Press "Enter" to skip to content

Letif Huseynov

Beynəlxalq ümumi hüququn bir sahəsi olan beynəlxalq iqtisadi hüququn əsas subyekti kimi, təbii ki, dövlət çıxış edir. Dövlət xarici iqtisadi mülki-hüquqi, kommersiya fəsliyyətində bilavəsitə iştirak edə bilərlər.
Beynəlxalq təşkilatlar (xüsusilə, iqtisadi xaraqterli) öz təsis aktlarınamüvafiq olaraq, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə iştirak edirlər. Bu sırada dövlətlərin aşağıdakı ticarət-iqtisadi birliklərini də göstərmək olar:
a) azad ticarət zonaları (iştirakçı ölkələr arasında bütün və ya ayrı-ayrı malların ticarəti sahəsində gömrük və digər məhdudiyyətlər ləğv olunur);
b) gömtük ittifaqları (iştirakçı dövlətlərin milli gömrük tarifləri ləğv olunur və bütün ittifaq üçün ümumi tarif tətbiq edilir);
c) iqtisadi ittifaqlar (ümumi əmtəə, xidmət, kapital və işçi qüvvəsi bazarı yaradır).
Transmilli korparasiyalar da müəyyən hallarda beynəlxalq iqtisadi hüququn subyekti kimi çıxış edə bilər. Bu barədə yuxarıda, “Beynəlxalq hüququn subyektləri” fəsilində söhbət getmişdir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsi

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsi və ya BMT-nin Nizamnaməsi — beynəlxalq hökumətlərarası təşkilat olan BMT-nin 1945-ci ildə imzalanmış təsis sənədi. [1] BMT Nizamnaməsi vətəndaşların əsas insan hüquqlarının qorunmasına dair öhdəliyi ifadə edərək, “daha yüksək yaşayış standartlarının olmasına yardım göstərmək”, “iqtisadi, sosial, sağlamlıq və əlaqədar problemləri həll etmək” və “irqindən, cinsindən, dilindən və dinindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquqlarına və fundamental azadlıqlarına universal hörmət və rifahı təmin etmək” kimi ali prinsipləri nəzərdə tutur. [2] Təsis sənədi olduğundan Nizamnamə bütün üzv dövlətlər üçün məcburidir. Həmçinin, Nizamnamənin 103-cü maddəsinə görə, onun hüquqi qüvvəsi bütün digər beynəlxalq müqavilələrin hüquqi qüvvəsindən üstündür. [1] [3]

Nizamnamə 26 iyun 1945-ci ildə imzalanmaq üçün açıq elan edilmişdir və elə həmin gün 51 həqiqi üzv dövlətin 50-si tərəfindən San-Fransiskoda, ABŞ-da imzalanmışdır (həqiqi üzv olan Polşa konfransda təmsil olunmamış və iki ay sonra sənədi imzalamışdır). Nizamnamə 24 oktyabr 1945-ci ildə müvafiq dövlətlər tərəfindən ratifikasiya olunduqdan sonra qüvvəyə minmişdir. Həmin dövlətlərə BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının həqiqi beş daimi üzvü — Çin Respublikası (1949-cu ildən Çin Xalq Respublikası), Fransa Respublikasının Müvəqqəti Hökuməti (daha sonra onu Dördüncü və Beşinci Fransa Respublikası əvəz etmişdir), Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı (daha sonra Rusiya Federasiyası onu əvəz etmişdir), Böyük Britaniya, ABŞ və digər imzalayan dövlətlərin əksəriyyəti daxildir. Bu vaxt, Hiroşima və Naqasakinin atom bombardmanı müvafiq olaraq 6 və 9 avqustda reallaşdı; bu yeni silah müharibəsinin tətbiqi BMT Nizamnaməsinin elan edildiyi təhlükəsizlik mühitini tamamilə dəyişdi. Hazırda dünyanın əksər dövlətləri Nizamanməni ratifikasiya etmişdir.

Sonralar 24 oktyabr Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi tərəfindən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Günü elan olunmuşdur. [4]

Mündəricat

  • 1 Məzmunu
  • 2 Maddələri
    • 2.1 Preambula
    • 2.2 I Fəsil: Məqsəd və Prinsiplər
      • 2.2.1 Maddə 1
      • 2.2.2 Maddə 2
      • 2.16.1 Katibliyin funksiyaları

      Nizamnamənin üz qabığında görünən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının mövcud loqosunun prototipi.

      Nizamnamə preambuladan və maddələrin əks olunduğu fəsillərdən ibarətdir. [1]

      Preambula iki əsas hissədən ibarətdir. Birinci hissədə sülhün və beynəlxalq təhlükəsizliyin qorunması və insan hüquqlarına hörmət edilməsi üçün ümumi çağırış əks olunub. Preambulanın ikinci hissəsi isə bəyan edir ki, BMT dövlətlərinin hökumətləri Nizamanməni qəbul etmişdir və bu, insan hüquqları ilə əlaqədar ilk beynəlxalq sənəddir.

      • I Fəsil Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsədlərini, beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasının vacib şərtlərini əks etdirir.
      • II Fəsil Təşkilata üzvlük meyarlarını müəyyən edir.
      • III–XV Fəsillər sənədin əsas hissəsi olub BMT-nin orqanları və qurumlarını və onların səlahiyyətlərini təsvir edir.
      • XVI və XVII fəsillər BMT-nin mövcud beynəlxalq hüquqla inteqrasiyası üçün tədbirləri nəzərdə tutur.
      • XVIII və XIX fəsillər Nizamnaməyə düzəliş edilməsi və ratifikasiyası qaydalarını tənzimləyir.

      Aşağıdakı fəsillər BMT qurumlarının səlahiyyətlərini müəyyən edir:

      • VI Fəsil Təhlükəsizlik Şurasının araşdırmaq və mübahisələrə vasitəçilik etmək səlahiyyətini əks etdirir;
      • VII Fəsil Təhlükəsizlik Şurasının iqtisadi, diplomatik və hərbi sanksiyalara, eləcə də hərbi qüvvələrin istifadəsinə icazə vermək və mübahisələri həll etmək səlahiyyətini əks etdirir;
      • VIII Fəsil regional sazişlərin müvafiq regionda sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasını təmin etməsinə zəmin yaradır;
      • IX və X Fəsillərdə BMT-nin iqtisadi və sosial əməkdaşlıq üzrə səlahiyyətləri və bu səlahiyyətlərə nəzarət edən İqtisadi və Sosial Şura təsvir edilmişdir;
      • XII və XIII Fəsillər dekolonizasiyaya nəzarət edən Qəyyumluq Şurasını əks etdirir;
      • XIV və XV Fəsillər müvafiq olaraq Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Katibliyinin səlahiyyətlərini təsbit edir.
      • XVI Fəsil: Müxtəlif müddəalar, XVII Fəsil: İkinci Dünya müharibəsi ilə əlaqədar Keçid dövründə təhlükəsizlik üzrə tədbirlər, XVIII Fəsil: Nizamnaməyə düzəliş prosesi və XIX Fəsil: Nizamnamənin ratifikasiyası ilə bağlı müddaəları tənzimləyir.

      Preambula

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin preambulası
      ABŞ-ın İkinci Dünya Müharibəsinə aid afişasında BMT Nizamanməsinin Preambulası əks olunub.

      Preambulanın mətni aşağıdakı kimidir: [5] [6] (Tərcümə Lətif Hüseynova məxsusdur) [7]

      • gələcək nəsilləri, həyatımızda iki dəfə bəşəriyyətə sözlə deyilə bilməyən bəlalar gətirmiş müharibənin müsibətlərindən xilas etmək və
      • əsas insan hüquqlarına, insan şəxsiyyətinin ləyaqət və dəyərinə, kişi və qadınların, böyük və kiçik millətlərin hüquq bərabərliyinə inamı yenidən təsdiq etmək və
      • ədalətin və müqavilələrdən və beynəlxalq hüququn digər mənbələrindən irəli gələn öhdəliklərə hörmətin bərqərar ola bildiyi şərait yaratmaq və
      • sosial tərəqqiyə və daha artıq azadlıq şəraitində daha yüksək yaşayış standartlarının olmasına yardım göstərmək,
      • mehriban qonşular kimi səbirlilik nümayiş etdirmək və birlikdə, bir-biri ilə dinc yaşamaq və
      • beynəlxalq sülhü və təhlükəsizliyi qoruyub saxlamaq üçün öz gücümüzü birləşdirmək və
      • prinsiplər qəbul etmək və metodlar müəyyənləşdirməklə, silahlı qüvvələrin ümumi mənafedən başqa ayrı bir halda tətbiq olunmamasını təmin etmək və
      • bütün xalqların iqtisadi və sosial tərəqqisinə yardım göstərmək üçün beynəlxalq mexanizmdən istifadə etmək

      “BİZ, BİRLƏŞMİŞ MİLLƏTLƏRİN XALQLARI”

      Baxmayaraq ki, Preambula Nizamnamənin ayrılmaz tərkib hissəsidir, o, üzv dövlətlər üçün heç bir hüquq və vəzifə müəyyən etmir. Preambula Təşkilatın təsisçilərinin bəzi əsas məqsədlərini vurğulayaraq Nizamnamənin müddəaları üçün təsviri xarakter daşıyan bir təlimat rolunu oynayır. [8]

      I Fəsil: Məqsəd və Prinsiplər

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin I Fəsli

      Maddə 1

      Birləşmiş Millətlər Təşkilatının aşağıdakı məqsədləri vardır: [1]

      1. Beynəlxalq sülhü və təhlükəsizliyi qoruyub saxlamaq və bu məqsədlə: sülhə təhlükənin qarşısını almaq və aradan qaldırmaq üçün və təcavüz aktlarım və digər sülhün pozulması hallarını yatırtmaq üçün səmərəli kollektiv tədbirlər görmək və sülhün pozulmasına gətirib çıxara bilən beynəlxalq mübahisə və situasiyaların dinc vasitələrlə, ədalət və beynəlxalq hüquq prinsiplərinə uyğun olaraq nizamlanmasına və ya həll olunmasına müvəffəq olmaq;
      2. Millətlər arasında, xalqların hüquq bərabərliyi və öz müqəddəratını təyin etməsi prinsipinə hörmət əsasında dostluq münasibətləri inkişaf etdirmək, universal sülhün möhkəmləndirilməsi üçün digər müvafiq tədbirlər görmək;
      3. İqtisadi, sosial, mədəni və ya humanitar xarakterli beynəlxalq problemlərin həll edilməsində və irqinə, cinsinə, dilinə və ya dini mənsubiyyətinə fərq qoyulmadan bütün insanların əsas hüquq və azadlıqlarına hörmətin dəstəklənməsində və həvəsləndirilməsində beynəlxalq əməkdaşlığa nail olmaq və
      4. Bu ümumi məqsədlərə çatmaq üçün millətlərin hərəkətlərini uzlaşdırmaq üçün mərkəz rolunu oynamaq.

