Azerice – Türkçe çeviri (v1.4 yeni)

Nasosun dalma dərinliyi (h

§ 8. NASOS İSTİSMARINDA YERÜSTÜ AVADANLIQ

müasir konstruksiyalı SQN tipli kipgəcdən istifadə edilməyə başlanmışdır.

Mancanaq dəzgahları

Mancanaq dəzgahı elektrik mühərrikinin fırlanma hərəkətini

yırğalanma hərəkətinə çevirərək ştanq kəməri vasitəsilə plunjeri yuxarı və

aşağı hərəkət etdirir. Ümumiyyyətlə, dərinlik nasos qurğusunun parametrləri

bir-birindən çox asılıdır. Ona görə də nasosun işləmə rejiminin düzgün

qurulması üçün mancanaq dəzgahının uyğun parametrlərdə olub-olmadığını

bilmək mütləq lazımdır. 43-cü cədvəldə müasir mancanaq dəzgahlarının

texniki xüsusiyyətləri verilmişdir.

43-cü cədvəl

Mancanaq dəzkahlarının texniki xüsusiyyətləri

Dəzgahın başlığından asılan naksimal

Ştanq asılan nöqtənin gediş yolu, mm

Dəzgahın başlığının dəqiqədə

Reudktorun aparılan valına buraxılan

maksimal moment, kQ. m ilə

Dəzgahın mühərriklə ümumi çəkisi, m

Cədvəldə göstərilən dəzgahlardan başqa dərin və hasilatı çox olan

quyuları istismar etmək üçün gücləndirilmiş SKN10-4512 tipli dəzgahlar da

sınaqdan çıxarılmışdır. Bu dəzgahın gediş yolu 4500 mm qədər artırılmış və

gücünü artırmaq üçün iki reduktor qoyulmuşdur.

Bu dəzgah 3000 m dərinlikdən 43 mm nasosla gündə 30 m

maye qaldıra bilir.

Azərb.NMAŞİ tərəfindən hal-hazırda daha güclü dəzgah— SKN10-

6010 sınaqdan keçirilir. Bu dəzgah 32 mm nasosa 6000 mm gediş yolu

verməklə, 3800 m dərinlikdən 18 m

§ 9. DƏRİNLİK NASOS QUYULARINDA TEXNOLOJİ REJİMİN

Başqa üsullarla istismar edilən quyularda olduğu kimi dərinlik nasos

quyularının texnoloji rejimi də onun tədqiqat materiallarına əsasən

Bu kitabın II fəslində quyuların tədqiq edilmə üsulları və tədqiqat

nəticələrinin işlənməsi haqqında məlumat verilmişdir. İstismar üsulundan

asılı olaraq quyuların nümunə atqı üsulu ilə tədqiq edilmə texnikası bir-

Dərinlik nasos quyusu nümunə atqı üsulu ilə tədqiq edildikdə nasosun

gediş yolunu və yırğalanma sayını dəyişməklə geniş intervalda müxtəlif

istismar rejimləri yaradılır.

Quyunun hasilatını daha geniş intervalda dəyişdirmək üçün nasosun

diametrini və buraxılma dərinliyini də dəyişdirmək olar. Lakin bu əməliyyatı

aparmaq üçün quyunun dayandırılması və əlavə vaxt tələb olunur. Ona görə

də tədqiqat zamanı nasosun diametri və buraxılma dərinliyi nadir hallarda

Quyunun rejimini dəyişdirdikdə qərarlaşmış hərəkətin yaranması üçün

quyu eyni yaradılmış rejimdə bir neçə vaxt işləməlidir. Həmin vaxtı (II.5)

düsturu ilə tapmaq olar.

Quyudibi təzyiqini ölçmək üçün MQL tipli dərinlik manometrlərindən

istifadə edilir. Dib təzyiqi qazın neftdə doyma təzyiqindən çox olduqda

dərinlik manometri nasosun qəbulunda qoyulur. Əks halda, yəni quyu

gövdəsində ikifazalı maye olduqda dərinlik manometrini istismar

horizontuna qədər buraxmaq lazımdır.

Dərinlik manometri tədqiqat dövründə quyuda olur və bütün

rejimlərdə dib təzyiqini yazır. Dib təzyiqinin dərinlik manometri ilə

ölçülməsi daha dəqiqdir. Lakin tədqiqat qurtardıqdan sonra nasos boruları

əlavə olaraq qaldırılıb-endirilməməsi üçün manometri quyuda saxlamaq

lazım gəlir. Ona görə də xüsusi hallarda və başqa üsullarla dib təzyiqinin

təyin edilməsi mümkün olmadıqda (misal üçün yüksək qaz amili olan

quyularda) nasos quyularında dib təzyiqi dərinlik manometrləri ilə ölçülür.

