Mahir abdullayev beynəlxalq münasibətlər tarixi

Fred Greenstein və Nelson Polsby-nin nüfuzlu Handbook of Political Science (Greenstein və Polsby, 1975a) kitabı bu iddianı təmin etmək sahəsində təsirli bir nümunə rolunu oynamışdır. Bununla belə, bu silsilədən sonra nəşr olunmuş bircildlik New Handbook of Political Science (Goodin və Klingemann, 1996) kitabının redaktorlarının səmimi etirafına görə, onların ümumilikdə doqquz cilddən ibarət mərzləmə cəhdi bugün təkrar edilməsi mümkün olmayan qəhrəmanlıqdır. Lakin, əhəmiyyətli dərəcədə daha kiçik miqyasda fəaliyyət göstərilən halda belə, onlardan götürülə biləcək şey, onların nailiyyətlərinə nüfuz etmiş intellektual tonun ciddiliyidir, və biz ümid edirik ki, hazırki Bələdçini bu tembrə kökləmək kimi incə bir məsələdə heç olmazsa müəyyən qədər uğur əldə etmişik. Bir əsas cəhət üzrə – BM-in akademik fənn kimi bütün spektrini əhatə etmək məsələsində digər nəşrlərdən daha müvəffəq olmaq üçün biz həqiqətən də çalışırıq. Belə ki, Greenstein və Polsby-nin International Politics (Greenstein and Polsby, 1975b) kitabı yalnız altı fəsildən (qeyd edilməlidir ki, onlardan biri sonradan Kenneth Waltz-un epoxal Theory of International Politics-ə çevrilmişdir) ibarət idisə, New Handbook BM-ə yalnız dörd fəsil ayırmışdısa, biz, müasir BM tədqiqatları icmasını xarakterizə etdiyini güman etdiyimiz, əsas tədqiqat və ziddiyyət sahələrinin on altı fəsillik təqdimatına yer ayırmışıq.

Beynəlxalq Münasibətlər üzrə bələdçi

Также данная книга доступна ещё в библиотеке. Запишись сразу в несколько библиотек и получай книги намного быстрее.

Как читать книгу после покупки

• Чтение только в Литрес «Читай!»

Посоветуйте книгу друзьям! Друзьям – скидка 10%, вам – рубли

По вашей ссылке друзья получат скидку 10% на эту книгу, а вы будете получать 10% от стоимости их покупок на свой счет ЛитРес. Подробнее

Стоимость книги: 264,32 ₽
Ваш доход с одной покупки друга: 26,43 ₽
Чтобы посоветовать книгу друзьям, необходимо войти или зарегистрироваться Войти

• Объем: 1120 стр. 4 иллюстрации
• Жанр:з арубежная публицистикаРедактировать

Beynəlxalq Münasibətlər üzrə bələdçi
Шрифт: Меньше Аа Больше Аа

Redaktordan və tərcüməçilərdən

İngiliscə adı «Handbook of International Relations» olan bu kitabın adını Azərbaycan dilinə həm masaüstü kitab, həm dərs vəsaiti, həm də sorğu kitabı kimi tərcümə etmək olardı. Lakin tərcümə işi irəlilədikcə bu kitiabın adını «Beynəlxalq münasibətlər üzrə bələdçi» qoymağın daha düzgün olduğu qənaətinə gəldik. Çünki kitabın hər bir fəslinin müəllifləri Beynəlxalq münasibətlərin müstəqil akademik bir fənn kimi formalaşdığını vurğulamaqla bərabər, oxucuya özünə aid olan bölmə üzrə fudamental anlayışlardan mövcud problemlərə qədər bələdçilik etməyə çalışır.

Müəlliflərin də göstərdiyi kimi, fənnin əhatə dairəsi, predmeti, anlayışları, terminologiyası sahəsində mübahisələr hələ də davam etməkdədir. Ona görə də, belə qeyri-müəyyənliklərin, çoxmənalılığın tərcüməyə təsir göstərməməsi mümkün deyildi. Bu mənada kitabda müşahidə ediləcək qüsurlara mülayim yanaşılacağına və onlar haqqında qeydlərin bizə çatdırılacağına ümid edirik.

Ümumilikdə Bələdçinin həm tələbələr, həm mütəxəssislər, həm də bu sahə ilə maraqlananlar üçün faydalı bir mənbə olacağı bizdə şübhə doğurmur. Ön söz ümumi olduğundan tərcümənin redaktoru gördükləri çətin işə görə tərcüməçilərə, tərcüməçilər redaktora, onların hamısı isə bir yerdə, bu kitabın ənənəsinə uyğun olaraq anonim qalmağı üstün tutmuş məsləhətçiyə təşəkkürlərini bildirirlər.

Müəlliflər haqqında

Emanuel Adler Toronto Universitetində Israilin Öyrənilməsi üzrə Andrea və Charles Bronfman kafedrasının müdiri və Yerusəlimdəki Hebrew Universitetinin professorudur. The Power of Ideology (1987), Progress in Postwar International Relations (Beveriy Crawford-la birlikdə, 1991), Security Communities (Michael Bamett-lə birlikdə, 1998) kitablarının və International Organization, European Journal of International Relations və Review of International Studies jurnallarında məqalələrin müəllifidir. Cari layihələri Aralıq dənizi regionunda pluralist inteqrasiya, qlobal idarəetmə və Beynəlxalq münasibətlərin təsisatlanmasının konstruktivist nəzəriyyəsi ilə əlaqədardır.