      Maddə 2

      1-ci maddədə bəyan edilmiş məqsədlərə nail olmaq üçün Təşkilat və onun Üzvləri aşağıdakı prinsiplərə uyğun olaraq hərəkət edirlər: [1]

      1. Təşkilat onun bütün Üzvlərinin suveren bərabərliyi prinsipinə əsaslanır.
      2. Bütün Üzvlər, Təşkilata üzvlükdən irəli gələn hüquq və üstünlükləri özlərinə təmin etmək üçün, bu Nizamnaməyə uyğun olaraq üzərlərinə götürdükləri öhdəlikləri vicdanla yerinə yetirirlər.
      3. Bütün Üzvlər öz beynəlxalq mübahisələrini dinc vasitələrlə o qaydada həll edirlər ki, beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik və ədalət təhlükəyə məruz qalmasın.
      4. Bütün Üzvlər öz beynəlxalq münasibətlərində, hər hansı bir dövlətin ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə qarşı və ya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsədləri ilə bir araya sığmayan hər hansı bir şəkildə güclə hədələməkdən və gücün tətbiqindən çəkinirlər.
      5. Bütün Üzvlər Təşkilata, onun bu Nizamnaməyə uyğun olaraq gördüyü istənilən tədbirdə hər cür yardım göstərirlər və əleyhinə Birləşmiş Millətlər tərəfindən preventiv və ya məcburiyyət tədbiri görülən istənilən dövlətə yardım göstərməkdən çəkinirlər.
      6. Təşkilat təmin edir ki, onun üzvü olmayan dövlətlər, bunun beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanması üçün zəruri ola bildiyi dərəcədə, bu prinsiplərə uyğun hərəkət etsinlər.
      7. Bu Nizamnamənin heç bir müddəası Birləşmiş Millətlərə səlahiyyət vermir ki, hər hansı bir dövlətin əsas etibarilə daxili yurisdiksiyasında olan məsələlərə müdaxilə elsin və ya Üzvlərdən tələb elmir ki, belə məsələləri bu Nizamnamədə müəyyən olunmuş qaydada həll olunmaq üçün təqdim etsinlər; lakin bu prinsip VII fəslə müvafiq olaraq məcburiyyət tədbirlərinin tətbiqinə xələl gətirmir. [1]

      II Fəsil: Təşkilata üzvlük

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin II Fəsli

      Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin II Fəsli Birləşmiş Millətlər Təşkilatının üzvlüyünə aid məsələləri tənzim edir.

      III Fəsil: Orqanlar

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin III Fəsli

      1. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əsas orqanları kimi qurulmuşdur: Baş Məclis, Təhlükəsizlik Şurası, İqtisadi və Sosial Şura, Qəyyumluq Şurası, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi və Katiblik.
      2. Zəruri hesab edilə bilən köməkçi orqanlar bu Nizamnaməyə uyğun olaraq yaradıla bilər.

      IV Fəsil: Baş Məclis

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin IV Fəsli

      V Fəsil: Təhlükəsizlik Şurası

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin V Fəsli

      1. Təhlükəsizlik Şurası on beş Təşkilat Üzvündən ibarətdir. Çin Respublikası, Fransa, Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı və Amerika Birləşmiş Ştatları Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləridir. Baş Məclis Təşkilatın digər on Üzvünü Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü kimi seçir; bu zaman ilk növbədə Təşkilatın Üzvlərinin beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanmasına və Təşkilatın digər məqsədlərinə nail olunmasına verdiyi töhfəyə və habelə ədalətli coğrafi bölgüyə lazımi diqqət yetirilir.
      2. Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvləri iki il müddətinə seçilir. Qeyri-daimi üzvlərin. Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərinin sayı on birdən on beşə artdıqdan sonra keçirilən ilk seçkisində dörd əlavə üzvdən ikisi bir il müddətinə seçilir. Şuranın üzvlüyündən çıxan dövlətin dərhal yenidən seçilmək hüququ yoxdur.
      3. Təhlükəsizlik Şurasının hər bir üzvünün bir nümayəndəsi olur.

      FUNKSİYALARI VƏ SƏALHİYYƏTLƏRİ

      1. Birləşmiş Millətlərin cəld və səmərəli hərəkətlərini təmin etmək üçün onun Üzvləri beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanmasına görə başlıca məsuliyyəti Təhlükəsizlik Şurasının üzərinə qoyurlar və razılaşırlar ki, bu məsuliyyətdən irəli gələn vəzifələrini yerinə yetirərkən Təhlükəsizlik Şurası onlann adından çıxış edir.
      2. Öz vəzifələrini icra edərkən Təhlükəsizlik Şurası Birləşmiş Millətlərin məqsəd və prinsiplərinə uyğun olaraq hərəkət edir. Bu vəzifələri icra etmək üçün Təhlükəsizlik Şurasına verilmiş konkret səlahiyyətlər VI, VII, VIII və XII fəsillərdə öz əksini tapmışdır.
      3. Təhlükəsizlik Şurası Baş Məclis tərəfindən baxılmaq üçün ona illik və lazım olduqda, xüsusi məruzələr təqdim edir.

      Birləşmiş Millətlərin Üzvləri razılaşırlar ki, bu Nizamnaməyə uyğun olaraq Təhlükəsizlik Şurasının qərarlarına tabe olsunlar və onlan yerinə yetirsinlər.

      Dünyanın insan və iqtisadi resurslarını silah işi üçün on az miqdarda ayırmaqla, beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin bərqərar olunmasına və qorunub saxlanmasına dəstək vermək məqsədilə Təhlükəsizlik Şurası, 47-ci maddədə nəzərdə tutulmuş Hərbi Qərargah Komitəsinin köməyi ilə Birləşmiş Millətlərin Üzvlərinə təqdim olunmaq üçün silahlann nizama salınması sisteminin yaradılması üzrə planların tərtib edilməsinə görə məsuliyyət daşıyır.

      1. Təhlükəsizlik Şurasının hər bir üzvü bir səsə malikdir.
      2. Təhlükəsizlik Şurasının prosedur məsələlər üzrə qərarlan doqquz üzvün lehinə səs verməsi ilə qəbul olunur.
      3. Təhlükəsizlik Şurasının bütün digər məsələlər üzrə qərarları, daimi üzvlərin uyğun gələn səsləri də daxil olmaqla, doqquz üzvün lehinə səs verməsi ilə qəbul olunur; nəzərə alınmalıdır ki, VI fəslin əsasında və 52-ci maddənin 3-cü bəndinin əsasında qərarlar qəbul olunan zaman mübahisənin tərəfi olan dövlət səsvermədə iştirak etməməlidir.
      1. Təhlükəsizlik Şurası elə təşkil olunur ki, fasiləsiz fəaliyyət göstərə bilsin. Təhlükəsizlik Şurasının hər bir üzvü bu məqsədlə Təşkilatın olduğu yerdə hər an təmsil olunmalıdır.
      2. Təhlükəsizlik Şurası mütəmadi iclaslar keçirir və bu iclaslarda onun üzvlərindən hər biri öz arzusu ilə hökumətin üzvü və ya hər hansı digər xüsusi təyin olunmuş nümayəndə vasitəsilə təmsil oluna bilər.
      3. Təhlükosizlik Şurası öz iclaslarını nəinki Təşkilatın olduğu yerdə, habelə onun fikrincə, işinə daha yaxşı kömək edən istənilən yerdə keçirə bilər.

      Təhlükəsizlik Şurası öz funksiyalarını yerinə yetirmək üçün zəruri hesab etdiyi köməkçi orqanlar yarada bilər.

      Təhlükəsizlik Şurası, öz Sədrini seçmək qaydası da daxil olmaqla, özünün prosedur qaydalarını müəyyən edir.

      Təhlükəsizlik Şurasının üzvü olmayan hər hansı Təşkilat Üzvü Təhlükəsizlik Şurasına təqdim olunmuş istənilən məsələnin müzakirəsində səsvermə hüququ olmadan iştirak edə bilər; belə bir iştirak Təhlükəsizlik Şurasının, həmin Üzv dövlətin maraqlarına xüsusilə toxunulduğunu hesab etdiyi istənilən halda mümkündür.

      Təhlükəsizlik Şurasının üzvü olmayan hər hansı Təşkilat Üzvü və ya Təşkilatın Üzvü olmayan hər hansı dövlət. Təhlükəsizlik Şurasında baxılan mübahisənin tərəfi olduqda, bu mübahisəyə aid olan müzakirədə, səsvermə hüququ olmadan, iştirak etmək üçün dəvət olunur. Təhlükəsizlik Şurası, Təşkilatın Üzvü olmayan dövlətin iştirakı üçün ədalətli hesab etdiyi şərtlər müəyyən edir.

      VI Fəsil: Mübahisələrin Dinc Yolla Həll Olunması

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin VI Fəsli

      VII Fəsil: Sülhə təhlükə, sülhün pozulması və təcavüz aktları ilə bağlı tədbirlər

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin VII Fəsli

      VIII Fəsil: Regional sazişlər

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin VIII Fəsli

      IX Fəsil: Beynəlxalq iqtisadi və sosial əməkdaşlıq

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin IX Fəsli

      X Fəsil: İqtisadi və Sosial Şura

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin X Fəsli

      XI Fəsil: Özü-özünü idarə etməyən ərazilərə dair bəyannamə

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XI Fəsli

      XII Fəsil: Beynəlxalq qəyyumluq sistemi

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XII Fəsli

      XIII Fəsil: Qəyyumluq Şurası

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XIII Fəsli

      XIV Fəsil: Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XIV Fəsli

      XV Fəsil: Katiblik

      • Katiblik Baş Katibdən və Təşkilat üçün tələb olunan ştatdan ibarətdir.
      • Baş Katib Baş Məclisin, Təhlükəsizlik Şurasının, İqtisadi və Sosial Şuranın və Qəyyumluq Şurasının bütün iclaslarında fəaliyyət göstərir və bu orqanlar tərəfindən ona həvalə olunan digər funksiyaları icra edir.
      • Baş Katib Təhlükəsizlik Şurasının tövsiyəsi əsasında Baş Məclis tərəfindən təyin olunur.
      • Katibliyin heyəti Baş Katib tərəfindən Baş Məclisin müəyyən etdiyi qaydalara əsasən təyin olunur.
      • Katiblik BMT-nin Nyu-Yorkdakı baş qərargahında yerləşir.
      • Katibliyin tərkibinə, həmçinin, Bağdad, Banqkok, Cenevrə və Santyaqoda yerləşən regional komissiya katiblikləri də daxildir.

