Maliyyə lizinqi: xüsusiyyətləri, növləri və nümunəsi

Müəssisənin maliyyəsinin idarə edilməsi. Müəssisənin idarə edilməsinin müasir sistemi planlaşdırma, normallaşdırma nəzəriyyələrinə əsaslanır. Istehsal fəaliyyətinin sabitliyinin təmin edilməsinin ən mühüm elementi maliyyə planlaşdırılmasıdır ki, bu da aşağıdakılardan ibarətdir:

Maliyyə siyasəTInin mahiyyəti və prinsipləri

Maliyyə siyasəti – dövlətin öz funksiyalarını həyata keçirmək üçün maliyyə resurslarının səfərbər edilməsinə, onların məqsədəuyğun bölüşdürülməsi və səmərəli istifadə edilməsinə yönəldilən xüsusi fəaliyyət sahəsidir.

Maliyyə siyasəti – dövlətin maliyyə resurslarının toplanması, bölüşdürülməsi və istifadəsi ilə əlaqədar həyata keçirdiyi tədbirlərin məcmusundan ibarətdir. Maliyyə siyasəti ictimai həyatın bütün tərəflərini, yəni həm iqtisadi, həm sosial, həm də beynəlxalq münasibətləri əhatə edir.

Dövlət həyata keçirilən maliyyə siyasətinin subyektidir. O, perspektiv üçün maliyyənin inkişafının əsas istiqamətlərinin strategiyasını, qarşıdakı dövr üçün fəaliyyət taktikasını, iqtisadi məsələlərə nail olmağın vasitə və yollarını müəyyən edir.

1. Maliyyə strategiyası;
2. Maliyyə taktikası.

Maliyyə taktikası – maliyyə strategiyasının ən mühüm sahələrində qarşıya çıxan maliyyə məsələlərinin həlli metodlarıdır. Maliyyə strategiyası nisbi sabit olduğu halda maliyyə taktikası çevik olmalıdır. Maliyyə siyasətinin strategiya və taktikası qarşılıqlı surətdə əlaqədardır. Dövlətin maliyyə siyasətinin folrmalaşmasının mühüm prinsipləri aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Maliyyənin inkişafının elmi cəhətdən əsasandırılmış konsepsiyanın hazırlanması. O, iqtisadiyyatın durumunun, onun sabitliyi perspektivinin, məhsuldaq qüvvələrin və istehsal münasibətlərinin inkişafının, xalq təsərrüfatının və ölkə əhalisinin maliyyə resurslarına tələbatının təhlili əsasında formalaşır. Maliyyənin inkişafının elmi cəhətdən əsaslandırılmış konsepsiyasının məqsədi cəmiyyətin inkişaf tələbatının ödənilməsi üçün zəruri olan maliyyə resurslarının daha tam səfərbərliyə alınmasından ibarətdir;

2. Maliyyə resurslarının bir hissəsinin dövlətin mərkəzləşdirilmiş fondlarında təmərküzləşməsi. Dövlətin mərkəzləşdirilmiş pul vəsaitləri fondlarının formalaşması, ordunun, məhkəmə, icra hakimiyyəti orqanlarının, təhsilin, səhiyyənin, mədəniyyət müəssisələrinin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi və habelə dövlət və müdafiə təyinatlı obyektlərin tikintisi üçün vəsaitin yığılması məqsədilə həyata keçirilir;

3. Dövlətin maliyyə resurslarından istifadənin əsas istiqamətlərinin müəyyən edilməsi. Maliyyə resurslarının istifadə edilməsinin əsas istiqamətlərinin hazırlanmasının məqsədi onlardan daha səmərəli istifadə edilməsindən ibarətdir;

4. Qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaya yönəldilən praktiki fəaliyyətin həyata keçirilməsi, iqtisadiyyatın inkişafına maliyyənin təsirinin müəyyən edilməsi. Bunun üçün maliyyə münasibətlərinin təşkili üsullarının məcmusu kimi müəyyən edilən səmərəli maliyyə mexanizminin fəaliyyəti zəruridir. Bu isə özünə aşağıdakıları daxil edir:

– milli gəlirin bölgüsü metodları;

– dövlət büdcə fondlarının yaradılması üsulları (dövlət və yerli);

– məqsədli dövlət fondlarının yaradılması metodları;

– büdcəyə və məqsədli fondlara tədiyə ödənişlərinin növləri;

– maliyyə planlaşdırılması və proqnozlaşdırılması;

Elmi cəhətdən əsaslandırılmış fiskal siyasətdən istifadə etməklə maliyyə münasibətlərinin tənzimlənməsi
Fiskal siyasət – dövlətin vergiqoymada və dövlət xərcləri sahəsində həyata keçirdiyi siyasəti olub, dövlət xəzinəsinin doldurulmasına yönəldilmiş maliyyə siyasətinin bir hissəsidir. Bu siyasətin hazırlanmasına tələbat dövlət maliyyəsinin stabil iqtisadi inkişafın təmin edilməsində mühüm rol oynayaraq XX əsrin ikinci yarısında xüsusilə güclənməyə başlamışdır. Maliyyə tənzimlənməsinin üsulu kimi fiskal siyasət vergiyə cəlbetmə və dövlət xərcləri (büdcə xərcləri) kimi qüdrətli alətlərin yardımı ilə həyata keçirilir.

Qeyd etmək lazımdır ki, maliyyə siyasəti yuxarıda şərh edilən prinsiplərlə məhdudlaşmır. Maliyyə münasibətləri dinamik inkişaf edən bir sistemdir. Onun fəaliyyət göstərməsi üçün aşağıdakıların mühüm əhəmiyyəti vardır:

– istehsalın maliyyə tənzimlənməsi və stimullaşdırılması;

– elmi-texniki tərəqqinin maliyyələşdirilməsi;

– ictimai istehsalın sığorta təminatı.

Dövlət maliyə tənzimlənməsi alətləri içərisində əsas rol vergilərə, gömrük rüsumlarına və tariflərə məxsusdur. Onların köməyi ilə müəssisənin rentabellik siyasəti və pul yığımlarının həcmi tənzimlənir. Vergi güzəştləri sistemi üstün sahələrin sürətli inkişafına və əsas fondların təzələnməsinə səbəb olur.

DÖVLƏTIN MALIYYƏ SIYASƏTI
1990-cı ilədək Sovet Ittifaqının maliyyə siyasəti K.Marksın və V.I.Leninin nəzəri müddəalarının təsiri altında formalaşmışdır. Sosialist dövlətinin mahiyyəti haqqında marksist-leninçi nəzəriyyəsində dövlətin maliyyə siyasətinin başlıca prinsipi – maliyyə resurslarının dövlətin əlində mərkəzləşdirilməsindən ibarət idi.

O dövrdə SSRI-nin iqtisadiyyatının inkişafı üçün üç əsas ümumdövlət pul fondu yaradılmışdı. Maliyyə resurslarının əsas hissəsi ümumdövlət maliyyə fondunda dövlət büdcəsində mərmkəzləşdirilmişdi. Büdcəyə vəsaitlərin daxil olmasının başlıca mənbəyi isə vergilər idi.

Əhəmiyyətinə görə ikinci ümumdövlət pul vəsaiti fondu dövlət əmlak və şəxsi sığorta idi. Sığorta fondu sığorta etdirənlərin məcburi və könüllü haqları hesabına formalaşırdı.

Üçüncü ümumdövlət fondu dövlət sosial sığorta fondu idi. O, müəssisələrin, təşkilatların və muzdlu işçi qüvvəsindən istifadə edən şəxslərin haqları hesabına formalaşırdı.

Büdcə gəlirlərinin tərkibində xüsusi çəki etibarilə ikinci yeri mənfəətdən ayırma tütürdü. Mənfəətin bölgüsündə onun 28%-i müəssisənin sərəncamında qalırdı. Mənfəətin 72 %-i büdcəyə köçürülürdü. Bunun da nəticəsində vergi ödəyicisinin maliyyə vəziyyəti pisləşirdi.

Sovet Ittifaqının dağılması respublikalar, xüsusilə Azərbaycan üçün gözlənilməz və birdən-birə baş verdi. Ittifaqın dağıldığı gün respublikanın iqtisadiyyatı da tamam dağıldı. Respublika iqtisadiyyatının qəflətən dağılması və belə vəziyyətdə yeni bir ictimai quruluşun yaranması, buna heç cür hazır olmamaq respublikanı bir daha ağır iqtisadi böhran məngənəsinə sürüklədi. Dövlət büdcəsi ilbəil kəsirli olmaqda davam edirdi. Belə vəziyyətdə iqtisadiyyatı xilas etmək üçün tamamilə yeni məzmunlu və çevik formalı əsaslı islahatların aparılması zəruri idi.

90-cı illərin ortalarında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesinin başlanması, vergi sistemində islahatların aparılması, ölkə iqtisdiyyatına xarici investisiyaların cəlb edilməsi və onların qorunmasına təminat verilməsi, sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli şəraitin yaradılması və bu kimi tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində ölkə iqtisadiyyatında 1995-ci ildən başlayaraq iqtisadiyyatın bütün sahələrində dirçəliş özünü büruzə verdi. Böhran vəziyyətini aradan qaldırmaq və iqtisadiyyatı yüksəltmək üçün özəlləşdirmənin hazırlanması və tədricən həyata keçirilməsi lazım idi. Məlumdur ki, 1992-ci ilin axırına «Azərbaycan Respublikasında özəlləşdirmə haqqında» Qanun qəbul edilmişdir. 1995-ci ilin iyul ayının 21-də «Azərbaycan Respublikasında 1995-1998-ci illərdə dövlət mükiyyətinin özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramı» qəbul edilmişdir.