David A. Baldwin World Order Studies-in Ira D. Wallach professoru və Kolumbiya (Columbia) Universitetinin (Nyu-York) Hərb və Sülh Tədqiqatları İnstitutunun (Institute of War and Peace Studies) üzvüdür. Onun güc haqqında məqalələri World Politics, Journal of Politics, Journal of Conflict Resolution, International Organization, American Political Science Review, International Security və Security Studies-də dərc edilmişdir.

Thomas J. Biersteker Thomas J. Watson Jr-un Beynəlxalq Tədqiqatlar İnstitutunun (Institute for International Studies) direktoru və Brown Universitetində Transmilli Təşkilatların (Transnational Organizations) Henry R. Luce professorudur. Onun tədqiqatları başlıca olaraq Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsi və inkişafın beynəlxalq siyasi iqtisadı üzərində cəmləşmişdir. State Sovereignty as Social Construct (Cynthia Weberlə birlikdə redaktə edilmişdir, 1996), Argument without End: In Search of Answers to the Vietnam Tragedy (James G. Blight, Robert K. Brigham, Robert S. McNamara və Herbert Y. Schandler ilə birlikdə yazılmışdır, 1999) və The Emergence of Private Authority in Global Governance (Rodney B. Hall ilə birlikdə redaktə edilmişdir, çapa verilmişdir) onun ən son kitablarındandır.

Walter Carlsnaes Uppsala Universitetində Hökumət İdarəçiliyi professorudur (Professor of Government), habelə Norveç Beynəlxalq münasibətlər İnstitutunda (Norwegian Institute of International Affairs) Adyunkt (Adjunct) Professordur. O, həmredaktoru olduğu iki cild də daxil olmaqla beş kitab nəşr etdirmiş və European Journal of International Relations-un təsisçi redaktoru olmuşdur. Onun əsas tədqiqat maraqları BƏ nəzəriyyəsi və ictimai elmlərin fəlsəfəsi, AB (Avropa Birliyi) –nin xarici əlaqələri, İsveçin xarici və təhlükəsizlik siyasətidir.

James D. Fearon Stanford Universitetində Siyasi elmlər professorudur. Onun tədqiqatları demokratiya və beynəlxalq mübahisələr, dövlətlərarası müharibələrin izahı, son zamanlar isə mülki və xüsusən etnik zorakılığın səbəbləri üzərində cəmlənmişdir. Nəşrlərindən ‘Domestic Political Audiences and the Escalation of International Disputes’ (American Political Science Review, September 1994), ‘Rationalist Explanations for War’ (International Organization, Summer 1995) və ‘Violence and the Social Construction of Ethnic Identity’-ni (David Laitin-lə birlikdə, International Organization, Autumn 2000) nümunə gətirmək olar.

Peter Gourevitch San Diego-dakı California Universitetində Siyasi elmlər professoru, SDCU-nun Beynəlxalq münasibətlər və Sakit okean regionu tədqiqatları Diplomlu mütəxəssis məutəbinin (UCSD’s Graduate School) təsisçi dekanıdır. O, David Lake ilə birlikdə International Organization-un redaktoru və Politics in Hard Times: Comparative Responses to International Economic Crises –də daxil olmaqla Beynəlxalq münasibətlər və müqayisəli siyasət haqqında məqalə və kitabların müəllifidir. O, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasına üzvü seçilmişdir, Xarici Əlaqələr Şurasındakı Xarici ölkələrdən təqaüdçü tədqiqatçıların seçilməsi Komitəsinin sədridir.

Richard K. Herrmann Ohayo (Ohio) Ştatının Universitetində Siyasi elmlər professoru və Mershon Center-in direktorunun müavinidir. O, Beynəlxal əlaqələrin nəzəriyyəsi, siyasi psixologiya ilə maraqlanır, ABŞ və Rusiyanın xarici siyasəti, Orta Şərqdə siyasi münaqişələr haqqında yazılar yazmışdır. Onun tədqiqatları dünya işlərində qavramanın oynadığı rol, xüsusən də obrazlar nəzəriyyəsi üzərində cəmlənmişdir. Onun cari tədqiqatı mənsubiyyət və emosiya, onların qavramayla münasibəti, habelə çoxqat sosial mənsubiyyətlərlə siyasi təsisatlar arasındakı əlaqələr haqqındadır.

Andrew Hurrell Oxford Universitetinin Beynəlxalq münasibətlər fakultəsində universitet mühazirəçisi (University Lecturer) və Oxford-dakı Nuffield kollecinin təqaüdçü tədqiqatçısıdır. Onun maraqlandıran əsas məsələlər, beynəlxalq hüquqa və təsisatlara xüsusi diqqət yetirilməklə, Beynəlxalq münasibətlərin nəzəriyyəsi, Braziliyanın xarici siyasəti və, ABŞ-Latın Amerikası münasibətlərinə xüsusi fikir verilməklə, Latın Amerikasının Beynəlxalq münasibətləridir. Dərc etdirdiyi son işləri Regionalism in World Politics (Louise Fawcett ilə birlikdə redaktor, 1995), Inequality, Globalization and World Politics (Ngaire Woods ilə birldikdə redaktor, 1999) və Hedley Bull on International Society-dir (2000).

