Mashinaning tarkibiy qismlari va ularning vazifalari

Shakl, rang va to’qima mashinaning elementlari deb hisoblanmasa ham, ular uning muhim qismidir, chunki u amaliy va dizayn interfeysini taklif etadi.

Məişət tikiş maşınının quruluşu

Tikiş maşınları iki cür olur: sənaye və məişət tipli.
Məişət tikiş maşınları əl, ayaq və elektrik ötürücülü olurlar.
Məişət tikiş maşınları quruluşlarına, texniki imkanlarına və xarici görünüşlərinə görə müxtəlifdir. Amma buna baxmayaraq, onların quruluşunda, təmir və istismar qaydalarında bənzərliklər çoxdur.
Məişət tikiş maşınları parçanın kənarlarını kəsib düzəltmək, ilmələri və detalları ilməkləmək, dekorativ tikişləri yerinə yetirmək və həmçinin naxışvurma və gözəmə üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Tikiş maşınını müxtəlif ötürücülərin köməyi ilə hərəkətə gətirmək olar.
Tikiş maşını ötürücülərinin növləri
Bütün müasir məişət tikiş maşınları elektrik ötürücüləri ilə təchiz edilmişdir.
Ötürücü maşının işlək hissəsini hərəkətə gətirən qurğudur.

Elektrik ötürücüsü iki əsas hissədən ibarətdir:
1. Elektrik mühərrikindən
2. Pedaldan .

Elektrik mühərriki tikiş maşınına bərkidilir. Pedal döşəmədə, rahat yerdə qurulur. Ayaqla pedalı sıxıb, elektrik ötürücüsünü işə salırlar. Maşın tikişlərinin salınma sürəti pedalın sıxılma qüvvəsindən asılıdır: pedala təzyiq nə qədər güclüdürsə, sürət də bir o qədər çox olur. Pedalı buraxdıqda, o ilkin vəziyyətə qayıdır və fırlanma sürəti maşın tam dayanana qədər azalır.

Maşında tikiş işlərinə başlamazdan əvvəl təhlükəsiz iş qaydaları ilə tanış olmaq, sonra isə tikiş maşınını işə hazırlamaq lazımdır.
TİKİŞ MAŞININDA TƏHLÜKƏSİZ İŞ QAYDALARI
1. İşdə təhlükələr:
• Barmaqların iynə ilə zədələnməsi;
• Geyimin hissələrinin və ya saçların tikiş maşınının fırlanan hissələrinə ilişməsi;
• Elektrik cərəyanı ilə zədələnmə.
2. İşə başlamazdan əvvəl nə etmək lazımdır:
• Maşının sazlığını yoxlamaq;
• Məmulatın detallarını birləşdirməmişdən əvvəl hissələrin arasında əl iynəsinin və ya sancaqların olub-olmamasını yoxlamaq.
3. İş zamanı nəyi etmək olmaz:
• Maşın işləyərkən yuxarı sapı saplamaq, makara qapağını quraşdırmaq;
• Maşının fırlanan hissələrinin yanında qayçı və digər alətləri qoymaq;
• Maşın işləyərkən qayçını, məmulatı və ya detalları kiməsə ötürmək.
4. İşi bitirdikdən sonra nə etmək lazımdır:
• Maşını söndürmək;
• İş yerini yığışdırmaq.

Tikiş işlərinin yerinə yetirilməsi üçün iş yeri — üzərində tikiş maşını quraşdırılmış və lazım olan alətlər, tərtibatlar və tikiş məmulatının detalları qoyulmuş masadır.

Tikiş maşınında işləyərkən düzgün oturuş çox vacibdir.
Düz oturub, gövdə və başı bir az qabağa əymək lazımdır.
Emal edilən əşyadan gözlərə qədər olan məsafə 30-40 sm olmalıdır. Maşının hərəkətdə olan hissələrinə çox yaxın əyilmək olmaz.

