Mdni bitkilr ekoloji

Davranışsal ekoloji, organizmaların habitatlarındaki değişikliklere uyum sağlama ve evrimleşmenin farklı yollarını inceler.

Bitkilər aləmi

Təbiət və cəmiyyətin inkişafında bitkilərin əhəmiyyəti böyükdür. Onlar daim Günəş enerjisini müxtəlif yanacaq enerjisinə və yüksək kalorili qida maddələrinə çevirir. Bitkilərin insanlara xidməti misilsizdir, bu xidmətdə onların havatəmizləyici rolu, insanların sağlamlığı keşiyində durması xüsusi yer tutur.
Planetin bitki örtüyü zəngin və müxtəlifdir. Dün­yada 560 min bitki növü mövcuddur ki, onların 300 350 mini mədəni bitkilərdir.Bitkilərin əmələ gəlməsi görkəmli alim K.A. Timiryazevin kəşf etdiyi fotosintez prosesinin nəticəsidir. Fotosintez prosesində günəş enerjisinin köməyi ilə atmosfer havasındakı karbon qazı, torpaqdakı su və mineral maddələr yaşıl kütləyə çevrilir. Fotosintez zamanı ilk maddə kimi qlükoza və oksigen qazı alınır.
Yayın isti günlərində yer səthi çoxlu günəş enerjisi alır. Lakin onun az bir hissəsi fotosintezə sərf edilir. Bu enerjini alimlər fizioloji radiasiya adlandırırlar. Bu ümumi günəş radiasiyasının 1 – 5 faizinə bərabərdir. Fotosintezdə daha çox karbon qazı mənimsənilir. Bir ton bitki kütləsinin yaranması üçün 2 ton karbon qazı sərf edilir. Bitkilərin tərkibinin 50 faizi karbondan ibarətdir. Planetin yerüstü bitkiləri hər il 20 milyard ton, su bitkiləri isə 155 milyard ton karbon qazı mənimsəyir. Lakin atmosferdə karbon qazının miqdarı tükənmir. Çünki təbiətdə onun dövranı daimidir.
Fotosintez prosesinin getməsində torpaqdakı su və mineral duzların da əhəmiyyəti böyükdür. Bir ton bitki kökləri torpaqdan 500 – 1000 ton suyu mənimsəyirlər. Lakin onun az bir hissəsi fotosintez prosesinə sərf olunur. Qalan hissə transpirasiya zamanı havaya buraxılır. Bitki kütləsinin 3 – 15 faizini mineral maddələr təşkil edir. Bitkilər kökləri ilə torpaqda mövcud olan 45-dən artıq elementin əksəriyyətini mənimsəyir. Bir ton bitki kütləsinin yaranması üçün 100 – 120 kq mineral maddə sərf olunur.
Bitkilər təbiətdə qeyri-bərabər paylanmışdır. Planetin quru mühitində 1 trilyon 725,4 milyard ton bitki kütləsi yayılmışdır. Bitkilərin insanlar üçün xammal kimi, qiymətli yanacaq və tikinti materialları olması kimi böyük xidməti vardır. Məsələn, bir kubmetr ağac 200 kq sellüloza, yaxud 165 kq lif, yaxıd 1500 metr ipək parça, ya da 60 kubmetr selofan, ya da 20 litr sirkə turşusu, ya da 70 litr adi spirt istehsalı üçün kifayət edir.
Lakin bitkilərin bundan daha böyük xidməti bütün canlıları boğulmaqdan qorumasıdır. Havanın bir kubmetrində 20 mq karbon qazı olarsa, insanın yaşaması təhlükəli sayılır. Onun ölümü baş verə bilər. Elm və texnikanın inkişafı, avtomobillərin sayının artması atmosferdə karbon qazını durmadan artırır. Bitkilər onu azaltmaqla canlıların ölüm təhlükəsinin qarşısını alır. Bir hektar bitki sahəsi saatda 8 kq karbon qazı mənimsəyir. Bu miqdar həmin müddətdə 200 nəfərin tənəffüsündən alınan karbon qazının miqdarına bərabərdir. Beləliklə, bitkilər havada olan oksigen qazının miqdarının daim normada qalmasına kömək edir, havanın oksigen qazı balansını daim tənzimləyir.
Havaya insan fəaliyyəti nəticəsində daim zərərli və zəhərli maddələr daxil olur. Onlarla mübarizədə də bitkilər, xüsusilə ağaclar insanların köməyinə gəlirlər. Özlərinin hazırladığı və havaya buraxdığı fitonsidləri ilə havanı zəhərli mikroorqanizmlərdən təmizləyirlər.

Bitkilər yer kürəsinin hər yerində yayılmışlar. Onlarda gedən fotosintez nəticəsində:
1) Təbiətdə daim üzvi maddə sintez edilir;
2) Canlıların yaşaması üçün vacib olan oksigen qazının miqdarını tənzimləyir;
3) Atmosferdə karbon qazının təhlükəli vəziyyətə qədər qalxmasının qarşısını alır;
4) Günəş enerjisini konservləşdirib canlı orqanizmlərin istifadəsinə verir.
İnsanlar hazırda 23 minə qədər bitki növündən istifadə edirlər ki, onun 20 mini çiçəkli bitkilərdir. Becərilən, istifadə edilən 1500-ə yaxın mədəni bitkilərin demək olar əksəriyyəti çiçəkli bitkilərə aiddir.
Yer kürəsinin müəyyən sahəsində məskunlaşmış bitkilər yaşadıqları ekoloji şəraitə uyğunlaşmaqla öz xarici görünüşü və həyat proseslərində müəyyən əlamətlər qazandıqlarından, yaşayış formalarına, quruluşlarına görə bir-birindən fərqlənirlər. Onlar morfoloji quruluşlarına görə ağac, kol, yarımkol və ot formasına bölünürlər. Bitkilər ömürlərinə görə birillik, ikiillik və çoxillik olurlar. Onlar yaşama müddətinə görə bir neçə dəqiqədən, saatdan bir neçə ilə və ya min illərə qədər ola bilər. Bitkilər böyüklüklərinə görə də fərqlənirlər.
Bitkilər suya münasibətinə görə ekoloji qruplara bölünürlər:
1) Sulu mühit bitkiləri – hiqrofitlər;
2) Normal rütubətli mühit bitkiləri – mezofitlər;
3) Quraqlıq bitkiləri – kserofitlər;
4) Bataqlıq mühitdə yaşayanlar – oksilofitlər;
5) Soyuq torpaq və küləkli yerdə bitənlər – psixrofitlər;
6) Duzlu torpaqda yaşayanlar – hallofitlər;
7) Qumlu yerlərdə bitənlər psammofitlər.

İşıq şəraitinə görə bitkilər işıqsevən və kölgəyədavamlı olmaqla iki yerə bölünürlər. Bitki orqanları müxtəlif olub, daşıdıqları funksiyaya görə vegetativ (kök, gövdə, yarpaq) və generativ (çiçək, meyvə və toxum) olurlar. Onların hər biri bitki hüceyrələrindən təşkil olunmuş toxumalardan ibarətdir.
Bitkilər canlı aləmin xüsusi forması olub, heyvanlarla ümumi bir mənşəyə malikdir. Onlar quruda və suda yayılmışdır. Qidalanmasına görə avtotrof və heteretrof (saprofit və parazit) qruplarına bölünürlər. Təbiətdə və insan həyatında bitkilərin böyük rolu və əhəmiyyəti vardır.

Mənbə: Biоlоgiyanın inkişaf tariхi və mеtоdоlоgiyası
Müəlliflər: H.M. HACIYЕVA, Ə.M. MƏHƏRRƏMОV, Q.K. İSMAYILОV, İ.V. QAFARОVA

bitki ekolojisi

bubitki ekolojisi organizmalar ve çevreleri arasındaki ilişkilerin bilimidir.

Bitki ekolojisi, bitkilerin dağılımını ve bolluğunu, çevresel faktörlerin bitki bolluğu üzerindeki sonuçlarını ve dolayısıyla bitkiler ve farklı organizmalar arasındaki etkileşimleri inceleyen ekolojinin bir alt disiplini olabilir.

Bitki Ekolojistleri bitkiler arasındaki, bitkiler ve çevre arasındaki ve toprak, bitkiler ve hayvanlar arasındaki etkileşimleri inceler.

Ekolojinin organizmaya göre ana alt bölümleri bitki ekolojisi, hayvan ekolojisi ve mikrobiyal ekolojiyi içerir.

Habitat alt bölümleri arasında karasal ekoloji, dünyadaki organizmaların incelenmesi; limnoloji, tatlı su organizmaları ve habitatlarının incelenmesi; ve oşinografi, deniz organizmaları ve habitatlarının incelenmesi.

Bitki ekolojisinin kökenleri Bitki Fizyolojisi uygulamasındadır.

Carl Ludwiq Willdenow, benzer iklimlerin, dünyanın farklı yerlerinde bulunsalar bile benzer bitki örtüsü türleri ürettiğini ilk belirtenlerden biriydi.

Willdenow’un öğrencisi Alexander von Humboldt, bitki örtüsü türlerini tanımlamak için fizyonomiyi kullandı ve bitki örtüsü türlerinin dağılımının çevresel faktörlere dayandığını kaydetti.

Bitki ekolojisi, 20. yüzyıl boyunca daha geniş ekoloji disiplini içinde gelişti. aralarında William S. Cooper, E. Lucy Braun vb.

Bitki Ekolojisi Nedir?

Bitki ekolojisi, özellikle bitki popülasyonlarına odaklanan bilimsel ekoloji alanının bir dalıdır.

Bitki ekolojisi için, insanların az su alan bahçeler geliştirmelerine yardımcı olmaktan, tehdit altındaki ekosistemleri nasıl korunabileceklerini öğrenmeye kadar uzanan bir dizi uygulama vardır.

Bu alandaki araştırmacılar, bitki anatomisi, genel ekoloji, biyoloji vb. dahil olmak üzere çok çeşitli bilimsel araştırmalarda eğitim sağlayabilen disiplinler arası bir geçmişe sahip olma eğilimindedir.

Bitki ekolojisi alanı, bitkilerin ve çevrelerinin incelenmesini içerir.

Araştırmacılar, bitkilere sadece bir boşlukta bakmak yerine, birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl etkileşime girerek birbirine bağlı bir sistem oluşturduklarını düşünürler.

Bitki ekolojisi, bir yağmur ormanı veya plato gibi tüm ekosistemlerin incelenmesini veya kirli bir akarsu yakınında hayatta kalmayı başaran bitki popülasyonları gibi belirli ilgi alanlarının araştırılmasını içerebilir.

Bitki ekolojistleri ayrıca hayvanlara, toprak koşullarına ve bitkinin çevresi üzerindeki diğer etkilere de bakarlar.

Ekoloji, doğal ortamların nasıl çalıştığını anlamaktan insanların doğal dünyayla nasıl etkileşime girdiğine ve çeşitli davranışların doğal çevreyi nasıl temelden değiştirebileceğine kadar her şeyi kapsayabilen geniş ve karmaşık bir çalışma alanıdır.

Bitki ekolojisinde insanlar iklim değişikliği ve bunun bitkiler üzerindeki etkileri, bitki evrimi, bitkilerin doğada nasıl yayıldığı, bitki türleri arasındaki simbiyotik ilişkiler, bitki hastalıkları vb. konulara odaklanabilir.

Araştırmacılar, bağlam içinde öğrenebilmeleri için konularını doğada görmeyi sevdiklerinden, bitki ekolojisine çok sayıda saha çalışması dahildir.

Bir bitkinin tek bir örneği ilginç bilgiler ve veriler sağlayabilir, ancak aslında bitkinin büyümesini görmek araştırmacıya çok daha fazla veri sağlayabilir.

Örneğin bir bitkiye tek başına bakan bir araştırmacı, yapraklarının neden bu şekilde şekillendiğini anlayamayabilir, ancak araştırmacı bitkiyi doğada gördüğünde yaprakların bitkiye bir tür fayda sağladığını fark edebilir veya çevredeki çevre, bitkinin varlığının işaretlenmesinden tozlayıcılara, fidelerin büyüyebilmeleri için barınak sağlamaya kadar.

Bitkiler doğal çevrenin hayati bir parçasıdır ve bitki ekolojistleri bunun çok iyi farkındadır.

Sağlıklı bir ekosistemde bitkiler, hayvanlar için yiyecek ve barınak sağlar, erozyonu önlemek için toprağı korur, mikro iklimler oluşturmak için gölge yapar, suyu kaybolmasına izin vermek yerine ekosistemde tutmak için korur ve organik maddelerin ayrışmasına ve geri dönüştürülmesine katılır. ekosistemin gelişmesini sağlayın.

Bitkiler ayrıca oksijen ürettikleri için kritik öneme sahiptir ve bitkiler, Dünya’nın mevcut oksijen açısından zengin atmosferinin yaratılmasında büyük ölçüde rol oynamıştır.

Bitki ekolojistleri, yosunlar gibi vasküler olmayan bitkiler de dahil olmak üzere bitki popülasyonlarını inceler.

Ekoloji Türleri

Her organizmanın hayatta kalabilmesi için canlı ve cansız varlıklara ihtiyacı vardır.

Her organizmanın hayatta kalabilmesi için canlı ve cansız varlıklara ihtiyacı vardır.

Ekoloji, organizmaların birbirleriyle ve çevre ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Bu ilişkileri inceleyen bitki bilimcilerine ekolojist denir.

Ekolojiyi incelemenin birçok farklı yolu vardır. Bazı türler peyzaj ekolojisi, nüfus ekolojisi ve davranışsal ekolojidir.

Peyzaj ekolojisi, geniş coğrafi alanlar üzerindeki mekansal dağılım, desenler ve davranışlarla ilgilenir.

Peyzaj ekologları, gelişimin belirli bir alandaki belirli bir yerel çim türü üzerindeki etkisini inceleyebilir. Bir çim türü, örneğin kimyasallara karşı dirençli olabilir, bu da alanın tarımsal kalkınma için ideal olacağını gösterir.

Popülasyon ekolojisi, bir türün sayısındaki yükselişi ve düşüşü inceler.

Bir popülasyon ekoloğu, yeni bir besin kaynağına yakın bir türün popülasyonunu, o besin kaynağına erişimi olmayan bir popülasyonla karşılaştırabilir.

Yeni besin kaynağı türlerin sayısını artırabilir veya besin kaynağı kontamine olmuşsa azaltabilir.

Davranışsal ekoloji, organizmaların habitatlarındaki değişikliklere uyum sağlama ve evrimleşmenin farklı yollarını inceler.

Davranışsal ekolojistler genellikle çiftleşme modellerini veya üremeye çalışırken erkek ve dişi hayvanların hangi özellikleri tercih ettiğini inceler.

Davranışsal ekolojistler, örneğin, çiftleşme modelleriyle ilgili olarak kuşların ötüşünü veya kuş tüylerini inceler.

Ekolojistler belirli bir hayvanı incelerken, hayvanların besin kaynaklarının ne olduğuna, nasıl ürediğine, yırtıcılarının neler olabileceğine ve habitatının özelliklerine bakarlar.

Ayrıca, göçler, barınak, popülasyon dahil olmak üzere hayvanın bu habitatta nasıl yaşadığını ve türlerin habitatlarındaki diğer hayvanlar ve bitkilerle nasıl etkileşime girdiğini de incelerler.

Bitki Ekolojisinin Önemi

Bitkiler, insanlar da dahil olmak üzere neredeyse tüm karasal organizmalar için besin sağlar. Bitkileri veya bitkileri yiyen diğer organizmaları yeriz. Bitkiler atmosferi korur.

Fotosentez sırasında oksijen üretirler ve karbondioksiti emerler. Oksijen, tüm aerobik organizmaların hücresel solunumu için gereklidir.

Aynı zamanda, Dünya’nın yaşamını zararlı UV radyasyonundan korumaya yardımcı olan ozon tabakasını da korur. Karbondioksitin atmosferden uzaklaştırılması sera etkisini ve küresel ısınmayı azaltır.

Bitkiler, biyojeokimyasal döngülerde maddeyi geri dönüştürür. Örneğin, bitkiler terleme yoluyla büyük miktarda suyu yerden atmosfere taşır.

Bezelye gibi bitkiler azot sabitleyen bakterileri barındırır. Bu, azotu tüketicilere ileten tüm bitkiler için kullanılabilir hale getirir. Bitkiler yakacak odun, odun, lifler, ilaçlar, boyalar, böcek ilaçları, yağlar ve kauçuk gibi insan kullanımı için birçok ürün sağlar. Bitkiler birçok organizma için yaşam alanı oluşturur. Tek bir ağaç, birçok böcek türü, küçük hayvan, kuş vb. için yiyecek ve barınak sağlayabilir.

Dünyanın biyomları baskın bitki türüne dayanmaktadır. Bitki dağılımı, tarihsel faktörlerin, ekofizyolojinin ve biyotik etkileşimlerin bir kombinasyonu tarafından yönetilir.

Bitki toplulukları, baskın bitki türlerinin şekline bağlı olarak biyomlarda yaygın olarak dağıtılır. Örneğin, tarlalara çimenler, ormanlara ise ağaçlar hakimdir. Biyomlar, esas olarak sıcaklık ve yağış olmak üzere bölgesel iklimler tarafından belirlenir ve genel enlem eğilimlerini takip eder.

Ekolojik Piramit nedir?

ekolojik piramit veya elton piramidi Ekosistemin yapısını ve organizma topluluklarının trofik işlevini grafiksel olarak temsil ederler (Universidad Nacional Autónoma de México, 2017).

Bir seviyeden diğerine her enerji transferi, bunun yaklaşık% 90’ını kaybeder (Mata & Quevedo, 1990). Bu nedenle en çok enerjiyi en alttaki bireyler alır.

Elton piramidi adıyla da bilinir çünkü onu yaratan zoolog ve hayvan ekolojisti Charles Elton’dur (Corwin, 2017).

Besin zincirindeki her bir halka, kendi kendine yeterli olmak ve üst halkayı beslemek için kurucu türlerin popülasyonunun yeterli miktarlarını korumalıdır.

Mevcut 3 tür piramit sayılar, biyokütle ve enerjidir.

Ekolojik piramidin seviyeleri

Ekolojik piramit, aynı kalınlıkta ancak küçülen boyutta 4 yatay çubuktan oluşur ve her bölüm, yiyecek yoluyla bir sonraki seviyeye enerji transferini gösterir.

Zincirin her seviyesine denir bağlantı.

Yapımcılar

ilk bağlantı Piramidin tabanı (en geniş alan), fotosentezle elde edilen enerjiyi kullanarak basit bir inorganik maddeden karmaşık organik maddeleri sentezleyen üreticiler, organizmalar tarafından işgal edilmiştir (Lindeman, 2017). Üreticiler, bitkiler, monerler ve protistler gibi ototrofik organizmalardır.

Üreticiler, fotosentez mekanizması sayesinde topraktaki inorganik maddeleri (su, mineraller ve karbondioksit gibi) organik bileşiklere (glikoz) dönüştüren kloroplastlarla donatılmış yapraklardan güneş enerjisini yakalar.

Birincil tüketiciler

Şurada: ikinci bağlantı birincil tüketiciler, otçul bireyler ve üreticilerle (bitkiler, bakteriler ve mantarlar) beslenen heterotrofik bitkiler ortaya çıkar.

Bu tür tüketiciler, nefes alma, koşma, üreme gibi metabolik işlevleri için kinetik enerji biçiminde elde edilen enerjinin önemli bir miktarını okside ederler; ve geri kalanı vücudunuz için karmaşık kimyasallara dönüştürülür (Lindeman, 2017).

İkincil tüketiciler

Şurada: üçüncü bağlantı trofik olarak, otçullarla beslenen etçil hayvanlar olan ikincil tüketicileri buluyoruz. İkincisi gibi, enerji harcaması metabolik işleyişte gerçekleşir.

Üçüncül tüketiciler

Piramidin kubbesine yaklaşırken, ikincil tüketiciler veya diğer etoburlarla beslenen üçüncül tüketiciler görünür.

Çöpçüler, üyelerinden biridir, ancak tek kişi değildir. Örneğin, yılanı yiyen kartal, fare ile beslenir.

Piramit türleri

1- Sayı piramitleri

Her bağlantıdaki her bir türün veya popülasyonun birey sayısının beslenme ilişkisini gösteren bir piramit şeklindeki grafiksel gösterimdir.

Sayı piramidi, belirli türlerin ne kadar popülasyonunun diğerini etkileyebileceğini belirlemek için kullanılabilir (Corwin, 2017).

Bir ekosistemdeki bireylerin sayısı piramidi neredeyse her zaman% 10 kuralıyla tutarlıdır (Mata & Quevedo, 1990): Bir seviyeden diğerine enerji transferi, başlangıçta açıkladığımız gibi, yaklaşık olarak bu yüzdedir.

Ekosistem türüne bağlı olarak bu piramitle iki tür besin zinciri temsil edilir:

• Doğrudan veya Tedarikçilerden: Üretici sayısı otobur ve etoburlardan daha fazladır. Geleneksel olanıdır ve ekosistem dengesinin korunmasına yardımcı olur.
• Ters veya Parazitler ve Süper Parazitler: Yüksek bağlantılardaki bireylerin sayısı, düşük bağlantılardaki bireylerden daha fazladır. Bu temsil, bitki eksikliğinden dolayı etobur sayısının arttığı ve otçulların az olduğu bir ekosistem olabilir. Bu durumda asalak bir ilişki yaratılır.

2- Biyokütle piramitleri

Biyotrofik veya besin zinciri boyunca enerji akışının grafik temsilidir (Mata & Quevedo, 1990). Başka bir deyişle, biyokütle piramidi, her bir trofik bağlantıdaki kütle veya canlı madde miktarını temsil eder.

Bu göstergeyi hesaplamak için, bireylerin ağırlığı, onları feda etmeye gerek kalmadan, sanki susuz kalmış gibi dikkate alınır. Kütle / yüzey veya hacim birimleri, yani g / cm2, kg / m2, g / cm3, kg / m3 cinsinden ifade edilir (Universidad Nacional Autónoma de México, 2017).

Bu piramidin şekli, Enerji Piramidinde olduğu gibi doğrudan veya ters çevrilebilir.

Doğrudan Biyokütle Piramidi Üreticilerin biyokütle miktarının Tüketicilerden daha fazla olduğu durumları göstermektedir.

Ters Biyokütle Piramidi Su ekosistemlerinde olağandır çünkü Üretici sayısı (Fitoplankton) Tüketici sayısından çok daha azdır.

Unutulmaması gereken önemli bir nokta, sayılar ve biyokütle piramidinin yalnızca kısa bir süre boyunca mevcut olan malzeme miktarını göstermesidir.

Herhangi bir zamanda bulunan madde miktarı, hasat edilebilir biyokütle olarak bilinir ve üretilen toplam malzeme miktarı veya bu malzemenin üretildiği oran hakkında herhangi bir gösterge vermez (Phillipson, 1966, s. 14).

3- Enerji piramitleri

Her trofik seviyede tüketilen toplam enerji miktarının grafiksel temsilidir. Bu grafik, bir ekosistemin besin zincirinde güneş tarafından sağlanan enerjinin dağılımını göstermektedir. Kullanılan birimler kalori ve / veya joule’dir (Universidad Nacional Autónoma de México, 2017).

Bu nedenle, ikincil bir tüketici birincil tüketiciden beslendiğinde, ilki ikinciden enerji alır, ancak aynı miktarda değil, yaklaşık% 10’dur. Bir sonraki bağlantıya aktarılmayan şey ısıya dönüşür.

Bu piramit her zaman doğrudandır, çünkü Yapımcılar, bir bağlantıdan diğerine geçişte bir kısmını kaybetmeyerek her zaman daha fazla miktarda kullanılabilir enerjiye sahip olacaklardır.

Referanslar

1. Sinaloa Eyaleti Lisans Koleji. (2008). 1.4 Ekosistemler. C. d. Sinaloa, Ekoloji ve Çevre (s.22-26). Hermosillo: Sinaloa Eyaleti Lise Koleji.
2. Corwin, A. (2017, 75). Ekolojik Piramitler. Gould Academy’den alınmıştır: gouldacademy.instructure.com.
3. Mata, A. ve Quevedo, F. (1990). Biyokütle piramitleri. A. MAta ve F. Quevedo, Didactic Dictionary of Ecology (s. 354). Kosta Rika: Kosta Rika Üniversitesi Yayınları.
4. Phillipson, J. (1966). Ekolojik piramitler. J. Phillipson, Ecological Energetics içinde (s. 12-15). Londra: Edward Arnold Ltd.
5. Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi. (2017, 75). Ekolojik piramitler. Academic Portal Universidad Nacional Autónoma de México’dan alınmıştır: portalacademico.cch.unam.mx.