Christer Jönsson Lund Universitetində (İsveç) Siyasi elmlər professorudur, 1996-99-cu illərdə Nordic International Studies Association (NISA)-nın Prezidenti olmuşdur. Onun tədqiqat maraqları beynəlxalq danışıqlardan əlavə beynəlxalq təşkilatları və transmilli şəbəkələri əhatə edir. O, Soviet Bargaining Behavior (1979), International Aviation and the Politics of Regime Change (1987), Communication in International Bargaining (1990), co-author of International Cooperation in Response to AIDS (1995) və Organizing European Space (2000) işlərinin müəllifidir. O, habelə redaktə etdiyi kitablar və elmi jurnallar üçün çoxlu sayda məqalələr yazmışdır.

Lisa L. Martin Harvard Universitetində Hökumət İdarəçiliyi professorudur (Professor of Government). Dərc etdirdiyi işlərə Coercive Cooperation: Explaining Multilateral Economic Sanctions (1992) and Democratic Commitments: Legislatures and International Cooperation (2000) daxildir.

Thomas Risse Frankfurt Universitetinin Fəlsəfə doktoru (PhD), Berlin Free Universitetinin Beynəlxalq Siyasət fakultəsinin professorudur. O, əvvəllər İtialiyanın Florensiya şəhərindəki Avropa Universiteti İnstitutunda (European University Institue), Almaniyanın Konstanz Universitetində, Comell, Yale, və Stanford da daxil olmaqla ABŞ-ın müxtəlif universitetlərində dərs demişdir. O, Cooperation among Democracies: The European Influence on US Foreign Policy (1995) kitabının müəllifi, The Power of Human Rights: International Norms and Domestic Change (1999) (Stephen C. Ropp və Kathryn Sikkink ilə birlikdə), və Transforming Europe: Europeanization and Domestic Change (2001) (Maria Green Cowles və James Caporaso ilə birlikdə) kitablarının redaktorudur. World Politics, International Organization, International Security, European Journal of International Relations, və digər jurnallar üçün məqalələrin müəllifidir. O, International Organization-un redaktorunun müavinidir. Onun tədqiqat maraqları Beynəlxalq münasibətlərin nəzəriyyəsi, müqayisəli xarici siyasət, beynəlxalq siyasətdə normalar (qaydalar) və mənsubiyyət, Avropa inteqrasiyası, transmilli idarəçilik sahələrini əhatə edir.

Brian C. Schmidt New Paltz New York Universitetində (New Paltz) Siyasi Elmlər və Beynəlxalq münasibətlər fakultəsinin dosentidir (Assistant Professor). Onun bu kitabdakı fəslinin son variantı Wales Universitetində (Aberystwyth) məzuniyyətdə olarkən bitirilmişdir. O, The Political Discourse of Anarchy: A Disciplinary History of International Relations (1998) kitabının müəllifidir və sahənin tarixi haqqında müxtəlif jurnal məqaləlri dərc etdirmişdir. Onun tədqiqat maraqları dairəsi Beynəlxalq münasibətlərin nəzəriyyəsi və fənnin tarixi sahəsindədir.

Beth A. Simmons California Universitetində (Berkeley) Siyasi elmlər fakultəsinin dosentidir. Onun Who Adjusts? Domestic Sources of Foreign Economic Policy during Interwar Years (1994) kitabı 1995-ci ildə Amerika Siyasi Elmlər Assosiasiyasının Woodrow Wilson mükafatını qazanmışdır. O, həmçinin Beynəlxalq münasibətlərə sahəsindəki tədqiqatlarına görə 2000-ci ildə Beynəlxalq Tədqiqatlar Assosiasiyasının Karl Deutsch mükafatına layiq görülmüşdür. Onun maraq dairəsi beynəlxalq siyasi-iqtisad, beynəlxalq qurumlar və beynəlxalq hüquq sahələrində yerləşir.

Duncan Snidal Chicago Universitetində Siyasi elmlər və Dövlət siyasəti fakultəsinin Adyunkt-professoru, Beynəlxalq Siyasət, İqtisadiyyat və Təhlükəsizlik Proqramının (PIPES) direktorudur. Onun əvvəllər apardığı tədqiqatları beynəlxalq əməkdaşlığın nəzəri problemləri üzərində cəmlənmişdi. Hal-hazırda o, beynəlxalq leqallaşma və beynəlxalq təsisati layihələndirmə mövzuları üzərində işləyir. Onun bu mövzularda tədqiqatları American Political Science Review, Journal of Conflict Resolution, Journal of European Public Policy, Journal of Theoretical Politics, International Organization, International Studies Quarterly, and World Politics jurnallarında işıq üzü görmüşdür.

Janice Gross Stein Toronto Universitetində Beynəlxalq Tədqiqatlar üzrə Munk Mərkəzinin Direktoru, Münaqişələrin İdarə edilməsi fakultəsinin Harrowston Professoru və Kanada kral Cəmiyyətinin üzvüdür. Onun ən axırıncı nəşrləri Networks of Knowledge: Collaborative Innovation in International Learning (2001), The Cult of Efficiency (2001), and Street Protests and Fantasy Parks: Globalization, Culture, and Society (2002) kitablarıdır. Hal-hazırda o, qlobal və yerli səviyyələrdə məsuliyyətin ictimai dərki mövzusu üzərində işləyir.

J. Ann Tickner Cənubi California Universitetində Beynəlxalq münasibətlər Məktəbinin professoru və USC-nin Beynəlxalq Tədqiqatlar Mərkəzinin Direktorudur. O, Self-Reliance Versus Power Politics: The American and Indian Experiences in Building Nation States (1989); Gender in International Relations: Feminist Perspectives on Achieving Global Security (1992) və Gendering World Politics: Issues and Approaches in the Post-Cold War Era (2001) kitablarının müəllifidir. O, feminist Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsi mövzusunda çoxlu sayda məqalə və kitab fəsilləri yazmışdır.

