академии Наук Азербайджана

(AZ 1004, Азербайджанская Республика, г. Баку, ул. А. Аббасзаде, проезд 1128, квартал 504)

Institute of Zoology of Azerbaijan National Academy of Sciences

(AZ 1073, Republic of Azerbaijan, Baku city, A. Abbaszadeh Str., 1128th side street, 504th block)

В статье приводится информация о биоразнообразии степных ландшафтов Азербайджана, а именно о флоре, водных и наземных беспозвоночных (планктон, бентос и насекомые) и позвоночных (рыбы, амфибии, рептилии, птицы и млекопитающие), а также о фауне паразитов двух групп – рыб (Pisces) и чешуйчатых (Squamata). Дается информация о видах данной экосистемы, включенных в «Красную Книгу Азербайджана».

The article provides information on the biodiversity of steppe landscapes of Azerbaijan, namely flora, aquatic and terrestrial invertebrates (plankton, benthos and insects) and vertebrates (fish, amphibians, reptiles, birds and mammals), as well as the fauna of parasites of two groups – fish (Pisces) and squamata (Squamata). Information on species of this ecosystem included in the «Red Book of Azerbaijan» is given.

Азербайджан сильно отличается от других республик Закавказья своим разнообразием структуры рельефа, многообразием и богатством флористического и фаунистического комплексов. Горно-степная зона наиболее богата видами вследствие наличия разнообразных биотопов, типов почв, богатой растительности и климата.

Флора степей Азербайджана. На степных ландшафтах Азербайджана было описано, в основном, 3215 видов из 611 родов и 194 семейств [7].

На окраинах озер, в водно-болотистых угодьях, речных долинах, проточных и медленно текущих водоемах из семейств Amaranthaceae, Asclepiadaceae, Butomaceae, Callitrichaceae, Cyperaceae, Haloragaceae, Hippuridaceae, Graminae, Nelumbonaceae, Juncaceae, Lemnaceae, Lentibulariaceae, Marsileaceae, Nymphaeaceae, Potamogetonaceae, Ranunculaceae, Salvinaceae, Sparganiaceae, Typhaceaeв целом встречаются 215 видов.

На сухих глинисто-гравийных склонах, в скалистых трещинах, на каменно-скальных территориях встречаются в целом 2107 видов из семейств Alliaceae, Amarillidaceae, Anacardiaceae, Aspleniaceae, Asteraceae, Boraginaceae, Berberidaceae, Biebersteiniaceae, Campanulaceae, Capparaceae, Celtidaceae, Chenopodiaceae, Ceratophyllaceae, Crassulaceae, Cupressaceae, Dipsacaceae, Elaegnaceae, Ephedraceae, Euphorbiaceae, Geraniaceae, Graminae, Leguminosae, Linaceae, Malvaceae, Moraceae, Orchidaceae, Orobanchaceae, Papaveraceae, Peganaceae, Pinaceae, Plumbaginaceae, Polygonaceae, Portulacaceae, Pteridaceae, Punicaceae, Ranunculaceae, Resedaceae, Rhamnaceae, Rosaceae, Rubiaceae, Rutaceae, Salicaceae, Santalaceae, Saxifragaceae, Scrophulariaceae, Tamaricaceae, а на окраине болот и озер, на влажных местностях, на лугах и лестных окрестностях – 395 видов из семейств Asclepiadaceae, Asparagaceae, Apocynaceae, Athyriaceae, Alismataceae, Cannabaceae, Araceae, Caprifoliaceae, Celastraceae, Lythraceae, Melanthiaceae, Menyanthaceae, Onagraceae, Onocleaceae, Oxalidaceae, Plantaginaceae, Primulaceae, Solanaceae, Umbelliferae, Urticaceae, Valerianaceae, Verbenaceae.

На каменно-скальных местностях в нижних и средних горных поясах, глинисто-известняковых скалах, среди кустарников, в сухих речных долинах, предгорьях, лужайках, по окраинам дорог, посевах встречается о целом 951 вид из семейств Caryophyllaceae, Cistaceae, Cruciferae, Cucurbitaceae, Cuscutaceae, Dipsacaceae, Dryopteridaceae, Elatinaceae, Equisetaceae, Gentianaceae, Graminae, Hamamelidaceae, Hyacinthaceae, Iridaceae, Labiatae, Liliaceae, Oleaceae.