Bununla da maliyyə siyasətində 1995-ci ildən başlayaraq perspektiv istiqamətlər müəyyən edildi ki, burada da aşağıdakılar nəzərdə tutulmuşdur:

1. Müəssisələrin və vətəndaşların vergiyə cəlb edilməsini, gömrük tariflərini tənzimləmək, idarəetmə aparatının saxlanmasına dövlət xərclərini ixtisar etmək yolu ilə büdcə kəsirinin azaldılmasına nail omaq;

2. Müəssisə və fiziki şəxslərə vergiqoyma sistemini təkmilləşdirmək və sadələşdirmək, vergilərin sayını xeyli azaltmaq;

3. Inflyasiyanın səviyəsini azaltmaq, müəssisələrə sahibkarlıq fəaliyyətində sərbəstlik vermək;

4. Ölkədə sənaye və kənd təsərrüfatını canlandırmaq, istehsal və maliyyə münasibətlərini sağlamlaşdırmaq qabiliyyətində olan mütəxəssislərin hazırlanmasının genişəndirilməsi;

5. Iqtisadiyyatın sabitləşdirilməsi üzrə tədbirlərdə bankların və digər kredit idarələrinin rolunu artırmaq. Bu məqsədlə bank sistemində islahatları elə keçirmək lazımdır ki, bankların əsas məqsədi maksimum mənfəət götürmək deyil, minimum haqla müəssisə və əhaliyə xidmət etmək olsun;

6. Kredit münasibətləri sistemini təkmilləşdirmək, kredit münasibətlərinin inkişafı istehsalın və xidmət sahəsinin inkişafına yardım etməlidir;

7.Istehsal və qeyri-istehsal sferalarında dövlət tədbirlərini maliyyələşdirmək üçün ölkənin maliyyə resurslarının xeyli hissəsini dövlətin əlində (dövlət büdcəsində) təmərküzləşdirmək lazımdır;

8. Perspektivdə dövlət büdcəsinin sosial yönümlülüyünü, sosial tələbatlara maliyyə resurslarının ayrılmasını təmin etmək.

Dövlət maliyyə siyasəti investisiya siyasəti ilə qırılmaz surətdə əlaqədardır. Investisiya siyasətinin əsas istiqamətləri aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Investisiya fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsində üstün sahələrin müəyyən edilməsi;

2. Fəaliyyətdə olan müəssisələrin genişlənməsi və taktika ilə yenidən silahlanmasına üstünlük verilməsi. Başqa sözlə, ağırlıq mərkəzi yeni tikintidən müəssisələrin texnika ilə yenidən silahlanması və yenidən qurulmasına keçirilir;

3. Xalq təsərrüfatının həyati əhəmiyyətli sahələrində investisiya fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə büdcədən subsidiya verilməsi;

4. Müəssisələrin mənfəətindən və amortizasiya ayırlmalarından yönəldilən vəsaitlərin investisiyalaşdırılması sahəsində onların hüquqlarının genişləndirilməsi;

5. Investisiyanın dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşdirilməsinin getdikcə ixtisar edilməsi və müvafiq olaraq qeyri-dövlət investisiyalaşma sferasının artırılması.

1. Kapitalın strukturunun optimallaşdırılması və müəssisənin maliyyə sabitliyinin təmin edilməsi;
2. Maksimum mənfəətin əldə olunması;
3. Müəssisənin maliyyə-iqtisadi fəaliyyətinin şəffaflığına nail olunması;
4. Müəssisənin investisiya cəlbediciliyinin təmin olunması;
5. Müəssisə tərəfindən maliyyə resurslarının cəlb edilməsinin bazar mexanizmlərindən (kommersiya krediti, büdcə krediti, qiymətli kağızların buraxılması və s.) istifadə edilməsi;

1. Maliyyə-iqtisadi vəziyyətin təhlili;
2. Uçot siyasətinin hazırlanması;
3. Kredit siyasətinin hazırlanması;
4. Dövriyyə vəsaitinin, kreditor və debitor borclarının idarə edilməsi;
5. Xərclərin (məsrəflərin) idarə edilməsi və amortizasiya siyasətinin seçilməsi;
6. Divident siyasəti;
7. Maliyyənin idarə edilməsi.

Müəssisənin fəaliyyətinin maliyyə-iqtisadi təhlilinin əsas komponentləri mühasibat balansının üfiqi, şaquli və trend təhlili və maliyyə əmsallarının hesablanmasıdır. Mühasibat hesabatlarının təhlili müəssisənin əmlakının tərkibini, maliyyə vəziyyətini, xüsusilə vəsaitlərin formalaşması mənbələrini, borc vəsaitinin miqdarını, məhsul (əmtəə, iş və xidmət) satışından əldə edilən satış pulunun həcminin qiymətləndirilməsini müəyyən etmək məqsədilə onda göstərilən mütləq göstəricilərin öyrənilməsi deməkdir. Hesabatların faktiki göstəriciləri müəssisələrin planlaşdırdığı göstəricilərlə müqayisə edilir.

Üfiqi təhlil ilin axırına mühasibat hesabatının göstəricilərini ilin əvəlinə və keçmiş dövrə olan göstəricilərlə müqayisəsindən ibarətdir. Şaquli təhlil balansın ayrı-ayrı maddələrinin ümumi yekun göstəricilərində xüsusi çəkisini müəyyən etmək və nəticəni keçmiş dövrün göstəriciləri ilə müqayisə etmək məqsədilə aparılır. Trend təhlil bir neçə il üzrə hesabat göstəricilərinin bazis ilindən nisbi kənarlaşmasının hesablanmasına əsaslanır. Müəssisənin maliyyə siyasətinin işlənib hazırlanması zamanı analitik iş üçün aşağıdakıları hesablamaq tövsiyə edilir:

a) likvidlik göstəriciləri:

– məsrəflərin örtülməsinin ümumi əmsalı;

– müddətli likvidlik əmsalı;

– vəsaitlərin səfərbər edilməsi zamanı likvidlik əmsalı.

b) maliyyə sabitliyinin göstəriciləri:

– borc alınmış və xüsusi vəsaitlərin nisbəti;

– xüsusi vəsaitlərlə təminatlıq əmsalı;

– xüsusi dövriyyə vəsaitləri ilə manevretmə əmsalı.

c) resurslardan istifadə edilməsinin intensivlik göstəriciləri:

– xalis mənfəət üzrə aktivlərin rentabelliyi;

– reallaşdırılmış məhsulun rentabelliyi.

d) işguzar aktivliyin göstəriciləri:

– dövriyyə kapitalının dövriyyəsi əmsalı;

– xüsusi kapitalın dövriyyəsi əmsalı.

Müəssisələrdə mühasibat uçotunun aparılmasının metodları və üsulları sistemi kimi uçot siyasətinin işlənib hazırlanması. Bütün müəssiəsələr uçot siyasətini Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 23 yanvar 1997-ci il tarixli 1-5 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş «Müəssisələrin uçot siyasəti haqqında» əsasnaməyə uyğun olaraq həyata keçirilməlidir.

Müəssisənin maliyyə-iqtisadi fəaliyyətinin təhlilinin nəticələrinə söykənərək uçot siyasətinin bu və ya digər vəziyyətinin variantı hesablanır. Çünki bu sahədə qəbul edilmiş qərardan birbaşa büdcəyə və büdcədənkənar fondlara keçirilən vergilərin məbləği, balansın strukturu, bir sıra başlıca maliyyə-iqtisadi göstəricilərin əhəmiyyəti asılı olur. Müəssisədə uçot siyasəti müəyyən edilərkən istehsalda xammalın və materialların, azqiymətli və tez xarab olan əşyaların silinməsi qaydaları, biməmiş istehsalın qiymətləndirilməsi metodları, tezləşdirilmiş amortizasiya tətbiq etmək imkanları mövcud olur.

Müəssisənin kredit siyasətinin hazırlanması . Bu məqsəd üçün balansın passivinin strukturu təhlil edilir, xüsusi və dövriyyə vəsaitlərinin payı, onların nisbəti təhlil edilir, xüsusi dövriyyə vəsaitinin çatışmazlığı müəyyən olunur. Hesablama əsasında borc vəsaitinə tələbat müəyyən olunur. Bəzi hallarda xüsusi dövriyyə vəsaiti kifayət etdikdə belə, müəssisələrə kredit almaq məqsədəuyğun hesab edilir. Bu o vaxt mümkündür ki, kredit vəsaitinin cəlb edilməsi və istifadəsindən əldə edilən səmərə faiz dərəcəsindən yüksək olsun. Müəssisənin kredit siyasəti kredit təşkilatını, faiz dərəcəsinin miqdarını, kreditin ödənilməsi müddətini seçməyi nəzərdə tutur.

Dövriyyə vəsaitinin, debitor və kreditor borclarının idarə edilməsi. Maliyyə siyasəti hazırlanarkən, belə hesab edirlər ki, bu maliyyənin idarə edilməsinin əsas problemidir. Bu problemin düzgün həll edilməsindən istər xüsusi vəsaitlərin və istərsə də borc alınmış vəsaitlərin istifadəsinin səmərəliliyi çox asılıdır. Müəssisənin maliyyə siyasəti hazırlanarkən nəzərdə tutulmuş dövriyyə vəsaitindən səmərəli istifadə edilməsinin, yüksəldilməsinin mühüm amili dövriyyə vəsaitinin dövriyyəsidir.

Xərclərin (məsrəflərin) idarə edilməsi və amortizasiya siyasətinin seçilməsi. Sənaye müəssisələrində istehsal xərclərinin (məsrəflərinin) və tədavül xərclərinin idarə edilməsinə həsr edilmiş maliyyə siyəsəti bölməsinin hazırlanması üçün maliyyə təhlilinin xərc və rentabellik səviyyəsi haqqında məlumatlarından istifadə edilir. Təhlil əsasında xərclərin (dəyişən, sabit və qarışıq) optimallaşdırılması və zərərsiz işləməsinə nail olunması üzrə tədbirlər hazırlanır.