Alexander Wendt Chicago Universitetində Siyasi Elmlər fakultəsinin adyunkt-professorudur. O, Social Theory of International Politics (1999) kitabının, International Organization, Review of International Studies, International Security, və American Political Science Review jurnallarında bir sıra məqalələrin müəllifidir.

Colin Wight Wales Universitetində (Aberystwyth) Beynəlxalq Siyasət fakultəsinin Mühazirəçisidir. Onun tədqiqat maraqları ictimai elmələrin fəlsəfəsi, sosial nəzəriyyə və BƏ nəzəriyyəsinin kəsişdiyi müstəvidədər. O, hal-hazırda BM-nin akademik fənn kimi formalaşmasında «elm ideyasının» oynadığı rolu tədqiq edir. Onun məqalələri Philosophy of the Social Sciences, International Studies Quarterly, European Journal of International Relations və Millennium jurnallarında dərc olunmuşdur.

Michael Zürn hər ikisi Bremen Universitetində yerləşən Siyasi Elmlər İnstitutunun Millətlərarası və Beynəlxalq münasibətlər fakultəsinin professoru və Mədəniyyətlərarası və Beynəlxalq Tədqiqatlar İnstitutunun (InIIS) Direktorlarından biridir. O, Zeitschrift fur International Beziehungen kitabının redaktoru, Regieren jenseits des Nationalstaates (1998), Gerechte Internationale Regime (1987) və Interessen und Institutionen (1992) kitablarının müəllifidir. O, World Politics, International Studies Quarterly, European Journal of International Relations, Politische Vierteljahresschrift, Zeitschrift fur Internationale Beziehungen üçün məqalələr, beynəlxalq təsisatlar, qloballaşma və demilliləşmə, Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsi mövzularında çoxlu sayda kitab fəsilləri yazmışdır.

Önsöz

Yeni minilliyin başlanğıcı Beynəlxalq münasibətlərin (BM) keçmiş nailiyyətləri və müasir vəziyyətini araşdırmaq üçün xüsusilə uyğun bir məqamdır. Lakin fənnin qısa tarixi ərzində onun daxilində belə inventarlaşmanın təəccüblü dərəcədə az aparılması kimi daha intellektual yönümlü əlavə səbəblər də vardır. Bir neçə son onillik ərzində dərc edilmiş belə işlər ya fənnin mövzusuna qısa səyahətdən (Groom və Light, 1994; Light və Groom, 1985), ya da təkcə BM fənninin əsas analitik nailiyyətlərini deyil, müasir Beynəlxalq münasibətləri təcrübi sahə (domen) kimi xarakterizə edən, bütün mühüm siyasi inkişafı, hadisələri və şəxsləri əhatə etmək kimi ensiklopedik iddiada olan nəşrlərdən (Krieger, 1993) ibarət olmuşdur. Əlbəttə, fənn üzrə biliklər və toplanmiış müdrikliyin anbarı olan belə nəşrlər (və ya onlara bənzər digərləri), rəflərimizdə tutduqları yerə layiqdirlər. Lakin redaktorlarının öz qarşılarına qoyduqları vəzifələrə uyğun xüsusi təyinata malik olan bu nəşrlər, diplomsuz və diplomlu mütəxəssis olan qabaqcıl tələbələrin, habelə bu sahədə və ya ondan kənarda işləyən qabaqcıl tədqiqatçıların müasir BM tədqiqatlarının əsas nəzəri və analitik məsələlərinə daha dərindən nüfuz etməyə, onların tənqidi müzakirəsinə olan ehtiyacını nəzərə almır. Başqa sözlərlə, bu Bələdçinin (Handbook) təyinatı, fənnin müxtəlif alt-sahələrindəki vəziyyətin hərtərəfli, sistemli və nüfuzlu qısa xülasəsini bir cild daxilində vermək vasitəsilə, bizim hazırda fənnin daxilində müəyyən boşluq kimi təqdim etdiyimiz yeri doldurmaqdan ibarətdir.

Fred Greenstein və Nelson Polsby-nin nüfuzlu Handbook of Political Science (Greenstein və Polsby, 1975a) kitabı bu iddianı təmin etmək sahəsində təsirli bir nümunə rolunu oynamışdır. Bununla belə, bu silsilədən sonra nəşr olunmuş bircildlik New Handbook of Political Science (Goodin və Klingemann, 1996) kitabının redaktorlarının səmimi etirafına görə, onların ümumilikdə doqquz cilddən ibarət mərzləmə cəhdi bugün təkrar edilməsi mümkün olmayan qəhrəmanlıqdır. Lakin, əhəmiyyətli dərəcədə daha kiçik miqyasda fəaliyyət göstərilən halda belə, onlardan götürülə biləcək şey, onların nailiyyətlərinə nüfuz etmiş intellektual tonun ciddiliyidir, və biz ümid edirik ki, hazırki Bələdçini bu tembrə kökləmək kimi incə bir məsələdə heç olmazsa müəyyən qədər uğur əldə etmişik. Bir əsas cəhət üzrə – BM-in akademik fənn kimi bütün spektrini əhatə etmək məsələsində digər nəşrlərdən daha müvəffəq olmaq üçün biz həqiqətən də çalışırıq. Belə ki, Greenstein və Polsby-nin International Politics (Greenstein and Polsby, 1975b) kitabı yalnız altı fəsildən (qeyd edilməlidir ki, onlardan biri sonradan Kenneth Waltz-un epoxal Theory of International Politics-ə çevrilmişdir) ibarət idisə, New Handbook BM-ə yalnız dörd fəsil ayırmışdısa, biz, müasir BM tədqiqatları icmasını xarakterizə etdiyini güman etdiyimiz, əsas tədqiqat və ziddiyyət sahələrinin on altı fəsillik təqdimatına yer ayırmışıq.