Tikiş maşınında iş zamanı iş yeri yaxşı işıqlandırılmalıdır. Masanın üzərində yalnız verilmiş texnoloji əməliyyat üçün lazım olan alətlər, tərtibatlar və emal edilən detallar olmalıdır. İşi bitirdikdən sonra iş yerini yığışdırmaq lazımdır.

Mashinaning tarkibiy qismlari va ularning vazifalari

The mashinaning umumiy qismlari Ular quvvat manbai, vosita, mexanizm, ramka, tartibga solish va boshqarish tizimi va xavfsizlik komponentlari.

Ular ko’pchilik mashinalarda qurilish bloklari sifatida ishlatiladigan asosiy va standartlashtirilgan mexanik qismlar bo’lib, ular umumiy o’lchamlarga ega va ketma-ket ishlab chiqariladi.

Mashinalar uch turdagi elementlardan iborat: tarkibiy qismlar, harakatni boshqarish mexanizmlari va boshqaruv qismlarining o’zi.

Shakl, rang va to’qima mashinaning elementlari deb hisoblanmasa ham, ular uning muhim qismidir, chunki u amaliy va dizayn interfeysini taklif etadi.

Mashina nima?

Bu energiyani o’zgartirishga, tartibga solishga, yo’naltirishga yoki shunchaki foyda olishga imkon beradigan yig’ilgan sobit va harakatlanuvchi elementlarning to’plamidir. Mashinalar operator tomonidan boshqarilganda vazifalar va funktsiyalarni avtonom yoki avtomatik ravishda bajaradi.

Mashina deyarli barchasi uchun bir qator oddiy va keng tarqalgan komponentlar yoki elementlardan iborat bo’lib, ular ishlashi va ular tomonidan inson tomonidan yaratilgan vazifalarni bajarishi uchun zarurdir.

Mashinaning umumiy qismlari

Mashina quyidagi asosiy elementlardan iborat:

Quvvat manbai

Bu mashinaning ishlashiga imkon beradigan energiya yoki yoqilg’ining asosiy shakli. Bu elektr energiyasi, neft, benzin, alkogol va boshqalar bo’lishi mumkin.

Dvigatel

Bu ma’lum bir ishni uni oziqlanadigan yoki yonish vazifasini bajaradigan energiya manbasini o’zgartirib amalga oshiradigan mexanizmdir.

Dvigatellarning o’zi energiyaning boshqa turlarini (kinetik, kimyoviy, elektr) mashinalarni mexanik energiyaga aylantiradi. Bu o’qda aylanish yoki pistonni qaytarish orqali mumkin.

Mexanik energiyani kinetik energiyaga aylantiradigan motorlar transformatorlar deyiladi. Kompressorlar va nasoslar ham ushbu toifaga kiradi.

Mexanizm yoki uzatish

Ushbu boshqa komponent mexanik elementlarning bir qatorini o’z ichiga oladi, ular birlashganda tizimni hosil qiladi, uning vazifasi vosita tomonidan ta’minlanadigan energiyani mashina bilan qidirilayotgan so’nggi harakatga yoki harakatga aylantirishdir.

Ushbu funktsiya quvvatni mashinaning bir yoki bir nechta elementlari o’rtasida uzatish orqali amalga oshiriladi. Mexanizm tezlik, kuch, traektoriya va energiyani ularning har birining boshqa turlariga o’zgartiradi.

Elementlar soniga ko’ra mexanizmlarni quyidagilarga bo’lish mumkin:

– Oddiy: ikkita bog’lanish elementiga ega bo’lganlar.

– Komplekslar: agar ular 2 dan ortiq bog’lanish elementlariga ega bo’lsa

Kadr

U dvigatel va mexanizmni qo’llab-quvvatlaydigan qattiq tuzilishni o’z ichiga oladi. Uning vazifasi mashinaning barcha elementlarini ulash yoki bog’lashni kafolatlashdir.

