Dövlət menecmenti

A) tək hakimiyyətli

Mdniyytlrarası menecment

Metod yunan sözü olub üsul deməkdir. Bütün elmlərdə olduğu kimi idarəetmə elminin də metodları vardır. Bu metodlar idarəetmə elminin öyrənilməsinin, bu elmdən irəli gələn funksiyaların və prinsiplərin həyata keçirilməsinin üsuludur. İdarəetmə metodu idarəetmə subyektinin idarəetmə obyektinə təsir mexanizmidir. İdarəetmə metodunun başlıca məqsədi idaretmə prosesinin düzgün təşkilinə şərait yaratmaq, qarşıya qoyulan məqsədə tam çatmaq üçün müasir texnikadan, əməyin və istehsalın təşkilinin mütərəqqi formalarından səmərəli istifadə etməkdən ibarətdir. İdarəetmə metodu idarə edilən sistemə necə, hansı üsul və vasitələrlə təsir etmək lazım olduğunu bildirir.

İdarəetmə metodları təsərrüfatçılığın həyata keçirilməsinə xidmət edir və kompleks idarəçilik funksiyalarının icrası ilə əlaqədardır. Ona görə də idarəetmə metodu idarəçilik fəaliyyətinin icra edilməsi vasitəsidir. İdarəetmə metodları strateji inkişaf vəzifələrinin, iqtisadi qanunların tələblərinin həyata keçirilməsi metodudur. İdarəetmə metodları həmçinin qanun və prinsiplərdən istifadə olunma formasıdır. Metodların seçilməsi və tətbiqi idarə olunan obyekt və proseslərin, hadisələrin xarakteri və məzmunundan asılıdır.

İdarəetmənin üç əsas metodu vardır:

1) İqtisadi metod.

2) Inzibati-sərəncam metodu.

3) Sosial-psixoloji metod.

1) İdarəetmə məqsədlərinə nail olmaq üçün cəmiyyətin iqtisadi qanunlarından istifadə edilməsi və obyektiv iqtisadi mənafelərin nəzərə alınması əsasında təsərrüfatçılığın həyata keçirilməsi metodlarına idarəetmənin iqtisadi metodları deyilir. İqtisadi metod idarəetmə obyektinin müəyyən tərəflərinə − istehsalın təşkilinə və onun nizama salınmasına, idarəetmə fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə, kollektivin və onun üzvlərinin maddi-mənəvi marığına təsir edir, istehsalın ahəngdar olmasına xidmət edir. İqtisadi metod ilə planlaşdırma, təsərrüfat hesabı, əmək haqqı, qiymət, maddi həvəsləndirmə, maya dəyəri, mənfəət, gəlir və başqa mexanizmlər məqsədyönlü təsirə çevrilir. İqtisadi metodlar ehtiyatların qənaətinə, maya dəyərinin aşağı salınmasına, mal və xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına, gəlirin və mənfəətin həcminin artırılmasına, əmək qabiliyyətinin yüksəldilməsinə yönəldilir. Buna görə də bəzi ədəbiyyatlarda iqtisadi metodlar təhriketmə metodları kimi adlandırılır.

İqtisadi metodlar bazar sistemində aparıcı mövqeyə malikdir. Bu metodlar vasitəsilə firmaların fəaliyyətinə təsir göstərilir və onlar üçün əlverişli şərait yaradılır.

İqtisadi metodlar aşağıdakı kimi təsnif olunur.

1) Kommersiya hesabı;

2) Təsərrüfat daxili hesablaşmalar;

Kommersiya hesabı müəssisə və təşkilatın digər müəssisə və təşkilatlarla iqtisadi əlaqələrini, münasibətlərini, hesablaşmalarını əhatə edir.

Təsərrüfat daxili hesablaşmalar isə müəssisənin daxili struktur bölmələri arasında (məsələn, istehsal, satış, marketinq, təchizat şöbələri, sexlər, anbarlar və s. arasında) olan münasibətləri və hesablaşmaları əhatə edir.

İdarəetmənin iqtisadi metodları iqtisadi qanunların, prinsiplərin və müddəaların praktikada istifadə edilməsi mexanizmidir. Bütövlükdə bu metodların resursların bölüşdürülməsi, firmanının iqtisadi inkişaf istiqamətlərinin düzgün seçilməsi, planlaşdırma və iqtisadi təhlilin elmi səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün böyük əhəmiyyəti vardır.

2) İdarəetmə fəaliyyətində inzibati-sərəncam metodunun həyata keçirilməsi olduqca vacib və əhəmiyyətli məsələlərdən biridir.

İnzibati-sərəncam metodlarından dövlətin, cəmiyyətin qanunlarına, əmək qanunvericiliyinə, habelə sahibkara verilən səlahiyyətlərə əsasən istifadə edilməlidir. Öz növbəsində bu qanunları, qaydaları və aktları pozan sahibkarlar və mütəxəssislər məsuliyyət daşıyırlar.

İnzibati-sərəncam metodu hakimiyyətçilik səlahiyyətinə malik olduğuna görə normativ-sərəncam xarakteri daşıyır və onun yerinə yetirilməsi məcburidir. İnzibati-sərəncam metodlarının obyekti geniş və çoxcəhətlidir. Lakin bunu müəyyən istiqamət üzrə təsnifata ayırmaq olar. Normativ-sərəncam metodu iki təsir metoduna ayrılır:

1) İnzibati-təsir metodu;

2) Sərəncam-təsir metodu;

İnzibati-təsir metodunun köməyi ilə istehsal sahələrinin təşkili sistemi, onların idarəetmə orqanları, əməyin təşkili formaları, işçi-rəhbər münasibətləri formalaşdırılır və təkmilləşdirilir.

İnzibatçılıq dedikdə, yüksək idarəetmə bacarığı və qabiliyyəti başa düşülür. İnzibatçılıq həm nəzəri biliklə, həm də praktik vərdişlərə sahib olmaqla formalaşır. Beləliklə, inzibati-təsir metodunun başlıca xüsusiyyətləri aşağıdakılardan ibarətdir:

a) idarə olunan obyektə birbaşa və bilavasitə təsiretmə qaydası;

b) qərar və sərəncamların operativ qaydada işlənməsi və həyata keçirilməsi;

c) müvafiq qanunların və normativ sənədlərin lazımı səviyyədə, qaydada yerlərə tətbiq edilməsi;

d) bu və ya digər situasiyaların eyni qaydalı həlli;

e) rəhbər işçilərin, menecerlərin, sahibkarların tabeçilikdə olan işçilərin, icraçıların iradəsinə müstəqim təsir edə bilməsi;

İnzibatçı rəhbər rəhbərlik etikasına ciddi riayət etməlidir. Yəni işçilərlə davranışında ədalətli və nəzakətli olmalıdır, işçini dinləməyi bacarmalıdır, ciddi olmalıdır, işçilərin tənqidi çıxışlarına qulaq asmalıdır, qanunvericiliyə dürüst riayət etməlidir.

İnzibati metodun reqlamentləşdirmə, təlimatlandırma və nizamlan-dırma xüsusiyyətlərini fərqləndirmək lazımdır. Reqlamentləşdirmə funksiyası dedikdə təşkilati struktur bölmələrinin və ya şöbələrinin yaradılması, əmək bölgüsünün həyata keçirilməsi, şöbələrin əsasnamələrinin hazırlanması, müəssisənin konsepsiyasının tərtib olunması, iş vaxtı normalarının, material normativlərinin, daxili nizam-intizam qaydalarının müəyyən edilməsi başa düşülür.

Təlimatlandırma xüsüsiyyəti ayrı-ayrı şöbələrin, strukturların, vəzifələrin icrasının təlimatlarının hazırlanması, işçilərin nizam-intizam qaydaları ilə, qanun və normativ sənədlərlə təlimatlandırılması və s. ilə əlaqədardır.

Nizamlandırma funksiyası isə qanunlara, qaydalara əməl edilməsinə nəzarət olunması ilə əlaqədardır.

Sərəncam metodu qanunlara, əsasnaməyə, təlimatlara, normativ sənədlərə və s. əsaslanaraq həyata keçirilir. Bu metodun təsir vasitələri əmrlər, sərancamlar, göstərişlər, tapşırıqlar və s. hesab edilir. Bu metod idarə edən və idarə olunan sistemlərin qarşılıqlı əlaqələrini, onların tənzimlənməsi qaydalarını müəyyən edir.

Sərəncam metodu müəssisə aparatı və istehsalda çalışan bütün işçilərin səmərəli, intizamlı fəaliyyəti, əmək, istehsal və dövlət intizamına əməl edilməsini, təşkilatçılıq fəaliyyətini yerinə yetirir. Sərəncamvermə metodu idarəetmənin bütün fəaliyyətinə aiddir. İdarəetmənin funksiyaları bu metodun tətbiqi olmadan yerinə yetirilə bilməz.

3) Sosial-psixoloji metod.

Müasir şəraitdə sosial-psixoloji metoda idarəetmə prosesində daha çox əhəmiyyət verilir. Sosial-psixoloji metod işçi heyətinin və onun üzvlərinin sosial və psixoloji maraqlarına təsir göstərmək vasitəsidir.

Sosial-psixoloji metod 2 cür təsnifləşdirilir:

2) Psixoloji metod.

Psixoloji metod özü aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir:

1) Kollektivin siyasi, ideoloji və mənəvi tərbiyələndirilməsi;

2) Kollektiv ənənələrinin və adətlərinin qorunması və inkişaf etdirilməsi;

3) Kollektiv üzvlərinin fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması;

4) Kollektiv üçün mədəni, kütləvi tədbirlərin keçirilməsi;

5) Fərdi qabiliyyət və peşəkarlığın qiymətləndirilməsi;

Sosial metod isə aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir:

1) Kollektiv sosial inkişafının planlaşdırılması;

2) Maddi yardımların göstərilməsi;

3) Maddi həvəsləndirmənin həyata keçirilməsi;

Sosial metod müəssisədə sosial inkişafı nəzərdə tutmaqla idarəetmənin həyata keçirilməsini tələb edir. Sosial inkişaf işçinin təmin olunması, onun sosial qayğısına qalmaq, həyat səviyyəsini yüksəltmək prosesini əhatə edir

Psixiloji üsul fərdlərin, qrupun və kollektivin psixologiyasına təsir etməklə idarəetmə fəaliyyətinin həyata keçirilməsidir. İdarəetmənin bu metodu kollektiv arasında psixoloji əhval ruhiyyə yaratmaqla istehsalın inkişafına, keyfiyyətin yaxşılaşdırılmasına və insanlar arasında birgə fəaliyyətin və digər münasibətlərin tənzimlənməsinə yönəldilir. Psixoloji metod aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsindən ibarətdir.

Psixoloji metod kadrların seçilməsinə, yerləşdirilməsinə, əməyin elmi təşkilinə yönəldilməklə, onların savadını, qabiliyyətini, davranışını, intellektual səviyyəsini, intizamını, mədəniyyətini, qətiyyətini və digər xüsusiyyətlərini nəzərə alır və fərqləndirir.

Dövlət menecmenti

7. İcra Hakimiyyət Orqanları və müvafiq elmi təşkilatlar.

E) 2, 3, 4, 7
2. İxtisas dərəcəsi dövlət qulluqçularının bəzi nailiyyətlərinə görə verilir. Hansı bu nailiyyətlər aid deyil?

A) qulluq stajına uyğun olaraq

B) tutduğu vəzifəyə görə

C) ixtisasına görə

D) əvvəllər verilmiş dərəcə nəzərə alınmaqla

E) aldığı mükafatlara görə

3. Hər bir dövlət qulluqçusu . rəhbər tutaraq, qanunların müddəalarına əməl etməyə borcludur. Boşluğa hansı gələ bilməz?

A) demokratik prinsipləri

B) qanunun aliliyini

C) insan hüquqlarını

D) yüksək etik davranış qaydalarını

E) şəxsi maraqlarını

4.Vahid konstitusiyası, vahid hüquqi sistemi, vahid vətəndaşlığı, vahid məhkəmə sistemi, vahid pulu olan dövlət hansıdır?

A) demokratik dövlət

B) unitar dövlət

C) federativ dövlət

D) parlamentar dövlət

E) monarxiyalı dövlət

5.Texniki qabiliyyətlərə ən çox ehtiyac duyan idarəetmə pilləsi aşağıdakılardan hansıdır ?
A) Baş menecer

B) Ən üst səviyyədəki idarəçilər

C) Aşağı səviyyəli idarəçilər

E) İnsan resursları
6. Dövlət . institutudur. Qanunları ilə . və hüquqlarını qoruyur. Boşluqlara hansı sözlər gəlməlidir?

A) vergi, vətəndaşları iqtisadi cəhətdən təmin edir

B) vətəndaşlıq, vətəndaşları tərbiyə edir

C) ailə, üzvlərinin refahını təmin edir

D) müstəmləkəçilik, mülkiyyətini

E) özünümüdafiə, insanları müdafiə edir

7. 3-cü dərəcə dövlət müşaviri dərəcələrini hansı orqan verir?

B) Azərbaycan Respublikasının Prezidenti;

C) Nazirlər Kabineti

D) Konstitusiya Məhkəməsi

E) Hərbi prokuroroluq

8. Dövlət qulluqçusunun . qanunvericiliklə ona verilmiş hüquqların həyata keçirilməsi və vəzifələrinin yerinə yetirilməsidir və qanunla müəyyən edilmiş . və prinsiplərinə əsaslanmalıdır.