      Katibliyin funksiyaları

      1. digər orqanlar tərəfindən müzakirə edilməsi və qərarlar qəbul edilməsini asanlaşdırmaq məqsədilə hesabatların və müxtəlif məlumatları, təhlilləri, tarixi tədqiqatları, siyasətə dair təklifləri və s. özündə əks etdirən digər sənədlərin hazırlanması.
      2. qanunvericilik orqanlarına və onların köməkçi orqanlarına yardım etmək.
      3. Baş Məclis və digər orqanlar üçün görüş xidmətlərinin təmin edilməsi.
      4. müxtəlif dildə BMT sənədlərinin verilməsi üçün redaksiya, tərcümə və sənəd bərpası xidmətlərinin təmin edilməsi.
      5. müxtəlif sahələrdə problemlərin həllində üzv dövlətlərə tədqiqatların aparılması və məlumatların verilməsinin təmin edilməsi.
      6. Baş Məclisin qəbul etdiyi statistik nəşrlərin, məlumat bülleteninin və analitik işin hazırlanması.
      7. beynəlxalq ictimaiyyət üçün narahatlıq doğuran mövzularda konfransların, ekspert qruplarının görüşlərinin və seminarın təşkil edilməsi.
      8. ölkələri inkişaf etdirmək üçün texniki yardımın göstərilməsi.
      9. Baş Məclis və ya Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən müəyyən edilmiş ölkələrə, ərazilərə və ya bölgələrə xidmət missiyasının aydınlaşdırılması.

      XVI Fəsil: Müxtəlif müddəalar

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XVI Fəsli

      XVII Fəsil: Keçid dövründə təhlükəsizlik üzrə tədbirlər

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XVII Fəsli

      XVIII Fəsil: Düzəlişlər

      Əsas məqalə: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin XVIII Fəsli

      XIX Fəsil: Ratifikasiya və imzalama

      Bu Nizamnamə Çin Respublikası, Fransa, Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı və Amerika Birləşmiş Ştatları və Nizamnaməni imzalamış digər dövlətlərin əksər hissəsi tərəfindən ratifikasiya sənədləri saxlanmağa verildikdən sonra qüvvəyə minir.

      Həmçinin bax

      • Nürnberq prinsipləri
      • Ümumdünya İnsan hüquqları Bəyannaməsi
      • San-Fransisko konfransı
      • Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Günü
      • BMT-nin əsas qurumları

      İstinadlar

      1. ↑ 123456 “Introductory Note”. Un.org. 9 May 2005 tarixində . İstifadə tarixi: 9 February 2013 .
      2. ↑ Christopher N.J. Roberts (June 2017). “William H. Fitzpatrick’s Editorials on Human Rights (1949)”. Quellen zur Geschichte der Menschenrechte [Sources on the History of Human Rights]. Human Rights Working Group in the 20th Century . İstifadə tarixi: 4 November 2017 .
      3. ↑ “Chapter XVI: Miscellaneous Provisions”. 1 February 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 29 June 2017 .
      4. ↑ II sessiya, 168 nömrəli Qətnamə. 31 oktyabr 1947
      5. ↑ “Charter of the United Nations and Statue of the International Court of Justice” (PDF) . İstifadə tarixi: 17 February 2018 .
      6. ↑ “Preamble”. United Nations . İstifadə tarixi: 17 February 2018 .
      7. ↑Hüseynov Lətif, Beynəlxalq hüquq. Qanun nəşriyyatı, 2012
      8. ↑ Report of the Rapporteur of Commission I/1 UNICO VI, pp 446–7, Doc. 944 I/1/34(1).

      Xarici keçidlər

      • BMT Nizamnaməsinin tam mətni
      • İmzalanmış Nizamnamənin skan olunmuş nüsxəsi
      • Ratifikasiyaların orijinalı
      • 4-cü maddə üzrə ratifikasiya və düzəlişlər
      • BMT Beynəlxalq Hüquq Audiovizual Kitabxanasının tarixi arxivlərində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsi haqqında prosedur tarixi qeydlər və audiovizual material
      • Annabet Rozenbumun “Müqavilə hüququnun praktiki aspektləri: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin 102-ci maddəsi üzrə müqavilənin qeydiyyatı” adlı mühazirəsi

