Kürün mənsəbində suyun səviyyəsi dənizdən 1,6 metr aşağı düşüb – FOTO

d) A.İsaçenko, Q.Visoskiy

Landşaftşünaslıq

AMEA akademik H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu Landşaftşünaslıq və landşaft planlaşdırılması şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Elxan Məmmədbəyov 62 yaşında vəfat edib.

Bu barədə institutdan məlumat verilib.

Elxan Şərif oğlu Məmmədbəyov 1959-cu ildə Sabirabad rayonunun Yolçubəyli kəndində anadan olub. 1983-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin geoloji-coğrafiya fakültəsini bitirərək coğrafiyaçı ixtisası alıb. Həmin ildən Azərbaycan MEA Coğrafiya institutunun “Toponimika” (coğrafi adlar) şöbəsində laborant kimi işə başlayıb. 1986-1990-cı illərdə Coğrafiya institutunun landşaftşünaslıq şöbəsinin aspirantı olub. 1986-1995-ci illərdə «Aerokosmik metodlar» bölməsində kiçik elmi işçi, elmi işçi, böyük elmi işçi vəzifələrində çalışıb.

1992-ci ildə “Kiçik Qafqazın cənub-şərq yamacı landşaftlarının antropogen dinamikası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.

E.Məmmədbəyov təbii və antropogen landşaftlar, aerokosmik metodların coğrafi tədqiqatlara tətbiqi və eləcə də toponimika sahəsində əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edib. Aerokosmik tədqiqat metodları əsasında Kiçik Qafqazın cənub-şərq hissəsi təbii landşaftlarının antropogen təsirlər nəticəsində inkişaf meyllərini, dinamikası və differensassiya xüsusiyyətlərini öyrənib. Xüsusilə, landşaftların ayrı-ayrı tarixi dövrlərdə dinamikasını müəyyənləşdirməklə, Azərbaycanın paleocoğrafi təkamülü məsələsinin öyrənilməsində yeni yollar açıb. Kür-Araz ovalığı müasir landşaftlarının tədqiqi nəticəsində ərazinin ekoloji-coğrafi xüsusiyyətlərini, səhralaşma ocaqlarını müəyyən edib və xəritələşdirib. Landşaftların ekoloji təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə onun təbii ehtiyat potensialını müəyyən edib və qiymətləndirib.

O, 60-dan artıq elmi, elmi-kütləvi məqalələrin müəllifidir. Azərbaycan coğrafiya elminin nailiyyətlərini Beynəlxalq elm aləmində təbliğ edib.

Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi olub.

Coğrafiya İnstitutunun kollektivi Elxan müəllimin vəfatından kədərləndiyini bildirir və mərhumun ailəsinə, eləcə də bütün onu sevənlərə dərin hüznlə başsağlığı verir.

Kürün mənsəbində suyun səviyyəsi dənizdən 1,6 metr aşağı düşüb – FOTO

Elm və Təhsil Nazirliyinin akademik H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun Landşaftşünaslıq və landşaft planlaşdırılması şöbəsinin əməkdaşları coğrafiya üzrə fəlsəfə doktorları, dosentlər Mirnuh İsmayılov, Səidə Zeynalova və Gülnar Hacıyeva, eləcə də k.e.i. Aminə Muradova Salyan və Neftçala rayonlarında çöl tədqiqatında olublar.

Bu barədə AMEA məlumat yayıb.

Bildirilib ki, martın 10-dan 14-dək aparılan landşaft-ekoloji monitorinq və elmi tədqiqatın məqsədi Azərbaycanın Aran regionunda şirin su qıtlığının təbii və antropogen ekosistemlərdə yaratdığı ekoloji vəziyyətin tədqiqi olub.

Alimlər aran regionunun digər ərazilərinə nisbətən Kür çayının Salyan və Neftçala rayonları ərazisindən keçən hissəsində şirin su qıtlığının daha kəskin vəziyyət aldığını müşahidə ediblər. Kür çayı quruyub, yatağında axımı olmayan kiçik gölməçələr qalıb. Çay yatağında davamlı bitki örtüyünə malik landşaftlar geniş sahədə quruyub, takırabənzər yataq əmələ gəlib. Kürün dənizə açıldığı yerdə süni bəndin tikilməsi ilə çay və dəniz ekosistemləri arasında mübadilə tamamilə dayanıb. Bu hissədə Kür suyunun səviyyəsi dənizdən 1,6 m aşağı düşüb.

Yay aylarında bu su ekosisteminin xəstəlik mənbəyinə çevriləcəyini ehtimal edən mütəxəssislər əhalinin su ilə tam təmin oluna bilməyəcəyini, habelə əkin sahələrinin suvarılmasında ciddi problemlər yaranacağını diqqətə çatdırıblar.

Mütəxəssislər problemin səbəbləri, şirin su ekosistemlərinin idarə olunması və buna qarşı mübarizə tədbirləri istiqamətində əldə etdikləri materialların təhlilinə dair işləri davam etdirirlər.