Amortizasiya siyasətinin seçilməsi müəssissənin maliyyə siyasətində böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən müəssisə tezləşdirilmiş, yəni avadanlıqları dəyişdirmək üçün xərcləri artırmaqla, sürətli vəsait yığmaq hüququna malikdir. Müəssisə həmçinin əsas fondların yenidən qiymətləndirilməsini keçirmək, amortizasiya ayırmalarının hesablanması üsulunu müəyyən etmək hüququna malikdir.

• dividentin ödənilməsi səhmdar cəmiyyəti üzvlərinin və kooperativlərinin marağını təmin edir;

mənfəətin payını azaldır.

Maliyyə siyasəti hazırlanarkən dividentlərin üstünlüklərini və çatışmazlıqlarını qiymətləndirmək, dividentin ödənilməsinin optimal variantını tapmaq, müəssisələrin perspektiv inkişafına məsrəfləri nəzərə almaq lazımdır.

Müəssisənin maliyyəsinin idarə edilməsi. Müəssisənin idarə edilməsinin müasir sistemi planlaşdırma, normallaşdırma nəzəriyyələrinə əsaslanır. Istehsal fəaliyyətinin sabitliyinin təmin edilməsinin ən mühüm elementi maliyyə planlaşdırılmasıdır ki, bu da aşağıdakılardan ibarətdir:

– müəssisənin struktur bölmələrinin büdcə planlaşdırılması;

– müəssisə fəaliyyətinin icmal (kompleks) büdcə planlaşdırılması.

Bu proseslər özündə büdcələrin formalaşması və onun strukturunu, büdcələrin istifadəsinin məsuliyyətini, büdcənin icrasına nəzarəti daxil edir.

MALIYYƏ PLANLAŞDIRILMASI VƏ PROQNOZLAŞDIRILMASI

1. Maliyyə planlaşdırılmasının mahiyyəti, məqsədləri

1. Maliyyə planlaşdırılmasının mərhələləri.
2. Maliyyə planlaşdırılmasının metodları və prinsipləri.
3. Maliyyə planları sistemi.
4. Ümumi dövlət səviyyəsində tərtib edilən maliyyə planları.
5. Maddi istehsal sahələrinin maliyyə planları.
6. Tədiyə balansı.
7. Maliyyə proqnozlaşdırılması.

MƏQSƏDLƏRI VƏ VƏZIFƏLƏRI

Maliyyə planlaşdırılması maliyyə mexanizminin tərkib hissəsidir. Ümumiyyətlə, planlaşdırma bütün cəmiyyətlərə xas olan anlayışdır. Lakin onların hər bir cəmiyyət və ya ölkə üçün özünəməxsus xarakterik cəhətləri var. Məsələn, əgər keçmiş Sovet dövlətində planlaşdırma tam mərkəzləşdirilmiş və ölkənin ayrı-ayrı regionlarının xüsusiyyətləri tam nəzərə alınmadan aparılırdısa, ABŞ-da bu proses bütün amillərin maksimum dəqiqliklə nəzərə alınması ilə hər bir subyekt tərəfindən müstəqil (müəyyən qanunverici aktlar daxilində) aparılmışdır. Milli iqtisadiyyatın təşkilində və planlaşdırılmasında maliyyə planlaşdırılmasının çox böyük yeri vardır. Çünki milli iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrinin və həmçinin müxtəlif dəyər göstəricilərinin qarşılıqlı əlaqələrinin müəyyən edilməsində də maliyyə planlarının əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Maliyyə planlaşdırılması bütün hüquqi şəxsləri əhatə edir və bu planlaşdırmada bütün hüquqi şəxslərin iştirakı vacibdir. Buna görə də maliyyə planlaşdırılması idarəetmənin mühüm funksiyası kimi qəbul olunmuşdur.

Maliyyə planlaşdırılması maliyyənin idarə edilməsinin mühüm elementi kimi çıxış edir. Maliyyə planlaşdırılması yalnız iqtisadiyyatın inkişafının dəyər tərəfini əks etdirir, yəni maliyyə planları dəyər formasında tərtib olunur. Maliyyə planlaşdırılmasının obyekti dövlətin və təsərrüfat subyektlərinin maliyyə fəaliyyətidir. Pul gəlirlərinin səfərbərliyə alınması və bölüşdürülməsi, milli gəlirin bölgüsü və yenidən bölgüsü və bu əsasda pul fondlarının yaradılması və istifadə edilməsi maliyyə planlaşdırılmasının obyekti kimi çıxış edir.

1. Maliyyə ehtiyatlarının haradan və necə yığılması, pul fondlarının yaradılması mənbələri müəyyənləşdirilir və istifadə olunma istiqamətləri müəyyənləşdirilir;
2. Maliyyə ehtiyatlarının istifadə olunma istiqamətləri müəyyənləşdirilir;
3. Maliyyə planlaşdırılması vasitəsilə maddi dəyər proporsiyaları müəyyənləşdirilir;
4. Milli iqtisadiyyatın bütün sahələrinə nəzarət həyata keçirilir;

1. Ümumi tanışlıq və məqsədlərin müəyyən edilməsi hər hansı tədbirin həyata keçirilməsi üçün ilk növbədə onun mexanizmi ilə tanış olmaq və nail olunacaq məqsədi müəyyənləşdirmək lazımdır;

2. Bundan sonra, yəni ikinci mərhələdə spesifik təhlil edib, obyektin müəyyən dövrlər ərzində hər hansı tədbirin həyata keçirilməsi üçün növbədə onun mexanizmi ilə tanış olmaq və nail olunacaq məqsədi müəyyənələşdirmək lazımdır;

3. Bundan sonra, yəni ikinci mərhələdə spesifik təhlil edib, obyektin müəyyən dövr ərzində (keçmiş dövr nəzərdə tutulur) inkişafın xüsusiyyətlərini araşdırmaq lazımdır. Keçən dövr ərzində maliyyə göstəriciləri hansı səviyyədə olmuşdur, necə inkişaf etmişdir, plan göstəriciləri faktiki hesabat göstəriciləri ilə, həmçinin natural və maliyyə göstəriciləri neçə uzlaşmışdır. Bu vaxt həmçinin cari ilin spesifik xüsusiyyətləri də nəzərə alınmalıdır;

4. Üçüncü mərhələ ayrı-ayrı maliyyə göstəricilərinin hesablanmasından ibarətdir. Bu mərhələdə başlıca məqsəd keçmiş dövrün inkişaf xüsusiyyətlərinin təhlili, planlaşdırılan dövrün inkişaf xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq, gəlir və xərclərin hər bir növü üzrə hesablama aparılmasıdır. Buraya mənfəət, amortizasiya ayırmaları, əlavə dəyər və aksiz vergiləri, kapital qoyuluşdarı, fondlar və s. daxildir;

5. Bu göstəricilər müəyyənləşdirildikdən sonra, onlar hamısı toplanır və maliyyə planı formasında tərtib edilir. Maliyyə planının gəlir və xərcləri balanslaşdırılmalıdır, yəni xərclər gəlirlərə bərabər olmalıdır.

MALIYYƏ PLANLAŞDIRILMASININ METODLARI

Maliyyə planlaşdırılmasının da bir elm sahəsi kimi öz obyektinin öyrənilməsinə yönəlmiş metodları var. Maliyyə planının tərtib edilməsi müxtəlif istiqamətli metodlar vasitəsilə həyata keçirilir. Bu metodlardan əmsal, normativ və balans metodlarını göstərmək olar.

Əmsal metodu . Maliyyə göstəricilərinin müəyyən əmsalla müəyyən edilməsindən ibarətdir. Məsələn, əgər müəssisənin maliyyə planını tətrib ediriksə, keçmiş dövr üçün göstəricinin artım dinamiasını müəyyən edir və orta illik artıma uyğun olaraq plan ilindəki göstəriciləri yeni maliyyə ili üçün planlaşdırırıq.

Normativ metodu . Normativ metodunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, maliyyə göstəriciləri müəyyən olunmuş normativlərə uyğun olaraq hesablanır. Hazırda vergi normativləri, amortizasiya normaları və s. kimi göstəricilərdən geniş istifadə olunur.

Balans metodu . Bu metod maliyyə planının bütün bölmələrinin tarazlaşdırılması üçulu ilə maliyyə planlarının tərkibini əks etdirir.

MALIYYƏ PLANLARI SISTEMI

Müxtəlif istiqamətlərdə və xarakterdə maliyyə planları tərtib edilir. Maliyyə planları sahəvi və regional xarakter daşıyır. Sahəvi planlar milli iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələri müəssisələri, təşkilatları üzrə, regional planlar və digər regionlar üzrə tərtib olunur. Bunlarla bərabər maliyyə planları müddətinə görə də fərqlənir. Tərtib olunan bütün maliyyə planlarının məcmusuna maliyyə planları sistemi deyilir. Maliyyə planlarını üç istiqamətdə fərqləndirmək lazımdır. Bu istiqamətlər aşağıdakılardan ibarətdir:

1.Ümümi dövlət səviyyəsində tərtib edilən maliyyə planları. Bu maliyyə planlarına dövlət büdcəsi, tədiyə balansı, maliyyə proqramı, pensiya fondu və s. daxildir. Dövlət büdcəsi dövlətin mərkəzləşdirilmiş pul fondlarının yaradılmasını və istifadəsini əhatə edir və ən böyük maliyyə planıdır.

Maliyyə proqramı ölkə üzrə bütün maliyyə ehtiyatlarını, inflyasiya, makromaliyyə göstəricilərini və s. əks etdirir. Bir qayda olaraq müxtəlif bölmələrdən ibarətdir: dövlət büdcəsi, büdcədənkənar fondlar, pul aqreqatları, inflyasiya, işsizlik, maliyyə ehtiyatlarının xərc istiqamətləri və s. əks etdirilir.

Dövlət büdcəsi dövlətin başlıca gəlir və xərclərini özündə birləşdirir. Dövlət büdcəsi iqtisadiyyatın və sosial sferanın inkişafının təmin edilməsində mühüm alətdir. Onun köməyilə dövlət milli gəlirin bölüşdürülməsini təmin etməklə, ictimai istehsalın strukturunu dəyişdirir, təsərrüfatçılığın nəticələrinə təsir edir.

Dövlət büdcəsi gəlir və xərclər bölməsindən ibarətdir. Gəlir bölməsində müəssisə və təşkilatlardan, əhalidən və s. kateqoriyalardan alınan müxtəlif növ vergilər və digər gəlirlər, xərclər hissəsində isə milli iqtisadiyyatın, sosial-mədəni tədbirlərin, idarəetmənin maliyyələşdirilməsi və sair xərclər göstərilir. Iqtisadiyyatın tənzimlənməsi üçün büdcə mexanizmindən istifadə edilməsi dövlətin sərəncamında olan pul vəsaitinin manevr etmək vasitəsilə həyata keçirilir. O, ictimai istehsalın sürət və proporsiyalarını məqsədyönlü təsir etməyə imkan verir.

Ümumdövlət səviyyəsində tərtib edilən maliyyə pmlanlarına həm də pensiya fondu və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sosial Müdafiə Fondu daxildir.

Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun vəzifələri, funksiyaları, idarəetmə təşkilatı strukturu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 31 avqust tarixli 78 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sosial Müdafiə Fondu haqqında» əsasnamə ilə müəyyən olunur. Sosial Müdafi Fondu müstəqil maliyyə-kredit idarəsidir. Fond öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanun və qərarlarını, Azərbaycan Respublikasının Sosial Müdafiə Fondu haqqında əsasnaməni rəhbər tutur.

Maliyyə proqramı ölkə üzrə bütün maliyyə ehtiyatlarını, inflyasiya, makroiqtisadi göstəricilərini və s. əks etdirir. Bir qayda olaraq maliyyə proqramı bir neçə bölmədən ibarətdir: dövlət büdcəsi, büdcədənkənar fondlar, pul aqreqatları, inflyasiya, işsizlik, maliyyə ehtiyatlarının xərc istiqamətləri və s.

2.Maddi istehsal müəssisə və təşkilatları. Bu planlara dövlət müəssisələri, səhmdar cəmiyyətləri, şirkətlər, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan digər müəssisə və təşkilatların maliyyə planları daxildir. Maliyyə planı özündə maliyyə və kredit resurslarının plan üzrə hərəkətini ifadə edir.

Maliyyə planlaşdırılması prosesində məhsulların istehsalı və satışının artırılması, maya dəyərinin aşağı salınması və bunun əsasında pul gəlirlərinin və mənfəətin artırılması, əsas və dövriyyə fondlarından, kapital qoyuluşundan daha səmərəli istifadə edilməsi ehtiyatları aşkara çıxarılır. Müəssisələrin maliyyə planı biznes planın tərkib hissəsidir. O, planlaşdırmanın yekun mərhələsidir.

Istehsal müəssisələrinin maliyyə planı iki bölmə üzrə tərtib edilir: gəlirlər və xərclər bölməsi. Gəlirlər bölməsində müəssisənin bütün gəlirləri, o cümlədən amortizasiya ayırmaları, mənfəət, kreditlər, xərclər bölməsində isə müəssisənin bütün xərcləri, o cümlədən büdcəyə vergilər, kredit borcları, faizlər, başqa ödəmələr göstərilir.

3.Qeyri-istehsal sahələrinin maliyyə planları. Burada iki cür maliyyə planlarını fərqləndirmək lazımdır. Bir tərəfdən büdcə vəsaitləri hesabına saxlanılan qeyri-istehsal müəssisələrinin maliyyə planı, digər tərəfdən isə təsərrüfat hesabı əsasında istəyən qeyri-istehsal müəssisələrinin maliyyə planı. Birinci halda maliyyə planı smeta formasında tərtib edilir. Buraya büdcə vəsaiti hesabına maliyyələşdirilən maarif, səhiyyə, ali təhsil müəssisələri, elm və s. təşkilatların smetaları daxildir. Smetada gəlir mənbəyi, onun istifadə istiqamətləri, təşkilatın bütöv şəbəkəsi göstərilir. Təsərrüfat hesabı əsasında işləyən qeyri-istehsal müəssisələrində maliyyə planı istehsal müəssisələrindəki kimi tərtib olunur və gəlir xərc bölmələrindən ibarətdir. Burada təsərrüfat hesabı əsasında işləyən səhiyyə, maarif, bədən tərbiyəsi, bank, maliyyə, sığorta, kredit, müəssisə və şirkətlərinin maliyyə planları daxildir.

Bütün maliyyə planları arasında sıx əlaqə vardır. Bu əlaqələr həm gəlirlərin toplanması, həm də xərclərin istifadə istiqamətlərinin müəyyənləşdiriməsi prosesində meydana çıxır. Həmin əlaqələrin mərkəzində dövlət büdcəsi durur. Çünki büdcə bütün maliyyə planları arasında çox mühüm əlaqə yaradır.

TƏDIYƏ BALANSI
Tədiyə balansı respublikamız müstəqillik əldə etdikdən sonra tərtib olunmağa başlanmışdır. Müstəqilliyə qədər o, SSRI üzrə tərtib olunmuşdur. Ölkələrin xarici-iqtisadi əlaqələrinin, daha doğrusu iqtisadi əməliyyatların miqyasının və qiymətləndirilməsinin ilk dəfə uçota alınması cəhdi XIV əsrin ortalarında olmuşdur. Bu ilk növbədə Ingiltərədə erkən merkantilizm (himayədarlıq) siyasətinə iqtisadi baxışla əlaqədar idi. «Tədiyə balansı» anlayışını iqtisadiyyat elminə ilk dəfə 1767-ci ildə C. Styuard gətirmişdir. Bu balansı həm ödəmə, yaxud ödəniş balansı, həm də valyuta balansı adlandırırlar. Azərbaycan dilində bu anlayış «tədiyə balansı» kimi qəbul edilmişdir. Beynəlxalq hesablaşmaların aparılması dövlətin rolunu durmadan genişləndirirdi. Bu rolun həyata keçirilməsi ilə əlaqədar olaraq xəzinədarlıq, büdcə, kredit orqanları, gömrük və başqa dövlət idarəetmə sistemi yarandı. XX əsrin başlanğıcında tədiyə balansının tərtibinin daha mükəmməl metodları ABŞ və Ingiltərədə tərtib olundu. Ilk dəfə tədiyə balansı rəsmi olaraq 1922-ci ildəki göstəricilərinə görə 1923-cü ildə ABŞ-da tərtib olunaraq nəşr edildi. Ilkin nəşr rəsmi xarakter daşımamışdır, çünki bu balans ayrı-ayrı tədqiqatçıların işləri idi.

1923-cü ildə ABŞ-da nəşr edilmiş tədiyə balansı əsas etibarilə 3 bölmə üzrə qruplaşdırıldı: cari əməliyyatlar, kapitalların hərəkəti, qızıl və gümüşlə əməliyyatlar.

«Tədiyə balansı» anlayışına yeni baxış milli gəlir və məcmu milli məhsulun hesablanmasında dönüş yaratdı.

Bütün bu deyilənlər tədiyə balansının müasir dövrə qədər keçdiyi mərhələlər idi. Bu balans bu gün də təkmilləşdirilməkdədir. Indi bütün dünya ölkələri üçün ümumi olan tədiyə balansının tərtibi qaydası Beynəlxalq Valyuta Fondu tərəfindən müəyyən edilmişdir.

Tədiyə balansı nədir? Tədiyə balansı – ölkədən xaricə çıxarılan və ölkəyə xaricdən daxil olan bütün iş və xidmətlər üzrə faktik ödəmələrin nisbətidir. Vaxtın müəyyən dövrü üçün (il, rüb, ay) tərtib edilən tədiyə balansı həmin dövrdə mövcud olan beynəlxalq daxilolmalar və ödəmələr arasında nisbət formasında mümkün olur. Bu balans müəyyən müddət üçün statistik göstəricilər formasında qəti müəyyən olunmur. O, daxilolmaların və ödəmələrin arasındakı nisbətin gündən-günə dəyişdirilməsini əks etdirir. Belə ki, tədiyə balansı müəyyən vaxt kəsiyində artıq yerinə yetirilmiş ödəmələri və daxilolmaları özündə əks etdirir və ölkənin beynəlxalq iqtisadi əlaqələrinin vəziyyətini aydınlaşdırmağa imkan verir. Balans vasitəsilə ölkənin iqtisadi vəziyyəti və ya inkişafı aydın görünür.

Əgər valyuta daxilolmaları ödənişlərdən çoxdursa onda tədiyə balansı aktivdir. Əksinə, əgər ölkənin ödənişləri daxilolmaları ötürsə, deməli balans passivdir. Tədiyə balansının strukturuna gəldikdə demək lazımdır, balansda verilən əməliyyatların xarakterinə görə iki əsas bölməyə ayrılır:

1. Cari əməliyyatlar (ticarət balansı, qeyri kommersiya və xidmət əməliyyatları balansı daxildir);
2. Sərmayə və kreditlərin hərəkəti balansı.

Qeyri-kommersiya və xidmət bölmələri balansı. Bu balansa nəqliyyat, telefon, teleqraf və poçt ödəmələri üzrə müxtəlif kommision və maliyyə əməliyyatları, turizm, diplomatik və ticarət nümayəndəliklərinin saxlanması, istehlak köçürmələri, ölkədə olan xarici fəhlələrə əmək haqqı, vərəsə, hərbi xərclər və s. üzrə daxilolmalar və ödəmələr daxildir. Xaricdəki investisiyalar və həmçinin beynəlxalq kreditlər üzrə faizlərin ödənilməsi də tədiyə balansının bu bölməsində əks etdirilir.

Kreditlərin və sərmayələrin hərəkəti balansı. Bu balans ölkəyə daxil olan və çıxarılan dövlət və şəxsi sərmayələrin, həmçinin verilmiş və alınmış beynəlxalq kreditlərin nisbətində ifadə olunur. Iqtisadi münasibətlərin inkişafı ilə əlaqədar olaraq tədiyə balansında bu bölmənin həcmi və rolu genişlənməkdədir.

Tədiyə balansına təsir edən bir sıra amillər var. Bu amillər dolayı yolla milli valyuta və pul dövriyyəsinə çox böyük təsir göstərir. Bu amillər aşağıdakılardan ibarətdir:

1. Ölkənin iqtisadi və siyasi inkişafının qeyri-bərabərliyi;
2. Dövri olaraq iqtisdiyyatın inkişafının tərəddüdü və ya sürətin artıb-azalması;
3. Ölkədaxili dövlət xərclərinin artması;
4. Iqtisadiyyatın hərbiləşdirilməsi və sürətlə silahlanma;
5. Kapitalların hərəkətinin miqyasının və əhəmiyyətinin artması;
6. Beynəlxalq ticarətdə baş verən dəyişikliklər;
7. Valyuta-maliyyə amilləri;
8. Inflyasiya.

Tədiyə balansının sabitliyi, cari xarici hesablaşmaların vəziyyətinin necə dəyişməsi ilə qiymətləndirilir. Bir ölkədəki vəziyyətin başqa ölkədəki vəziyyətdən fərqlənməsinə baxmayaraq, ümumiyyətlə demək olar ki, xarici hesablaşmalar üzrə tədiyə balansının vəziyyəti o zaman sabit hesab edilir ki, gözlənilən kapital axını hesabına uzunmüddətli maliyyələşdirmələr təmin olunsun. Bu zaman iqtisadi artım sabit qiymtələrlə müşayiət olunur və ölkə öz xarici borclarını tam həcmdə ödəmək imkanı qazanır.

Bütün bunlara görə də maliyyə proqramları perspektiv məqsədlərə uyğun olaraq tərtib edilməlidir. Bir qayda olaraq maliyyə proqramlarının işlənməsi və ya hesablanması üçün makro-iqtisadi hesabların iki kompleks sistem altında yazılması lazımdır. Bu sistemlər hər maliyyə vəsaitlərinin axını baxımından, həm də ehtiyatların dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq gəlirləri və xərcləri xarakterizə edir.

Maliyyə proqnozlaşdırılması öncədən istehsal subyektinin inkişaf dinamikasının təhlili yolu ilə maliyyə resurslarının həcminin və istifadə istiqamətlərinin yerləşdirilməsinin müəyyənləşdirilməsidir. Maliyyə proqnozları üç növə ayrılır:

1. Qısamüddətli (bir il ərzində);
2. Ortamüddətli (bir-üç ilə qədər);
3. Uzunmüddətli (üç ildən çox müddətə).

Maliyyə lizinqi: xüsusiyyətləri, növləri və nümunəsi

The maliyyə lizinqi Bir şirkət tərəfindən zamanla strukturlaşdırılmış ödəmələrlə aktivlər əldə etmək üçün istifadə edilən bir üsuldur. Ev sahibinin əmlakın xərclərini ödəmək üçün icarə ödənişləri aldığı bir müqavilə şəklində ifadə edilə bilər.

Maliyyə icarəsi, ödəmələrin aylıq həyata keçirilməsinə görə müddətli kredit hesabına maliyyələşdirilən ümumi alış əməliyyatına bənzəyir. İcarəçi yalnız aktiv üzərində əməliyyat nəzarətinə sahib deyil, həm də aktivin qiymətləndirilməsindəki dəyişikliklərin iqtisadi riskləri və faydalarının əhəmiyyətli bir hissəsinə sahibdir.

Bununla birlikdə, tam satın alma əməliyyatından fərqli olaraq, icarəçi, qalığı borc olaraq təqdim edir, ödəmələri xərc kimi göstərir və avadanlıq adına sahib deyil.

İcarə müddəti ərzində maliyyə şirkəti aktivin qanuni sahibi hesab olunur.

Şirkətlər üçün əhəmiyyəti

Lizinq biznesdə vacib bir anlayışdır. Startuplar və ya kiçik müəssisələr tez-tez maliyyə lizinqi variantları axtarırlar.

Bunun səbəbi, mənbələrinin məhdud olması və bu şirkətlərin sahibləri əvvəldən bəri işi dəstəkləmək üçün bu qədər pul yatırmaq istəməmələridir. Bu səbəbdən lazım olduqda aktivləri icarəyə götürürlər.

Faiz əlavə olunsa da, aylıq ödəniş, kapital əşyaları almaq üçün nağd puldan istifadə etmək əvəzinə ən yaxşı seçimdir.

Bank maliyyələşdirməsi bir çox kiçik müəssisələr üçün əlçatmaz qaldığından, maliyyə lizinqi əlçatan, lakin yaxşı öyrənilməyən bir alternativdir.

Nağd pul axını problemi üzündən uğursuz olan bir çox şirkət var. Bu müəssisələrin bəziləri hətta gəlirli ola bilər, lakin nağdları inventar və ya debitor borclarına bağlanır. Maliyyə lizinqi, daha çox likvidliyə imkan verən alternativ bir kredit xəttidir.

İcarəçinin bahalı bir məhsul almasına və ya bir müddət ərzində işi kapitallaşdırmasına imkan verir, beləliklə öndən xeyli miqdarda nağd pul tapmaq ehtiyacını azaldır.

Maliyyə icarəsinin xüsusiyyətləri

Maliyyə icarəsi, əsas xüsusiyyətləri:

– Müştəri və ya borc alan kirayəçi kompüter, vasitə, proqram təminatı və s. Kimi bir aktiv seçəcəkdir.

– Maliyyə şirkəti olan icarəyə verən həmin aktivi alacaq.

– İcarəçinin icarə müqaviləsi zamanı həmin əmlakdan istifadə etmək hüququ olacaqdır.

– İcarəçi, həmin varlığın istifadəsi üçün bir sıra icarə və ya haqq ödəyəcəkdir.

– İcarənin ilkin dövrü ərzində icarəyə verən tərəfindən toplanan icarə kirayəsi, əmlakın dəyərinin böyük bir hissəsini və ya hamısını, üstəlik icarəçinin ödədiyi kirayə faizlərini geri götürmək üçün kifayət edəcəkdir.

– İkinci dövr üçün icarə kirayəsi xeyli aşağıdır. Bu, tez-tez bibər qarğıdalı kirayəsi olaraq bilinir.

– İcarəçinin əmlaka sahiblik etmək imkanı var. Məsələn, son icarə haqqını ticarət opsionunun alış qiymətinə ödəyərkən.

– İcarəyə verən, icarəyə götürülmüş aktivlərin istifadəsindən əldə edilən riskləri və faydaları öz üzərinə götürmür.

– Bu növ icarə ləğv edilə bilməz. Kirayəçinin investisiyası sığortalanır.

Mühasibat uçotuna təsir

Maliyyə icarəsi alış müqavilələri ilə oxşar maliyyə xüsusiyyətlərinə malikdir, çünki adi nəticə icarəçinin icarə sonunda aktivin sahibi olmasıdır,

Bununla birlikdə, fərqli mühasibat müalicələri və vergi təsirləri var. Bir varlığı almaq əvəzinə icarəyə götürməklə, icarəçi üçün vergi güzəştləri ola bilər. Bu, maliyyə icarəsi almaq üçün böyük bir motivasiya ola bilər.

Kapitallaşdırıldıqda, maliyyə icarəsi balansdakı borcların yanında aktivlərin də artmasına səbəb olur. Nəticədə dövriyyə kapitalı azalır, lakin borc-kapital nisbətinin artması ilə əlavə təsir qüvvəsi yaranır.

Nağd pul hərəkəti hesabatında, icarə ödənişlərinin bir hissəsi əməliyyat pul vəsaitlərinin hərəkəti və bir hissəsi maliyyə nağd hərəkəti daxilində göstərilir, çünki maliyyə icarəsi xərcləri kapital xərcləri ilə faizlər arasında bölüşdürülür. kredit və ya istiqraz.

Növlər

Kapital və ya maliyyə icarəsi

Ləğv edilə bilməyən uzunmüddətli bir razılaşmadır. İcarəçinin vəzifəsi razılaşdırılmış müddət bitənədək icarə kirayəsini ödəməkdir. İcarə müddəti ümumiyyətlə şirkətdəki aktivin istismar müddətinə uyğun gəlir.

Bu, icarəçinin icarəyə götürdüyü əşyanı balansında varlıq kimi qeyd etməsi və icarə ödənişlərinin cari dəyərini borc kimi qeyd etməsi lazım olan uzunmüddətli icarədir.

Əlavə olaraq, icarəyə verən icarəni satış kimi öz balansında qeyd etməlidir. Kapital icarəsi bir neçə il davam edə bilər və ləğv edilə bilməz. Vergi məqsədləri üçün satış kimi qiymətləndirilir.