      Avqust 12, 2021
      Ən son məqalələr

      Caracur dağı

      Carach Angren

      Caracol Televisión

      Caragana

      Caragana chamlague

      Carassius auratus

      Cardam

      Cardamine

      Carduus tenuiflorus

      Cared Leto

      Ən çox oxunan

      Körpücük sümüyünün sınıqları

      Körpücükaltı arteriya

      Körpükənd

      Körpülü

      Körpülü Fazil Əhməd Paşa

      birləşmiş, millətlər, təşkilatının, nizamnaməsi, nizamnaməsi, beynəlxalq, hökumətlərarası, təşkilat, olan, 1945, ildə, imzalanmış, təsis, sənədi, nizamnaməsi, vətəndaşların, əsas, insan, hüquqlarının, qorunmasına, dair, öhdəliyi, ifadə, edərək, daha, yüksək, y. Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesi ve ya BMT nin Nizamnamesi beynelxalq hokumetlerarasi teskilat olan BMT nin 1945 ci ilde imzalanmis tesis senedi 1 BMT Nizamnamesi vetendaslarin esas insan huquqlarinin qorunmasina dair ohdeliyi ifade ederek daha yuksek yasayis standartlarinin olmasina yardim gostermek iqtisadi sosial saglamliq ve elaqedar problemleri hell etmek ve irqinden cinsinden dilinden ve dininden asili olmayaraq her kesin huquqlarina ve fundamental azadliqlarina universal hormet ve rifahi temin etmek kimi ali prinsipleri nezerde tutur 2 Tesis senedi oldugundan Nizamname butun uzv dovletler ucun mecburidir Hemcinin Nizamnamenin 103 cu maddesine gore onun huquqi quvvesi butun diger beynelxalq muqavilelerin huquqi quvvesinden ustundur 1 3 Birlesmis Milletler Teskilatinin NizamnamesiBMT nin NizamnamesiHazirlanma tarixi 14 avqust 1941Imzalanma tarixi 26 iyun 1945Imzalanma yeri San Fransisko Kaliforniya ABSQuvveye minmesi 24 oktyabr 1945 sertleri Cin Fransa Sovet Ittifaqi Boyuk Britaniya ABS ve diger imzalayan dovletlerin ekseriyyeti terefinden ratifikasiya Terefler 193Dilleri yaponca ingilisce Isvec diliNizamname 26 iyun 1945 ci ilde imzalanmaq ucun aciq elan edilmisdir ve ele hemin gun 51 heqiqi uzv dovletin 50 si terefinden San Fransiskoda ABS da imzalanmisdir heqiqi uzv olan Polsa konfransda temsil olunmamis ve iki ay sonra senedi imzalamisdir Nizamname 24 oktyabr 1945 ci ilde muvafiq dovletler terefinden ratifikasiya olunduqdan sonra quvveye minmisdir Hemin dovletlere BMT nin Tehlukesizlik Surasinin heqiqi bes daimi uzvu Cin Respublikasi 1949 cu ilden Cin Xalq Respublikasi Fransa Respublikasinin Muveqqeti Hokumeti daha sonra onu Dorduncu ve Besinci Fransa Respublikasi evez etmisdir Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi daha sonra Rusiya Federasiyasi onu evez etmisdir Boyuk Britaniya ABS ve diger imzalayan dovletlerin ekseriyyeti daxildir Bu vaxt Hirosima ve Naqasakinin atom bombardmani muvafiq olaraq 6 ve 9 avqustda reallasdi bu yeni silah muharibesinin tetbiqi BMT Nizamnamesinin elan edildiyi tehlukesizlik muhitini tamamile deyisdi Hazirda dunyanin ekser dovletleri Nizamanmeni ratifikasiya etmisdir Sonralar 24 oktyabr Birlesmis Milletler Teskilatinin Bas Meclisi terefinden Birlesmis Milletler Teskilati Gunu elan olunmusdur 4 Mundericat 1 Mezmunu 2 Maddeleri 2 1 Preambula 2 2 I Fesil Meqsed ve Prinsipler 2 2 1 Madde 1 2 2 2 Madde 2 2 3 II Fesil Teskilata uzvluk 2 4 III Fesil Orqanlar 2 5 IV Fesil Bas Meclis 2 6 V Fesil Tehlukesizlik Surasi 2 7 VI Fesil Mubahiselerin Dinc Yolla Hell Olunmasi 2 8 VII Fesil Sulhe tehluke sulhun pozulmasi ve tecavuz aktlari ile bagli tedbirler 2 9 VIII Fesil Regional sazisler 2 10 IX Fesil Beynelxalq iqtisadi ve sosial emekdasliq 2 11 X Fesil Iqtisadi ve Sosial Sura 2 12 XI Fesil Ozu ozunu idare etmeyen erazilere dair beyanname 2 13 XII Fesil Beynelxalq qeyyumluq sistemi 2 14 XIII Fesil Qeyyumluq Surasi 2 15 XIV Fesil Beynelxalq Edalet Mehkemesi 2 16 XV Fesil Katiblik 2 16 1 Katibliyin funksiyalari 2 17 XVI Fesil Muxtelif muddealar 2 18 XVII Fesil Kecid dovrunde tehlukesizlik uzre tedbirler 2 19 XVIII Fesil Duzelisler 2 20 XIX Fesil Ratifikasiya ve imzalama 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerMezmunu Redakte Nizamnamenin uz qabiginda gorunen Birlesmis Milletler Teskilatinin movcud loqosunun prototipi Nizamname preambuladan ve maddelerin eks olundugu fesillerden ibaretdir 1 Preambula iki esas hisseden ibaretdir Birinci hissede sulhun ve beynelxalq tehlukesizliyin qorunmasi ve insan huquqlarina hormet edilmesi ucun umumi cagiris eks olunub Preambulanin ikinci hissesi ise beyan edir ki BMT dovletlerinin hokumetleri Nizamanmeni qebul etmisdir ve bu insan huquqlari ile elaqedar ilk beynelxalq seneddir I Fesil Birlesmis Milletler Teskilatinin meqsedlerini beynelxalq sulhun ve tehlukesizliyin qorunmasinin vacib sertlerini eks etdirir II Fesil Teskilata uzvluk meyarlarini mueyyen edir III XV Fesiller senedin esas hissesi olub BMT nin orqanlari ve qurumlarini ve onlarin selahiyyetlerini tesvir edir XVI ve XVII fesiller BMT nin movcud beynelxalq huquqla inteqrasiyasi ucun tedbirleri nezerde tutur XVIII ve XIX fesiller Nizamnameye duzelis edilmesi ve ratifikasiyasi qaydalarini tenzimleyir Asagidaki fesiller BMT qurumlarinin selahiyyetlerini mueyyen edir VI Fesil Tehlukesizlik Surasinin arasdirmaq ve mubahiselere vasitecilik etmek selahiyyetini eks etdirir VII Fesil Tehlukesizlik Surasinin iqtisadi diplomatik ve herbi sanksiyalara elece de herbi quvvelerin istifadesine icaze vermek ve mubahiseleri hell etmek selahiyyetini eks etdirir VIII Fesil regional sazislerin muvafiq regionda sulhun ve tehlukesizliyin qorunmasini temin etmesine zemin yaradir IX ve X Fesillerde BMT nin iqtisadi ve sosial emekdasliq uzre selahiyyetleri ve bu selahiyyetlere nezaret eden Iqtisadi ve Sosial Sura tesvir edilmisdir XII ve XIII Fesiller dekolonizasiyaya nezaret eden Qeyyumluq Surasini eks etdirir XIV ve XV Fesiller muvafiq olaraq Beynelxalq Edalet Mehkemesi ve Birlesmis Milletler Teskilatinin Katibliyinin selahiyyetlerini tesbit edir XVI Fesil Muxtelif muddealar XVII Fesil Ikinci Dunya muharibesi ile elaqedar Kecid dovrunde tehlukesizlik uzre tedbirler XVIII Fesil Nizamnameye duzelis prosesi ve XIX Fesil Nizamnamenin ratifikasiyasi ile bagli muddaelari tenzimleyir Maddeleri RedaktePreambula Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin preambulasi ABS in Ikinci Dunya Muharibesine aid afisasinda BMT Nizamanmesinin Preambulasi eks olunub Preambulanin metni asagidaki kimidir 5 6 Tercume Letif Huseynova mexsusdur 7 BIZ BIRLESMIS MILLETLERIN XALQLARI gelecek nesilleri heyatimizda iki defe beseriyyete sozle deyile bilmeyen belalar getirmis muharibenin musibetlerinden xilas etmek ve esas insan huquqlarina insan sexsiyyetinin leyaqet ve deyerine kisi ve qadinlarin boyuk ve kicik milletlerin huquq beraberliyine inami yeniden tesdiq etmek ve edaletin ve muqavilelerden ve beynelxalq huququn diger menbelerinden ireli gelen ohdeliklere hormetin berqerar ola bildiyi serait yaratmaq ve sosial tereqqiye ve daha artiq azadliq seraitinde daha yuksek yasayis standartlarinin olmasina yardim gostermek VE BU MEQSEDLERI DEmehriban qonsular kimi sebirlilik numayis etdirmek ve birlikde bir biri ile dinc yasamaq ve beynelxalq sulhu ve tehlukesizliyi qoruyub saxlamaq ucun oz gucumuzu birlesdirmek ve prinsipler qebul etmek ve metodlar mueyyenlesdirmekle silahli quvvelerin umumi menafeden basqa ayri bir halda tetbiq olunmamasini temin etmek ve butun xalqlarin iqtisadi ve sosial tereqqisine yardim gostermek ucun beynelxalq mexanizmden istifade etmekEZMINDE OLARAQ BU MEQSEDLERE NAIL OLMAQ UCUN OZ SEYLERIMIZI BIRLESDIRMEK QERARINA GELDIK Buna uygun olaraq bizim muvafiq hokumetlerimiz San Fransisko seherinde toplasmis ve ozlerinin yaxsi ve lazimi formada oldugu mueyyen edilmis selahiyyetlerini teqdim etmis numayendeler vasitesile Birlesmis Milletlerin hazirki Nizamnamesine raziliq verdik ve bununla Birlesmis Milletler adlanmali olan beynelxalq teskilat yaradiriq BIZ BIRLESMIS MILLETLERIN XALQLARI Baxmayaraq ki Preambula Nizamnamenin ayrilmaz terkib hissesidir o uzv dovletler ucun hec bir huquq ve vezife mueyyen etmir Preambula Teskilatin tesiscilerinin bezi esas meqsedlerini vurgulayaraq Nizamnamenin muddealari ucun tesviri xarakter dasiyan bir telimat rolunu oynayir 8 I Fesil Meqsed ve Prinsipler Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin I FesliMadde 1 Redakte Birlesmis Milletler Teskilatinin asagidaki meqsedleri vardir 1 Beynelxalq sulhu ve tehlukesizliyi qoruyub saxlamaq ve bu meqsedle sulhe tehlukenin qarsisini almaq ve aradan qaldirmaq ucun ve tecavuz aktlarim ve diger sulhun pozulmasi hallarini yatirtmaq ucun semereli kollektiv tedbirler gormek ve sulhun pozulmasina getirib cixara bilen beynelxalq mubahise ve situasiyalarin dinc vasitelerle edalet ve beynelxalq huquq prinsiplerine uygun olaraq nizamlanmasina ve ya hell olunmasina muveffeq olmaq Milletler arasinda xalqlarin huquq beraberliyi ve oz muqedderatini teyin etmesi prinsipine hormet esasinda dostluq munasibetleri inkisaf etdirmek universal sulhun mohkemlendirilmesi ucun diger muvafiq tedbirler gormek Iqtisadi sosial medeni ve ya humanitar xarakterli beynelxalq problemlerin hell edilmesinde ve irqine cinsine diline ve ya dini mensubiyyetine ferq qoyulmadan butun insanlarin esas huquq ve azadliqlarina hormetin desteklenmesinde ve heveslendirilmesinde beynelxalq emekdasliga nail olmaq ve Bu umumi meqsedlere catmaq ucun milletlerin hereketlerini uzlasdirmaq ucun merkez rolunu oynamaq Madde 2 Redakte 1 ci maddede beyan edilmis meqsedlere nail olmaq ucun Teskilat ve onun Uzvleri asagidaki prinsiplere uygun olaraq hereket edirler 1 Teskilat onun butun Uzvlerinin suveren beraberliyi prinsipine esaslanir Butun Uzvler Teskilata uzvlukden ireli gelen huquq ve ustunlukleri ozlerine temin etmek ucun bu Nizamnameye uygun olaraq uzerlerine goturdukleri ohdelikleri vicdanla yerine yetirirler Butun Uzvler oz beynelxalq mubahiselerini dinc vasitelerle o qaydada hell edirler ki beynelxalq sulh ve tehlukesizlik ve edalet tehlukeye meruz qalmasin Butun Uzvler oz beynelxalq munasibetlerinde her hansi bir dovletin erazi butovluyune ve siyasi musteqilliyine qarsi ve ya Birlesmis Milletler Teskilatinin meqsedleri ile bir araya sigmayan her hansi bir sekilde gucle hedelemekden ve gucun tetbiqinden cekinirler Butun Uzvler Teskilata onun bu Nizamnameye uygun olaraq gorduyu istenilen tedbirde her cur yardim gosterirler ve eleyhine Birlesmis Milletler terefinden preventiv ve ya mecburiyyet tedbiri gorulen istenilen dovlete yardim gostermekden cekinirler Teskilat temin edir ki onun uzvu olmayan dovletler bunun beynelxalq sulhun ve tehlukesizliyin qorunub saxlanmasi ucun zeruri ola bildiyi derecede bu prinsiplere uygun hereket etsinler Bu Nizamnamenin hec bir muddeasi