Распространенные в степных районах семейства, представленные широким разнообразием родов и видов: Asteraceae (76; 339), Caryophyllaceae (21; 127), Graminae (69; 288), Cruciferae (78; 203), Leguminosae (39; 398), Rosaeae (26; 209), Scrophulariaceae (15; 122), Chenopodiaceae (39, 118), Umbelliferae (43; 108). Семейства Biebersteiniaceae, Butomaceae, Dryopteridaceae, Nelumbonaceae, Salvinaceae, Onocleaceae, Peganaceae, Portulacaceae представлены всего лишь 1 родом и 1 видом.

Гидрофауна водоемов степных ландшафтов Азербайджана. В среднем течении реки Куры (самой длинной и многоводной реки Кавказа) отмечено 65, а в нижнем – 42 вида беспозвоночных животных, из которых по видовому составу преобладают Chironomidae (8 видов), Mollusca (7 видов), Ephemeroptera и Trichoptera (по 6 видов).

В расположенных на реке Куре водохранилищах (Шамкирское, Еникендское, Мингечаурское, Варваринское) отмечено в целом 196 видов инфузорий (16 видов являются общими), среди которых часто встречаются 40 видов: Holophria atra, H. simplex, Coleps hirtus, Lacrymaria olar, Paradileptus conicus, Zosterodasys kurensis, Z. raikovi, Z.kasymovi, Paramecium caudatum, Euplotes eurystomus, E.patella.

В планктоне выделяются 49 видов Rotatoria и 21 вид Cladocera. В толще воды часто встречаются виды Synchaeta pectinata, Polyartra vulgaris, Asplanchna priodonta, Brachionus caliciflorus, Keratella cochlearis, K.quadrata, Diaphanosoma brachyurum, Daphnia longispina, Bosmina longirostris, Arctodiaptomus acutilobatus, Cyclops eschenau, Thermocyclops dybowskii.

В зообентосе преобладают Chironomidae (62 вида), Oligochaeta (29 видов) и Mollusca (21 вид). По интенсивности встречаемости выделяются являются виды Stylaria lacustris, Nais communis, Limnodrilus udekemianus, L.hoffmeisteri, Branchiura sowerbyi, Piscicola geometra, Lymnaea auricularia, Costatella acuta, Melanopsis veriabilis, Anodonta sp., Corbicula fluminalis, Paramysis lacustris, Pontogammarus robustoides, Lestes sponsa, L.barbara, İschnura pumilio, Heptagenia sulfurea, Ephemerella ignita, Cloeon dipterum, Tanytarsus gregarius, Chironomus plumosus, Ch.thummi, Criptochironomus defectus, Limnochironomus nervosus, L.tritomus, Polypedilum convictum, Cricotopus silvestris, Procladius choreus, P.ferrugineus и др. [6]

Ихтиофауна водохранилищ представлена 14-35 видами, среди которых промысловыми являются шемая, сазан, лещ, судак, карась и др.).

В реке Араз отмечено 95 видов беспозвоночных животных, 19 видов из которых относятся к моллюскам, 17 видов – личинкам хирономид, 10 видов – ручейникам. К ихтиофауне реки относятся 36 видов рыб, ведущими являются карповые. Промысловое значение имеют вобла, жерех, храмуля, усач, лещ и др.

В Нахичеванском водохранилище отмечен 91 вид инфузорий (преобладают Oxytrichidae – 10 видов и Vorticellidae – 9 видов), 73 вида зоопланктона (Rotatoria – 38 видов, Cladocera – 19 видов, Copepoda – 16 видов), 105 видов зообентоса (Chironomidae – 35 видов, Coleoptera – 14 видов, Oligochaeta – 8 видов, Odonata – 7 видов) и 29 вид рыб (вобла, жерех, густера, лещ, сазан, карась, сом, судак и др. – промысловыми).

В прикуринских озерах отмечено всего 196 видов свободноживущих и 6 видов сосущих инфузорий, зоопланктон представлен 24-44 видами (Keratella quadrata, Daphnia longispina, Brachionus quadridentatus, B.calyciflorus, Synchaeta pectinata доминируют), а зообентос – 93-133 видами (Chironomidae доминирует).