Mövzuları seçmək, hansını kitaba daxil etmək, deməli hansını çıxarmaq məsələsində razılığa gəlmək üç redaktorun üzləşdiyi, lakin əvvəl güman edildiyindən daha az mübahisəyə səbəb olan başlıca vəzifə olmuşdur. Bizim seçdiyimiz təməl struktur, ümumi sahə daxilində analitik cəhətdən müxtəlif olan üç intellektual domen arasında fərq qoymalı, bizim təsəvvürümüzə görə tədqiqat mülahizələrinin üç növünü təşkil edən şeyi müəyyən etməlidir. Birincisi, fənnin intellektual tarixinə, eləcə də BM haqqında müasir təsəvvürləri ayrıca tədqiqat sahəsi kimi xarakterizə edən meta-nəzəri, nəzəri və normativ məsələlərə aiddir. Burada biz mərkəz kimi daha çox «rasionalizm» və «konstruktivizm» arasındakı cari müzakirələri seçmişik, baxmayaraq ki, bu fərqin özünün mübahisəli xarakter daşıdığından tam mənada xəbərdarıq. Cari BM tədqiqatlarını xarakterizə etməyə istifadə olunan müxtəlif analitik məsələləri, perspektivləri və kontekstləşdirmələri əhatə edən, müasir tədqiqatların nüvəsində yerləşən müxtəlif problem sahələrini və müstəqil sulları əhatə edən ikinci fəsillər qrupu fövqəladə konseptual vurğuya malikdir. Biz bilərəkdən Bələdçini BM-in realizm, liberalizm, institusionalizm və s. kimi ənənəvi müstəqil nəzəriyyələri istiqamətində fikirləri möhkəmləndirmək əvəzinə, müəlliflərimizi bu növ üsulları ilk növbədə problem əsaslı empirik tədqiqat üçün analitik faydalılıq baxımından yoxlamağa şirnikləndirəcək qaydada təşkil etdik. Üçüncü, sonuncu və ən geniş fəsillər qrupunda diqqət, demək olar ki, Beynəlxalq münasibətlərin əsas empirik sahəsini müəyyən edən, müxtəlif substativ proseslər, təsir və qarşılıqlı təsirlər üzərində cəmlənmişdir. Aydındır ki, müstəqil problem sahələri ilə İkinci Hissədə işıqlandırılmış analitik və bir-biri ilə kəsişən konseptual təsəvvürlər arasında dəqiq sərhəd qoymaq o qədər də asan deyildir. Bununla belə, bu Bələdçinin gözlənilən oxucuları baxımından biz bir tərəfdən «suverenlik», «güc» və «qloballaşma» kimi konseptual mövzular, digər tərəfdən isə «xarici siyasət», «müharibə» və «sülh» axtarışları kimi müstəqil məsələlər haqqında ayrıca və fəsilboyu müzakirələr təqdim etmək imkanını vacib hesab etdik. Bir-biri ilə dərin əlaqələri olmasına baxmayaraq onlar BM daxilindəki müxtəlif mühakimə sahələrinə aiddir.

Bizim müəllifləri seçmək üsulumuz, ən yaxşı mütəxəssisləri iştiraka cəlb etmək və BM-in güman edilən xarakterinin fövqəladə dərəcədə «Amerikan sosial elmi» olmasına baxmayaraq (Hoffmann, 1977; Waever, 1998), bu tədbiri həqiqətən beynəlxalq (və ya ən azı transatlantik) etmək kimi iki rəhbər prinsipə əsaslanmışdır. Ona görə də, biz belə məşhur və beynəlxalq alimlər qrupunun bu layihədə iştirak etməyə razılıq verməsindən çox məmnunuq. İlkin təyinatı bu olmasa da, biz ümid edirik ki, Bələdçi BM-in bir akademik peşə kimi daha da beynəlmiləlləşməsinə öz töhfəsini verəcəkdir. Kitabın nəşrinin hansı nəticələrə gətirəcəyindən asılı olmayaraq, bu prosesin yeni minilliyin üzümüzə gələn illərində genişləndirilməsi, həqiqətən bu Bələdçinin redaktorları və müəllifləri arasında baş tutmuş intensiv və qarşılıqlı transatlantik işbirliyinin dolğun əlavə məhsulu ola bilər.

İqtibaslar

Goodin, Robert E. and Klingemann, Hans-Dieter (eds) (1996) The New Handbook of

Political Science. Oxford: Oxford University Press.

Greenstein, Fred I. and Polsby, Nelson W. (eds) (1975a) Handbook of Political Science, vols 1-8. Reading, MA: Addison-Wesley.

Greenstein, Fred I. and Polsby, Nelson W. (eds) (1975b) Handbook of International

Relations, Volume 8: International Politics. Reading, MA: Addison-Wesley.