Birlesmis Milletlere selahiyyet vermir ki her hansi bir dovletin esas etibarile daxili yurisdiksiyasinda olan meselelere mudaxile elsin ve ya Uzvlerden teleb elmir ki bele meseleleri bu Nizamnamede mueyyen olunmus qaydada hell olunmaq ucun teqdim etsinler lakin bu prinsip VII fesle muvafiq olaraq mecburiyyet tedbirlerinin tetbiqine xelel getirmir 1 II Fesil Teskilata uzvluk Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin II FesliBirlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin II Fesli Birlesmis Milletler Teskilatinin uzvluyune aid meseleleri tenzim edir III Fesil Orqanlar Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin III FesliBirlesmis Milletler Teskilatinin esas orqanlari kimi qurulmusdur Bas Meclis Tehlukesizlik Surasi Iqtisadi ve Sosial Sura Qeyyumluq Surasi Beynelxalq Edalet Mehkemesi ve Katiblik Zeruri hesab edile bilen komekci orqanlar bu Nizamnameye uygun olaraq yaradila biler IV Fesil Bas Meclis Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin IV FesliV Fesil Tehlukesizlik Surasi Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin V FesliTERKIBIMadde 23 Tehlukesizlik Surasi on bes Teskilat Uzvunden ibaretdir Cin Respublikasi Fransa Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis Kralligi ve Amerika Birlesmis Statlari Tehlukesizlik Surasinin daimi uzvleridir Bas Meclis Teskilatin diger on Uzvunu Tehlukesizlik Surasinin qeyri daimi uzvu kimi secir bu zaman ilk novbede Teskilatin Uzvlerinin beynelxalq sulhun ve tehlukesizliyin qorunub saxlanmasina ve Teskilatin diger meqsedlerine nail olunmasina verdiyi tohfeye ve habele edaletli cografi bolguye lazimi diqqet yetirilir Tehlukesizlik Surasinin qeyri daimi uzvleri iki il muddetine secilir Qeyri daimi uzvlerin Tehlukesizlik Surasinin uzvlerinin sayi on birden on bese artdiqdan sonra kecirilen ilk seckisinde dord elave uzvden ikisi bir il muddetine secilir Suranin uzvluyunden cixan dovletin derhal yeniden secilmek huququ yoxdur Tehlukesizlik Surasinin her bir uzvunun bir numayendesi olur FUNKSIYALARI VE SEALHIYYETLERIMadde 24 Birlesmis Milletlerin celd ve semereli hereketlerini temin etmek ucun onun Uzvleri beynelxalq sulhun ve tehlukesizliyin qorunub saxlanmasina gore baslica mesuliyyeti Tehlukesizlik Surasinin uzerine qoyurlar ve razilasirlar ki bu mesuliyyetden ireli gelen vezifelerini yerine yetirerken Tehlukesizlik Surasi onlann adindan cixis edir Oz vezifelerini icra ederken Tehlukesizlik Surasi Birlesmis Milletlerin meqsed ve prinsiplerine uygun olaraq hereket edir Bu vezifeleri icra etmek ucun Tehlukesizlik Surasina verilmis konkret selahiyyetler VI VII VIII ve XII fesillerde oz eksini tapmisdir Tehlukesizlik Surasi Bas Meclis terefinden baxilmaq ucun ona illik ve lazim olduqda xususi meruzeler teqdim edir Madde 25Birlesmis Milletlerin Uzvleri razilasirlar ki bu Nizamnameye uygun olaraq Tehlukesizlik Surasinin qerarlarina tabe olsunlar ve onlan yerine yetirsinler Madde 26Dunyanin insan ve iqtisadi resurslarini silah isi ucun on az miqdarda ayirmaqla beynelxalq sulhun ve tehlukesizliyin berqerar olunmasina ve qorunub saxlanmasina destek vermek meqsedile Tehlukesizlik Surasi 47 ci maddede nezerde tutulmus Herbi Qerargah Komitesinin komeyi ile Birlesmis Milletlerin Uzvlerine teqdim olunmaq ucun silahlann nizama salinmasi sisteminin yaradilmasi uzre planlarin tertib edilmesine gore mesuliyyet dasiyir SESVERMEMadde 27 Tehlukesizlik Surasinin her bir uzvu bir sese malikdir Tehlukesizlik Surasinin prosedur meseleler uzre qerarlan doqquz uzvun lehine ses vermesi ile qebul olunur Tehlukesizlik Surasinin butun diger meseleler uzre qerarlari daimi uzvlerin uygun gelen sesleri de daxil olmaqla doqquz uzvun lehine ses vermesi ile qebul olunur nezere alinmalidir ki VI feslin esasinda ve 52 ci maddenin 3 cu bendinin esasinda qerarlar qebul olunan zaman mubahisenin terefi olan dovlet sesvermede istirak etmemelidir PROSEDURMadde 28 Tehlukesizlik Surasi ele teskil olunur ki fasilesiz fealiyyet gostere bilsin Tehlukesizlik Surasinin her bir uzvu bu meqsedle Teskilatin oldugu yerde her an temsil olunmalidir Tehlukesizlik Surasi mutemadi iclaslar kecirir ve bu iclaslarda onun uzvlerinden her biri oz arzusu ile hokumetin uzvu ve ya her hansi diger xususi teyin olunmus numayende vasitesile temsil oluna biler Tehlukosizlik Surasi oz iclaslarini neinki Teskilatin oldugu yerde habele onun fikrince isine daha yaxsi komek eden istenilen yerde kecire biler Madde 29Tehlukesizlik Surasi oz funksiyalarini yerine yetirmek ucun zeruri hesab etdiyi komekci orqanlar yarada biler Madde 30Tehlukesizlik Surasi oz Sedrini secmek qaydasi da daxil olmaqla ozunun prosedur qaydalarini mueyyen edir Madde 31Tehlukesizlik Surasinin uzvu olmayan her hansi Teskilat Uzvu Tehlukesizlik Surasina teqdim olunmus istenilen meselenin muzakiresinde sesverme huququ olmadan istirak ede biler bele bir istirak Tehlukesizlik Surasinin hemin Uzv dovletin maraqlarina xususile toxunuldugunu hesab etdiyi istenilen halda mumkundur Madde 32Tehlukesizlik Surasinin uzvu olmayan her hansi Teskilat Uzvu ve ya Teskilatin Uzvu olmayan her hansi dovlet Tehlukesizlik Surasinda baxilan mubahisenin terefi olduqda bu mubahiseye aid olan muzakirede sesverme huququ olmadan istirak etmek ucun devet olunur Tehlukesizlik Surasi Teskilatin Uzvu olmayan dovletin istiraki ucun edaletli hesab etdiyi sertler mueyyen edir VI Fesil Mubahiselerin Dinc Yolla Hell Olunmasi Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin VI FesliVII Fesil Sulhe tehluke sulhun pozulmasi ve tecavuz aktlari ile bagli tedbirler Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin VII FesliVIII Fesil Regional sazisler Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin VIII FesliIX Fesil Beynelxalq iqtisadi ve sosial emekdasliq Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin IX FesliX Fesil Iqtisadi ve Sosial Sura Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin X FesliXI Fesil Ozu ozunu idare etmeyen erazilere dair beyanname Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XI FesliXII Fesil Beynelxalq qeyyumluq sistemi Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XII FesliXIII Fesil Qeyyumluq Surasi Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XIII FesliXIV Fesil Beynelxalq Edalet Mehkemesi Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XIV FesliXV Fesil Katiblik Redakte Katiblik Bas Katibden ve Teskilat ucun teleb olunan statdan ibaretdir Bas Katib Bas Meclisin Tehlukesizlik Surasinin Iqtisadi ve Sosial Suranin ve Qeyyumluq Surasinin butun iclaslarinda fealiyyet gosterir ve bu orqanlar terefinden ona hevale olunan diger funksiyalari icra edir Bas Katib Tehlukesizlik Surasinin tovsiyesi esasinda Bas Meclis terefinden teyin olunur Katibliyin heyeti Bas Katib terefinden Bas Meclisin mueyyen etdiyi qaydalara esasen teyin olunur Katiblik BMT nin Nyu Yorkdaki bas qerargahinda yerlesir Katibliyin terkibine hemcinin Bagdad Banqkok Cenevre ve Santyaqoda yerlesen regional komissiya katiblikleri de daxildir Katibliyin funksiyalari Redakte diger orqanlar terefinden muzakire edilmesi ve qerarlar qebul edilmesini asanlasdirmaq meqsedile hesabatlarin ve muxtelif melumatlari tehlilleri tarixi tedqiqatlari siyasete dair teklifleri ve s ozunde eks etdiren diger senedlerin hazirlanmasi qanunvericilik orqanlarina ve onlarin komekci orqanlarina yardim etmek Bas Meclis ve diger orqanlar ucun gorus xidmetlerinin temin edilmesi muxtelif dilde BMT senedlerinin verilmesi ucun redaksiya tercume ve sened berpasi xidmetlerinin temin edilmesi muxtelif sahelerde problemlerin hellinde uzv dovletlere tedqiqatlarin aparilmasi ve melumatlarin verilmesinin temin edilmesi Bas Meclisin qebul etdiyi statistik nesrlerin melumat bulleteninin ve analitik isin hazirlanmasi beynelxalq ictimaiyyet ucun narahatliq doguran movzularda konfranslarin ekspert qruplarinin goruslerinin ve seminarin teskil edilmesi olkeleri inkisaf etdirmek ucun texniki yardimin gosterilmesi Bas Meclis ve ya Tehlukesizlik Surasi terefinden mueyyen edilmis olkelere erazilere ve ya bolgelere xidmet missiyasinin aydinlasdirilmasi XVI Fesil Muxtelif muddealar Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XVI FesliXVII Fesil Kecid dovrunde tehlukesizlik uzre tedbirler Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XVII FesliXVIII Fesil Duzelisler Redakte Esas meqale Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin XVIII FesliXIX Fesil Ratifikasiya ve imzalama Redakte Bu Nizamname Cin Respublikasi Fransa Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis Kralligi ve Amerika Birlesmis Statlari ve Nizamnameni imzalamis diger dovletlerin ekser hissesi terefinden ratifikasiya senedleri saxlanmaga verildikden sonra quvveye minir Hemcinin bax RedakteNurnberq prinsipleri Umumdunya Insan huquqlari Beyannamesi San Fransisko konfransi Birlesmis Milletler Teskilati Gunu BMT nin esas qurumlariIstinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Introductory Note Un org 9 May 2005 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 February 2013 Christopher N J Roberts June 2017 William H Fitzpatrick s Editorials on Human Rights 1949 Quellen zur Geschichte der Menschenrechte Sources on the History of Human Rights Human Rights Working Group in the 20th Century Istifade tarixi 4 November 2017 Chapter XVI Miscellaneous Provisions 1 February 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 29 June 2017 II sessiya 168 nomreli Qetname 31 oktyabr 1947 Charter of the United Nations and Statue of the International Court of Justice PDF Istifade tarixi 17 February 2018 Preamble United Nations Istifade tarixi 17 February 2018 Huseynov Letif Beynelxalq huquq Qanun nesriyyati 2012 Report of the Rapporteur of Commission I 1 UNICO VI pp 446 7 Doc 944 I 1 34 1 Xarici kecidler RedakteBMT Nizamnamesinin tam metni Imzalanmis Nizamnamenin skan olunmus nusxesi Ratifikasiyalarin orijinali 4 cu madde uzre ratifikasiya ve duzelisler Nizamnamenin imzalanmasindan sonra Elcer Hissin cixisi BMT Beynelxalq Huquq Audiovizual Kitabxanasinin tarixi arxivlerinde Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesi haqqinda prosedur tarixi qeydler ve audiovizual material BMT Beynelxalq Huquq Audiovizual Kitabxanasinin muhazire toplusunda Annabet Rozenbumun Muqavile huququnun praktiki aspektleri Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesinin 102 ci maddesi uzre muqavilenin qeydiyyati adli muhaziresiMenbe https az wikipedia org w index php title Birlesmis Milletler Teskilatinin Nizamnamesi amp oldid 6051195, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

      ne axtarsan burda

      en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

      Letif Huseynov

      Letif Huseynov проживает в городе Баку, Азербайджан. Родной город – BAKI. В настоящий момент Letif 33 года. Из открытых источников получены следующие сведения: информация о высшем и среднем образовании, родственниках.

      Расширенные данные / Биография

      Страна: Азербайджан
      Город: Баку
      Место рождения: BAKI
      Возраст: 33 года
      Дата рождения: 29 октября 1990
      Знак зодиака: Скорпион
      Семейное положение: неизвестно

      Родственники

      Имя Степень родства Дата рождения
      Ferid брат/сестра нет данных
      Lela Fuad дедушка/бабушка нет данных
      Seide Seid отец/мать нет данных

      Место жительства
      Образование
      Факультет: Tibb (Медицина)
      Кафедра: Fiziki kimyəvi təbabət və reabilitasiya
      Социальные сети

      Facebook нет данных
      Twitter нет данных
      Instagram нет данных
      ВКонтакте id215249481
      Одноклассники нет данных
      Мой Мир@Mail.ru нет данных

      Источник информации

      Информация получена из общедоступного открытого источника.
      За достоверность информации сайт ответственность не несет.

      Если это ваша анкета, то вы можете удалить ее самостоятельно прямо сейчас. Перейти к удалению анкеты

      Однофамильцы Letif Huseynov

      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 25 августа 1990г.
      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 7 октября 1993г.
      Украина, Кропивницкий / Кировоград
      Дата рождения: 21 марта 1992г.
      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 4 апреля 1990г.

      Другие парни и мужчины города Баку

      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 15 апреля
      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 3 января
      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: 1 января 1992г.
      Азербайджан, Баку
      Дата рождения: нет данных

      Эффективный поиск людей в интернете. Краткое руководство

      Поиск человека в Сети занимает много времени и не всегда заканчивается успешно. Во многом результаты определяются исходными данными, точнее их полнотой и актуальностью: с устаревшей или фрагментированной информацией процесс может сильно усложниться. Читать далее

      © 2018-2023 – сервис поиска “Countryman”

      Информация получена исключительно из открытых общедоступных источников. За достоверность информации администрация сайта ответственности не несет.

      Beynəlxalq iqtisadi hüquq

      Beynəlxalq iqtisadi hüquq – beynəlxalq ümumi hüququn bir sahəsi kimi, dövlətlər və beynəlxalq hüququn digər subyektləri arasında iqtisadi münasibətləri nizama salır.
      Beynəlxalq iqtisadi hüquq yalnız birinci səviyyədə olan münasibətləri – dövlətlərarası iqtisadi münasibətləri nizama salır. Dövlətlər beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin həyata keçirilməsi üçün hüquqi əsaslar müəyyən edirlər. Əlbəttə ki, beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin əsas hissəsi ikinci səviyyədə — fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilir. Bu əlaqələr hər bir dövlətin daxili qanunvericiliyi ilə, xüsusilə, onun tərkib hissəsi olan beynəlxalq xüsusi hüquq vasitəsilə nizama salınır. Beynəlxalq iqtisadi hüquq bu əlaqələrə dövlət vasitəsilə, dövlətlər üzərinə müəyyən öhdəliklər qoymaq yolu ilə təsir edir.
      Beynəlxalq iqtisadi hüququn nizama salma obyekti daha bir xüsusiyyətə malikdir. Belə ki, dövlətlərarası iqtisadi münasibətlər məzmun etibarilə müxtəlif münasibətləri əhatə edir; buraya ticarət, nəqliyyat, maliyyə, investisiya və digər münasibətlər aiddir. Spesifik məzmuna malik olduğuna görə, bu münasibətləri nizama salan prinsip və normalar beynəlxalq iqtisadi hüquq çərçivəsində ayrı-ayrı yarımsahələr əmələ gətirir: beynəlxalq ticarət hüququ, beynəlxalq nəqliyyat hüququ, beynəlxalq maliyyə hüququ, beynəlxalq investisiya hüququ və s. Bütün bu yarımsahələr ümumi nizamasalma obyektinə, ümumi məqsəd və prinsiplərə malik olan vahid beynəlxalq hüquq sahəsində — beynəlxalq iqtisadi hüquqa birləşir.

      2. Beynəlxalq iqtisadi hüququn subyektləri

      Beynəlxalq ümumi hüququn bir sahəsi olan beynəlxalq iqtisadi hüququn əsas subyekti kimi, təbii ki, dövlət çıxış edir. Dövlət xarici iqtisadi mülki-hüquqi, kommersiya fəsliyyətində bilavəsitə iştirak edə bilərlər.
      Beynəlxalq təşkilatlar (xüsusilə, iqtisadi xaraqterli) öz təsis aktlarınamüvafiq olaraq, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə iştirak edirlər. Bu sırada dövlətlərin aşağıdakı ticarət-iqtisadi birliklərini də göstərmək olar:
      a) azad ticarət zonaları (iştirakçı ölkələr arasında bütün və ya ayrı-ayrı malların ticarəti sahəsində gömrük və digər məhdudiyyətlər ləğv olunur);
      b) gömtük ittifaqları (iştirakçı dövlətlərin milli gömrük tarifləri ləğv olunur və bütün ittifaq üçün ümumi tarif tətbiq edilir);
      c) iqtisadi ittifaqlar (ümumi əmtəə, xidmət, kapital və işçi qüvvəsi bazarı yaradır).
      Transmilli korparasiyalar da müəyyən hallarda beynəlxalq iqtisadi hüququn subyekti kimi çıxış edə bilər. Bu barədə yuxarıda, “Beynəlxalq hüququn subyektləri” fəsilində söhbət getmişdir.

      3. Beynəlxalq iqtisadi hüququn mənbələri

      Beynəlxalq iqtisadi hüququn əsas mənbəyi beynəlxalq müqavilələr və beynəlxalq adətlərdir.
      Beynəlxalq müqavilələr içərisində çoxtərəfli müqavilələr mühüm rol oynayır. Onlara misal olaraq, 1947-ci ildə qəbul olunmuş Tariflər və ticarət üzrə Baş Sazişi (QATT), QATT –ın əvəzində Ümumdünya Ticarət Təşkilatının yaranmasını nəzərdə tutan 1994-cü il Mərakeş sazişlərini, xammallar üzrə çoxtərəfli sazişləri, beynəlxalq ticarət hüququnun unifikasiyası üzrə, nəqliyyat və rabitə üzrə və s. konvensiyaları göstərmək olar.
      İqtisadi əməkdaşlıq daha çox ikitərəfli müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Bunlara aşağıdakılar aiddir: a) çərçivə xarakterli siyasi müqavilələr (məsələn, dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında müqavilələr); b) ticarət müqavilələri (bu müqavilələrdə, adətən, dövlətlər və onların fiziki və hüquqi şəxslər arsındakı münasibətlərdə müəyyən növ ticarət-iqtisadi rejim müəyyən edilir); c) ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq haqqında uzunmüddətli sazişlər (bu sazişlər müvafiq dövlətlər arasında əməkdaşlığın konkret sahə və formalarını müəyyən edir); ç) istehsal sahəsində əməkdaşlığa dair sazişlər; d) texniki yardım göstərmək haqqında sazişlər; e)iqtisadi əməkdaşlığın maliyyə-kredit təminatı haqqında sazişlər (məsələn, əmtəə dövriyyəsi və ödınişlər haqqındd sazişlər; klirinq sazişləri,kredit sazişləri və s.).
      Beynəlxalq iqtisadi hüququn aşağıda nəzərdən keçirəcəyimiz başlıca müddəaları beynəlxalq hüquqi adət şəklində mövcuddur. Bu adət normaları dövlətlərin iqtisadi inkişafınin qanunauyğunluqlarına və tələblərinə cavab verir və iqtisadi əməkdaşlığın əsasını təşkil edir.
      Beynəlxalq iqtisadi hüquqda köməkçi hüquq mənbələri kimi beynəlxalq təşkilatların qətnamələrinin əhəmiyyəti böyükdür. BMT-nin orqanları (Baş Assambleya, EKOSOK, YUNKTAD və b.), ixtisaslaşdırılmış təsisatlar (YUNİDO, ÜƏMİ və b.) iqtisadi əməkdaşlıq məsələlərinə dair tövsiyələr qəbul edirlər. Bu qətnamələr sırasında BMT Baş Assambleyasının qəbul etdiyi bir sıra müstəsna əhəmiyyətə malik sənədləri – Dövlətlərin iqtisadi hüquq və vəzifələri Xartiyasını, Yeni beynəlxalq iqtisadiqayda haqqında Bəyannaməni (1974), “Beynəlxalq iqtisadi təhlükəsizlik haqqında” qətnaməni (1985) xüsusi ilə qeyd etmək lazımdır. Bəzi regional iqtisadi təşkilatların məsələn, Avropa İttifaqının qərarları məcburi xaraqter daşıyır.

      4. Beynəlxalq iqtisadi hüququn prinsipləri

      Beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri bütünlüklə beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində də tətbiq olunur. Bununla yanaşı, beynəlxalq iqtisadi hüququn xüsusi prinsipləri də mövcuddur:
      a) dövlətin öz təbii ehtiyatları və bütün iqtisadi fəaliyyət üzərində tam suverenliyi prinsipi;
      b) iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi prinsipi;
      c) qarşılıqlı fayda prinsipi;
      ç) inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün preferensial rejim prinsipi və s.
      Bundan əlavə, beynəlxalq iqtisadi hüquq sahəsində, iqtisadi əməkdaşlığın həyata keçirilməsi üçün hüquqi əsas rolunu oynayan hüquqi rejimlər mövcuddur. Prinsiplərdən fərqli olaraq, bu hüquqi rejimlər müqavilə rejimləridir, yəni onlar yalnız maraqlı dövlətlər bu barədə razılaşdıqda tətbiq olunur. Bunlar aşağıdakılardır:
      1) ən əlverişli rejim. Bir dövlət başqa bir dövlətə, onun vətəndaşlarına və hüquqi şəxslərinə istənilən üçüncü dövlət üçün nəzərdə tutduğu və ya tətbiq edəcəyi hüquq və güzəştlər verir. Müvafiq müqavilələrdə tərəflər, bir qayda olaraq, göstərilən rejimin tətbiq olunacağı konkret sahəni müəyyən edirlər; malların idxal və ixracı; gömrük rüsumlaeı; nəqliyyat rejimi; tranzit və s. Ən əlverişli rejimdən, adətən, bəzi istisnalar müəyyən olunur (məsələn, qonşu ölkələr, inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi güzəştlər);
      2) milli rejim. Bu rejimə müvafiq olaraq, bir dövlətin vətəndaşları və hüquqi şəxsləri başqa bir dövlətin ərazisində yerli fiziki və hüquqi şəxslərə verilmiş hüquqlardan istifadə edə bilər. Milli rejim, adətən, əcnəbilərin hüquq qabiliyyəti, o cümlədən öz hüquqlarının məhkəmə vasitəsilə müdafiəsi məsələlərinə şamil olunur;
      3) preferensial rejim. Bu rejim hər hansı dövlətə və ya dövlətlər qrupuna xüsusi üstünlüklərin (məsələn, ticarət güzəştlərinin) verilməsini nəzərdə tutur. O, qonşu dövlətlər arasındakı münasibətlərdə və ya inteqrasiya sistemləri çərçivəsində tətbiq olunur. İnkişaf etməkdə olan ölkələrə preferensiyaların verilməsi beynəlxalq iqtisadi hüququn prinsipidir.