Fənn 1215- landşaftşünaslıq

1 Sual: Landşaft sözü hansı xarici dildən tərcümədə ölkə və torpaq haqqında elm deməkdir?

2. Sual: Landşaftşünaslıq xüsusi elm kimi nə vaxt yaranmışdır? (Çəki: 1)

b) ) XIX əsrin sonunda

c) XX əsrin əvvəlində

3 Sual: Landşaft haqqında təlimin yaradıcıları kimlər olmuşdur? (Çəki: 1)

a) ) V.V.Dokuçayev, Q,N.Visotskiy, L.S.Berq və b.

b) E.Zyüs, E.Hekkel, F.İ.Rupxert və b.

c) C.Xarper, M.Biqon, C.M.Anderson və b.

d) Ç.Adams, İ.P.Gerasimov, T.Miller və b.

e) S.P.Krasennikov, İ.B.Lamark, N.A.Severov və b.

4. Sual: Yer kürəsinin müxtəlif hissələrinin təbii şəraiti barədə materialların toplanması nə vaxta təsadüf

5 Sual: L.S.Berq landşaftları hansı hissələrə bölürdü? (Çəki: 1)

a) sadə və mürrəkəb

b) ) təbii və mədəni

c) zonal və azonal

d) introzonal və üfüqi

e) təkrarlanan və ritmik

6 Sual: Təbii landşaft tipi olan fasiyanın mərzdən fərqi nədədir? (Çəki: 1)

a) ) fasiya daha kiçik landşaft tipi olub, mərzin tərkibinə daxildir

b) fasiya təbii ərazi komplekslərin, mərz isə təbii komponentlərə aiddir

c) mərz yalnız dağlıq landşaftlarda, fasiya isə yalnız düzənlik landşaftlarında formalaşır

d) hər ikisi biofil elementlərə aiddir

e) mərz daha kiçik landşaft tipi olub, yalnız azonal strukturlarda özünü biruzə verir

7.Sual: Hər hansı ərazinin özünəməxsus eynicinsli sahəsi olub, eyni ekoloji rejimlə səciyyələnən

kompleks hansıdır? (Çəki: 1)

b) coğrafi mühit

c) coğrafi sfera

8.Sual: Mikrokomplekslərin və mürəkkəb mezokomplekslərin birləşməsindən yaranan sahələr necə

a) dağlıq sistemləri

9.Sual: Qobu və yarğan yamaclarında inkişaf edən çöl kompleksləri hansı landşaft vahidinə aid edilir ?

d) mezorelyef

10.Sual: Landşaftşünaslıq elminin differensiasiyası ilə əlaqədar olaraq inkişafı hansı dövr hesab edilir?

a) ) XIX əsrin II yarısı

b) XX əsrin əvvəli

c) XIX əsrin əvvəli

e) XVIII əsrin sonu

11.Sual: İlk landşaft xəritəsini yaradan alimlər: (Çəki: 1)

a) V.Dokuçayev, L.S.Berq

b) S.Kalensnik, L.Ramnski

c) )B.Ploınov, R.Abolin

d) A.İsaçenko, Q.Visoskiy

e) P.Semyonov, A.Humbolt

12.Sual: Antropogen təsirlərin coğrafi təbəqəyə aid olmayan hissələri hansılardır? (Çəki: 1)

a) okean dibi relyefinin tədqiqi

b) neft quyularının qazılması

c) təyyarə uçuşları

d) Marian çökəkliyinin tədqiqi

e) ) kosmosa uçuş

13.Sual: Təbii landşaft elementlərinin qorunması məqsədi ilə yaradılmış “Azərbaycanın Qırmızı kitabı”

neçənci ildə çap olunmuşdur? (Çəki: 1)

14.Sual: Yerin coğrafi təbəqəsinin inkişafında hansı enerji mənbələri iştirak edir? (Çəki: 1)

a) Günəşin şüa enerjisi

b) ) daxili və xarici enerji

c) radioaktiv elementlərinin enerjisi

d) nüvə enerjisi

e) qabarma və çəkilmə

15.Sual: Coğrafi təbəqənin dörd sferadan təşkil olunduğunu göstərən ilk alim kim olmuşdur? (Çəki: 1)

d) İ.M.Zabelin

16.Sual: Coğrafi təbəqənin qalınlığı hidrosferdə nə qədər götürülür? (Çəki: 1)

17.Sual: Coğrafi təbəqənin yuxarı sərhəddi atmosferin hansı təbəqəsindən götürülür? (Çəki: 1)

d) trosferin aşağı hissəsində

18.Sual: Canlı və cansız maddələrin qarşılıqlı təsiri zamanı yaranan sistemlər hansılardır? (Çəki: 1)

a) ) sadə coğrafi sistemlər

c) akval sistemlər

d) struktur sistemlər

e) mürəkkəb sistemlər

19.Sual: Coğrafi təbəqənin qalınlığı litosferdə nə qədər götürülür.? (Çəki: 1)

20.Sual: Ekosistem terminini ilk dəfə elmə gətirən alim kimdir? (Çəki: 1)

21.Sual: Hansı fikir düzdür? (Çəki: 1)

a) coğrafi təbəqənin qalınlığı bir neçə metrdir

b) landşaft sferası təbəqələrin bütün hissələrini əhatə edir

c) ) landşaf sferasının qalınlığı bir neçə 100 m-lə ölçülür

d) coğrafi təbəqə ilə landşft sferası terminləri eyni məna verir

e) heç biri düzgün deyil

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət