1. materiALŞÜnasliq fəNNİNİn məQSƏDİ. Metallar haqqinda ümumi MƏlumat t e. n, dosent, E. M. CavadostrreplN

2. Богоридицкий Н.П. Электротехнические материалы. Л.:Электроатомиздат, 1985, 304 с.

Materialşünaslıq

Materialşünaslıq – materialların həm bərk, həm də maye halında xassələrinin müxtəlif amillərin təsiri altında dəyişməsini öyrənən elmdir. Öyrənilən xassələrə: maddələrin strukturu, elektron, termiki, kimyəvi, maqnit, optik xassələri aiddirlər. Materialşünaslıq fizika və kimyanın materialların xassələrini öyrənən bölmələri ilə bağlıdır. Bundan əlavə bu elm sahəsi materialların strukturunu öyrənən bir çox metodlardan istifadə edir. Əməktutumlu məmulların istehsalı zamanı əsasən də mikro və nano ölçülərdə materilın xassələrini, xarakteristikasını və quruluşunu dəqiq bilmək lazımdır. Bu tapşırıqların həlli materialşünaslığa həvalə olunur.

Materialların strukturunu və xassələrini bilməklə prinsipial yeni məhsulların və sənaye sahələrinin yaranmasına yol açır. Ancaq klassik sahələr də materialşünas alimlərin əldə etdikləri biliklərdən problemlərin həlli, məhsulun çeşidini artırmaq, təhlükəsizliyin artırılması və maya dəyərinin azaldılması üçün istifadə edirlər.

Materialşünaslıq elminin tədqiqat istiqamətləri Redaktə

• Kosmik materialşünaslıq
• Nanotexnologiya
• Kristalloqrafiya
• Metallurgiya
• Keramika
• Biomateriallar

• Rezo Əliyev.Maşınqayırma leksikonu. II hissə, Bakı: Appostrof nəşriyyatı, 2012, 423 s.
• Şükürov R.İ. Metalşünaslıq. Dərslik. Bakı. “Çaşıoğlu”, 2002. 484s.

1. materiALŞÜnasliq fəNNİNİn məQSƏDİ. Metallar haqqinda ümumi MƏlumat t e. n., dosent, E. M. CavadostrreplN

2. Metalların atom –kristallik quruluşu, kristal qəfəslərin növləri. Real kristal-ların quruluşu
3. Dislokasiyalar haqqında əsas anlayışlar. Metallarda allotropiya – anizotropluq
4. Metalların əriməsi və kristallaşması. Saf metalların kristallaşmasında termik soyuma əyriləri
5. Metalların mexaniki, fiziki, kimyəvi və texnoloji xassələri haqqında anlayış.
Ə D Ə B İ Y Y A T

1. Гуляев А.П. Металловедение, «Металлургия», 2007.

2. Лахтин Ю.М., Леонтьева В.П., Материаловедения, металлургия. 1998.
Materialşünaslıq – materialların atomlararası rabitələrindən, onların daxili quruluşundan, tərkibindən və xassələrindən bəhs edən tətbiqi elmdir. Müasir dövrdə müxtəlif maşın, cihaz və mexanizmlərin kütləsinin azaldılması, onların etibarlılığının, dəqiqliyinin, iş qabiliyyətinin yüksəldilməsi və s. bu kimi elmi-texniki problemlərin həlli məhz materialşünaslığın inkişafı ilə bilavasitə bağlıdır. Buna görə də müasir elm və texnika üçün yeni materialların yaradılması bu elmi daha da zənginləşdirərək yeni texniki ideyaların meydana çıxmasına təkan verir. Bizim dövrümüzdə yarımkeçiricilər və maye kristallar elektronika sahəsində, kompozit materiallar aviasiya və raketqayırmada, ifrat keçiricilər və amorf ərintilər isə elektronika və radiotexnikada inqlabi rol oynamışlar.
Materialşünaslığın nəzəri əsaslarını fizika və kimyanın müvafiq bölmələri təşkil edir. Lakin, buna baxmayaraq materialhünaslıq əsasən eksperimental yolla inkişaf edir. Buna görə də bu elmin inkişafında daxili strukturun və fiziki-mexaniki xassələrin tədqiqinin yeni üsulları mühüm rol oynayır.
Cihaz və maşınların hazırlanmasında tətbiq olunan materiallar müxtəlif və çoxsaylı olduğundan onları bir neçə əlamətlərə görə təsnif etmək olar. Bu materalların əksəriyyəti, yəni polad və cuqnlar, mis və yüngül metal ərintiləri universaldır. Onlar bir sıra üstünlüklərə malik olduqlarından sənaye və texnikanın müxtəlif sahələrində tətbiq olunurlar. Lakin bəzən universal konstruksiya materialları ilə yanaşı müəyyən funksional təyinata malik olan materiallar tələb olunur. Belələrinə misal olaraq istiyə və odadavamlı materialları, yüksək elastikliyə malik olan materialları, yeyilməyə və korroziyaya qarşı davamlı materialları, eləcə də xüsusi fiziki xassəli materialları göstərmək olar. Aşağıda materialların istismar şəraitindən və konkret təyinatı baxımından təsnifatı verilmişdir. Belə ki, bu təsnifatın hər bir qrupu ona daxil olan materialların istismarı zamanı təmin etdikləri iş qabiliyyətindən asılı olaraq adlandırılmıdır. Universal materialların istismar sahələri müxtəlif olduğundan onlar bir neçə qrupa daxil edilmişlər. Seçilmiş bu təsnifat prinsipinə əsasən bütün konstruksiya materialları aşağıdakı qruplara bölünürlər:
1.Yüksək sərtliyə, statik və dinamiki möhkəmliyə malik olan materiallar.
2. Xüsusi texnoloji xassəli materiallar.
3. Yeyilməyədavamlı materiallar.
4. Yüksək elastikliyə malik olan materiallar.
5. Kiçik sıxlığa malik olan materiallar.
6. Xüsusi möhkəmliyi yüksək olan materiallar.
7.Temperatura və xarici mühitin təsirinə qarşı davamlı materiallar.
Kimyada metal adı altında D.İ. Mendeleyevin Dövri cədvəlində sol hissədə yerləşən elementlər anlaşılır. Bu qrupun elementləri qeyri –metallarla kimyəvi reaksiyalara daxil olarkən öz xarici valent elektronlarını itirirlər (verirlər). Bunun səbəbi onların xarici elektronlarının nüvə ilə zəif əlaqədə olmasıdır, bundan başqa xarici elektron şarında elektronların sayının az olmasıdır (1 –2), hansı ki, qeyri – metallarda bu elektronların sayı çoxdur (5. 8). Ça, İn və Tl –dan solda yerləşənlər – metallar, As, Sb və Bi –dan sağda yerləşənlər isə qeyri – metallardır.
Bütün metallar parlaqlıq və plastikliklə yanaşı yüksək elektrik və istilik keçirmə xüsusiyyətlərinə malikdir.
Metalların atom –kristallik quruluşunun əsas xarakterik xüsusiyyəti metalın daxilində müsbət yüklənmiş ionlarla zəif əlaqədə olan elektron qazının olmasıdır. Bu elektronların metalın daxilində asan yerdəyişdiyindən və onların atomlarla az əlaqədar olması sayəsində metallara müəyyən metallik xüsusiyyətlər (yüksək elektrik və istilik keçiriciliyi, metal parlaqlığı, plastiklik və s.) xasdır.
Hər bir metal digərindən quruluş və xüsusiyyətinə görə fərqlənir, ancaq buna baxmayaraq onları bəzi əlamətlərinə görə qruplara ayırmaq olar (Cədvəl 1).
İlk öncə bütün metalları iki böyük qrupa- qara və əlvan metallara ayırmaq olar.
Qara metallar tünd –boz rəngli olub, böyük sıxlığa (gələvi- torpaq metallar istisna olmaqla), yüksək ərimə temperaturuna, nisbətən böyük (yüksək) bərkliyə və əksər hallarda polimorfizm (bir maddənin bir neçə kristal quruluşa malik olması) xüsusiyyətinə malikdir.

Əlvan metallar əksər hallarda xarakterik rəngə: qırmızı, sarı və ağ rəngə malik olur. Böyük plastikliyə, kiçik bərkliyə, nisbətən aşağı ərimə temperaturuna və polimorfizmin olmaması ilə xarakterikdir. Bu qrupda ən tipik metal misdir –Cu.
Qara metalları da öz növbəsində aşağıdakı qruplara bölmək olar:
1. Dəmir metalları –dəmir Ft, kobalt Co, nikel Ni və bunlara yaxın olan Mn. Co, Ni və Mn tez-tez dəmir ərintisinə əlavə kimi istifadə olunur.
2. Çətinəriyən metallar, ərimə temperaturu Fe –dəmirin ərimə temperaturundan (1539 0 C) yuxarı olan metallar –Legirlənmiş poladlarda legirləyici elementlər kimi istifadə olunur.
3. Uran metalları –aktinoidlər olub atom energetikasında istifadə olunur.
4. Nadir torpaq metalları (NTM) –La, Ce- sezium, No- neodium, Pr –prazaduum və s. lantanaoudlər və bunlara yaxın olan Y- ittirium və Sc –skandium daxildir. Bu metalları digər elementlərin ərintilərində aşaqarlar kimi tətbiq edirlər.
5. Qələvi torpaq metalları sərbəst metal vəziyyətində (halında) tətbiq olunmur, yalnız xüsusi hallarda (atom reaktorlarında istilik daşıyıcısı kimi) istifadə olunur.
Əlvan metallar isə:
1. Yüngül metallar –Be, Mg, Al olmaqla kiçik sıxlığa malikdir.
2. Nəcib metallar –Ag, Au və Pt qrupunun elementləri (Pt, Pd, İr, Rh, Os, Ru). Buraya həmçinin “yarımnəcib” metalı –Cu də əlvan etmək olar. Bu metallar korroziyaya çox yüksək davamlılığı ilə səciyyələnir.
3. Asan əriyən metallar –Zn, Cd, Hg, Sn, Pb, Bi, Tl, Sb və zəif metallik xüsusiyyətlərə malik olan Ça –qallium və Çe –germansium daxildir.
İstənilən maddə üç aqreqat halında –bərk, maye və qazşəkilində [plazma halı da mövcuddur] olur.
Bərk maddələr ağırlıq qüvvəsinin təsirindən öz formasını saxlayır, mayelər axaraq qabın formasını alır. Ancaq, bu təyinat maddələrin halını kifayət qədər xarakterizə etmir.
Bərk cisimlərdə atomların yerləşməsi müəyyən qanunauyğunluqla olmaqla qarşılıqlı cəzbetmə və itələmə qüvvələri tarazlaşmış olmaqla bərk cisim öz formasını saxlayır.
Beləliklə, maye vəziyyət –bərk və maye hallar arasındakı “aralıq hal” olub uyğun şərtlər mövcud olduqda bərk haldan qaz halına ərimədən keçir ki, bu hal –sublimasiya adlanır (Şəkil 1).

Şəkil 1. Temperatur və təzyiqdən asılı olaraq cisimin bərk,

maye və qaz hallarına keçməsi qanunauyğunluğu.
Hissəciklərin (atom və malekullar) fəzada düzgün və qanunauyğun şəkildə yerləşməsi cismin kristallik quruluşunu xarakterizə edir. Odur ki, fizikada kristal hal və bərk hal-sinonimlərdir [M.Laue, 1912 il].
Kristallik quruluşu fəza qəfəsi şəklində təsəvvür etmək olar, burada qəfəsin qovşaqlarında isə atomlar yerləşir (Şəkil 2).

Şəkil 2. Elementar kristallik yuva.
Atomların kristallarda qarşılıqlı yerləşməsini təsvir edən variantların xeyli sxemi və üsulları mövcuddur. Müstəvilərdən birində atomların yerləşməsi sxemi şəkil 2- kimidir. Atomların mərkəzindən keçən, təsəvvürümüzdəki xətlərin əmələ gətirdiyi –gəfəsdir və bu qəfəsin qovşaqlarında atomlar (+ yüklənmiş ionlar) yerləşir; bu kristalloqrafik müstəfi adlanır. Çox dəfələrlə təkrarlanan kristalloqrafik müstəvilər (II yerləşmiş) fəza kristallik qəfəsi əmələ gətirir və bu qəfəsin qovşaqları isə atomların (ionların) yerləşmə yeridir. Bu mərkəzlər (yerləşmə yerləri) arasındakı məsafə A 0 –lə ölçülür. Elementar kristal yuvaların aşağıdakı növləri: kub şəkilli –həcmi mərkəzləşdirilmiş (Şəkil 3. a), kub şəkilli- tilləri mərkəzləşdirilmiş (3. b) və heksaqonal –sıx yerləşdirilmiş (3. v) olur:
Metall kristalları adətən kiçik ölçülərə malik olur. Odur ki, metal məmulatlar çoxlu sayda kristallardan ibarət olur. Belə quruluş

MateriALŞÜnasliq, konstruksiYA materiallari texnologiyasi və elektrorexniKİ materiallar”

Dərs vəsaiti Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin Elmi Şurasının qərarı (25.12.2012-ci il tarixli 05/3.5 saylı protokolu) ilə nəşr olunması tövsiyə edilmiş, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27.02.2013-cü il tarixli 324 saylı əmri ilə qrif verilmişdir.

Müəlliflər: ADAU-nun Elektrik mühəndisliyi kafedrasının professoru O.H.Məmmədov, Energetika kafedrasının müdiri dosent İ.C.Kərimov, dosent L.Ə.Hüseynov və Gəncə Elektrik şəbəkəsinin aparıcı mühəndis-elektriki Z.O.Məmmədov.

Rəy verənlər : AzTU-nun “Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” kafedrasının müdiri, dosent N.K.Davudov; ADAU-nun “Energetika” kafedrasının dosenti Y.B.Orucov.

UOT 621.315.5/6 (75.8)

Məmmədov O.H., Kərimov İ.C., Hüseynov L.Ə., Məmmədov Z.O.

“ Materialşünaslıq, konstruksiya materialları texnologiyası və elektrotexniki materiallar” (Modul -2) fənninin sərbəst öyrənilməsi üçün vəsait. Dərs vəsaiti,

Dərs vəsaiti “Materialşünaslıq, konstruksiya materialları texnologiyası və elektrotexniki materiallar” fənnini sərbəst öyrənmək üçün suallar toplusundan ibarətdir. Bütün suallar müvafiq məntiqi cavablarla təmin olunmuşdur. Suallar toplusu göstərilən fənni öyrənən Aqrar mühəndislik ixtisası üzrə I kurs tələbələri üçün nəzərdə tutulub. Dərs vəsaiti digər müvafiq mühəndislik ixtisasları üzrə hazırlanan bakalavr və magistirlər üçün də yararlı ola bilər. Suallar toplusu kompüter üçün müvafiq ixtisaslar üzrə imtahan suallarının hazırlanmasında da müəllimlər tərəfindən istifadə oluna bilər.

Ali məktəblərdə təlimin proqramlaşdırılmış metodları hələ keçən əsrin 60-cı illərində yaradılıb tətbiq olunmağa başlamışdır. Təlimin belə proqramlaşdırılmış metodlarının istifadəsi bir neçə istiqamətlərdə tətbiq olunurdu. Bu metodlardan biri tələbələrin bu və ya digər kursu cari mənimsəməsinə nəzarət üçün tətbiq olunan “imtahan götürən” maşının tətbiqidir. Bu metod müəyyən müddət Moskva Energetika İnstitutunda müxtəlif ixtisaslardan bir sıra kursların öyrənilməsində istifadə olunmuşdur. Bu metoddan respublikamızın bir neçə ali məktəblərində, o cümlədən Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun mexanikləşdirmə fakültəsinin avtotraktorların istismarı kafedrasında da tətbiq olunmağa təşəbbüs göstərilmişdir.

Sonralar isə tədris prosesini intensivləşdirmək məqsədilə OП-1 proqramlaşdırma qurğusunun tətbiqinə əsaslanan metodun istifadə olunmasına başlanılmışdır.

Sadə konstruksiyaya malik olan OП-1 qurğusu hər birində 3 cavab müəyyən olunmuş 5 sual daxil olmaqla 24 ədəd proqramdan ibarətdir. Beləliklə, OП-1 qurğusu vasitəsilə eyni zamanda 24 nəfərdən ibarət tələbə qrupunda laboratoriya məşğələsi və ya praktiki məşğələ üzrə qısa müddətdə sorğu aparmaq mümkündür.

ADAU-nun Elektroenergetika və informasiya texnologiyaları fakültəsinin kafedralarında uzun müddətdən bəri OП-1 qurğusundan istifadə olunur.

Son illərdə insanların bilik və bacarığının test üsulu ilə qiymətləndirilməsinə olduqca geniş yer verilir.

20 ildən artıq müddətdir ki, Avropada olduğu testləşdirmə metodu Azərbaycanda da müvəffəqiyyətlə tətbiq olunmaqdadır. Biliyin yoxlanması və qiymətləndirilməsinin əsasını test tapşırıqları təşkil edir. Buna görə də testlərin hazırlanması və tərtibi metodikasının təkmilləşdirilməsi bu sahədə fəaliyyət göstərən təşkilatların, ali və orta məktəb mütəxəssislərinin diqqət mərkəzində olur.

Orta və ali məktəblərdə mütəxəssis müəllimlər fənn proqramları, dərslik və dərs vəsaitləri əsasında hər bölmə və ya fəsilləri keçdikdən sonra tələbə və şagirdlərin biliyini həmin hissələrin məzmununa uyğun hazırlanan testlərlə yoxlayırlar.

Təqdim edilən vəsaitdən istifadənin aşağıdakı qayda üzrə olması məqsədəuyğundur. Hər hansı fəsilə daxil olan suala cavab verməzdən əvvəl dərsliyin müvafiq bölməsi öyrənilməlidir. Qeyd olunan bölmənin müvafiq hissəsini tam mənimsədikdən sonra suala cavab verilməlidir.

Vəsaitin sonunda təqdim olunan sualların cavablarının verilməməsinin səbəbi müəlliflərin fikrincə tələbələrin sualla əlaqədar müvafiq bölməni daha dərindən öyrənmələrinin təmin olunması və suallara heç bir hesabat aparmadan cavab verilmə mümkünlüyü ilə əlaqədardır.

Vəsaitdə təqdim olunan suallar, əlbəttə onların bütün mümkün ola bilən müxtəlifliyini tam əhatə edə bilməz. Bununla yanaşı suallar elə seçilmişdir ki, onlarda olan materialların mənimsənilməsi “Elektrotexniki materiallar” kursunun öyrənilməsi üçün kifayət ola bilər. Vəsaitdə tədqim olunan materiallar tələbələrin verilən fənnin müstəqil öyrənmələri üçün faydalı olması ilə yanaşı həm də müəllimlərin testlərin hazırlanmasında və onların kompüterdə proqramlaşdırılması işlərində də əhəmiyyətli ola bilər.

CİSİMLƏRİN QURULUŞU VƏ ELEKTROTEXNİKİ

Bu fəslin məzmununa daxil olan məsələlərə elektrotexnikanın inkişafında materialların rolu, elektrotexniki materialların təsnifatı, cisimlərin quruluşu və hissəciklər arasındakı əlaqə növləri haqqında məlumatlar aiddir. Burada elektrotexniki materialların istifadə tarixi və onların istismar prosesində elektrik qurğularının etibarlı işində rolu anlayışları yoxlanılır. Elektrotexniki materialların təsnifatı, onların quruluşu və hissəcikləri arasındakı əlaqə növlərinə daha çox diqqət yetirilir.

Bu fəsildə baxılan məsələlər fənnə aid olan dərs vəsaitinin birinci fəslində və habelə ədəbiyyat siyahısı üzrə [1, 11, 13, 15, 19, 20, 21] ədəbiyyatların müvafiq bölmələrində şərh olunan materiallara uyğundur.

1.1. Enerji mənbəyinin yaradılması üçün elektrotexniki materiallar ilk dəfə hansı alim tərəfindən istifadə olunub?

1.2. İstismar prosesində həyata keçrilən təşkilatı-texniki tədbirlər ən çox hansı materialların saz saxlanmasına yönəldilir?

Ç) elektrik izolyasiya

1.3. Elektrik avadanlığının etibarlılığı ən çox hansı materialların keyfiyyətindən asılıdır?

C) korroziyadan mühafizə edən

Ç) zərərli kimyəvi mühitdən qoruyan

D) metal konstruksiyaların

1.4. Aqreqat vəziyyətinə görə elektrotexniki materiallar neçə qrupa bölünür?

1.5. Keçriciliyə görə elektrotexniki materiallar neçə qrupa bölünür?

1. 6. Keçriciliyə görə ən çox hansı materiallar tətbiq olunur?

A) polad və alüminium

B) mis və alüminium

C) qızıl və gümüş

D) sink və qurğuşun

Ç) bürünc və tunc

1.7. Göstərilən qiymətlərdən hansı misin xüsusi keçriciliyidir?

1.8. Təyinatlarına görə elektrotexniki materiallar neçə qrupa bölünür?

1.9. Bərk cismin zona nəzəriyyəsinə görə energetik dioqram neçə zonaya bölünür?

1.10. Maqnit xüsusiyyətlərinə görə ən zəif material necə adlanır?

Ç) yumşaq maqnit

1.11. Cismin hissəcikləri arasında neçə əlaqə növü vardır?

ELEKTRİK İZOLYASİYA MATERİALLARI

2.1. Dielektriklərdə baş verən elektrofiziki proseslər

Bu fəslin məzmununa dielektriklərdə baş verən elektrofiziki proseslər, elektrik izolyasiya materiallarının dielektrik, ustilik, fiziki- kimyəvi və mexaniki xarakteristikaları daxildir. Bundan başqa buraya maye, qazşəkilli və bərk dielektriklər də aiddir.

Bu fəsildə bütün elektrik qurğularının etibarlı işində əsas rol oynamaqla elektrotexnikada ən geniş tətbiq olunan bərk dielektriklərin öyrənilməsinə daha çox diqqət yetirilib.

Bu fəslin məzmununa praktikada ən geniş tətbiq olunan polimerlər, plastik kütlələr, kauçuk, elektrokeramik və slüda kimi dielektriklərin öyrənilməsi də daxil olunub.

Bu fəslə aid olan məsələlər fənn üzrə azərbaycan dilində kafedrada hazırlanmış dərs vəsaitinin ikinci fəslində və digər müvafiq ədəbiyyatlarda da [2, 4,6, 7, 9, 10, 12, 14, 18,22] verilir.

2.1. Bütün dielektriklər işçi rejimdə nəyin mühiti olurlar?

A) istilik mühitinin

B) elektrik sahəsinin

C) nəm hava mühitinin

Ç) maqnit sahəsinin

D) elektrik yüklərinin

2.2. İdeal elektrik sahə mühitində hansı cərəyan müşahidə olunur?

A) aktiv cərəyan

B) əlavə cərəyan

Ç) qısa qapanma cərəyanı

D) tutum cərəyanı

2.3. Real elektrik sahəsində hansı cərəyan müşahidə olunur?

A) yüksüz işləmə cərəyanı

C) aktiv cərəyan

D) abcorbsiya cərəyanı

2.4. Tutum cərəyanı hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.5. Dielektrikdə polyarizasiya nəticəsində nə baş verir?

A) təkcə müsbət hissəciklər sahə istiqamətində yerini dəyişir

B) təkcə mənfi hissəciklər sahə istiqamətinin əksinə yerlərini dəyişir

C) müsbət hissəciklər sahə istiqamətində, mənfilər isə sahənin əksinə yerlərini dəyişirlər

Ç) heç bir hissəcik yerini dəyişmir

D) hissəciklər müəyyən müddətdən bir yerini dəyişir

2.6. Elektron polyarizasiyası nə ilə xarakterizə olunur?

A) təkcə elektronlar yerini dəyişir

B) atom nüvəsi və elektron yerini dəyişir

C) təkcə atom nüvəsi sahə istiqamətində yerini dəyişir

Ç) nüvə və elektronun yerdəyişməsi baş vermir

D) nüvə və elektronun yerdəyişməsi xarici sahənin təsiri ilə düz mütənasib olur

2.7. Polyarizasiyanın neçə növü ən geniş istifadə olunur?

2.8. Seqnetoelektriklərin hansı parametri temperaturdan asılı olaraq kəskin dəyişir ?

A) elektrik möhkəmliyi

B) izolyasiya müqaviməti

C) dielektrik itgisi

Ç) dielektrik nüfuzluluğu

D) istilik keçiriciliyi

2.9. Seqnetoelektriklərdə hissəciklərin yerdəyişməsi elektrik sahəsinin gərginliyindən asılılığı hansı xarakterdədir?

A) tərs mütənasibdir

B) düz mütənasibdir

Ç) qeyri-xətti asılıdır

D) dəyişən xarakterlidir

2.10. İon polyarizasiyası temperaturdan necə asılıdır?

A) temperatur artdıqca güclənir

B) əks mütənasibdir

C) qeyri-xətti asılıdır

D) kəskin dəyişən xarakterlidir

2.2. Elektrik izolyasiya materiallarının dielektrik xarakteristikaları

2.11. Dielektriklərin xarakteristikaları neçə qrupa bölünür?

2.12. Elektrik izolyasiya materiallarının dielektrik xarakteristikaları neçə qrupa bölünür?

2 .13. Dielektriklərdə izolyasiya müqaviməti hansı metodla təyin olunur?

A) sabit cərəyan körpüsü ilə

B) üç elektrod metodu ilə

C) dəyişən cərəyan körpüsü

2.14. Xüsusi həcmi müqavimətin ölçü vahidi hansıdır?

2.15. Elektrik qurğularında izolyasiya müqavimətinin buraxıla bilən qiyməti hansı ifadə ilə yoxlanılır?

2.16. Müstəvi formalı elektrodlarda elektrik möhkəmliyi hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.17. Elektrik möhkəmliyinin ölçü vahidi hansıdır?

2.18. İzolyasiya materiallarının elektrik möhkəmliyi hansı cihazla ölçülə bilər?

C) AИИ-70 aparatı ilə

Ç) sabit cərəyan körpüsü ilə

2.19. İzolyasiya materiallarında dielektrik itgisi hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.20. Dielektrik nüfuzluluğunun ümumi ifadəsi hansıdır?

2.21. Müstəvi lövhəli kondensatorlar üçün dielektrik nüfuzluluğu hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.22. Nisbi dielektrik nüfuzluluğu hansı qurğu ilə təyin olunur?

2.3.Elektrik izolyasiya materiallarının istilik xarakteristikaları

2 .23. Dövlətlərarası Şuranın yeni standartına görə bütün izolyasiya materialları qızmaya davamlılığa görə neçə sinfə bölünür?

2.24. Dielektriklərdə istiliyə davamlılıq hansı qurğu ilə yoxlanılır?

D) Martens aparatı

2.25 Martens aparatı ilə materialın istililiyə davamlılığı kimi göstəricinin neçə mm aşağı düşməsinə uyğun gələn temperatur qəbul olunur?

2.26. Arrenius qanunu hansı ifadədə göstərilib?

2.27. Montzinger qaydasına görə izolyasiyasının temperaturu 10 0 C yuxarı olduqda onun xidmət müddəti neçə dəfə azalır?

2.28. Aşağıdakı ifadələrdən hansı dielektriklərin istilik keçiriciliyinin ölçü vahididir?

2.29. Materialın yumşalma temperaturu hansı üsulla təyin olunur?

A) üç elektrod üsulu

Ç) Martens aparatı

2.30. Transformator yağının alışma temperaturu nə qədər olmalıdır?

2.4. Elektrik izolyasiya materiallarının fiziki-kimyəvi və mexaniki xarakteristikaları

2.31.Maye dielektriklərdə turşuluq ədədi hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.32.Maye dielektriklərdə turşuluq ədədinin ölçü vahidi hansı ifadə ilə göstərilib?

2.33. Maye dielektriklərdə dinamiki özlülük hansı ifadə ilə göstərilib?

2.34. Maye dielektriklərdə özlülüyü ölçən cihaz necə adlanır?

C) Martens aparatı

2.35. Transformator yağında normal temperaturda özlülük neçə о Э olmalıdır?

2.36. Xüsusi zərbə özlülüyü hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.37. Aşağıdakı ifadələrdən hansı ilə kinematik özlülük təyin olunur?

2.38. Dinamiki özlülüyün ölçü vahidi hansıdır?

2.39. Statik əyilmədə möhkəmlik həddi hansı ifadə ilə təyin olunur?

2.5. Maye və qaz şəkilli dielektriklər

2.40. Kimyəvi tərkibinə görə maye dielektriklər neçə yerə bölünür?

2.41. Tətbiq olunma xüsusiyyətlərinə görə maye dielektriklər neçə qrupa bölünür?

2.42. Yanma xüsusiyyətinə görə maye dielektriklər neçə qrupa bölünür?

2.43. Maye dielektriklər yuxarı temperaturun sərhəd qiymətinə görə neçə yerə bölünür?

2.44. Bitki yağları qurumalarına görə neçə yerə bölünür?

2.45. Quruyan bitki yağlarına hansı yağlar daxildir?

A) kabel və kondensator

B) transformator və kabel

C) kondensator və kətan

Ç) kətan və tunqo

D) kətan və kondensator

2.46. Qurumayan bitki yağı hansıdır?

2.47. Güc tarnsformatorlarında transformator yağının əsas vəzifəsi nədən ibarətdir?

A) izolyasiyanı gücləndirmək

B) soyuma və izolyasiyanı yaxşılaşdırmaq

C) soyumanı yaxşılaşdırmaq

Ç) dielektrik itgisini azaltmaq

D) istilik ötürməsini yaxşılaşdırmaq

2.48. Transformator yağının donma temperaturu respublikada nə qədər qəbul olunub?

2.49. Transformator yağını transformatorun istismarı zamanı fasiləsiz təmizləmək üçün hansı qurğudan istifadə olunur?

B) termosifon süzgəcdən

C) yağ göstərici şüşədən

Ç) termosiqnallaşma qurğusundan

D) qaz relesindən

2.50.Neft transformator yağını əvəz edə bilən sintetik yağ hansıdır?

2.51. Qaz dielektriklərdə voltamper xarakteristikası neçə xarakterik zonadan ibarətdir?

2.52. Göstərilən ifadələrdən hansı Paşen formulasıdır?

2.53. Göstərilənlərdən hansı süni qazşəkilli dielektrikdir?

2.54. Mis məftillərin lehimlənməsi işində tətbiq olunan elektrik izolyasiya qətranı hansıdır?

2.55. Kompaund lakdan nə ilə fərqlənir?

A) tərkibində qətranın olmaması ilə

B) tərkibində piqmentin olmaması ilə

C) tərkibində uçucu məhlulların olmaması ilə

Ç) tərkibində piqmentin olması ilə

D) istifadədən qabaq isidilməsi ilə

2.56. Lakın tərkibindəki plastifikatorun vəzifəsi nədən ibarətdir?

A) lakın əsasını təşkil edir

B) qurumanı sürətləndirir

C) quruma müddətini artırır

Ç) izolyasiya müqavimətini gücləndirir

D) lakın səthində yaranan nazik təbəqəyə plastiklik verir

2.57. Elektrik izolyasiya emalının tərkibindəki piqmentin vəzifəsi nədən ibarətdir?

A) elektrik möhkəmliyini artırmaq

B) emalın əsasını təşkil edir

C) quruma prosesində izolyasiyada yüksək bərklik yaradır

Ç) qurumanı sürətləndirir

D) istilik keçiriciliyini artırır

2.58. Elektrik avadanlığının dolağı lakla hopdurulduqdan sonra quruma zamanı əsas hansı parametrlərə nəzarət olunur?

A) quruma müddətinə

B) quruma zamanı temperaturaya, dolağın izolyasiya müqavimətinə və quruma müddətinə

C) təkcə quruma temperaturuna

Ç) təkcə dolağın izolyasiya müqavimətinə

D) qurutma qurğusunun rejiminə

2.59. Dolaqların lakla hopdurulmasının ən səmərəli üsulu hansıdır?

A) vakuum və təzyiqdən istifadə etməklə

B) təkcə vakkumdan istifadə etməklə

C) sintetik qətran əsaslı lakdan istifadə etməklə

Ç) bitium qətran əsaslı lakdan istifadə etməklə

D) qliftal qətran əsaslı lakdan istifadə etməklə

2.7.Lifli izolyasiya materialları və qatlı plastiklər

2.60. Lifli izolyasiya materialları tərkibinə görə neçə qrupa bölünür?

2.61. Elektrotexniki kağız və kardonlar hansı materialdan hazırlanılır?

Ç) sulfat sellulozundan

2.62. Kabel kağızları harada tətbiq olunur?

A) alçaq gərginlikli kabel və məftillərin izolyasiya olunmasında

B) telefon kabellərində

C) elektrik maşınlarının dolaqlarında

Ç) yüksək gərginlikli kabellərdə

D) transformatorun dolaqlarında

2.63. Kardonlar kağızlardan əsas nə ilə fərqlənir?

A) elektrik möhkəmliyinin yüksək olmaları ilə

B) dielektrik itgisinin çox olması ilə

C) qalınlıqlarının çox olması ilə

Ç) dielektrik nüfuzluluğunun çox olması ilə

D) xüsusi həcmi müqavimətinin böyük olması ilə

2.64. Laklı izolyasiya parçalar adi parçalardan əsasən nə ilə fərqlənirlər?

A) qalınlıqları ilə

B) elektrik və mexaniki möhkəmliklərinin yüksək olmaları ilə

C) dielektrik itgilərinin çox olmaları ilə

Ç) dielektrik nüfuzluluğunun yüksək olması ilə

D) xüsusi səthi müqavimətinin aşağı olması ilə

2.65. Qatlı plastiklərdən olan qetinaks hansı materiallardan hazırlanır?

A) bitium lakı və hopdurulmuş parçadan

B) epoksid qətranı və kağızdan

C) qliftal lakı və kağızdan

Ç) bakelit lakı və kağızdan

D) epoksid qətranı və şüşə parçadan

2.8.Polimerlər, plastik kütlələr və kauçuk materialları

2.66. Yüksək molekulyar materiallar neçə sinfə bölünür?

2.67. Polimerizasiya nəticəsində son mərhələdə cisim nə vəziyyətdə olur?

2.68. Termoplastik materiallar qızdırılarkən son mərhələdə hansı vəziyyət alır?

2.69. Termoreaktiv materiallar qızdırılarkən son mərhələdə hansı vəziyyətdə olur?

B) ərimə xüsusiyyətini itirməklə bərk

2.70. Hazırda termoplastik materiallar dünya elektrotexnika sənayesinin tələb etdiyi polimer materiallarının neçə faizini təşkil edir?

2.71. Plastik kütlələrin plastikliyini artırmaq və kövrəkliyini azaltmaq üçün onun tərkibinə hansı material əlavə olunur?

2.72. Polivinilxlorid termoplastik polimeri əsasən hansı elektrotexniki məmulatların hazırlanmasında tətbiq olunur?

A) dolaq məftillərinin

B) işıqlanma armaturlarının

C) məftil və kabellərin

Ç) konstruktiv elementlərin

D) maqnit materialların

2.73. Polivinilxlorid polimerinin işçi temperaturu nə qədərdir?

2.74. Aqrar istehsalatında polivinilxrlorid materialı hansı qurğunun dolaqlarının hazırlanmasında istifadə olunur?

A) kənd təsərrüfatı seriyalı asinxron mühərriklərinin

B) güc transformatorlarının

C) subartezian elektrik mühərriklərinin

Ç) gərginlik transformatorlarının

D) elektrik aparatlarının

2.75. Polivinilxlorid izolyasiyalı dolaq məftili hansı mühitdə etibarlı işləyə bilir?

2.76. Kauçuk materialı əmələ gəlmələrinə görə neçə qrupa bölünür?

2.77. Emal olunmamış kauçukun yumşalma temperturu nə qədərdir?

2.78. Kauçukun vulkanizasiyası zamanı onun tərkibinə hansı maddəni əlavə edirlər?

2.79. Yumşaq rezin adlandırılan kauçukun tərkibindəki kükürdün miqdarı nə qədər olur?

2.80. Bərk rezin (ebonit) adlanan kauçukun tərkibində kükürdün miqdarı nə qədər olur ?

2.9. Elektrokeramik və slüda materialları

2.81. Elektrokeramik materialların istehsal texnologiyası neçə mərhələdən ibarətdir?

2.82. Keramik məmulatın hazırlanmasında onun bişirilmə temperaturu nə qədər olur?

2.83. Elektrofarforun elektrik möhkəmliyi nə qədər olur?

2.84. Kondensator keramikası izolyator keramikasından əsasən hansı xüsusiyyətinə görə fərqlənir?

A) xüsusi müqavimətinin çox böyük olmasına

B) elektrik möhkəmliyinin yüksək qiymətinə

C) dielektrik nüfuzluluğunun olduqca yüksək olmasına

Ç) dielektrik itkisinin az olmasına

D) işçi temperaturun az olmasına

2.85. Kondensator keramikasının dielektrik nüfuzluluğu nə qədərdir?

2.86. Seqnetokeramika digər dielektriklərdən fərqli olaraq yüksək temperaturda hansı qeyri-adi xüsusiyyətə malikdir?

A) elektrik möhkəmliyinin yüksək qiymətli olmasına

B) xüsusi həcmi müqavimətin böyük qiymətinə

C) dielektrik nüfuzluluğunun böyük qiymətinə

Ç) dielektrik itkisinin aşağı qiymətinə

D) ərimə temperaturunun yüksək olmasına

2.87.Yüksək dielektrik nüfuzluluğuna malik olduğuna görə seqnetokeramikadan hansı qurğunun istehsalında istifadə olunur?

A) yüksək gərginlikli izolyatorların

B) aşağı tezlikli izolyatorların

C) yüksək qızmaya davamlı izolyatorların

Ç) izolyator keramikasının

D) yüksək tutumlu kondensatorların

2.88. Elektrik izolyasiya texnikasında slüdanın neçə növü tətbiq olunur?

2.89. Muskovit hansı temperaturaya qədər öz xarakteristikalarını saxlayır?

2.90.Flaqopit hansı temperaturaya qədər öz xarakteristikalarını saxlayır?

2.91. Tətbiq olunan slüda materiallarının ərimə temperaturu nə qədərdir?

ELEKTRİK KEÇİRİCİ VƏ YARIMKEÇİRİCİ MATERİALLAR

Üçüncü fəslin məzmununa elektrotexnikada tətbiqi geniş şərh olunmaqla elektrik keçirici materialların təsnifatı və əsas xassələri, yüksək və ifrat keçiricilikli materiallar və keçirici məmulatlar haqqında məlumatlar daxildir. Bu fəsilə həmçinin yüksək müqavimətli keçirici materiallar, onların təsnifatı və elektrotexnikada tətbiqi məsələləri də daxil edilmişdir. Burada keçirici materialların tətbiqində istifadə olunan lehimlər, flüslər, yapışqanlar, elektrotexniki kömür materialları və elektrolitlər haqqında məlumatlar da öz əksini tapmışdır.

Bu fəsildə həm də müasir şəraitdə informasiya texnologiyaları və sistemlərində və habelə elektrotexnikanın bir sıra sahələrində geniş tətbiq olunan yarımkeçirici materialların öyrənilməsi də nəzərdə tutulur.

Baxılan üçüncü fəsilin məsələləri fənnə aid olan dərs vəsaitinin üçüncü fəsilində və fənn üzrə nəzərdə tutulan digər ədəbiyyatların müvafiq bölmələrindəki materiallara uyğundur [1, 3, 5, 16, 17].

3.1.Keçiricilərdə xüsusi müqavimət hansı ifadə ilə təyin olunur?

3.2.Misin xüsusi müqavimətinin temperaturdan asılılıq qrafikində sıçrayış hissəsi nəyi göstərir?

A) uzun müddət işləmə temperaturunu

B) ərimə temperaturunu

C) ətraf mühit temperaturunun kəskin azalması

Ç) dövrədə qısa qapanmanı

D) məftilin xüsusi müqavimətinin artmasını

3.3. Göstərilən ifadələrdən hansı keçiricinin xüsusi müqavimətinin temperaturdan asılılıq ifadəsidir?

3.4. Termocütlərdə termoelektrik hərəkət qüvvəsi hansı ifadə ilə təyin olunur?

3.5.Aşağıdakı qiymətlərdən hansı misin xüsusi müqavimətidir?

3.6. Misin göstərilən markalarından hansının tərkibində ən az qarışıq vardır?

3.7. Misin sinklə olan ərintisi hansıdır?

3.8. Göstərilən qiymətlərdən alüminiumun xüsusi müqaviməti hansıdır?

3.9. Civə hansı temperaturda ifrat keçiriciliyə malik olur?

3.10. Metallarda ilk dəfə ifrat keçiriciliyi hansı alim müşahidə etmişdir?

3.11. Göstərilən dolaq məftili markalarından hansı ikiqat ipək izolyasiyalıdır?

3.12.Göstərilən dolaq məftili markalarından hansı ikiqat şüşə izolyasiyalıdır?

3.13. Aşağıdakı dolaq məftillərindən hansı subartezian quyularının elektrik mühərrklərində tətbiq olunur?

3.14. Yüksək müqavimətli manqanın materialının tərkibində ən çox hansı keçrici material istifadə olunur?

3.15. Konstantan ərintisinin işçi temperaturu nə qədərdir?

3.16. Manqanın ərintisinin işçi temperaturu nə qədərdir?

3.17. Manqanın üçün xüsusi müqavimətin qiyməti nə qədərdir?

3.18. Nixrom ərintisinin işçi temperaturu nə qədərdir?

3.19. Yumşaq lehimin ərimə temperaturu nə qədərdir?

3.20. Bərk lehimin ərimə temperaturu nə qədərdir?

3.21. Yumşaq lehimin markası hansıdır?

3.22 Göstərilən qiymətlərdən hansı yarımkeçirici materialların xüsusi müqavimətidir?

A)10 18 . 10 20 Om sm

B) 10 -6 . 10 10 Om sm

C)10 8 . 10 10 Om sm

Ç)10 -2 . 10 -5 Om sm

D) 10 -3 . 10 -7 Om sm

3.23. Böyük temperatur intervalında yarımkeçiricinin xüsusi müqaviməti necə dəyişir?

Ç) sıfra yaxınlaşır

D) sonsuzluğa yaxınlaşır

3.24. Yarımkeçiricilərdə qalonomaqnit effektləri hansı parametrlərin təsiri ilə baş verir?

A) mexaniki təsirlərin

B) ətraf mühitin nəmliyinin və temperaturunun

C) elektrik və maqnit sahələrinin

Ç) günəş şüalanmalarının

D) güclü küləyin

3.25. Yarımkeçiricilərdə elektrik keçiriciliyinin tipini təyin etmək üçün hansı üsuldan istifadə olunur?

A) hər iki ucu qızdırılır

B) elektrik sahəısi ilə təsir olunur;

C) maqnit sahəsi ilə təsir olunur

Ç) bir ucu deformasiya olunur

D) uclarından biri qızdırılır

3.26. Yarımkeçirici termorezistorlarda müqavimətin temperaturdan asılılığı necə dəyişir?

Ç) düz xətlə dəyişir

D) qeyri-xətti dəyişir.

3.27.Termorezistorda müqavimətin temperatur əmsalı (TKC) hansı ifadə ilə təyin olunur?

3.28.Pozistor hansı yarımkeçiricidən hazırlanılır?

Ç) sulfid kadmiy

D) sulfid vismut

3.29. Yarımkeçiricinin termohəssaslığı hansı ifadə ilə təyin olunur?

3.30. Yarımkeçirici ФСК-1A tipli fotorezistorun işıqlıq cərəyanı neçə mKA olmalıdır?

3.31. CT5-1 tipli yarımkeçirici pozistorun nominal müqavimət sərhəddi nə qədər olmalıdır?

C) 1000-10000 kOm

Bu fəsilin məzmununa daxil olan məsələlərə maqnit materiallarının təsnifatı, onların ən vacib xarakteristikaları, metalların maqnit xüsusiyyətləri, maqnitostriksiya prosesi, histerezis itkisinin öyrənilməsi aid olmaqla yumşaq və bərk maqnit materiallarının əsas xassələri və elektrotexnikada tətbiqi məsələlərinə geniş yer verilib. Bu fəsildə metal-keramik, metal-plastik və informasiyaların maqnit daşıyıcıları kimi bərk maqnit materialları haqqında da geniş məlumatlar vardır.

Bu fəsilə aid olan məsələlər baxılan fənn üzrə mövcud dərs vəsaitinin dördüncü fəsilində və bu sahədəki ədəbiyyatların müvafiq bölmələrində də ətraflı verilir[2, 10, 15, 17, 21].

4.1.Göstərilən ifadələrdən hansı maqnit nüfuzluluğunun temperatur əmsalıdır?

4.2. Tərkibinə və alınma üsuluna görə bərk maqnit materiallarının neçə növü vardır?

4.3. Yumşaq maqnit materiallarında burulğan cərəyanlardan olan itkiləri azaltmaq üçün əsasən hansı tədbir görülür?

A) vərəqələrin qalınlığı azaldılır

B) vərəqələrin qalınlığı artırılır

C) vərəqələr bir-birindən izolyasiya olunur

Ç) poladın tərkibindəki silisium artırılır

D) poladın tərkibindəki silisium azaldılır

4.4. Yumşaq maqnit materialı kimi hansı material ən geniş tətbiq olunur?

C) xüsusi təmiz dəmir

Ç) vərəqə şəkilli elektrotexniki polad

D) dəmir-nikel ərintisi

4.5. Poladın tərkibində silisiumun miqdarı normadan çox olduqda onun hansı xüsusiyyəti dəyişir?

A) maqnit nüfuzluluğu artır

B) sahə gərginliyi artır

C) histerezis itkiləri artır

Ç) mexaniki xüsusiyyəti kifayət qədər yaxşı olur

D) kövrəkliyi azalır

4.6. Elektrotexniki poladın markalanmasında birinci rəqəm nəyi göstərir?

A) silisiumun miqdarını

B) maqnit nüfuzluluğunu

C) sahə gərginliyini

Ç) histerezis itkisini

4.7. Elektrotexniki poladın markalanmasında ikinci rəqəm nəyi göstərir?

A) maqnit nüfuzluluğunu

B) sahə gərginliyini

C) elektrik və maqnit xüsusiyyətini

Ç) silisiumun miqdarını

D) histerezis itgisini

4.8. Ferromaqnitlərin maqnitlənməsi zamanı maqnitostriksiya hadisəsi nədir?

A) maqnit nüfuzluluğunun artması

B) sahə gərginliyinin dəyişməsi

C) maqnit enerjisinin dəyişməsini

Ç) ferromaqnit materiallarının xətti ölçülərinin dəyişməsi

D) elektrik xüsusiyyətinin dəyişməsi

4.9. Histerezis itkisi hansı ifadə ilə təyin olunur?

4.10. Alsifer poladı hansı xüsusiyyəti ilə fərqlənir?

A) yüksək bərkliyi

B) böyük kövrəkliyi

C) aşağı xüsusi müqaviməti

Ç) yüksək maqnit nüfuzluluğu

D) aşağı maqnit xüsusiyyəti

4.11. Transformator, polad vərəqəsinin izolyasiyasının elektrik möhkəmliyi nə qədər olmalıdır?

4.12. Transformatorun maqnit nüvəsinin müqaviməti nə qədər olmalıdır?

4.13. Transformatorun poladının uzun müddətli qızma temperaturu nə qədər olmalıdır?

4.14. Hava aralığındakı maqnit enerjisi hansı ifadə ilə təyin olunur?

4.15. Sabit maqnitlərdə maqnitin köhnəlməsi hansı proseslə əlaqədardır?

A) maqnit selinin azalması

Ç) temperaturun kəskin dəyişməsi

D) bərk maqnitdə struktur dəyişikliyi

4.16. Sabit maqnitin hazırlanması üçün ən sadə və əlverişli material hansıdır?

A) tökmə bərk maqnit ərintiləri

B) aşqarlanmış və bərkidilmiş maqnit

C) bərk maqnit ərintiləri

Ç) metal keramik materiallar

D) metal plastik materiallar

4.17. Metal keramik və metal plastik maqnitlər hazırlanmasında ilkin xammal kimi hansı material istifadə olunur?

4.18. Nikel-sink ferritinin maqnit nüfuzluluğu əmsalı nə qədərdir?

4.19. İnformasiyaların maqnit daşıyıcıları üçün hansı materialdan istifadə olunur?

A) bərk maqnit poladı

B) oksid maqnitləri

C) metal keramik maqnitlər

Ç) metal plastik maqnitlər

D) tökmə bərk maqnit ərintiləri

KONSERVASİYAEDİCİ VƏ KONSTRUKTİV MATERİALLAR

Bu fəsilin tərkibinə konservasiyaedici və mühafizə materialları, metalların korroziyası və antikorroziya materialları, inqibitorlar və onların avadanlıqların korroziyadan mühafizəsində tətbiqi, metalların təsnifatı və konstruktiv materiallar haqqında məlumatların öyrənilməsi daxildir. Burada metalların korroziyadan mühafizə üsullarının mənimsənilməsinə ən çox diqqət yetirilmişdir.

Bu fəsildə baxılan məsələlər fənnə aid olan əsas dərs vəsaitinin beşinci və altıncı fəsillərində və habelə bu dərs vəsaitinə əlavə olunan ədəbiyyatların müvafiq bölmələrində də verilir [23, 24, 25].

5.1. Korroziyadan təmizlənən metal borunun (texniki qurğunun) üzərinə hansı materialdan örtük çəkilir?

C) yapışqan lakı

D) termoreaktiv lak

5.2. Texniki qurğu konservasiya üçün bitum lakında nə qədər saxlanılır?

5.3. Materialların korroziyadan qorunması üçün ən mütərəqqi və qənaətli üsul hansıdır?

A) emaldan istifadə etmək

B) lakdan istifadə etmək

C) inqibitorlardan istifadə etmək

Ç) örtük lakından istifadə etmək

D) yapışqan lakından istifadə etmək

5.4. Metal konstruksiyaların korroziyadan mühafizəsində hər kvadrat metrə neçə qram uçucu inqibitor sərf olunur?

5.5. İnşaat qurğuları və maşınların atmosfer korroziyasından qorunması üçün hansı örtüklərdən istifadə olunur?

5.6. Metal səthinin termiki üsulla təmizlənməsinin ən səmərəli üsulu hansıdır?

A) qaz qaynağı alovundan istifadə etmək

B) ГAO-55 tipli qaz alovu lampasından istifadə etmək

C) mexaniki üsuldan istifadə etmək

Ç) yüksək tezlikli induksion qızdırıcıdan istifadə etmək

D) yanacaqdan istifadə etməklə adi qayda ilə yandırmaqla

5.7. Metal səthinin təmizlənməsində tətbiq olunan yüksək tezlikli qurğunun tezliyi nə qədər olur?

5.8. Yüksək tezlikli induksion üsulla metal səth təmizləndikdə qızma temperaturu nə qədər olur?

СТРОЕНИЕ ВЕЩЕСТВ И КЛАССИФИКАЦИЯ

К вопросам, содержащимся в настоящей главе относятся: роль электротехнических материалов в развитии электротехники и их классификация, структура веществ и виды связи между частицами. Здесь проверяется использование электротехнических материалов и понимание роли надежной работы электрооборудования в процессе их эксплуатации.

Значительное внимание уделяется классификации электротехнических материалов, их структуре и видам связи между частицами.

Вопросы настоящей главы соответствуют материалу, изложенному в первой главе учебного пособия, разработанного кафедрой (автор проф. О.Г.Мамедов) по данной дисциплине, а так же в соответствующих главах других литератур [1, 11, 13, 15, 19, 20, 21].

1.1. Каким ученым впервые были использованы электротехнические материалы для создания источника электрической энергии?

Д) Д.Добровольский М.О.

1.2. На сохранение в исправном состоянии в основном какой конструкционной части электрооборудования направлены все организационно-технические мероприятия в процессе эксплуатации?

Д) металлической конструкции.

1.3. От качества каких материалов в основном зависит надежность электрооборудования?

В) защищающих от коррозии;

Г) защищающих от химической среды;

Д) металлических конструкций.

1.4. На сколько групп подразделяются электротехнические материалы по агрегатному состоянию?

1.5. На сколько групп подразделяются электротехнические материалы по проводимости?

1.6. Какие из указанных материалов наиболее используются по проводимости?

А) сталь и алюминий;

Б) медь и алюминий;

В) золото и серебро;

Г) бронза и латунь;

Д) цинк и железо

1.7. Какое из этих чисел является удельной проводимостью меди?

1.8. На сколько групп подразделяются электротехнические материалы по назначению?

1.9. Согласно зонной теории твердых тел на сколько зон делится энергетическая диаграмма?

1.10. Как называется самый слабый материал по магнитному свойству?

1.11. Сколько видов связи имеются между частицами вещества?

2.1. Электрофизические процессы, происходящие

Настоящая глава содержит вопросы, связанные с электрофизическими процессами, происходящими в диэлектриках, а также диэлектрическими, тепловыми, физико-химическими и механическими характеристиками электроизоляционных материалов. Сюда относится и изучение жидких, газообразных и твердых диэлектриков.

В этой главе особое внимание уделяется изучению твердых диэлектриков, которые играют основную роль в повышении надежности работы электрооборудования.

В содержание данной главы также входит изучение таких материалов, как полимеры, пластические массы, каучук, слюда и электрокерамические твердые материалы.

Вопросы настоящей главы соответствуют материалу изложенному в главе 2 учебного пособия, а также соответствующих разделах других литератур [2, 4, 6, 7, 9, 12, 14, 18, 22].

2.1. Средой чего являются все диэлектрики в рабочем режиме?

А) тепловой средой;

Б) электрического поля;

В) влажнoй воздушной средой;

Г) магнитного поля;

Д) электрических зарядов

2.2. Какой ток наблюдается в идеальном электрическом поле?

Б) дополнительный ток;

2.3. Какой ток наблюдается в реальном электрическом поле?

А) ток холостого хода;

Б) ток короткого замыкания;

Д) ток абсорбции

2.4. Каким выражением определяется емкостной ток?

2.5. Что происходит в результате поляризации диэлектриков?

А) только положительные частицы смещаются по направлению поля;

Б) только отрицательные частицы смещаются против направления поля;

В) положительные частицы смещаются по направлению, а отрицательные против направления поля.;

Г) частицы не смещаются;

Д) частицы смещаются периодически

2.6. Чем характеризуется электронная поляризация?

А) смещаются только электроны;

Б) смещаются электроны и протоны;

В) смещаются только протоны;

Г) не происходит смещение электронов и протонов;

Д) смешение электронов и протонов не зависит от внешнего поля

2.7. Сколько видов поляризации широко используются?

2.8. Какой особенностью обладают сегнетоэлектрики?

А) высокой электрической прочностью;

Б) большим значением сопротивления изоляции;

В) низкой диэлектрической потерей;

Г) высокой диэлектрической проницаемостью;

Д) низкой теплопроводностью

2.9. Характер зависимости смешения частиц в сегнетоэлектриках от напряженности электрического поля?

А) обратно пропорционально;

Б) прямо пропорционально;

Г) нелинейная зависимость;

2.10. Как зависит ионная поляризация от температуры?

А) усиливается с повышением температуры;

Б) обратно пропорционально;

В) нелинейная зависимость;

Д) резко переменный

2.2.Диэлектрические характеристики электроизоляционных

2.11. На сколько групп подразделяются характеристики диэлектриков?

2.12. На сколько групп подразделяются диэлектрические характеристики электроизоляционных материалов?

2.13. Каким методом определяется удельное сопротивление изоляции диэлектриков?

А) мостом постоянного тока;

Б) методом 3-х электродов;

В) мостом переменного тока;

Г) при помощи тестера;

2.14. Какое из этих обозначений является единицей измерения удельного объемного сопротивления?

2.15.Каким выражением проверяется допустимое значение сопротивления изоляции электроустановок?

2.16. Каким выражением определяется электрическая прочность плоских электродов?

2.17. Какое из этих обозначений является единицей измерения электрической прочности?

2.18. Каким прибором можно измерить электрическую прочность изоляционных материалов?

В) аппаратом АИИ- 70;

Г) мостом постоянного тока;

2.19. Каким выражением определяется диэлектрические потери в изоляционных материалах?

2.20. Каким выражением определяется диэлектрическая проницаемость?

2.21. Каким выражением определяется диэлектрическая проницаемость конденсатора с плоскими пластинками?

2.22. Каким устройством определяется относительная диэлектрическая проницаемость?

2.3.Тепловые характеристики электроизоляционных материалов

2.23 . Согласно новым стандартам межгосударственного Совета на сколько классов подразделяются все изоляционные материалы по нагревостойкости?

2.24. Каким устройством проверяется теплостойкость диэлектриков?

Д) аппаратом Мартенса

2.25. Какое положение указателя температуры по термометру принимают за теплостойкость по аппарату Мартенса?

А) когда указатель опускается по шкале на 12 мм;

Б) когда указатель опускается по шкале на 10 мм;

В) когда указатель опускается по шкале на 7 мм;

Г) когда указатель опускается по шкале на 6 мм;

Д) когда указатель опускается по шкале на 2 мм

2.26. Какой формулой выражается закон Аррениуса?

2.27. Согласно правиле Монтзингера во сколько раз уменьшается срок службы изоляции при повышении ее температуры на 10°С?

2.28. Какое из этих обозначений является единицей измерения удельной теплопроводности диэлектриков?

2.29. Каким способом определяется температура размягчения материала?

А) трех электродов;

Г) аппаратом Мартенса;

2.30. Чему равняется температура вспышки трансформаторного масла?

2.4.Физико-химические и механические характеристики электроизоляционных материалов

2.31. Каким выражением определяется кислотность жидких диэлектриков?

2.32. Какое из этих обозначений является единицей кислотности жидких диэлектриков?

2.33. Каким выражением определяется динамическая вязкость жидких диэлектриков?

2.34. Как называется прибор, измеряющий вязкость жидких диэлектриков?

В) Аппарт Мартенса;

2.35. Чему равняется величина вязкости в °Э трансформаторного масла при нормальной температуре?

2.36. Каким выражением определяется удельная ударная вязкость?

2.37. Каким выражением определяется кинематическая вязкость жидких диэлектриков?

2.38. Какое из этих обозначений является единицей измерения динамической вязкости?

2.39. Каким выражением определяется предел прочности при статическом изгибе?

2.5. Жидкие и газообразные диэлектрики

2.40. На сколько групп подразделяются жидкие диэлектрики по химическому

2.41. На сколько групп подразделяются жидкие диэлектрики по назначению?

2.42. На сколько групп подразделяются жидкие диэлектрики по степени горючести?

2.43. На сколько групп подразделяются жидкие диэлектрики по значению верхней предельной температуры?

2.44. На сколько групп подразделяются растительные масла по степени высыхания?

2.45. Какие масла относятся к высыхающим?

А) кабельное и конденсаторное;

Б) трансформаторное и кабельное;

В) конденсаторное и льняное;

Г) льняное и тунговое;

Д) льняное и конденсаторное

2.46. Какое масло относится к невысыхающим?

2.47. В чем заключается основное назначение трансформаторного масла в силовых трансформаторах?

А) только для усиления изоляции;

Б) улучшения охлаждения и изоляции;

В) только для охлаждения;

Г) уменьшение диэлектрических потерь;

Д) улучшение теплопроводности

2.48. Какое из этих чисел является величиной температуры застывания трансформаторного масла?

2.49. Каким устройством обеспечивается непрерывная очистка трансформаторного масла?

Б) термосифонным фильтром;

Г) устройством термосигнализации;

2.50. Какое из этих синтетических масел может заменить трансформаторное масло?

2.51. Из скольких характерных зон состоит вольтамперная характеристика газообразных диэлектриков?

2.52. Какое из этих выражений является формулой Пашена?

2.53. Какое из этих элементов является искусственным газообразным диэлектриком?

2.54. Какое из этих материалов является электроизоляционной смолой, применяемой при пайке медных проводов?

2.55. Чем отличается компаунд от лака?

А) отсутствием в составе смолы;

Б) отсутствием в составе пигментов;

В) отсутствием в составе растворителей;

Г) наличием в составе пигментов;

Д) наличием в составе растворителей

2.56. В чем заключается назначение пластификатора в составе лака?

А) составляет основу лака;

Б) ускоряет сушку;

В) увеличивает время сушки ;

Г) усиливает сопротивление изоляции;

Д) для обеспечения пластичности лаковых пленок

2.57. В чем заключается назначение пигмента в составе электроизоляционных эмалей?

А) повышает электрическую прочность;

Б) составляет основу лака;

В) обеспечивает высокую твердость изоляции;

Г) увеличивает теплопроводность;

Д) ускоряет сушку

2.58. Какие параметры контролируются во время сушки обмоток электрооборудования после их пропитки лаком?

Б) температура и сопротивление изоляции;

В) только температура сушки;

Г) только сопротивление изоляции;

Д) режим сушильной установки

2.59 Какое из этих способов является самым эффективным при пропитке обмотки лаком?

А) использованием вакуума и давления;

Б) использованием только давления;

В) использованием только вакуума;

Г) использованием лака на основе синтетических смол;

Д) использованием лака на основе битумных смол.

2.7. Валокнистые электроизоляционные материалы

2.60. На сколько групп подразделяются волокнистые изоляционные материалы по составу?

2.61. Из какого материала изготавливаются электротехнические бумаги и картоны?

А) из обычного дерева;

Г) сульфатной целлюлозы;

2.62. Где применяются кабельные бумаги?

А) для изоляции низковольтных кабелей и проводов;

Б) в телефонных кабелях;

В) в обмотках электрических машин;

Г) в высоковольтных кабелях;

Д) в обмотках трансформаторов

2.63. Чем отличается картон от бумаги?

А) высокой электрической прочностью;

Б) высокими диэлектрическими потерями;

В) большей тольшиной;

Г) высокой диэлектрической проницаемостью;

Д) большим удельным сопротивлением

2.64. Основное отличие изоляционных лакотканей от обычных тканей?

Б) высокой механической и электрической прочностью;

В) низкими диэлектрическими потерями;

Г) высокой диэлектрической проницаемостью;

Д) высоким удельным сопротивлением

2.65. Из какого материала изготавливается слоистый пластик типа гетинакс?

А) битумного лака и тканей;

Б) из эпоксидной смолы и бумаги;

В) из глифталового лака и бумаги;

Г) из бакелитового лака и бумаги;

Д) из эпоксидной смолы и стеклолакоткани

2.8. Полимеры, пластические массы и каучук

2.66. На сколько классов подразделяются высокомолекулярные материалы?

2.67. В каком состоянии находится материал в конечной стадии полимеризации?

А) в газообразным;

Д) в парообразном

2.68. Какое состояние приобретают термопластичные материалы при нагреве в конечной стадии?

2.69. Какое состояние приобретают термореактивные материалы при нагреве в конечной стадии?

Б) твердое с потерей способности плавления;

2.70.В настоящее время сколько процентов полимерных материалов, потребляемых мировой электрической промышленностью, приходится на долю термопластических материалов?

2.71. Какой материал добавляется в состав пластических масс для увеличения их пластичности и уменьшения хрупкости?

2.72.Поливинилхлоридные термопластичные полимеры применяются при изготовлении в основном каких электротехнических изделий?

Б)проводов и кабелей;

2.73.Сколько градусов составляет рабочая температура поливинилхлоридного полимера?

2.74.В аграрном производстве при изготовлении обмоток каких устройств используются поливинилхлоридные материалы?

А)асинхронных двигателей сельскохозяйственного назначения;

В)субартезианских электрических двигателей;

Г) трансформаторов напряжения;

Д) электрических аппаратов.

2.75.Обмоточные провода с поливинилхлоридной изоляцией в какой среде могут надежно работать?

2.76.На сколько групп делятся материалы из каучука по образованию?

2.77.Сколько градусов составляет температура размягчения натурального каучука?

2.78.Какое вещество добавляется в состав каучука во время его вулканизации?

2.79. Сколько процентов составляет сера в составе каучука, называемого мягкой резиной ?

2.80.Какое количество серы находится в составе каучука, называемого твердой резиной (эбонит)?

2.9.Электрокерамика и слюда

2.81.Из скольких этапов состоит технология производства электрокерамических материалов?

2.82.Сколько градусов составляет температура отжига при изготовлении керамических изделий?

2.83.Величина электрической прочности электрофарфора?

2.84.В основном по какой особенности отличается конденсаторная керамика от изоляторной?

А) большой величиной удельного сопротивления;

Б) высоким значением электрической прочности;

В) очень высоким значением диэлектрической проницаемости;

Г)малым значением диэлектрических потерь;

Д)малым значением рабочей температуры.

2.85.Чему равняется диэлектрическая проницаемость конденсаторной керамики?

2.86.Какой особенностью обладает сегнето-керамика в отличии от других диэлектриков при высокой температуре?

А) высоким значением электрической прочности;

Б) высоким значением удельного объемного сопротивления;

В) высоким значением диэлектрической проницаемости;

Г) низким значением диэлектрических потерь;

Д) высоким значением температуры плавления.

2.87.При производстве какого устройства используется сегнетокерамика, имеющая высокую диэлектрическую проницаемость?

А) высоковольтных изоляторов;

Б) низкочастотных изоляторов;

В) термостойких изоляторов;

Г) изоляторной керамики;

Д) конденсаторов высокой емкости.

2.88.Сколько видов слюды применяются в электроизоляционной технике?

2.89. До какой температуры сохраняет свои характеристики мусковит?

2.90. До какой температуры сохраняет свои характеристики флогопит?

2.91. Чему равна температура плавления материалов из слюды?

ЭЛЕКТРОПРОВОДНИКОВЫЕ И ПОЛУПРОВОДНИКОВЫЕ

В состав третьей глава входят сведения о классификации, широко применяемых в электротехнике, проводниковых материалов, их основных свойствах, материалах высокой и сверхвысокой проводимости и проводниковых изделиях. В эту главу также входят проводниковые материалы высокого сопротивления, их классификация и вопросы применения в электротехнике. Здесь нашли свое отражение и сведения о материалах, используемых при применении проводниковых материалов: припой и флюсы, клейи, материалы из электротехнического угля и электроплиты.

Кроме этого в этой главе предусмотрено изучение полупроводниковых материалов, широко применяемых в ряде областей электротехники и информационной технологии.

Вопросы настоящей главы соответствуют материалу, изложенному в главе 3 учебного пособия, подготовленного кафедрой, а также в соответствующих разделах других литератур [1, 3, 5, 16, 17].

3.1.Каким выражением определяется удельное сопротивление проводников?

3.2.Что показывает часть скачка на графике зависимости удельного сопротивления меди от температуры?

А)длительную рабочую температуру;

В)резкое снижение температуры окружающей среды;

Г)короткое замыкание в цепи;

Д)увеличение удельного сопротивления провода.

3.3. Какое из указанных выражений является зависимостью удельного сопротивления проводника от температуры?

3.4.Каким выражением определяется термо э.д.с. в термопарах?

3.5 . Какое из указанных чисел является удельным сопротивлением меди?

3.6. В составе какого из указанных марок меди имеются наименьшие примеси?

3.7.Который из этих материалов является сплавом меди и цинка?

Д) фарфоровый латун.

3.8.Который из указанных чисел является удельным сопротивлением алюминия?

3.9. При какой температуре ртуть обладает сверхпроводимостью?

3.10. Какой ученый впервые наблюдал сверхпроводимость металлов?

3.11.Который из указанных обмоточных проводов имеет двухслойную шелковую изоляцию?

3.12. Какой из указанных марок обмоточных проводов является двухслойной стеклянной изоляцией?

3.13.Который из этих проводов применяется в электродвигателях субартезианских скважин?

3.14.Который из этих проводниковых материалов наиболее используется в составе материала высокого сопротивления манганина?

3.15.Чему равняется рабочая температура сплава константана?

3.16.Чему равняется рабочая температура манганина?

3.17.Чему равняется удельное сопротивление манганина?

3.18.Чему равняется температура сплава нихрома?

3.19.Чему равняется температура плавления мягкого припоя?

3.20. Сколько градусов составляет температура плавления твердого припоя?

3.21.Который из этих марок является мягким припоем?

3.22.Который из указанных значений является удельным сопротивлением полупроводника?

А) 10 18…10 20 Ом.см;

Б) 10 -6…9 20 Ом.см;

В) 10 18…10 20 Ом.см;

Г) 10 -2… 10 10 Ом.см;

Д) 10 -3… 10 7 Ом.см;

3.23.Как изменяется удельное сопротивление полупроводника в большом интервале температур?

Г)приближается к нулю;

Д)приближается к бесконечности.

3.24.В результате воздействия каких параметров в полупроводниках возникает гальванометрический эффект?

Б)влажности и температуры окружающей среды;

Г)электрических и магнитных полей;

3.25.Какой способ используется для определения типа электрической проводимости полупроводника?

А)нагревается оба конца;

Б)воздействием электрического поля;

В)воздействием магнитного поля;

Г)деформируется один конец;

Д)нагревается один из концов.

3.26. Как изменяется сопротивление полупроводникового терморезистора в зависимости от температуры?

А) резко уменьшается;

Б) незначителью увеличивается;

В) не изменяется;

Г) изменяется прямолинейно;

Д) изменяется нелинейно.

3.27.Каким выражением определяется температурный коэффициент (ТКС)полупроводника?

3.28.Из какого полупроводника изготовляется позистор?

3.29.Каким выражением определяется тензочувствительность полупроводника?

3.30.Чему равняется световой ток (мкА) полупроводникового фоторезистора типа ФСК-1А?

3.31.Чему равняется предел номинального сопротивления полупроводникового позистора типа СТБ-1?

В эту главу входит изучение классификации магнитных материалов, их самых важных характеристик, магнитных свойств материалов, процесса магнитострикции и потери гистерезиса. Здесь особое внимание обращено на основные свойства мягких и твердых магнитных материалов и на вопросы применения их в электротехнике.

В этой главе также приведены сведения по металлокерамическим, металлопластическим и твердым магнитным материалам как магнитных носителей информации.

Вопросы настоящей главы соответствуют материалу, изложенному в главе 4 учебного пособия подготовленного кафедрой, а также в соответствующих разделах других литератур [2, 10, 15, 17, 21].

4.1.Который из этих выражений является температурным коэффициентом относительной магнитной проницаемости?

4.2 . На сколько видов делятся твердые магнитные материалы по составу и способу получения?

4.3. Какая в основном действенная мера принимается для уменьшения потерь от вихревых токов в магнитомягких материалах?

А)уменшают толшину листов;

Б)увеличивают толшину листов;

В)изолируют отдельные листы;

Г)увеличивают количество кремния в составе стали;

Д)уменьшают количества кремня в стали.

4.4. Какой материал наиболее широко применяется в качестве магнитомягких материалов?

В)особо чистое железо;

Г)листовая электротехническая сталь;

Д) железа с никелем сплав.

4.5. Какое свойство стали улучшается при превышении в его составе нормы кремния?

А)увеличивается магнитная проницаемость;

Б)повышается напряженность поля;

В)увеличиваются потери гистерезиса;

Г)улучшаются механические свойства;

4.6. Что означает первая цифра в маркировке электротехнической стали?

Г)потери на гистерезис;

4.7. Что означает вторая цифра в маркировке электротехнической стали?

В)электрическое и магнитное свойства;

Д)потери на гистерезис.

4.8. Что такое явление магнитострикции при намагничивании ферромагнитов?

А)увеличение магнитной проницаемости;

Б)изменение напряженности поля;

В)изменение магнитной энергии;

Г)изменения линейных размеров ферромагнитных материалов;

Д)изменение электрического свойства.

4.9. Каким выражением определяется потери гистерезиса?

4.10. Какой особенностью отличается альсферная сталь?

А)высокой твердостью и большой хрупкостью;

Б)высоким удельным сопротивлением;

В)низким удельным сопротивлением;

Г)высокой магнитной проницаемостью;

Д)низким магнитным свойством.

4.11. Чему равна электрическая прочность изоляции листов стали трансформатора?

4.12. Чему равняется величина сопротивления магнитопровода трансформатора?

4.13. Чему равна длительная температура нагрева стали трансформатора?

4.14. Каким выражением определяется магнитная энергия воздушного зазора?

4.15 . Каким процессом связано старение постоянных магнитов?

А) уменьшением магнитного потока;

Г) резким изменением температуры;

Д) структурным изменением твердых магнитов.

4.16. Который из этих материалов самый простой и удобный для изготовления постоянного магнита?

А)литой твердый магнитный сплав;

Б) легированный магнит;

4.17. Какой материал используется в качестве сырья для изготовления металлокерамических и металлопластических магнитов?

4.18. Чему равняется коэффициент магнитной проницаемости никельцинкового феррита?

4.19. Который из этих материалов используется для магнитоносителей информации?

А)твердая магнитная сталь, покрытая железными оксидами;

Д)литые твердые магнитные сплавы.

КОНСЕРВИРУЮЩИЕ И КОНСТРУКТИВНЫЕ

В состав данной главы входят сведения о консервирующих и защитных материалах, коррозии металлов, ингибиторах и применения их для защиты оборудования от коррозии, классификации металлов и конструктивных материалах. Здесь наибольшее внимание уделено освоению способов защиты металлов от коррозии.

Вопросы настоящей главы соответствуют материалу, изложенному в главе 5 и 6 учебного пособия, разработанного кафедрой, а также в соответствующих разделах других литератур [23, 24, 25].

5.1. Из какого материала наносится покрытие на металлическую трубу (техническое устройство), очищенное от коррозии?

5.2. Сколько времени нужно держать в битумном лаке техническое устройство для консервации?

5.3. Какое из указанных способов является самым прогрессивным и экономичным для защиты металлов от коррозии?

А) использованием эмалей;

Б) использованием лаков;

В) использованием ингибиторов ;

Г) использованием покровных лаков;

Д) использованием клеящих лаков.

5.4. Сколько граммов летучего ингибитора расходуется на каждый квадратный метр при защите от коррозии металлических конструкций?

5.5. Какие покрытия используются для защиты от атмосферной коррозии строительных устройств и машин?

5.6. Который из этих способов самый эффективный при термической очистке металлических поверхностей?

А)использование пламени газовой сварки;

Б)использование газопламенной лампы типа ГАО-55;

В)использование механических способов;

Г)использование высокочастотного индукционного нагревателя;

Д)обжиг с использованием горючего.

5.7. Чему равняется частота высокочастотной установки, используемой для очищения поверхности металлов?

5.8. Чему равняется температура нагрева при очистке металлических поверхностей методом высокочастотного индукционного нагрева?

1. Бернштейн Л.М. Изоляция электрических машин общего назначения. М.: Энергоиздат, 1987, 376 с.

2. Богоридицкий Н.П. Электротехнические материалы. Л.:Электроатомиздат, 1985, 304 с.

3. Бородулин В.Н. и др. Электротехнические и конструкционные материалы, М.: Издательский центр «Академия», 2010, 280 с.

4. Джуварлы Ч.М.Электроизоляционные масла. М.:Гостехиздат, 1983, 92 с.

5. Ерошенко Г.П. и др. Эксплуатация электрооборудования. М.: Колос. 2005, 344 с.

6. Казарновский Д.М., Тареев Б.М. Испытание электроизоляционных материалов и изделий. Л.: Энергия, 1980, 226 с.

7. Казарновский Д.М., Яманов С.А. Радиотехнические материалы. М. «Высшая школа», 1992, 312 с.

8.Карягин А.Г. Материалы для электромонтажных работ. М.:Энергоиздат, 1981, 63 с.

9. Корицкий Ю.В. Основы физики диэлектриков,М.: Энергия, 248 с.

10. Колесов С.Н. Материаловедение и технология конструктивных материалов. М.: Высшая школа, 2007, 535 с.

11. Колесов С.Н., Колесов И.С. Электротехнические и конструкционные материалы- Киев. Транспорт – 2003, 384 с.

12. Майофис И.М. Химия диэлектриков. М.: Высшая школа, 1980, 320 с.

13. Мамедов О.Г. Научные основы повышения эксплуатационной надежности погружных электродвигателей. (Монография) Баку, Издательство. «Элм». 2011, 184 с.

14. Мамедов О.Г., Нуриев Р.М. Методика ускоренного испытания конструкции изоляции проводов типа ПЭВВП, применяемых в погружных электродвигателях. Научные труды АзСХИ. Вопросы электрификации с/х-го производства в Азерб.ССР, 1982, 17-23 с.

15. Məmmədov O.H. Elektrotexniki materiallar. Dərs vəsaiti. Gəncə, ADAU-nun nəşriyyatı, 2011, 140 səh.

16. Никулин Н.В. Электроматериаловедение. М.: Высшая школа, 1989, 192 с.

17. Пястолов А.А. и др. Монтаж, эксплуатация и ремонт электрооборудования. М. “Колос”. 1981 г, 335 с.

18. Пястолов А.А. и др. Практикум по технологии монтажа и ремонтa электрооборудования. М.: «Колос», 1990, 140 с.

19. Райkлин И.В. Научно-технический прогресс и эффективность новых материалов. «Наука», 1983, 349 с.

20. Səidov R.Ə., Məmmədov O.H., Kərimov İ.C. və b. Elektrik avadanlığının etibarlılığı və təmiri fənnindən praktikum. Bakı, “Elm” nəşriyyatı, 2011, 252 c.

21. Справочник по электротехническим материалам. Под.ред. Ю.В.Корицкого, В.В.Пасынкова, Б.М.Тареева. Энергоатомиздат (в 3-х томах), 1988, 716 с.

22. Электрические свойства полимеров. Под.ред. Б.Н.Сажина. Л.: Химия, 1996, 224 с.

23. Жук Н.П. Курс теории коррозии и защиты металлов. М.: «Металлургия», 1986, 472 с.

24. Qasımzadə N.H. Metallar və konstruksiya materialları texnologiyası. Bakı, “Maarif”, 1985, 44 c.

25. Голяницкий О.И., Пястолов А.А. Зaщита сельскохозяйственной техники от коррозии. Челябинск, Юж.-Урал. КН.изд-во, 1998, 80 с.

Авторы учебного пособия для самостоятельного изучения дисциплины «Электрические материалы» – сотрудники Азербайджанского Государственного Аграрного Университета: профессор кафедры «Электроинженерия» Мамедов Октай Гусейн оглы, заведующий кафедрой «Энергетика» Керимов Ильгам Джамиль оглы, доцент Гусейнов Лятиф Акбер оглы и ведущий инженер-электрик Мамедов Заур Октай оглы.

CİSİMLƏRİN QURULUŞU VƏ ELEKTROTEXNİKİ MATERİALLARIN TƏSNİFATI…………………………………….