      5. Beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin ayrı-ayrı sahələrində əməkdaşlığın beynəlxalq-hüquqi tənzimlənməsi

      A. Beynəlxalq ticarət hüququ

      Beynəlxalq ticarət hüququ beynəlxalq iqtisadi hüququn yaranmasahəsidir: Onun əsas mənbələri aşağıdakılardır:
      a) ticarət müqavilələri – ikitərəfli əsasda bağlanır, tərəflər arasında ticarətin ümumi hüquqi əsasını müəyyən edir; adətən, uzun müddətə və ya müddətsiz bağlanır. Tərəflər bu müqavilələrdə aşağıdakı məsələləri həll edirlər: ticarət və ya iqtisadi əlaqələri həyata keçirmək hüququ olan subyektləri müəyyən edirlər; bir-birinə bu və ya digər sahədə müvafiq hüquqi rejim verirlər; bir-birinin ərazisində öz fiziki və hüquqi şəxslərinin fəaliyyətinin hüquqi rejimini müəyyən edirlər və s.
      b) əmtəə dövriyyəsi haqqında sazişlər – ikitərəfli əsasda qısa müddətə bağlanılır; tərəflər arasında əmtəə dövriyyəsini təşkil edən malların kontingentini müəyyən edir. Bu müqavilələrə əsasən, tərəflər müəyyən edilmiş malların idxal və ixracı üçün maneəsiz lisenziyalar verilməsini təmin etməlidirlər.
      c) beynəlxalq əmtəə sazişləri – ticarət sahəsində çoxtərəfli sazişlərdir; mineral və kənd təsərrüfatı xammalını idxal və ixrac edən dövlətlər arasında bağlanır. Bu sazişlərdə dövlətlər müvafiq malın alqı-satqısı üzərində kvotalar müəyyən etməklə, qiymətlərin kəskin surətdə qalxıb-enməsinin qarşısını almağa can atırlar (hazırda buğda, kakao, kofe, qənd və s. üzrə bu cür sazişlər mövcuddur). Bəzi sazişlər praktiki olaraq həyata keçirilməsi üçün beynəlxalq təşkilatlar yaradılır, məsələn, Neft ixrac edən ölkələrin Təşkilatı (OPEK).
      Beynəlxalq ticarət hüququ sahəsində aşağıdakı beynəlxalq təşkilatlar və ya orqanlar mövcuddur:
      a) Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT). 1994-cü ildə QATT-ın əvəzinə yaradılmışdır. Hazırda 130-dan çox dövlət bu təşkilatın üzvüdür. Əsas məqsədləri aşağıdakılardır: xarıci ticarətin liberallaşdırılması; gömrük tariflərinin aşağı salınması, ticarət sahəsində ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi. Əsasında bütün üzv-dövlətlər üçün nəzərdə tutulmalı olan ən əlverişli rejim prinsipi durur. ÜTT-nin üzv-dövlətləri dünya ticarətinin 90%-dən çoxuna nəzarət edirlər. Təşkilata daxil olmaq istəyən dövlət bazar iqtisadiyatına malik olmalı, öz qanunvericiliyini Təşkilatın çoxsaylı sazişlərinə uyğunlaşdırmalıdır.
      b) Ticarət və inkişaf üzrə BMT Konfransı (YUNKTAD). 1964-cü ildə təsis olunmuşdur. BMT-nin müstəqil orqanıdır. Əsas məqsədi beynəlxalq ticarətə, xüsusilə xammal, sənaye malları ticarətə, habelə ticarətlə bağlı maliyyələşdirmə sahəsində əməkdaşlığa dəstək verməkdən ibarətdir.
      c) Beynəlxalq ticarət hüququ üzrə BMT Komissiyası (YUNSİTRAL). 1996-cı ildətəsis olunmuşdur. BMT Baş Assambleyasının köməkçi orqanıdır. Başlıca məqsədi beynəlxalq konvensiyaların və digər sənədlərin layihələrini hazırlamaq yolu ilə beynəlxalq ticarət hüququnun inkişafına dəstək verməkdir. Beynəlxalq əmtəə alqı-satqısında iddia müddəti haqqında 1974-cü il Konvensiyasını və bu Konvensiyaya 1980-cı il Əlavə Protokolunu, Dəniz yük daşıması haqqında 1974-cü il Konvensiyasını, Beynəlxalq əmtəə alqı- satqısı müqavilələri haqqında 1980-cı il BMT Konvensiyasını YUNSİTRAL hazırlamışdır.
      ç) Beynəlxalq Ticarət Palatası. 1920-ci ildə təsis olunmuşdur. İşgüzar dairələrin nüfuzlu təşkilatı kimi fəaliyyət göstərir. Milli qanunvericiliyin unifikasiyası üzrə iş aparır, fakultativ xaraqterli beynəlxalq aktlar işləyib hazırlayır. Məsələn, praktikada məşhur olan “Ticarət terminlərinin təfsirinin beynəlxalq qaydaları”nı (İnkoterms) Beynəlxalq Ticarət Palatası hazırlamışdır.
      d) Oxşar funksiyalar 1926-cı ildə təsis olunmuş Xüsusi hüququn unifikasiyası üzrə Beynəlxalq İnstitut (UNİDRUA) tərəfindən həyata keçirilir.

      B. Beynəlxalq maliyyə hüququ

      Beynəlxalq maliyyə hüququ – dövlətlərarası valyuta-maliyyə münasibətlərini nizama salan beynəlxalq hüquq prinsip və normalarının məcmusuna deyilir.
      Beynəlxalq maliyyə hüququnun (bəzən bu yarımsahə beynəlxalq valyuta hüququ adlandırılır) predmeti olan valyuta-maliyyə münasibətlərinə hesablaşma, kredit münasibətləri, kommersiya əqdlərinin maliyyə təminatı, valyuta bazarının təkminləşdirilməsi və habelə valyuta-kredit təşkilatlarının yaradılması və fəaliyyəti üzrə münasibətlər daxildir.
      Beynəlxalq maliyyə hüququnun əsas müqavilə mənbələri aşağıdakılardır: a) ticarət və ya iqtisadi əməkdaşlığa dair ümumi müqavilələr; əmtəə dövriyyəsi və ödənişlər haqqında sazişlər; b) klirinq sazişləri; c) ödəmələr haqqında sazişlər; ç)kredit sazişləri. Göstərilən sahədə bir sıra mühüm beynəlxalq təşkilatlar mövcuddur:
      Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF). Beynəlxalq valyuta-maliyyə təşkilatları sistemində mərkəzi yer tutur. 1945-ci ildə yaradılmışdır. 1947-ci ildən BMT-nin ixtisaslaşdırılmış təsisat statusuna malikdir. 184 dövlət hazırda BVF-nin üzvüdür. BVF-nin əsas məqsədi – dövlətlərin valyuta-maliyyə siyasətini əlaqələndirmək və onların tədiyə balanslarını və valyuta kurslarını qoruyub saxlamaq üçün onlara kredit verməkdən ibarətdir. BVF valyuta sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığa və dünya ticarətinin inkişafına dəstək verir, dövlətlər arasında valyuta münasibətlərinin qaydaya salınması üçün tədbirlər görür.
      BVF-nin ali orqanı İdarəetmə Şurasında Təşkilatın hər bir üzvünün səsvermə hüququ onun nizamnamə kapitalındakı payından asılıdır. Bu pay dövlətin dünya iqtisadiyyatında yeri ilə müəyyən edilir və İdarəetmə Şurası tərəfindən təsdiq edilir.
      Ümumdünya Bankı BMT ilə əlaqəli olan mürəkkəb beynəlxalq qurumdur; bu sistemə habelə tam müstəqil təşkilat sayılan üç filial – Beynəlxalq Maliyyə Korparasiyası (BMK), Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası (BİA) və İnvestisiya təminatları üzrə Çoxtərəfli Agentlik (İTÇA) daxildir. Bu təsisatların ümumi məqsədi BMT-nin az inkişaf etmiş üzvlərinin iqtisadi və sosial inkişafına maliyyə yardımı, məsləhət xidməti və kadr hazırlığına kömək göstərilməsi yolu ilə dəstək verməkdir. BVF-də olduğu kimi, Ümumdünya Bankında da üzv-dövlət Bankın nizamnamə kapitalındakı öz payına uyğun səs sayına malikdir.

      C. Beynəlxalq investisiya hüququ

      Beynəlxalq investisiya hüququ – beynəlxalq iqtisadi hüququn müstəqil yarımsahəsi olub, kapital qoyuluşu ilə bağlı dövlətlər arasındakı münasibətləri nizama salır.
      Beynəlxalq investisiya hüququnun əsas prinsipi budur: hər bir dövlət öz ərazisində
      xarici investisiyaları özünün milli maraqlarına uyğun olaraq nizama salmaq və nəzərdə saxlamaq hüququna malikdir.
      Beynəlxalq investisiya münasibətləri, əsas etibarilə, ikitərəfli müqavilələrlə nizama salınır. Bu müqavilələrdə əcnəbi investorlar üçün hüquqi rejim (adətən, milli rejim) müəyyən olunur, kapital qoyulan dövlət tərəfindən verilən təminatlar sadalanır, bu dövlətlə əcnəbi investorlar arasındakı mübahisələrin həlli qaydası təsbit olunmur.
      Sözü gedən sahədə İnvestisiya təminatları üzrə Çoxtərəfli Agentlik mühüm rol oynayır. Agentliyin əsas məqsədi istehsal məqsədləri üçün xarici investisiyaları həvəsləndirməkdən ibarətdir. O, xarici investisiyaları qeyri-kommersiya xaraqterli risklərdən (məsələn, ölkədən valyuta çıxarılmasının qadağan edilməsi, milliləşdirmə, müharibə, dövlətdaxili ixtişaşlar) sığorta edir və bu məqsədlə investorlarla müvafiq kontrakt bağlayır.