Neft mədənlərində çox vaxt dib təzyiqinin əvəzinə dinamiki səviyyə ölçülür,

sonra isə dib təzyiqi hesablanır. Bu məqsədlə əsas olaraq exolotdan istifadə

edilir (II fəsil). Dərinlik nasos quyusunu tədqiq etdikdə quyu məhsulunun

(neft, su, qaz və qumun faizi) atqı parametrlərindən (gediş yolu, yırğalanma

sayı), quyudibi təzyiqindən və depressiyadan asılılığı və lay təzyiqi müəyyən

Texnoloji rejimi təyin etmək üçün əvvəlcə quyunun gündəlik hasilatı,

yaxud yol verilən dib təzyiqi müəyyən edilməlidir.

Quyunun gündəlik hasilatını yaxud dib təzyiqini müəyyən etmək üçün

geoloji-texniki şərtləri, iqtisadi amilləri nəzərə almaq lazımdır. Təzə istismar

olunan laylarda quyunun hasilatı yaxud dib təzyiqi işlənmə layihəsində

Quyunun məhsuldarlıq tənliyinə (II.67) əsasən gündəlik hasilat

verildikdə dib təzyiqini, dib təzyiqi verildikdə isə gündəlik hasilatı

Dib təzyiqini bilməklə nasosun buraxılma dərinliyini aşağıdakı düstur

ilə tapmaq olar:

—dinamik səviyyəyə qədər olan dərinlik (quyu ağzından);

—nasosun dinamik səviyyəyə görə dalma dərinliyidir.

Dib təzyiqi məlum olduqda dinamik səviyyəyə qədər olan dərinliyi

aşağıdakı düsturdan tapmaq olar:

burada H—quyunun dərinliyi;

-su-neft-qaz qarışığının orta xüsusi çəkisidir.

Nasosun dalma dərinliyi (h

) praktiki olaraq müəyyən edilir. Normal

şəraitdə işləyən quyularda h

=50 m, az məhsuldar dayaz quyularda h

20 m, çox qazlı quyularda isə h

=100—150 m götürülür.

Quyunun debitini və dib təzyiqini bildikdən sonra dərinlik nasos

qurğusunun düzgün atqı rejimini müəyyən etmək lazımdır.

Nasos qurğularının düzgün iş rejimi

Nasos qurğusunun düzgün iş rejimi, quyudan mayenin asanlıqla və az

xərclə çıxarılmasını təmin edən seçilmiş nasos qurğusu və onun

parametrlərindən çox asılıdır. Bu parametrlər quyunun debitindən, balansir

başlığına düşən yükdən, yırğalanma sayından, pardaxlanmış pistonqolunun

gediş yolundan və nasosun diametrindən ibarətdir. Göstərilən parametrlər də

bir neçə amillərdən: nasos ştanqları və borularının diametrindən, nasosun

buraxılma və dalma dərinliyindən, nasosdakı ara boşluğundan, silindrdəki

oymaqların sayından, mayenin xassələrindən və s-dən asılıdır. Bu amillərdən

ən əsası nasosun buraxılma dərinliyi və quyunun debitidir. Nasosun

buraxılma dərinliyinə görə vurma rejimi iki kateqoriyaya bölünür: 1)

buraxılma dərinliyi az olan nasos quyularında vurma rejimi; 2) buraxılma

dərinliyi böyük olan nasos quyularında vurma rejimi (1500 metrdən çox).

Hər iki kateqoriyaya daxil olan quyular az və çox debitli ola bilər.

Vurma rejimlərini araşdırdıqda az və çox debitli quyular ayrılıqda nəzərdən

Vurma rejimini seçərkən birinci növbədə balansir başlığına düşən

maksimal yükü müəyyən etmək lazım gəlir. Yuxarıda nasos ştanqlarından

bəhs edərkən bu yükdən və onun hesablanmasından danışılmışdı və aydın

olmuşdu ki, maksimal yükün miqdarı və onun dəyişmə amplitudu eyni dərin-

likdə işləyən nasosların, birinci növbədə, nasosun diametrindən, yırğalanma

sayından və gediş yolundan asılıdır.

Qeyd etmək lazımdır ki, vurma rejiminin dərinlik nasosunun işlənmə

müddətinə çox təsiri vardır. Müəyyən edilmişdir ki, nasosun işlənmə

müddətini uzatmaq üçün nasosun plunjerinin diametrinin və gediş yolunun

mümkün qədər çox, yırğalanma sayının isə az götürülməsi əlverişlidir. Eyni

zamanda onu da bilmək lazımdır ki, nasosun diametrinin və gediş yolunun

böyük olması mancanaq dəzgahının ən qiymətli hissəsi sayılan reduktorun

tez işdən çıxmasına səbəb ola bilər. Çünki bu amillər reduktorun fırlanma

momentini həddindən artıq artıra bilər. Buna görə də fırlanma momentinin

qiyməti texnika elmləri namizədi R.A.Ramazanovun düsturu ilə

ÇevirSözlük.com | Azerice – Türkçe cümle çeviri nedir?

Azerice dilinden Türkçe diline (google translate aracılığıyla) hızlı cümle ya da kelime çeviri yapmanıza yardımcı olan bir sözlük sistemidir. Dünya dilleri arasında yapılacak olan cümle ve kelime çevirilerinizi kolaylaştırır. ÇevirSözlük.com Dünya’da en yaygın olarak kullanılan bir çok dili içinde barındırmaktadır. Bu diller arasında herhangi bir ücret ödemeden ve sınırlama olmaksızın istediğiniz cümle ya da kelime çevirilerinizi hızlı bir şekilde yapmanız mümkündür.

Kullanım ve Gizlilik

Cevirsozluk.com aracılığıyla yapılan tüm çeviri verileri toplanmaktadır. Toplanan veriler herkese açık, anonim olarak paylaşılır. Dolayısıyla Çevir Sözlük kullanarak yapacağınız çevirilerde kişisel bilgi ve verilerinizin yer almaması gerektiğini hatırlatırız.

Cevirsozluk.com kullanıcılarının çevirilerinden oluşturulan içerikte argo, küfür vb. uygun olmayan öğeler bulunabilir. Oluşturulan çeviriler her yaş ve kesimden insanlar için uygun olamayabileceğinden dolayı, rahatsızlık duyulan hallerde siteminizin kullanılmamasını öneriyoruz. Kullanıcılarımızın çevirilerle eklediği içeriklerde telif hakkı ya da kişiliğe hakaret vb. öğeler bulunuyorsa site yönetimiyle iletişime geçilmesi halinde gerekli düzenlemeler yapılacaktır.

Dərinlik nasos qurğuları

5.3.1. Dərinlik nasos qurğusunun elektrik avadanlığı quyunun konduktoru və ya texniki kolonu vasitəsilə yerləbirləşdirilməlidir. Konduktor (texniki kolon) mancanaq dəzgahının gövdəsinə ən azı 2 polad keçirici ilə birləşdirilməlidir. Bu polad keçiricilər konduktorun (texniki kolonun) və mancanaq dəzgahının gövdəsinə müxtəlif yerlərdən qaynaqlanmalı və torpağa 0,5 m-dən az olmayan dərinliyə basdırılmalıdır (sancılmalıdır). Keçiricilərin en kəsiyi 48 mm 2 az olmamalıdır. Yerləbirləşdirici keçiricilərin birləşmələri baxış üçün əlverişli yerdə olmalıdır. Yerləbirləşdirici keçirici kimi dairəvi, zolaq, bucaqlı və digər profilli poladdan istifadə edilə bilər. Bu məqsədlər üçün polad burazların (kanatların) istifadəsinə yol verilmir. 5.3.2. Elektrik mühərrikinin mancanaq dəzgahının yerləbirləşdirilmiş gövdəsində quraşdırılmasından asılı olmayaraq onun gövdəsi yerləbirləşdirilməlidir. Elektrik mühərrikləri dönən kirşələrdə (salazka) quraşdırıldıqda en kəsiyi 35 mm 2 -dan az olmayan əyilgən polad naqillərlə yerləbirləşdirilməlidir. 5.3.3. Mancanaq dəzgahının elektrik intiqalına (ötürücüsünə) və işəsalma qurğusuna xidmət etmək üçün metal

və ya qeyri metal döşəməsi olmalıdır. Qeyri metal quraşdırılmalıdır. Döşəmə
olan məhəccərli ümumi meydança döşəmə metal əsas üzərində və ya metal əsas mancanaq

vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943 dəzgahının yerləbirləşdirilmiş gövdəsinə ən azı dörd yerdən qaynaq edilməlidir. 5.3.4. Işəsalma quruluşunun gövdəsi taxta dayaq üzərində quraşdırıldıqda, o, en kəsiyi 35 mm 2 -dan az olmayan polad naqil vasitəsilə metal döşəməyə etibarlı birləşdirilməli, metal dayaqda və ya konstruksiyada quraşdırıldıqda isə sonuncular (metal dayaq və ya konstruksiya) döşəməyə ən azı 2 yerdən qaynaq edilməlidir. Bu zaman gövdənin metal konstruksiya ilə etibarlı kontaktı təmin olunmalıdır. 5.3.5. Işçi heyət tərəfindən operativ (əməliyyat) çevirmələr dielektrik əlcəklərlə yerinə yetirilirməlidir. 5.3.6. Ştanqlı açarın elektrik intiqalının (ötürücüsünün) ayaqla idarə olunması yolverilməzdir. 5.3.7. Işə salınması avtomatik, məsafədən və ya əl ilə yerinə yetirilən vaxtaşırı işləyən quyularda avadanlıqlara baxış keçirməzdən və ya onların təmirinə başlamazdan əvvəl elektrik intiqalı açılmalı, işəsalma quruluşunda isə «Qoşma! Adamlar işləyir» yazısı olan plakat asılmalıdır. 5.3.8. Mancanaq dəzgahı avtomatik və məsafədən idarə olunan quyularda işəsalma quruluşunun yaxınlığında nəzərə çarpan yerdə «Diqqət! Işəsalma avtomatikdir» yazısı olan plakat bərkidilməlidir. Belə bir yazı işəsalma quruluşunun üzərində də olmalıdır. Dalma elektrik nasosları (mərkəzdənqaçma və yivli) 5.3.9. Dalma mərkəzdənqaçma və yivli elektrik nasoslarının elektrik avadanlığı quyunun konduktoru və ya texniki kolonu vasitəsilə yerləbirləşdirilməlidir. Yerləbirləşdirici polad keçiricinin en kəsiyi 48 mm 2 az olmamalı və quyunun konduktoruna (texniki kolonuna) iki yerdən etibarlı qaynaqlanmalı və torpağa 1 m-dən az olmayan dərinliyə basdırılmalıdır (sancılmalıdır).

vk.com/club152685050 | vk.com/id446425943 5.3.10. Dalma elektrik nasoslarının yerüstü elektrik avadanlığı budkada quraşdırıldıqda idarəetmə stansiyası elə yerləşdirilməlidir ki, onun qapısı açıq vəziyyətdə olduqda xaricə sərbəst çıxış təmin olunsun. Budkanın qapısı xaricə açılmalıdır. Bu cür elektrik avadanlıqları talvar altında və ya açıq meydançada quraşdırıldıqda, həmin sahə çəpərlənməli və işçi meydançanın döşəməsi isə yer səthindən 0,2 m-dən az olmayaraq yuxarı olmalıdır. 5.3.11. Idarəetmə stansiyasının qapısı qıfıllı olmalı, açarı isə qurğuya xidmət edən elektrotexniki heyətdən olan şəxsdə olmalıdır. 5.3.12. Zirehli kabel quyu ağzına xüsusi dayaqlar üzərində çəkilməlidir və onun çəkildiyi tras boyu 50 m-dən bir xəbərdaredici nişanlar quraşdırılmalıdır (olmalıdır). Zirehli kabelin uzunluğu 50 m-dən az olduqda bir ədəd xəbərdaredici nişan quraşdırılır. Kabelin qəbul körpüsü tərəfdən və səyyar qaldırıcı bucurqad üçün nəzərdə tutulmuş yerdən çəkilməsi qadağandır. 5.3.13. Endirmə – qaldırma əməliyyatlarından əvvəl kabel qidalanma mənbəyi tərəfdən, aparatdan açılmalıdır. 5.3.14. Endirmə – qaldırma əməliyyatları zamanı kabelin üzərində (kabeldə) hər hansı bir işin aparılması qadağandır. 5.3.15. Quyuların istismarında uzunmüddətli fasilələr olduqda (fasilədən əvvəl) dalma elektrik nasosu qurğusundan gərginlik tamamilə açılmalıdır. Nasos – kompressor borularını və ştanqları açıb-bağlayan mexanizm 5.3.16. Mexanizmin elektrik intiqalının elektrik şəbəkəsinə qoşulması, mexanizm və onun intiqalı və kommutasiya quruluşları tam yığıldıqdan sonra yerinə yetirilməlidir.