В водоемах степных ландшафтов рыбы представлены семействами Salmonidae (2 вида 1 рода), Cyprinidae (25 видов из 18 родов, Luciobarbus capito (Güldenstadt, 1773) – занесен в «Красную Книгу Азербайджана»), Balitoridae (3 вида 1 рода), Cobitidae (2 вида из 2 родов), Siluridae (1 вид), Poeciliidae (1 вид), Percidae (1 вид) и Gobiidae (4 вида из 2 родов) [9].

Паразитофауна рыб водоемов степных ландшафтов Азербайджана. Паразитофауна представлена 254 видами паразитов из различных групп классификации животного мира. 146 видов (все жгутиковые, микроспоридии, ленточные черви, трематоды, нематоды, исключая Cryptobia branchialis и Costia necatrix), обладая сложным циклом развития, используют 1 или 2 промежуточных хозяев. 35 видов паразитов являются возбудителями болезней рыб, а 4 вида (Opisthorchis felineus, Metagonimus yakowai, Echinochamus perfoliatus, Clinostomum complanatum), попав в желудок человека, способствуют развитию болезней у них [1].

Наземные беспозвоночные степных ландшафтов Азербайджана. В степной зоне отмечено 166 видов и 25 подвидов насекомых из 19 семейств [2, 5].

Тут обитают как лесные, так и субальпийские виды, даже встречаются и полупустынные виды. Здесь зарегистрировано 556 видов и 14 подвидов насекомых из 25 семейств, 128 видов паукообразных из 33 семейств и 3-х отрядов.

Нагорные ксерофиты. В этом ландшафте зарегистрировано 115 вида и 4 подвидов из насекомых из 14 семейств.

На аридных ксерофитных ландшафтах найдено 27 видов и 3 подвида насекомых из 4 семейств и 5 видов паукообразных из 4 семейств.

Эндемики Азербайджана и Кавказа. В степных зонах отмечено 66 видов насекомых из 2 семейств, являющихся эндемиками Азербайджана и Кавказа. 6 видов (Bombus persicus, Andrena albopunctata, Aedohron rhodites, Oxytrypia danilevskyi, Argynnis alexandra, Pseudochazara alpine) насекомых включены в «Красную Книгу Азербайджана».

Амфибии и рептилии степных ландшафтов Азербайджана. На степных ландшафтах страны отмечено 2 вида амфибий и 32 вида пресмыкающихся [3].

На степном плато Большого Кавказа и на соответствующем ландшафте куринской межгорной впадины отмечено 2 вида хвостатых амфибий и 19 видов пресмыкающихся из 3-х отрядов, а на юго-восточной части страны, на горно-степном ландшафте – 16 видов.

Малый Кавказ на территории страны в большинстве представлен степным предгорьем и низкогорьем, где отмечено 23 вида и подвида рептилий, большинство из которых являются ксеробионтами (Trapelus ruderatus, Trachylepis septemtaeniata, Typhlops vermicularis, Rhynchocalamus melanocephalus, Psammophis lineolatus, Ophisops elegans и Eryx jaculus).

Гельминтофауна чешуйчатых (Squamata) степных ландшафтов Ленкоранской природной области Азербайджана. В Ленкоранской природной области на степном ландшафте было исследованы 70 особей чешуйчатых животных, на лесо-степном ландшафте – 64 особей, а на лесо-степном ландшафте 190 особей, относящихся к 10 видам, 4 семействам, 1 отряду и 1 классу. В результате исследований у животных было выявлено 36 видов гельминтов из 26 родов, 14 семейств, 7 отрядов (Fasciolida – 3 вида, Pseudophyllidea – 1 вид, Cyclophyllidea – 4 вида, Giganthorhynchida – 4 вида, Rhabditida – 3 вида, Ascaridida – 9 видов, Spirurida – 12 видов) и 4-х классов (Trematoda – 4 вида, Cestoda – 6 видов цестод, Acanthocephala – 3 вида и Nematoda – 23 вида) [8].