      6. Regional iqtisadi əməkdaşlığın təşkilati formaları

      BMT çərçivəsində iqtisadi əməkdaşlıq. Bu əməkdaşlıq EKOSOK tərəfindən yaradılmış iqtisadi komissiyalar çərçivəsində həyata keçirilir:
      a) BMT-nin Avropa iqtisadi komissiyası; buraya Avropa dövlətləri; keçmiş sovet respublikaları, habelə ABŞ və Kanada daxildir;
      b) Asiya və Sakit okean üçün BMT-nin iqtisadi və sosial komissiyası (Qərbi Asiyanın ərəb ölkələrindən başqa, Asiya dövlətləri, Okeaniya dövlətləri, habelə Böyük Britaniya, ABŞ və Fransa);
      c) Afrika üçün BMT-nin iqtisadi komissiyası (Afrika dövlətləri);
      ç) Qərbi Asiya üçün BMT-nin iqtisadi komissiyası (Qərbi Asiyanın ərəb ölkələri, Misir, habelə Fələstin);
      d) Latin Amerikası və Karib hövzəsi üçün BMT-nin iqtisadi komissiyası (Latin Amerikası ölkələri, habelə Böyük Britaniya, Niderland, İspaniya, Kanada, ABŞ və Fransa).
      Göstərilən komissiyaların məqsədi müvafiq regionda yerləşən ölkələrin iqtisadi inkişafına dəstək vermək və onların əhalisinin həyat səviyyəsini yüksəltməkdən ibarətdir. Komissiyaların ali orqanı üzv-dövlətlərin nümayəndələrinin plenar sessiyasıdır. Onların tərkibində icra orqanı kimi katiblik, daimi və müvəqəti köməkçi orqanlar vardır.
      Avropa bərpa və inkişaf Bankı. 1990-cı ildə təşkil olunmuşdur. Londonda yerləşir. Bank, əsas etibarilə, mühüm infrastruktur obyektlərinin (nəqliyyat şəbəkələrinin, telekommunikasiyaların və s.) yaradılması üçün vəsait ayırır. Xüsusi sektor üçün kreditlər Bank tərəfindən verilən borcun 60%-ni, dövlət sektoru üçün kreditlər isə — 40%-ni təşkil etməlidir.
      İqtisadi əməkdaşliq və inkişaf Təşkilatı (İƏİT). 1948-ci ildən fəaliyyət göstərir (1960-cı ilə qədər – Avropa İqtisadi Əmıkdaçlıq Təşkilatı). 30-a qədər dövlət Təşkilatın üzvüdür. Əsas məqsədləri: üzv-dövlətlərin ümumi iqtisadi və ticarət siyasətinin reallaşdırılması; onların, inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardımetməsi ilə bağlı siyasətin əlaqələndirilməsi. İƏİT aşağıdakı sturuktura malikdir: daimi fəaliyyət göstərən Şura (rəhbər orqan); İcra komitəsi; Katiblik (Baş Katib rəhbərlik edir). Bundan əlavə, Təşkilatın yüzdən artıq ixtisaslaşdırılmış orqanı vardır. İƏİT-in orqanlarının qərarları tövsiyə xaraqteri daşıyır.
      Avropa İttifaqı (Aİ). Unikal siyasi-hüquqi keyfiyyətə malik dövlətlər birliyidir. İlk əvvəl sırf iqtisadi məqsədlərlə yaradıldığına baxmayaraq, Avropa İttifaqı indi siyasi-iqtisadi quruma çevrilmişdir. Əsası 1951 və 1957-ci illərdə qəbul olunmuş üç müqavilə ilə qoyulmuşdur: Avropa Kömür və Polad Birliyinin yaradılması haqqında təsis müqaviləsi (1951-ci il); Atom enerjisi üzrə Avropa Birliyinin yaradılması haqqında təsis müqaviləsi (1957-ci il) və Avropa İttifaqı Birliyinin təsis olunması haqqında Roma müqaviləsi (1957-ci il). Bunlardan əlavə, Avropa İttifaqının təşkili və fəaliyyəti aşağıdakı hüquqi sənədlərə əsaslanır: 1965-ci il Brüsel müqaviləsi (üç Birliyin vahid orqanları yaradılmışdır); 1971-ci il Lüksemburq müqaviləsi (ən mühüm məsələlər üzrə qərarların yalnız ümumi razılıq əsasında qəbul olunması barədə razılıq əldə edilmişdir); 1986-cı il Vahid Avropa aktı (1993-cü ilə qədər vahid daxili bazar yaradılması və siyasi əməkdaşlığa doğru irəliləmək məqsədi qoymuşdur); 1990-cı il Şengen sazişi (1993-cü ildən bəzi Aİ ölkələri tərəfindən vahi viza rejiminə keçid nəzərdə tutulmuşdur); Avropa İttifaqı haqqında 1992-ci il Maastrix müqaviləsi (XX əsrin sonuna ümumi müdafiə daxil olmaqla, siyasi ittifaqın və vlyuta-iqtisadi ittifaqın yaradılması nəzərdə tutulmuşdur); 1997-ci il Amsterdam sazişləri (sosial sahədə əməkdaşlığın gücləndirilməsi və əhalinin miqrasiyasının liberallaşdırılması haqqında) və vahid valyuta – yevroya keçid haqqında 1998-ci il sazişi.
      Bu sazişlər, Aİ-nin orqanlarının qəbul etdiyi çoxsaylı normativ aktlarla birgə “Avropa İttifaqı hüququ” və ya “Avropa hüququ” adlanan xüsusi hüquqi sistem əmələ gətirir.
      Aİ-nin məqsədi gömrük, iqtisadi və habelə siyasi ittifaq yaradılması üçün inteqrasiya proseslərini ardıcıl inkişaf etdirməkdir. Bu yolda Aİ dövlətləri aşağıdakılara nail olmuşlar: qarşılıqlı ticarətdə rüsumların tamamilə ləğvi; vahid xarici gömrük tarifinin müəyyən olunması; adamların, malların və kapitalın sərhədlərdən azad keçidi; vahid ticarət və aqrar siyasətinhəyata keçirilməsi; vahid patent sistemi; vahid valyuta və s.
      Aİ-nin hazırda 15 üzvü vardır.
      Aİ-nin əsas orqanları bunlardır: Şura, Komissiya, Avropa parlamenti, Avropa məhkəməsi.
      Şura – Aİ-nin ali orqanıdır. Onun iclasları, bir qayda olaraq, dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində keçirilir. Ən mühüm məsələlər üzrə qərarlar yekdil səslə qəbul edilir.
      Aİ-nin Şurası bəzən digər müstəqil təşkilat olan Avropa Şurası ilə qarışdırılır. Məsələ burasındadır ki, ingilis dilindəki, “Yuropean Council” və “Council of Yurope” sözləri hər iki halda azərbaycan dilində “Avropa Şurası” kimi tərcümə edilə bilər. Birinci ifadə Aİ-nin Şurasını bildirir.
      Komissiya (Avropa Komissiyası) – daimi fəaliyyət göstərən icra orqanıdır; o, üzv-dövlətlərdən asılı olmayan və məcburi aktlar vermək səlahiyyəti olan orqandır.
      Şura və Komissiya öz səlahiyyətləri çərçivəsində aşağıdakı hüquqi aktları qəbul edə bilər:
      a) qərarlar (reqlamentlər): həm üzv-dövlətlər, həm də onların fiziki və hüquqi şəxsləri üçün məcburi qüvvəyə malikdir; hər bir üzv dövlətin ərazisində birbaşa tətbiq olunmalıdır;
      b) direktivlər: üzv-dövlətlər üçün məcburi qüvvəyə malikdir; onların yerinə yetirilməsinin forma və vasitələri dövlətlərin öz səlahiyyətindədir;
      c) qətnamələr: yalız aidiyyəti üzrə məcburidir; fərdi xaraqter daşıyır və üzv-dövlətlərdə bilavasitə tətbiq olunur;
      ç) tövsiyə və rəylər; məcburi xaraqter daşımır.
      Avropa parlamenti — üzv-dövlətlərin vətəndaşları tərəfindən birbaşa seçilən deputatlardan ibarət birpalatalı orqandır. Ölkələr üçün kvotalar müəyyən olunmuşdur. Deputatlar dövlət mənsubiyyətinə görə deyil, partiya mənsubiyyətinə görə qruplaşdırılır. Avropa parlamenti Aİ-nin orqanları ilə bağlı məsləhətçi, nəzarət və büdcə səlahiyyətlərinə malikdir. Parlamentin sessiyaları hər ay keçirilir. Parlament Şuranın bəzi aktları üzərində veto hüququna malikdir və habelə Şura ilə birgə müəyyən məsələlərə aid aktlar qəbul edə bilər.
      Avropa məhkəməsi (bəzən Lüksemburq məhkəməsi adlanır) Aİ-nin yurisdiksiyası sahəsində ali məhkəmə hakimiyyətidir. Üzv-dövlətlərin hökumətləri tərəfindən 6 illik müddətə təyin olunan 15 hakimdən və 9 baş vəkildən ibarətdir. Məhkəmə yalniz həm üzv-dövlətlərin və Aİ-nin orqanları, həm də şəxslər tərəfindən ona təqdim olunmuş konkret işlər üzrə qərarlar çıxara bilər. Avropa məhkəməsi beynəlxalq məhkəmə təcrübəsində öz təkrarolunmaz xaraqterinə görə, beynəlxalq, konstitusiya və inzibati məhkəmə funksiyalarına malikdir.
      Əsas orqanlarla yanaşı, Aİ çərçivəsində çoxlu sayda köməkçi orqanlar, habelə bir sıra xüsusi fondlar fəaliyyət göstərir. Aİ digər dövlətlərlə, əsasən, inkişaf etməkdə olan ölkələrlə 200-dən artıq əməkdaşlıq haqqında ikitərəfli və çoxtərəfli saziş bağlamışdır. Bunların içərisində müntəzəm olaraq yeniləşdirilən Lome konvensiyalarını xüsusilə qed etmək lazımdır. Afrikanın Karib hövzəsinin və Okeaniyanın 60-dan artıq inkişaf etməkdə olan ölkəsinin iştirak etdiyi bu konvensiyalarda həmin ölkələrə müəyyən güzəştlər və maliyyə dəstəyi verilir. Aİ-yə daxil olmağa hazırlaşan bəzi dövlətlər (Bolqarıstan, Macarıstan, Polşa, Slovakiya, Çexiya və s.) Aİ ilə assosiasiya haqqında sazişlər bağlamışlar.
      Haqqında bəhs etdiyimiz təşkilatlardan əlavə, Avropa azad ticarət Assosiasiyasını, Avropa iqtisadi məkanını, Şimali Amerika azad ticarət zonasını göstərmək olar.
      İnkişaf etməkdə olan ölkələr öz aralarında iqtisadi əməkdaşlıq sahəsində xeyli təşkilat yaratmışlar: İqtisadi əməkdaşlıq təşkilatı (Azərbaycan Respublikası bu təşkilata daxildir), Afro – Asiya iqtisadi əməkdaşlıq təşkilatı (AFRASEK), Katib Birliyi (KARİKOM), Latın Amerikası inteqrasiya assosiasiyası, “And qrupu” və s.

      • Teqlər:
      • beynəlxalq hüquq
      • , iqtisadi hüquq

      Related posts:

      1. 5-ci sinif dərslik riyaziyyat pdf
      2. Ana dili gününə həsr olunmuş tədbir
      3. Azərbaycan xəritəsi
      4. Elmi texniki tərəqqi

Published in ! Без рубрики

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.