Əməliyyat icarəsi

Əməliyyat icarə müddəti qısadır və əvvəlcədən xəbərdar edilməklə, icarəçinin seçimi ilə ləğv edilə bilər.

Bu səbəbdən əməliyyat icarəsinə “açıq müddəti icarə müqaviləsi” də deyilir. İcarə müddəti aktivin iqtisadi ömründən daha qısadır. Nəticə etibarilə, icarəyə verən ilkin icarə müddəti ərzində investisiyalarını geri qaytarmır.

Əməliyyat icarəsinin bəzi nümunələri kopyalama maşınlarının, kompüter avadanlığının, avtomobillərin və s. İcarəyə verilməsidir.

Yüksək texnoloji avadanlıqların mümkün köhnəlməsini bilən bir şirkət heç bir avadanlıq almaq istəməyə bilər. Bunun əvəzinə, potensial köhnəlmə riskini qarşısını almaq üçün əməliyyat icarəsini seçməyi üstün tutacaqsınız.

Satış və icarə

Bu maliyyə icarəsinin bir hissəsidir. Bu icarə növündə bir şirkət bir varlığı başqa bir tərəfə satır, o da öz növbəsində şirkətə icarəyə verir.

Aktiv ümumiyyətlə bazar dəyəri ilə satılır. Buna görə şirkət bir tərəfdən satış qiymətini nağd şəkildə alır, digər tərəfdən satılan varlığın iqtisadi istifadəsini alır.

Şirkət ev sahibinə vaxtaşırı kirayə haqqı ödəmək məcburiyyətindədir. Satış və icarə müqaviləsi həm icarəyə verən, həm də icarəçi üçün faydalıdır.

Birincisi amortizasiya səbəbindən vergi güzəştləri əldə edərkən, ikincisi likvidlik vəziyyətini yaxşılaşdıran dərhal bir pul axını var.

Əslində, belə bir tənzimləmə qısa müddətli likvidlik böhranı ilə üzləşən şirkətlər arasında populyardır. Lakin, bu razılaşmaya əsasən, varlıqlar fiziki olaraq dəyişdirilmir, əksinə hər şey yalnız qeydlərdə olur. Kağız əməliyyatından başqa bir şey deyil.

Kaldıraçlı icarə

Son illərdə çox populyarlaşan xüsusi bir lizinq formasıdır. Təyyarələr, neft qazma qurğuları və dəmir yolu avadanlığı kimi yüksək dəyərli maliyyələrin maliyyələşdirilməsində populyardır.

Yuxarıda göstərilən üç növ lizinqdən fərqli olaraq, bu halda üç tərəf iştirak edir: icarəçi, ev sahibi və borc verən.

Kaldıraçlı lizinq, lizinq verənin icarəyə götürülmüş əmlakın maya dəyərinin bir hissəsini (məsələn,% 25) təmin etdiyi və üçüncü tərəf borc verənin maliyyələşdirmənin qalan hissəsini təmin etdiyi bir lizinq razılaşması olaraq təyin edilə bilər.

Aktivin sahibi olan icarəyə verən, aktivlə əlaqəli amortizasiya ehtiyatına sahibdir.

Maliyyə icarə müqaviləsi

Bu, bir əmlakın sahibi olan icarəyə verən şəxsin dövri ödənişlər əvəzinə müəyyən bir müddət ərzində aktivdən istifadə etməsinə icazə verdiyi müqavilə razılaşmasıdır.

İcarə obyekti nəqliyyat vasitələri, maşınlar və ya hər hansı digər varlıq ola bilər. İcarə verən və icarəçi icarə şərtləri barədə razılığa gəldikdə, icarəçi avadanlıqdan istifadə etmək hüququ əldə edir. Bunun müqabilində icarə müddəti üçün dövri ödənişlər edəcəksiniz.

Bununla birlikdə, kirayəçi əmlaka sahibliyini saxlayır və icarəçi müqavilənin şərtlərini pozduqda və ya avadanlıqdan istifadə edərək qanunsuz fəaliyyət göstərdiyi təqdirdə avadanlıq icarəsini ləğv etmək hüququna malikdir.

Faydaları

– Ödənişlərin məbləğini və dövriliyini təyin edin.

– Əvvəlcədən minimum xərc.

– İcarə ümumiyyətlə şirkət vergilərindən çıxılır.

– İcarə müddətinin sonunda aktivin istifadəsinə davam etmə potensialı.

– Əsas bank müqavilələrini təsir edə bilməyən əlavə maliyyə xətti.

Aktivin saxlanmasına görə məsuliyyət

Aktiv bir maliyyə icarəsinə sahib olduğu halda, icarəçi, aktivin saxlanılması və tələb oluna biləcək bütün xidmətlər üçün cavabdeh olacaqdır. Ayrı bir texniki xidmət müqaviləsi bağlamaq mümkündür.

Sözügedən varlıq üçün icarə müddəti ərzində yarana biləcək bütün zərərləri əhatə edən bir sığorta polisinin olduğuna əmin olmaq vacibdir.

Müqavilənin sonu

Maliyyə icarəsi bitdikdən sonra icarəni uzatmaq və ya aktivi maliyyə şirkətinə qaytarmaq imkanı verilə bilər. Bu, müqavilənin şərtlərindən asılı olacaq.

Əksər hallarda, icarə müddətinin sonunda müqaviləni ikinci bir dövrə qədər uzatma seçiminizin olduğunu görəcəksiniz.

Bu, kirayə verənlə kirayəçinin razılaşdığı və ya aktiv satıldıqda bitən müddətsiz davam edə bilər.

İkincil icarə ilkin kirayədən xeyli aşağı ola bilər və ya icarə eyni kirayə ilə ay-ay davam edə bilər.

Uzatma tələb olunmazsa, aktiv normalda satacaq olan maliyyə şirkətinə qaytarılacaqdır.

Əməliyyat icarəsi ilə fərqlər

Məna

Maliyyə icarəsi, kirayəçinin, kirayəyə götürənin, ümumiyyətlə uzun müddət ərzində dövri ödənişlərin əvəzinə bir aktiv istifadə etməsinə icazə verdiyi ticarət müqaviləsidir. Buna görə də uzun müddətli bir anlayışdır.

Əməliyyat icarəsi, icarəyə götürənin qısa müddətə dövri ödəmələr əvəzinə icarəçinin bir aktivdən istifadə etməsinə icazə verdiyi ticarət müqaviləsidir. Buna görə qısa müddətli bir anlayışdır.

Köçürmə qabiliyyəti

Maliyyə icarəsində, əmlaka dair bütün risklər və mükafatlar icarəyə verilir.

Bu, icarəçinin aktivi almağa bənzər bir vəziyyətdə olduğu deməkdir.

Kirayə verən əmlaka sahibliyini qoruyur, lakin icarəçi aktivin müstəsna istifadəsini əldə edir.

Maliyyə icarəsindən fərqli olaraq, əməliyyat icarəsi mülkiyyət risklərini və mükafatlarını icarəçiyə ötürmür.

Müqavilənin mahiyyəti

Maliyyə icarəsi kredit müqaviləsi / müqaviləsi adlanır. Əməliyyat icarəsi müqaviləsi kirayə müqaviləsi / müqavilə adlanır.

Müqavilə hər iki tərəf tərəfindən imzalanandan sonra maliyyə icarəsi ümumiyyətlə ləğv edilə bilməz. Əməliyyat icarəsi ilə, iki tərəf arasında razılaşma imzalanandan sonra belə, ilkin müddət ərzində ləğv edilə bilər.

Baxım

Maliyyə lizinqi halında, lizinq alanın əmlaka qulluq və qorumaq məsuliyyət daşıyır. Əməliyyat icarəsi ilə, icarəyə verən, aktivi qoruyan və saxlayan şəxsdir.

Köhnəlmə riski

Maliyyə lizinqi üçün bu risk icarəçinin üzərinə düşür. Əməliyyat icarəsi üçün bu risk icarəyə verənə düşür.

Mühasibat uçotu

Maliyyə icarəsi mühasibat sistemində qeyd edilməli olan icarədir.

Digər tərəfdən, əməliyyat icarəsi heç bir mühasibat sistemində qeyd olunmasına ehtiyac olmayan bir anlayışdır. Bu səbəbdən əməliyyat icarəsinə “balansdan kənar” da deyilir.

Vergi üstünlüyü

Maliyyə icarəsi kirayəçiyə amortizasiya və maliyyə xərcləri kimi aktiv xərcləri üçün vergi endirimini təklif edir.

Əməliyyat icarəsi yalnız icarə ödənişləri üçün vergi endirimini təklif edir.

Satınalma seçimi

Maliyyə lizinqində, lizinq alana müqavilə müddətinin sonunda aktivi almaq imkanı verilir. Əməliyyat icarəsində kirayəçiyə belə bir təklif verilmir.

Maliyyə icarəsi nümunəsi

C şirkəti velosiped istehsalına həsr olunmuşdur.L-dən bəzi xüsusi istehsal avadanlıqlarını icarəyə götürdü.

Avadanlıqların istismar müddəti 6 il, icarə müddəti isə beş ildir. Avadanlıqların ədalətli dəyəri 20 milyon dollar və C şirkəti tərəfindən həyata keçirilən minimum icarə ödənişlərinin bugünkü dəyəri 15 milyon dollardır.

Avadanlıqlar xüsusi olaraq C Şirkətinin əməliyyatları üçün nəzərdə tutulmuşdur və icarədə C şirkətinin icarəni daha aşağı dərəcələrlə uzatmasına və ya beş ilin sonunda bu avadanlıqları 1 milyon dollara almasına imkan verən bir müddəa var.