Орнитофауна степных ландшафтов Азербайджана. На степном плато Большого Кавказа, на его востоке, на Малом Кавказе, в Талышских горах, а так же в межгорной куринской впадине отмечен 41 вид птиц из 7 отрядов (Falconiformes – 9 видов, Galliformes – 3 вида, Gruiformes – 4 вида, Charadriformes – 5 видов, Columbiformes – 3 вида, Coraciiformes – 1 вид, Passeriformes – 16 видов). 20 видов (Aquila nipalensis, Circus macrourus, Buteo rufinus, Circus pygargus, Falco cherruq, Falco vespertinus, Falco biarmicus, Falco naumanni, Perdix perdix, Ammoperdix griseogularis, Anthropoldes virgo, Otis tarda, Tetrax tetrax, Chlamydotis eschena, Charadrius eschenaultia, Chettusia gregaria, Glareola nordmanni, Pterocles orientalis, Melanocorypha bimaculata, Bucanetes githagineus) занесены в «Красную Книгу Азербайджана» [4].

Териофауна степных ландшафтов Азербайджана. Млекопитающие степных ландшафтов Азербайджана представлены 75 видами из 6 отрядов (Insectivora – 8 видов, Chyroptera – 22 вида, Lagomorpha – 1 вид, Rodentia – 26 видов, Carnivora – 14 видов, Artiodactyla – 4 вида). 27 видов (Insectivora – Suncus etruscus; Chyroptera – Rhinolophus hipposideros, Rh. ferrumequinum, Rh. mehelyi, Rh. euryale, Myotis blythii, M. Emarginatus, Barbastella barbastellus, B. Leucomelas, Miniopterus schreibersii; Rodentia – Hystrix leucura, Micromys minutus, Mesocricetus brandti, Chionomys nivalis, Calomyscus urartensis, Ellobius lutensces; Carnivora – Ursus arctos, Hyaena hyaena, Vormela peregusna, Lutra lutra, Felis libyca, Otocolobus manul, Lynx lynx, Panthera pardus; Artiodactyla – Gazelle subgutturosa, Capra aegagrus, Ovis orientalis) занесены в «Красную Книгу Азербайджана», в то время как из них в Красном списке İUCN всего лишь 11 видов (Rh. mehelyi, Rh. euryale, Plecotus austriacus, Mesocricetus brandti, Vormela peregusna, Lutra lutra, Otocolobus manul, Panthera pardus, Gazelle subgutturosa, Capra aegagrus, Ovis orientalis) [10].

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ:

1. Агаева Б.С. Паразиты рыб рек Северо-Восточного Азербайджана: Автореф. дис. … канд. биол. наук, Баку, 2003, 21 с.
2. Асланов О.Х. К изучению актинедидных клещей (Acariformes: Actinedida) Азейбайджана // Труды Института зоологии. 33 (1). С. 168-176.
3. Бунятова С.Н., Ахмедов С.Б., Джафаров А.Р. Экологический анализ герпетофауны (Sauria, Serpentes) Талыша // Известия Самарского научного центра РАН. 2012. Т. 14. № 1. С. 144-149.
4. Мустафаев Г.Т. Птицы Азербайджана (таксономия, распространение). Баку, 2005, 39 с.
5. Abdinbəyova A.Ə. Azərbaycanın zarqanadlı cücüləri (Hymenoptera, Braconidae). Bakı, 1995, 470 s.
6. Əliyev A.R., Bağırova Ş.M. Kür silsilə su anbarlarının biologiyası. Bakı: Elm, 2010. 268 səh.
7. Əsgərov A. Azərbaycanın bitki aləmi. Bakı: TEAS Press, 2016. 444 s.
8. Musayeva S.M., Fətəliyev Q.H. Lənkəran təbii vilayətində pulcuqluların (Squamata) helmintlərinin yayılmasının landşaft-ekoloji xüsusiyyətləri // AMEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri. Cild 30. Bakı, 2012. № 1. S. 182-191.
9. Mustafayev N.C. Azərbaycanın daxili su hövzələrində dəyirmiağızlıların və balıqların yayılmasının qanunauyğunluqları // Zoologiya İnstitutunun əsərləri. Сшдв 34. Bakı, 2016. № S. 68-87.
10. Quliyev Q.N. və b. Azərbaycan faunasında məməlı heyvan (Mammalıa, 1758). Bakı, 2017.

Kür quruyur. Su problemi necə həll olunacaq?

Kür çayı sahilində yerləşən Neftçala şəhərinin sakini Fərman Hüseynov BBC News Azərbaycancaya deyib ki, təxminən iki həftədir, Kürün səviyyəsi aşağı düşüb və çayda şirin su azaldıqca da Xəzərdən çaya axan duzlu su bu ərazilərdə içməli su problemi yaradıb.