Groom, A.J.R. and Light, Margot (eds) (1994) Contemporary International Relations: A Guide to Theory. London: Pinter Publishers.

Hoffmann, Stanley (1977) ‘An American Social Science: International Relations’,

Daedelus, 106: 41-60.

Krieger, Joel (ed.) (1993) The Oxford Companion to Politics of the World. Oxford: Oxford University Press.

Light, Margot and Groom, A.J.R. (eds) (1985) International Relations: A Handbook of

Current Theory. London: Frances Pinter.

Waever, Ole (1998) ‘The Sociology of a Not So International Discipline: American and European Developments in International Relations’, International Organization, 52: 687-727.

Mahir abdullayev beynəlxalq münasibətlər tarixi

Azərbaycan tarixşünaslığına yeni töhfə

� Mahir Abdullayevin “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabı Azərbaycan tarixşünaslığında mühüm hadisədir və onu daha da zənginləşdirən mühüm bir addımdır

� Gənc dövlət olmasına baxmayaraq son illər beynəlxalq nüfuz qazanan Azərbaycanda beynəlxalq münasibətlər tarixinin tədqiqinə və tədrisinə maraq böyükdür. Bu tendensiya ondan irəli gəlir ki, SSRİ-nin tərkibində olarkən Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemindən kənarda qalmaqla bərabər, ali məktəblərin humanitar fakültələrində də onun tədrisi ciddi məhdudlaşdırılmışdır. Hal-hazırda beynəlxalq münasibətlər ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr bu sahəni geniş əhatə edən, bitkin, yüksək elmi tədqiqat məziyyətləri olan və xüsusilə son dövrdə beynəlxalq aləmdə, o cümlədən Azərbaycanın da daxil olduğu Avrasiya məkanında baş verən ziddiyyətli hadisələri əks etdirən dərsliklərə ciddi ehtiyac duyur. Bu baxımdan tarix elmləri namizədi, dosent Mahir Abdullayevin 2003-cü ildə Azərbaycan Beynəlxalq Universiteti tərəfindən nəşr edilmiş “Beynəlxalq münasibətlər tarixi (XX əsr)” kitabı bu sahəni tədris və tədqiq edənlərə, eləcə də onu öyrənənlərə gözəl hədiyyədir .

Azərbaycan Beynəlxalq Universitetinin hüquq, beynəlxalq hüquq, beynəlxalq iqtisadi münasibətlər, regionşünaslıq və tarix fakültələrinin professor-müəllim heyətinin və tələbələrinin, eləcə də digər ali məktəblərin nümayəndələrinin iştirak etdiyi dəyirmi masada � “Beynəlxalq münasibətlər tarixi (XX əsr) -Bakı-2003” dərsliyinin geniş və əhatəli müzakirəsi keçirildi.

Müzakirəni açan ABU-nun I prorektoru, Rusiya Təhsil Akademiyasının həqiqi üzvü, professor H.Əhmədov qeyd etdi ki, universitetimizdə yeni nəşr olunan dərsliklərin təqdimatını və müzakirəsini keçirmək artıq ənənə halını almışdır. Bu baxımdan “Beynəlxalq münasibətlər tarixi (XX əsr) Bakı-2003 ” kitabının müzakirəsi həmin tədbirlərin davamıdır. Son dövrlər ABU-nun professor-müəllim heyəti universitetin maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək, fənlərin tədris proqramları, metodik vəsaitlər və dərsliklərlə təminatı məsələsini daim diqqət mərkəzində saxlayırlar. “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabı da özünün elmi-praktik və metodik dəyərinə görə bu nəşrlər arasında xüsusi yer tutur. Bu kitab bir neçə fakültədə keçirilən müvafiq fənnin tədrisini yaxşılaşdıracaq, onu keyfiyyətcə yeni səviyyəyə qaldıracaq.

Çıxış edən Bakı Dövlət Universitetinin dosenti, tarix elmləri namizədi M.Baxışov qeyd etdi ki, dos.M.Abdullayevin hazırladığı “Beynəlxalq münasibətlər tarixi (XX əsr) -Bakı-2003” dərsliyi 17 bölmədən ibarətdir. Bu bölmələrdə XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərində baş vermiş siyasi hadisələrin təsnifatı, xüsusilə I Dünya müharibəsi ərəfəsində Avropada cərəyan edən proseslər, o cümlədən böyük dövlətlərin dünyanı yenidən bölüşdürmək siyasəti geniş təhlil edilmişdir. Birinci dünya müharibəsi illərində Avropada siyasi və iqtisadi vəziyyət, böyük dövlətlərin bloklaşma siyasəti, aparılan müxtəlif diplomatik danışıqlar, cəbhələrdəki vəziyyət zəngin faktların dili ilə xronoloji ardıcıllıqla � şərh edilmişdir. Bu dərsliyin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki müəllif ilk dəfə Azərbaycanı da beynəlxalq münasibətlər sisteminə � daxil etmiş Azərbaycan Demokratik Cumhuriyyətinin ilk diplomatik addımlarını şərh etmişdir.