Xavfsizlik nuqtai nazaridan tokchani loyihalashda har xil jihatlarni hisobga olish kerak.

Birinchidan, mashinaning har bir tarkibiy qismi, so’ngra stress va deformatsiyani tahlil qilish, u erdan dizayn talablariga muvofiq eng yaxshi konstruktsiyani loyihalash.

Tartibga solish va boshqarish tizimi

Ular mashinaning ishlashi va kuchini tartibga solish, uni kerakli ish bilan bog’lash uchun ishlatiladigan boshqaruv komponentlari.

Bu kalitlar, tugmalar, ko’rsatkichlar, datchiklar, aktuatorlar va boshqaruvchilar

Xavfsizlik komponentlari

Ular mashinaning xavfsiz ishlashini ta’minlash uchun juda muhimdir. Ular bajarilayotgan ishlarga yordam bermasliklariga va operatorlarni himoya qilishga xizmat qilishlariga qaramay.

Ushbu komponentlar bugungi kunda majburiy sanoat va mehnat xavfsizligining bir qismidir. Uning davriy parvarishi uning to’g’ri ishlashini kafolatlash uchun juda muhimdir.

Adabiyotlar

1. Mashinaning tarkibiy qismlari. 2017 yil 18-dekabrda dc.engr.scu.edu-dan olingan
2. Mashina elementlari. Es.wikipedia.org saytiga murojaat qilgan
3. Robert L. Norton. Machine Design, (4th Edition), Prentice-Hall, 2010. google.com.ve saytiga murojaat qilgan
4. Mashinalarning dizayni va funktsiyasi. Funciondemaquinas.blogspot.com saytiga murojaat qilgan
5. Mashinaning tarkibiy qismlari. Goodtasks.com bilan maslahatlashdi
6. Sharma, CS; Purohit, Kamlesh (2004). Mashina elementlarini loyihalash. google.com.ve

Mashina detallari fanidan kurs loyihalarini bajarish bo`yicha o`quv-uslubiy qo`llanma

Ushbu o`quv-uslubiy qo`llanma «Mashina detallari» fanidan kurs loyiha topshiriklarini bajarish lozim bo`lgan bo`limlarini o`z ichiga olgan va teхnika oliy o`quv yurtlarining talabalari uchun mo`ljallangan. Unda yuritmaning turli meхanik uzatmalarini, qismlarini хisoblash va loyihalashga misollar keltirilgan. «Mashina detallari» fani buyicha kurs loyihasini bajarish talaba tomonidan ilk bor aniq misollar asosida, mustaqil ravishda bajarilgan muхandis-konstruktorlik ishi хisoblanadi. Shuning uchun mazkur qo`llanma talabalar uchun yozilishi ayni muddaodir. Mazkur o`quv-uslubiy qo`llanma Respublika oliy va o`rta maхsus ta`lim vazirligi tavsiyalari va ko`rsatmalari hamda ishchi dastur asosida sodda tilda yozilgan.

Ushbu o`quv-uslubiy qo`llanma «Mashina detallari» fanidan kurs loyiha topshiriklarini bajarish lozim bo`lgan bo`limlarini o`z ichiga olgan va teхnika oliy o`quv yurtlarining talabalari uchun mo`ljallangan. Unda yuritmaning turli meхanik uzatmalarini, qismlarini хisoblash va loyihalashga misollar keltirilgan. «Mashina detallari» fani buyicha kurs loyihasini bajarish talaba tomonidan ilk bor aniq misollar asosida, mustaqil ravishda bajarilgan muхandis-konstruktorlik ishi хisoblanadi. Shuning uchun mazkur qo`llanma talabalar uchun yozilishi ayni muddaodir. Mazkur o`quv-uslubiy qo`llanma Respublika oliy va o`rta maхsus ta`lim vazirligi tavsiyalari va ko`rsatmalari hamda ishchi dastur asosida sodda tilda yozilgan.