Onun sözlərinə görə, “son yüz il ərzində belə hala rast gəlinməyib ki, Kürə duzlu su gəlsin”.

Neftçala sakini deyib ki, çayın səviyyəsi son illər ərzində azaldığı halda hakimiyyət tərəfindən burada qabaqlayıcı işlər görülməyib.

• Qlobal su böhranı – şəkillərdə
• Kür çayı 33 il sonra niyə Xəzərə çatmaya bilər?
• Azərbaycanda ceyranlar yaşayan ərazidə şumlama işlərini aparanlar kimdir?

“Kürün səviyyəsi son 6-7 ildir düşməyə başlayıb. Araz çayının da səviyyəsi aşağı düşüb. Suyun çoxu kənd təsərrüfatına istifadə olunur, bu da bizə aydındır, amma vaxtiylə Kürün deltasında səhv istiqamətdə, yanlış qazıntılar aparılıb. Çayın deltasında xəzri küləyi istiqamətində aparılan yanlış qazma işləri nəticəsində indi bu küləyin təsiri ilə duzlu sular Xəzər dənizindən 50-60 kilometr çayın daxilinə – Neftçala şəhərinə qədər, Salyana doğru gəlib çıxır,” – Fərman Hüseynov deyib.

İçməli su problemi

Fərman Hüseynov hesab edir ki, Neftçala ərazisində 40 min əhali içməli su problemiylə üzləşib. O bildirib ki, yerli əhali və yerli hakimiyyət və daha yüksək səlahiyyətli orqanlar bu problemə hazır olmayıblar.

Azərsu Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin sözçüsü Anar Cəbrayıllı BBC News Azərbaycancaya deyib ki, dəniz suyunun Kür suyuna qarışması ilə əlaqədar Neftçalada içməli su problemi olub.

“Orada suyun keyfiyyət problemləri var, suyun çox duzlu olması səbəbiylə biz altı kənd, üç qəsəbə və Neftçala şəhərinə içməli suyu maşınlarla Salyan ərazisindən daşıyıb veririk. Bu problem hələ də davam edir və biz içməli suyu maşınlarla daşımağa davam edirik. Kürün suyunda codluq yüksəkdir və biz bunu içməli su kimi əhaliyə verə bilmərik. Biz suyu 40-45 kilometr məsafədən daşıyırıq,” – Anar Cəbrayıllı bildirib.

Cənab Cəbrayıllı deyib ki, Azərsu və Neftçala rayon icra hakimiyyətinin ondan artıq avtomobili su daşınmasını həyata keçirir.

Anar Cəbrayıllı bildirib ki, Azərsu ASC Kürün deltasında “heç vaxt iş aparmayıb”.

Şəklin mənbəyi, Samir Əsədli

Neftçala sakini Fərman Hüseynov deyir ki, çayda suyun səviyyəsinin azalması səbəblərindən biri də yay mövsümündə kənd təsərrüfatı üçün suvarmaya olan su sərfiyyatıdır.

“Araz üzərində su anbarı tikilib, bu da çayda suyun səviyyəsini aşağı salıb. Daha sonra Araz da Kürə qovuşur, bu, suyun səviyyəsinə təsir edib. Bundan başqa, son illər Azərbaycanda kənd təsərrüfatında pambıqçılığa üstünlük verilib və bu da çox su tələb edən bitkidir,” – Fərman Hüseynov deyib.

Milli Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutunun direktoru Ramiz Məmmədov deyib ki, Kürdə suyun səviyyəsinin aşağı düşməsinin bir neçə səbəbi var, amma əsas səbəb iqlim dəyişməsidir.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, iqlim dəyişilmələrinə görə quraq ərazilər daha da quraqlaşır.

• Su qıtlığı: qadınların çiynindəki yük
• Tarixi Bankə – balıqçılıqdan kasıbçılığa
• Zaqatala sakinləri: “30 minlik əhalisi olan rayonda bir aydan çoxdur ki, su yoxdur”

“Azərbaycan ərazisinin 60 faizi quraq və yarım-quraq ərazidir. Təssüflər olsun ki, 20 il əvvəl verilmiş proqnoz Azərbaycan ərazisində özünü doğrultdu. Yağıntının miqdarı Azərbaycanda azalıb və bu da çaylarda suyun səviyyəsinə təsir edib. İqlim dəyişməsi nəticəsində buzlaqların həcmi azalıb və nəticədə bütun bunlar Kür çayının suyunun səviyyəsinin düşməsində öz təsirin göstərib,” – akademik Ramiz Məmmədov deyib.