ABU-nun Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər fakültəsinin dekanı, professor İ.Kərimov öz çıxışında M.Abdullayevin “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabının beynəlxalq əlaqələrin hər üç komponentini, yəni beynəlxalq siyasət, beynəlxalq hüquq və beynəlxalq iqtisadi əlaqələri özündə cəmləşdirdiyini xüsusi qeyd etdi. Professor İ.Kərimov göstərdi ki, kitabda istər XX əsrin əvvəllərində, istərsə də Birinci dünya müharibəsi dövründə, həmçinin 1920-30-cu illər, eləcə də sonrakı dövrlərdə dövlətlərarası əlaqələrdə ziddiyətli məqamların çoxluğu, həm də beynəlxalq bazarlar və xammal mənbələri uğrunda mübarizənin getdikcə kəskinləşməsi məsələsinin elmi-nəzəri cəhətcə düzgün qoyulması, onu həm də beynəlxalq iqtisadiyyatı öyrənən və öyrədən tələbə- müəllim heyəti üçün vacib dərs vəsaitinə çevirir.

Bu sətirlərin müəllifi � – � Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin kafedra müdiri tarix elmləri doktoru,professor Əkrəm Zeynalov “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabında beynəlxalq münasibətlərin inkişaf xüsusiyyətlərinin elmi-metodiki cəhətdən yüksək peşəkarlıqla verildiyini xüsusilə qeyd etdi . Prof. Ə .Zeynalov qeyd etdi ki, müəllif ilk dəfə Güney Azərbaycanda baş verən və 40-cı illərin ikinci yarsında � böyük təlatümlərə səbəb olan hadisələri beynəlxalq münasibətlər konteksində nəzərdən keçirir, Cənubi Azərbaycan Milli Azadlıq hərəkat ı və sovet-qərb qarşıdurmasının bu proseslərə təsiri məsələsini dolğun izah edir. Prof.Ə .Zeynalov � həmçinin kitabda � II Dünya müharibəsindən sonra sovet-qərb � qarşıdurmasının kəskinləşməsi, “Soyuq müharibə”nin başlanması, sürətlə silahlanma siyasətinin dövlətlərarası münasibətlərdə təzyiq vasitəsi kimi istifadə olunması problemlərinin zəngin faktların dili ilə şərh edildiyini qeyd etdi.

ABU-nun hüquq fakültəsinin dekanı, hüquq elmləri namizədi, dosent F.Nəsibov � “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabında müəllifin beynəlxalq hüquqa aid müxtəlif konvensiya aktlar, o cümlədən beynəlxalq və regional təşkilatların nizamnamə və qətnamələrindən hüquqi s ənədlər kimi geniş istifadə etdiyini, həmçinin məşhur “Trumen” doktrinasının, “Marşall” planının BMT və NATO-nun yaradılmasının hüquqi təsnifatını peşəkarcasına şərh etmişdir. Müəllif məşhur Krım və Podstam konfranslarının yekun qətnamələrini beynəlxalq hüquq müstəvisində şərhini aydın, səlist, lakin elmi dildə oxucuya çatdırır, onların hüquqi bazasını müvəffəqiyyətlə izah edir.

ABU-nun � Azərbaycan tarixi kafedrasının müdiri professor İ.Zeynalov bu kitabda müəllifin beynəlxalq və regional təşkilatların yaranması və fəaliyyət tarixinə geniş yer ayırdığını qeyd etdi. Beynəlxalq və regional təşkilatların Yaxın Şərq, Hind-çin və Afrikada baş verən münaqişələrin tənzimlənməsində iştirakı məsələlərinin geniş izah edildiyini bildirdi. Professor İ.Zeynalov kitabda Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin mövcud olduğu qısa dövrdə Azərbaycan-Rusiya, Azərbaycan-İran, Azərbaycan-Gürcüstan, Azərbaycan, Gürcüstan-Ermənistan, � Azərbaycan-Türkiyə münasibətlərinin ayrı-ayrılıqda açıqlanması və bu zaman tarixşünaslıqda və elmi dövrüyyədə olmayan faktlardan istifad ə edilməsi onun Azərbaycan tarixini öyrədən və öyrənən müəllim və tələbələr üçün qiymətli vəsait olduğunu sübut edir.

ABU-nun Beynalxalq hüquq fakultəsi nəzdində İnsan hüquqları kafedrasının müdiri dosent R.Əhmədov müzakirə iştrakçılarının diqqətini Azərbaycan dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra İnsan hüquqları konvensiyasına qoşulmasının ümumavropa proseslərinin kitabda geniş şərh edilməsinə yönəltdi . O, qeyd etdi ki, müəllifiin Azərbaycanın demokratik hüquqi dövlətə çevrilməsi və ümumavropa məkanında layiqli yer tutması problemlərinə kitabda geniş yer verilmiş, onun oxucu dairəsini daha da genişləndirir elmi-praktik əhəmiyyətini daha da artırır.

Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universitetinin professoru, tarix elmləri doktoru X.Köçərli Azərbayan dövlət müstəqilliyi qazandıqdan sonra beynəlxalq münasibətlər sistemində yeri, regional sistemdə rolu məsələlərinin kitabda çox gözəl izah edildiyini xüsusi vurğuladı. O, qeyd etdi ki, M.Abdullayev “Beyn əlxalq münasibətlər tarixi” kafedrasında Azərbaycan beynəlxalq əlaqələrinin son 15 illik tarixinin dövrləşməsini düzgün aparmış və onların şərhini bacarıqla vermişdir. Müəllifin “Azərbaycan-Ermənistan Dağlıq Qarabağ” münaqişəsinin xarici siyasətimizə prioritet yer tutduğunu göstərməklə yanaşı, bu problemin həllində beynəlxalq, regional və ayrı-ayrı iri dövlətlərin vasitəçilik cəhətlərinin rolunu ardıcıl olaraq izləmişdir.