İcarə müddətinin sonunda avadanlıqların ədalətli dəyərinin 4 milyon dollar olacağı gözlənilir. Bu, mütləq aşağıdakılarla göstərildiyi kimi bir maliyyə icarəsidir:

– İcarə müddəti avadanlıqların istismar müddətinin 70% -dən çoxdur;

– İcarə təklifi satın alma seçimini ehtiva edir.

– Avadanlıq fərdiləşdirilib və üçüncü tərəflər tərəfindən əhəmiyyətli dəyişikliklər edilmədən istifadə edilə bilməz.

İstinadlar

1. Wikipedia, pulsuz ensiklopediya (2018). Maliyyə icarəsi. En.wikipedia.org saytından götürülmüşdür.
2. Maxxia (2018). Maliyyə icarəsi ilə əməliyyat icarəsi arasındakı fərqi necə izah etmək olar. Alınan: maxxia.co.uk.
3. Wall Street Mojo (2018). Maliyyə icarəsi və əməliyyat icarəsi. Buradan götürülmüşdür: wallstreetmojo.com.
4. Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Aləti (2018). Maliyyə icarəsi. Buradan götürülmüşdür: readyratios.com.
5. DK Sinha (2018). Maliyyə icarəsi: 4 lizinq maliyyələşdirməsi – izah olunur! Məqalə kitabxananız. Buradan götürülmüşdür: yourarticlelibrary.com.
6. Mühasibat izahı (2018). Maliyyə icarəsi. Buradan götürülmüşdür: mühasibat uçotu.
7. Maxxia (2018). Maliyyə icarəsi izah edildi. Alınan: maxxia.co.uk.
8. CFI (2018). Avadanlıq icarəsi müqaviləsi nədir? Buradan götürülmüşdür: Corporatefinanceinstitute.com.

Maliyyə bazarlarının əsas növləri. beynəlxalq maliyyə bazarlarında növləri

həyata Area maliyyə aktivləri bu vətəndaşlar, biznes, sənaye və əraziləri arasında kapitalın sərbəst hərəkətinin mexanizmi, çünki iqtisadi münasibətlər bu aktivlərin alıcılar və satıcılar arasında inşa edilir ki, onun rolu hər zaman artır maliyyə bazarının edir. və maliyyə bazarlarının növləri bu məqalədə müalicə olunacaq.

müəyyən

Specialists indiyədək maliyyə bazarlarının strukturu müzakirə və tam bu fenomen müəyyən xarakterizə etmək üçün cəhd var. strukturu şübhə Xüsusilə bir çox. Markets belə fəaliyyət və formaları görə, müəyyən maliyyə alətləri, təşkilati məsələlər komponentləri istifadə üçün təcili əməliyyatlar, regional prinsip əsasında bərpa. 2010-cu ildən Rusiyanın maliyyə bazarlarının növləri istifadə alətləri ilə əlaqədar dəyişir və onlar qiymətli kağızlar bazarları, pensiya və sığorta məhsulları, pul və törəmələri bölünür.

Birja əsas maliyyə alətləri qanun, investisiya səhmlər, ipoteka sertifikatlar, emitentin variantları, istiqrazlar, səhmlər, özəlləşdirmə qiymətli kağızlar və hesab dövlət istiqrazları. maliyyə bazarlarının digər növ fəaliyyət göstərən sığorta seqmentində, müqavilə sığortaçı və sığortalı ehtiyac yalnız edir. fyuçers, variantları və digər standart əlavə – – variantları, forvard və müddəti ilə bağlı digər əməliyyatlar bu bazarlarda istifadə olunur Derivatives, müqavilələr var. Pul bazarı belə kreditlər, depozitlər və digər borc öhdəlikləri kimi alətlər istifadə edir.

Funksiyaları və perspektivlər

təchizatı və maliyyə resurslarının tələb ətraflı məlumat, bu qiymətlərinin formalaşması maliyyə bazarlarının hər cür məlumat vermək funksiyaları. Burada hər ətraflı vacibdir və bu işin keyfiyyəti dünya iqtisadiyyatının inkişafı ilə insan fəaliyyətinin bu hissəsi dəyişdirilməsi, artım və təkamül asılıdır. Böyük rol bu funksiyaları qloballaşma və beynəlxalq maliyyə bazarının təşkilində oynamaq. proses çox tədricən, lakin, qlobal sərmayənin fəaliyyətinin nəticələrinə görə mühakimə, davamlı inkişaf edir.

Təsnifatı və maliyyə bazarlarında növləri tez-tez və geniş olduğunu qeyri tez təcil kapitallaşma sözün məəttəl əldə gündəlik dilində istifadə olunur. anlayışı əsasən ümumiləşdirilmiş, ancaq bütün sistem tərtib mütəxəssislər üçün çoxsaylı müstəqil anlayışlar gizlədir arxasında hər element olan bir sıra meyarlara görə təsnif edilir. təsnifatı və maliyyə bazarlarının növ klassik versiyası yalnız belə kiçik kapital dövriyyəsi kimi, hər evdar, həm də xidmət eşitmə deyil, müəyyən bilik tələb edir.

General təsnifat

İlk növbədə, bu, təsnifat bölgüsü meyarlarını anlamaq lazımdır. maliyyə bazarının hər sub öz anlayışı var və maliyyə bazarlarının növləri tam fərqli bir funksiyası üçün planlaşdırırıq. ən mühüm meyarlar aşağıdakı bölmə var.

1. Aktiv və onların müalicə şərtləri: aktiv ibtidai və ya orta maliyyə bazarının.

Təşkilatın dərəcəsi 2. zəif təşkil və yaxşı təşkil OTC ayırmaq kapital bazarlarında.

3. Əməliyyatlar və onların icrası aktuallığını: seçilmiş spot və ya fyuçers bazarları.

sığorta istifadə edilə bilər və ya valyuta 4. aktiv və onların növləri Zənglər bazar, kredit bazar qiymətli kağızlar və ya qiymətli metallar.

beynəlxalq və milli, regional və yerli maliyyə bazarlarının yayılması sahəsində 5. müxtəlif səviyyələrdə var.

6. konsepsiyası və maliyyə bazarları, aktivləri var olan bir dövr növlərini müəyyən əsas meyar. Bu uzun müddətli kapital bazarı, və ya sadəcə pul ola bilər.

İbtidai və orta

İbtidai maliyyə bazarının bu ad səbəb onların müştərilərin ilk olduğu, ilk dəfə satılan maliyyə aktivləri üçün mövcuddur. Satış və alış əvvəl və ya müvafiq aktivlərin və ya məsələ azad edilir. Maliyyə bazarları, onların xarakteri və doğru və ən məqsədəuyğun şəkildə yardım pul vəsaitlərinin hərəkəti və qiymətli kağızların növləri. İnvestisiya Dilerlər (underwriters) bu maliyyə obyektlərin yerləşdirilməsi üçün cavabdeh olan ilkin bazarda, üzərində işləyirik.

Onlar, əlbəttə, bir reimbursable əsasında son etmək, ya bütün və ya verilib qiymətli kağızların həcmi əhəmiyyətli bir qisimini, sonra xarici müştərilərə satılır almaq və. (Başqa qiymətli kağızların və ya şəklində) Əlavə maliyyə aktivləri asılı olmayaraq əməliyyat tərəf obyekt,, təkrar bazarda artıq iştirak sonrakı əməliyyatlar ola bilər. İbtidai Market pul vəsaitlərinin hərəkəti onun funksiyaları dövriyyədə imkan verir. maliyyə bazarlarının növləri paytaxtı uzun və keyfiyyətli hərəkət nəzərdə tutur. belə likvidlik və ya risk alma kimi maliyyə alətlərinin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətləri var müəyyən edilir ki, çünki orta bazar tamamilə imtina var. Bu maliyyə bazarlarının əsas növləri var.

birja tarixi

Securities bir neçə əsr əvvəl onun fırlanma başladı. Daha on beşinci əsr ictimai qiymətli kağızlar bazarlarının yaradılması ilə xarakterizə olunur. vəsaitlərin kəsiri əhatə etmək, müxtəlif ölkələrdə istehsal və ölkə daxilində və hətta öz qiymətli kağızlarının hüdudlarından kənarda yalnız yerləşdirmək başlayıb. Belə ki, 1556-ci ildə bu bazar Antwerp açıldı. Lakin XVI əsrdə artıq beynəlxalq (Club Brugge), o cümlədən fəaliyyət göstərən birjalar bir sıra idi. mübadilə əməliyyatları texnika təkmilləşdirilmiş, əcnəbilərin xüsusi diqqət verir.

məzənnə birja hesabat: Belə ki, yeni anlayışlar var. Lakin beynəlxalq maliyyə bazarlarında növləri hələ formalaşmayıb. satılan qiymətli kağızların bu mübadiləsi siyahı dəyəri nəşr müstəqil xüsusi təşkilat kimi birja mövcudluğu başlanğıcı idi. XVII əsr birja ticarət mərkəzi polad Hollandiya, olduğu, daxili borc ilə yanaşı, Britaniya qiymətli kağızlar iştirak edib.

olmaq

East India Company bununla növ və maliyyə bazarlarının formalaşması təsir mənfəət iştirak etmək üçün abunə elan zaman, Amsterdam fond birjasında – Qeyri-dövlət fəaliyyət eyni zamanda gəldi. ixrac və Hindistana aid demək olar ki, bütün resursları satılan üç yüz il bu səhmdarlar ticarət şirkətinin köməyi ilə. Amsterdam beləliklə ilk spekulyativ fond bazarında təşkil aparılmır pul üçündür ticarət səhmlərin, həm də irəli əməliyyatlarının aparılması, bir vasitəçi kimi, müvafiq olaraq, zənginləşdirmişdir. XVIII əsrdə İngiltərə birja və birjadankənar bazarın açılması ilə yanaşı, bu küçə adlanan təşəbbüsü ələ. London broker qəhvə mağazaları və sağ səki haqqında bəhs etdi.