Cənab Məmmədov bildirib ki, Kür çayında suyun səviyyəsi o qədər azalıb ki, orada ekosistem məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşib.

Ramiz Məmmədov deyir ki, Kür çayının belə kəskin azalmasında insan amilinin də təsiri az deyil.

“Kənd Təsərrüfatının və xüsusi təsərrüfatların inkişafı o qədər artıb ki, suyun istehlakı çoxalıb. Burada söhbət suyun israfından və düzgün istifadə olunmamasından gedir,” -o deyib.

Bu günlərdə Kürün suyunun azaldığı ərazidə olduğunu deyən Ramiz Məmmədov bildirib ki, həmin sahədə, Bankə qəsəbəsindən Xəzər dənizinə kimi olan 50-60 kilometr ərazidə Kür çayından su motorları ilə çoxlu yerlərdə fərdi təsərrüfatlara su çəkilib və çoxlu süni gölməçələrdə balıq təsərrüfatları yaradılıb və istehlak çoxalıb.

Cənab Məmmədov deyib ki, Prezidentin tapşırığından sonra bu məsələyə diqqət yetirilib və Baş nazirin müavini Şahin Mustafayevin rəhbərliyi ilə xüsusi komissiya yaradılıb.

Şəklin mənbəyi, Samir Əsədli

“Bu yaxınlarda Baş nazirin müavini Şahin Mustafayevin qəbulunda olarkən mənə yeni bir idarəetmə sistemi göstərildi. Bu sistemlə ölkə ərazisindəki bütün bölgələrdə çay axarlarında, inzibati rayonların ərazilərində, bələdiyyələrin ərazilərində və hətta fərdi təsərrüfatlarda da əkilən kənd təsərrüfatı bitki növlərinin qeydiyyatı aparılıb və onlara tələb olunan su tənzimlənəcək. Bu sistem müvəffəqiyyətli olacaq və icrası su qıtlığı məsələsini həll edəcək,”- Ramiz Məmmədov deyib.

Ramiz Məmmədovun sözlərinə görə, bu plan “abstrakt deyil”, amma nə zaman icra olunacağı ona məlum deyil.

Akademik bildirib ki, Azərbaycan dünyada su ehtiyatı az olan ölkələrdəndir, ancaq bu o demək deyil ki, Azərbaycanın suyu özünə bəs etmir.

O hesab edir ki, hazırki resursları səmərəli istifadə etməklə, itkilərin qarşısını almaqla buna nail olmaq olar.

• Xəzər dənizində boğulmamaq üçün nə etməli, harada çimməli? 5 suala cavabda
• Şəki və Qaxda kürünən meşələr: BBC müxbirləri orada nə gördü?

“Su ehtiyatları da kifayət etmir”

“Azərsu nümayəndəsi deyir ki, biz evlərə adambaşına 450 litr su veririk, İstanbul şəhərində isə bu rəqəm 120 litrdir. Bundan başqa, kənd təsərrüfatına sərf olunan artıq suyun qarşısını almaq lazımdır, irriqasiya sistemləri bərbad haldadır, suvarma kanalına 100 milyonlarla pul xərcləyib su gətirirk, amma bunu torpaqlara selləmə üsuli ilə verib heç bir fayda götürmürük,” – deyə Ramiz Məmmədov vurğulayıb ki, belə problemlər həllini tapsa, Azərbaycanın su problemi həll olunar.

Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin sözçüsü Dilqəm Şərifov BBC News Azərbaycancaya deyib ki, onun təmsil etdiyi qurum Kür çayının deltasında heç bir qazma işi aparmayıb və bu, onların səlahiyyətində deyil.

Dilqəm Şərifov bildirib ki, təmsil etdiyi qurum suvarma məsələləri üzrə işləri həyata keçirir.

Şərifov bildirib ki, Kür çayında suyun azalması təbii səbəblərlə bağlıdır və çayda suyun səviyyəsi azalıb deyə Xəzərdən gələn su müəyyən müddət orada problem yaradıb.