ABU-nun “Regionşünaslıq” fakultəsinin dekanı, professor M.Quliyeva kitabda Yaxın və Orta Şərqdə baş verən ziddiyyətli proseslərin, xüsusilə, Fələstin probleminin geniş izah olunduğunu qeyd etdi. İkinci dünya müharibəsindən sonra Yaxın Şərqin dünyanı idarə etmək iddiasında olan böyük dövlətl ə rin mənafelərinin kəsişdiyi nöqtəyə çevrilməsi, bu ziddiyyətin dərinləşməsində Yaxın Şərqin zəngin neft ehtiyatlarının rolu, sovet-qərb qarşıdurması və onun ərəb-İsrail münaqişəsinin daha da dərinləşməsində rolu məsələlərinin elmi izahı verilmişdir. Professor M.Quliyeva qeyd etdi ki, M.Abdullayevin yeni “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabı, Regionşünaslıq fakültəsinin müəllimi və tələbə heyəti üçün də qiymətli dərs vəsaitidir. Yaxın və orta Şərqin müxtəlif dövlətlərinin tarixini, iqtisadiyyatını, hüquqi-siyasi strukturunu və mədəniyyətini öyrənərkən sözsüz ki, bu kitabın məziyyətlərindən istifadə etmək, tələbələrin elmi-nəzəri biliklərinin artmasına yardım edəcəkdir.

ABU-nun Tarix fakultəsinin dekanı, professor � İ.Məmmədov öncə “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabının fakültənin professor-müəllim və tələbələrinin qiymətli dərsliyinə çevriləcəyinə şübhə etmədiyini bildirdi. O, qeyd etdi ki, Tarix fakültəsinin tədris planına daxil olan Beynəlxalq münasibətlər tarixi fənnini öyrənən tələbələr bu kitabdan müntəzəm olaraq istifadə edirlər. Bu kitabın əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o XIX əsrin sonu-XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq bu günümüzə qədər beynəlxalq münasibətlər sistemində baş verən hadisələri özündə əks etdirir. Kitabda istər Birinci, istərsə də İkinci dünya müharibələri illərində dövlətlərin bloklaşma siyasəti, bu siyasətin cəbhələrdə qüvvələr nisbətinin dəyişməsinə təsiri və dünyanın mənafe dairələrinə bölünməsi prosesi, xüsusilə, II dünya müharibədən sonra yeni dünya düzümünün meydana gəlməsi posesləri xronoloji ardıcıllıqla, yüksək peşəkarlıqla izah edilir. � II dünya müharibəsindən sonra bir-birinə qarşı əks qütblərdə dayanan iki dünya sisteminin yaranması və onun 50 ilə qədər bir dövrdə davam edən “soyuq müharibə”yə çevrilməsi prosesləri tarixi faktların dili ilə bu kitabda şərh edilmişdir. Mübaliğəsiz demək olar ki, M.Abdullayevin “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” kitabı Azərbaycan tarixşünaslıqda mühüm hadisədir və onu daha da zənginləşdirən mühüm bir addımdır.

Müzakirəni yekunlaşdıran akademik H.Əhmədov M.Abdullayevin “Beynalxalq münasibətlər tarixi” kitabının Universitetin humanitar fakültələrinin tələbələri üçün, eləcə də bu fakültələrdə dərs deyən müəllim-professor heyəti üçün dəyərli dərs vəsaiti olduğunu bir daha vurğuladı. O, qeyd etdi ki, 17 bölmədən ibarət 34 çap vərəqi həcmində nəşr edilmiş bu samballı dərslik bütün metodoloji və elmi- pedoqoji tələblərə cavab verir. Bu baxımdan � “Beynəlxalq münasibətlər tarixi” dərsliyinin bu sahəni tədqiq edən və öyrənən hər bir insanın stolüstü kitabına çevrilməsinə əmin olmaq olar. ����

� Ə.Zeynalov

Təzadlar.- 2009.- 5-7 mart.- S. 10.

Mahir abdullayev beynəlxalq münasibətlər tarixi

(+994 12) 493 30 77

• Fəlsəfə
• Tarix
• Azərbaycan tarixi
• Sosiologiya
• Etnoqrafiya
• İqtisadiyyat
• Dövlət və hüquq
• Siyasət. Siyasi elmlər
• Elm və təhsil

• Mədəniyyət
• Kitabxana işi
• Psixologiya
• Dilçilik
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Folklor
• Bədii ədəbiyyat
• İncəsənət
• Kütləvi informasiya vasitələri

Beynəlxalq münasibətlər tarixi: ən qədim dövrlərdən XIX yüzilliyin 70-ci illərinin sonuna qədər

Abunə

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə “Rusiya Federasiyasının Qanunvericilik Bazası” təqdim olunur.

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Polpred.com Medianin İcmalı. Hər gün minlərlə xəbərlər, Rus dilində tam mətn, son 15 ilin informasiya agentliklərinin və işgüzar nəşrlərin ən yaxşı milyon mövzusu.

Bannerlər

Əlaqə

Ünvan: AZ1005, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri,
Nizami küçəsi 58

Tel.: (+99412) 596-26-13

İş vaxtı:
Bazar ertəsi – Cumə: 9:00-18:00
Fasilə: 13:00-14:00
İstirahət günləri: Şənbə, Bazar

Copyright © 2013 Prezident Kitabxanası. Bütün hüquqlar qorunur.
Məlumatlardan istifadə zamanı istinad vacibdir.