Növləri, o günlərdə maliyyə bazarlarında strukturu olduqca nasaz idi. Fransada bu fərqli bir az edildi. Parisdə XVIII əsrin sonunda əməliyyatlar yalnız rəsmi broker həyata keçirilir veksellər bazarı açıldı. Uzun müddət, hətta qiymətləri açıq elan deyil və fond birjasında ticarət proseduru ictimai bilmirdim. Exchange qiymətli kağızların bütün hərəkətləri nəzarət hökuməti nəzarət etdi. Zamanla, bazarlarda hər yerdə artıq idi, və onlar xüsusi maliyyə və birja kimi açıq yönlü var.

Exchange və OTC bazarlarında: fərqlər

ən inkişaf etmiş ölkələrdə valyuta ticarət istiqamətləri oxşar idi: birincisi, bələdiyyə istiqrazları, dövlət, dəmir yolu şirkətlərinin ticarət var idi səhmlərin bir matah idi. Lakin XIX əsrdə, səhmdar forması üstünlük təşkil etməyə başladı. yeni texnologiyalar var XX əsr, Fond Birjaları miqdarı, həm də ticarət keyfiyyəti nəinki verdi. Bunun ortasında kompüter edildi əsası olan mütəşəkkil OTC bazar var idi. maliyyə bazarında onların fəaliyyəti, o cümlədən, lakin valyuta-satılan və bir-birindən OTC hələ kökündən fərqli.

Bu qurumların hər birinin funksiyası hesab və bütün fərqlər və oxşarlıqlar müəyyən etmək üçün müqayisəli təsviri aparmaq lazımdır. Exchange bazar, OTC fərqli olaraq, siyahısı və tələb və yüksək konsentrasiya var. Burada ticarət və yazılan tamamilə bütün əməliyyatlar üçün çox ciddi qaydalar, risk səviyyəsi buna görə də belə yüksək deyil. Bundan əlavə, bütün iddiaçılar mütləq lisenziya olmalıdır. OTC orada sorma qaydaları heç bir ciddiliyi və iddiaçılar lisenziya əməliyyatların qeydiyyatı və buna görə də risk səviyyəsi çox yüksəkdir, aşağı qatılaşdırılmış tələb və təklif var, maliyyə bazarının heç bir siyahısı var. Bu təbiət, növləri və maliyyə bazarının funksiyaları.

Split səviyyəli, ixtisaslaşdırılmış, müddəti və spot bazarları

Təcili maliyyə bazarları nəticəyə və əməliyyatın icrasının arasında müəyyən bir zaman uzadılması ilə xarakterizə olunur, şərtləri adətən beş gün məhduddur. kapital və əmtəə variantları və fyuçers, əsas törəmə maliyyə alətləri arasında – ən tez-tez törəmələri var müalicə olunur. spot bazarında məşğul onu dərhal icrası daxildir. Növləri və maliyyə bazarının ixtisas və anlamaq üçün ən sadə daxildir. – sığorta və s valyuta bazarı ticarət valyuta, sığorta: Bu ixtisaslaşdırılmış bazar funksiyaları nə adı, müəyyəndir. Burada yalnız fond bazarı üstünlük təşkil edir: biz əməliyyatların ümumi həcmi nəzərə alsaq ölkə iqtisadiyyatı daha yüksək, qiymətli kağızlar bazarlarının nisbəti inkişaf edir.

a, qlobal, milli, regional və yerli növlərinin siyahısı qeyd edilmişdir – Çoxsəviyyəli maliyyə bazarları öz “xətt” var. Milli bazarlar kollektiv qlobal maliyyə bazarının təşkil edir. Hər bir milli qaçılmaz inzibati-ərazi bölgüsü diktəsi kimi, bütün regional ibarətdir. regional bütün yerli maliyyə bazarlarında inteqrasiya. Bu sadə. yerli bazar münasibətləri səviyyəsində digər xüsusi iş bir tərəfdən müəyyən qiymətli kağızlar ticarət, sığorta və bank institutları ilə əməliyyatlar və investorların bir çox yığılmış. Demək olar ki, bütün əsas iki, maliyyə bazarlarının növləri lakin hesab edir.

Pul bazarı və kapital bazarı

Bu maliyyə bazarının ən əhəmiyyətli növdür. nağd və nağdsız ödənişlər ilə bağlı edilə bilər pul narahatlıq hər şey ilə yanaşı, qısamüddətli maliyyə alətləri (qədər on iki ay vədə dövrü) istifadə edən bütün əməliyyatlar. kapital bazarının aktiv və uzunmüddətli maliyyə alətləri ilə əlaqədar, əməliyyatlar və ticarət əməliyyatları böyük bir sıra daxildir olduğu bir il ərzində vaxt. Bu kapital bazarları və pul arasında əsas fərq edir. müasir Daşınmaz kapital hələ öz əhəmiyyətini saxlayır, lakin bir neçə onilliklər qiymətli kağızların və pul şəklində maliyyə paytaxtı üstünlük təşkil edir. iqtisadiyyat beləliklə bir-biri ilə birləşməsi olmayan real və maliyyə paytaxtı kimi iki sektorlar arada. maliyyə sektoru ciddi maliyyə kapitalı və xidmətləri əsaslanır, eyni qaydada və real kapitalın əsasında real sektorun edir mal istehsal və qeyri-maliyyə xidmətləri satır.

Kapital bazarları maliyyə aktivləri satmaq seqmentləri var, onun strukturu olduqca şaxəli və kredit və valyuta bazarlarında ibarətdir bazarları, sığorta xidmətləri və promosyonlar törəmələri. Yeri gəlmişkən, kredit inteqrasiya birja bu fond bazarının bir hissəsini təşkil edir. kapital bazarının əsas seqmentlərinin müvafiq əməliyyatların böyük bir sıra ilə xarakterizə olunur. Bu əməliyyat valyuta, törəmələri, sığorta xidmətləri, bank kreditləri, istiqrazlar və dövlət qiymətli kağızlar və fond bazarında bütün əməliyyatlar. müəyyən bir zamanda onlar qiymətli kağızlar bazarının (fond) satmaq üçün çox faydalı ola bilər, çünki Səhmlər və istiqrazlar, investisiya ən məşhur vasitədir.

Beynəlxalq valyuta bazarı

belə bank və qeyri-bank müəssisələrinə, şirkətlər, fiziki və – valyuta bazarında münasibətlər subyektləri arasında yaradılmışdır. beynəlxalq valyuta bazarının obyekti pul və xarici valyutada ifadə hər hansı bir pul tələblər var. Əvvəllər valyuta yalnız müəyyən birja bazarlarında ticarət və onlar off-mübadilə əlaqələr inkişaf etməyə başladı qədər qədər davam etdi. Valyuta ticarət olmaq amillər bir sıra iştirak etdi: beynəlxalq pul sistemi, maliyyə tənzimlənməsi, ticarət liberallaşması, yeni texnologiyaların inkişafı, nəzəri və praktiki iqtisadiyyat yeniliklər dəyişikliklər.

Onlar fərdi valyuta və istifadə fərdi bazar alətləri satmaq – Şərti, beynəlxalq valyuta bazarı iki hissəyə bölünür. İştirakçılar həmçinin işğal əsasında bir neçə kateqoriyalara bölünür.

beynəlxalq əməliyyatların transfer 1. həyata keçirilməsi.

səhmlər, istiqrazlar və kimi investisiyaları – 2. Dərhal birbaşa kapital investisiya.

3. Daim pul bazarının iş və qısamüddətli əməliyyatlar üzrə fəaliyyət göstərir.

beynəlxalq valyuta bazarının əsas üstünlüyü bütün əməliyyatların əsas çəkisi (doxsan faizi) birjadankənar bazarda payına ilə, onun maksimum likvidlik edir. Members – kiçik və böyük banklar, diler, investisiya şirkətləri, müxtəlif fondları, müxtəlif ölkələrin və brokerləri mərkəzi banklar. beynəlxalq valyuta bazarı fərqli xüsusiyyətləri valyuta bazarları və onların beynəlxalq əməliyyat davam, fast-öğreten təcili hissəsində, texnologiya birləşməsi və valyuta əməliyyatlarının təkmilləşdirilməsi, həcmi və risk sığorta sürətli artım müxtəlif dövlətlərin artım adlandırmaq olar.

beynəlxalq birja

əsas fəaliyyət qiymətli kağızlar və onlar iştirak etdiyi alqı-satqı əməliyyatları məsələsi ilə bağlı kapital bazarının, bu element. dünya valyutalarına bir sıra ifadə stockbroking bir sıra geniş ticarət həyata keçirilir. inkişafı keçir formalaşması inteqrasiya prosesləri, bank və birja fəaliyyəti müxtəlif ölkələrdə milli valyutaların fəal istifadə və valyuta məzənnələri kifayət sabitlik təşkili.

beynəlxalq birja texnologiya və iqtisadi sahələrdə səviyyəsində birbaşa asılıdır iqtisadiyyatları keyfiyyətli parametrləri, eləcə də sabit hüquqi bazanın və bir çox digər keyfiyyətləri tələb edir. investisiya səviyyəli maliyyə bazarları ilə bağlı necə səmərəli haqqında qanunların sistemi asılı olacaq və aktiv da əhəmiyyətli biznesmen aparılır olan qaydaları, həm də yerli və xarici investorların mülkiyyət hüquqlarının dövlət müdafiəsi mövcudluğu var.