“Azərbaycanın su ehtiyatının 70 faizi trans-sərhəd çayları hesabına formalaşır və su asılılığımız kənardandır. Bizim qurumun vəzifəsi suvarmanı, melorativ tədbirlər həyata keçirməyi təmin etməkdir. Kürün üzərində bizim nasos stansiyalarımız var və çayın səviyyəsinin dəyişməsi bizim işimizə təsir etmir. Nasos stansiyaların yerini dəyişməklə biz suvarmanı həyata keçirirk və suvarmada problem yoxdur”, – Dilqəm Şərifov bildirib.

• “Araz suyunun Urmiyə gölünə yönləndirilməsi fəsadlar yaradar”
• Acınohurda ceyranlar “təhlükə altındadır”
• Xəzər dənizinin hüquqi statusu razılaşması barədə nələri bilməliyik?

Dilqəm Şərifov onu da deyib ki, Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC Baş nazirin müavini Şahin Mustafayevin rəhbərlik etdiyi komissiyada təmsil olunur və su ehtiyatlarından səmərəli istifadə ilə bağlı yeni dövlət proqram komissiyaya təqdim edib.

“Ümimi meliorativ tədbirlər təqdim etmişik. Bu proqram hələ layihədir və qısa layihələrdə torpaq kanalların beton üzlüklə əvəz olunması və Sovet dönəmindən qalan köhnə boruların yenilənməsi işlərini təklif etmişik. Su itkisi bizdə həddindən çoxdur. Torpaq kanalda su itkisi 30 faiz, ayrı-ayrı mənbələrdə yerinə çatana kimi isə 40-50 faizə qədər itkilərlə çatır”, – Dilqəm Şərifov deyib.

O deyib ki, son dövrlər su ehtiyatları azaldığı üçün aparılan meliorasiya tədbirləri kifayət etmir.

“Son 17 ildə 194 min hektar yeni suvarılan torpaq sahəsi əkin dövrüyyəsinə daxil olub. Bu böyük rəqəmdir. Paralel olaraq meliorativ tədbirlər görülür, 4500 km yeni suvarma kanalı çəkilib, 3000 km kollektor-drenaj şəbəkəsi çəkilib, 1.5 min kilometr suvarma boru kəməri çəkilib, 2619 ədəd sub-artezian quyuları qazılıb, amma su ehtiyatları da kifayət etmir”, – Dilqəm Şərifov deyib.

Kür və Mingəçevir su anbarında qanunsuz balıq ovlayanlar saxlanılıb

Kür və Mingəçevir su anbarında qanunsuz balıq ovlayanlar saxlanılıb Xəzər dənizinin Lənkəran şəhəri akvatoriyasında, Kür çayında və Mingəçevir su anbarında qanunsuz balıq ovlayan şəxslər saxlanılıb.

30 Yanvar , 2023 15:10

https://static.report.az/photo/f38a138e-d165-343b-82d3-dd46af5af70c.jpg

Xəzər dənizinin Lənkəran şəhəri akvatoriyasında, Kür çayında və Mingəçevir su anbarında qanunsuz balıq ovlayan şəxslər saxlanılıb. Dövlət Ekoloji Təhlükəsizlik Xidmətinin rəsmisi Bəhruz Məhəmmədov “Report”a bildirib ki, araşdırma zamanı brakonyerlərin Mingəçevir şəhər sakinləri Namiq Əliyev, Ramin Hüseynov, Lənkəran rayon sakinləri Samid Ağayev, İlham Mirzəyev, Yevlax rayon sakinləri Yusif Yusifov, Yusif Aslanov, Samir Rüstəmov olduğu müəyyən edilib və onlardan istifadəsi qadağan olunmuş ov alətləri götürülüb. B.Məhəmmədov onu da qeyd edib ki, ölkə ərazisində keçirilən nəzarət tədbirləri zamanı su hövzələrindən ümumilikdə 350 metr uzunluğunda 20 ədəd sintetik tor yığışdırılıb: “Ayrı-ayrı inzibati rayonların ərazisində isə ov qaydalarını pozduqlarına görə Lənkəran rayon sakini Mehti Dadaşov və Xaçmaz rayon sakini Vasif Hacıyev saxlanılıb”. Xidmət rəsmisinin sözlərinə görə, faktlarla bağlı təqsirkar şəxslər barəsində protokol tərtib olunub və qanunamüvafiq tədbirlər görülüb.