A) xidməti davranış, dövlət qulluğu haqqında qanuna

B) xidməti davranışı, etik davranış qaydalarına

C) xidməti davranışı, mülki məcəllənin qaydalarına

D) hüquqi davranış, etik davranış qaydalarına

E) hüquqi davranış, mülki məcəllənin qaydalarına

9. Hansı səhvdir ?

A) Bir neçə vətəndaşlığı vardır,

B) Federasiya – bir qanunvericilik və hüquq sisteminə malik olur,

C) Federasiya dövlətin formal əlamətlərinə malik olan, lakin suverenliyə malik olmayan ayrı-ayrı subyektlərdən ibarət mürəkkəb dövlət quruluşu formasıdır,

D) Federasiyada muхtar quruluşun mövcud olma ehtimalı azdır,

E) Ərazisi federal subyektlərdən ibarətdir. Federasiyanın bölündüyü inzibati ərazi vahidləri siyasi müstəqilliyə malikdir.

10. Aşağıdakılardan hansı qanuni səlahiyyətə sahibdir?

D) Üst səviyyə idarəçisi

11. . inkişafın istiqamətinin müəyyən edilməsini nəzərdə tutursa, . həm inkişafın istiqamətlərini, həm də məqsədlərini və ona çatmaq yollarını müəyyənləşdirir.

A) əlaqələndirmə, proqnozlaşdırma

B) planlaşdırma, proqnozlaşdırma

C) proqnozlaşdırma, planlaşdırma

D) təşkiletmə, planlaşdırma

E) nəzarət etmə, planlaşdırma

12. İxtisas dərəcəsinin vaxtından əvvəl verilməsi dövlət qulluqçusu . .

A) ixtisas kursu bitirdikdə mümkündür.

B) yüksək naliyyətlər əldə etdikdə verilir.

C) magistr dərəcəsi aldıqda verilir.

D) daha yüksək təsnifat üzrə vəzifəyə təyin edildikdə mümkündür.

E) əlavə 2 avropa dili bildikdə verilir.

13. Aşağıdakılardan hansılar dövlət qulluqçusunun vəzifəsi deyil ?

1. Əmr, sərəncam və ya tapşırıqların yerinə yetirilməsi,

3. Korrupsiyanın qarşısının alınması,

4. Hədiyyə almaq,

5. Maraq toqquşmasının qarşısının alınması,

6. Dövlət əmlakından və məlumatlardan istifadə etməmək,

7. İctimai və ya siyasi fəaliyyət.

E) 4,7
14. Aşağıdakılardan hansına iqtisadi güclərin təsiri ola bilməz ?

B) Mühit analizləri

E) İdarəçi xüsusiyyətləri

15. “İnsanlar öz məqsədlərinə təşkilatın məqsədləri istiqamətindən baxmağa hər zaman istəkli değil. Bu mövzuda insanların təbliğata ehtiyacı var” fikrinə əsaslanan elm sahəsi aşağıdakılardan hansıdır ?

B) Sosyal Psixologiya

C) Sanayi Psixologiyası

D) Təşkilat Psixologiyası

16. . dövlətçiliyi formasında ali hakimiyyət bir nəfərdən digərinə keçir. Ədalətin, qanun-qaydaların qorunmasında mütləq hakim, yalnız öz vicdanı qarşısında cavabdehdir.

17. Dövlət qulluqçusunun ixtisas dərəcəsindən məhrum edilməsi . ilə əlaqədar işdən azad edilməsi istisna olmaqla, dövlət qulluğuna xitam verildiyi bütün hallarda dövlət qulluqçusu ona verilmiş ixtisas dərəcəsini saxlayır.

B) Millət vəkili seçilməsi

C) Daha yüksək vəzifəyə keçməsi

D) Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığından çıxması

E) Səhhəti ilə əlaqaəli problem yaranması

18. Dövlət orqanlarında etik davranış qaydalarına əməl olunmasına nəzarəti . həyata keçirir. Dövlət orqanının rəhbəri:

C) həmin orqanların müvafiq qurumları

D) dövlət qulluğu haqqında qanun

E) dövlət qulluqçusunun etik davranışlar haqqında qanun

19. Aşağıdakılardan hansı planların həyata keçirilməsində lazımi addımları müəyyən edən idarəetmə funksiyasıdır ?

D) Əlaqələndirmə
E) Nəzarət etmə
20. Əslərdən bəri idarəetmə anlayış və mədəniyyətinin ən inkişaf etmiş hüquq tənzim edicisi nədir?

21. Toplum və dövlət hayatına əxlaqın təzahürü nədir?

22. İnsanların yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün zəruri olan hər bir şəraiti kim yaratmalıdır?

23. Iqtisadi sosial (ictimai) və siyasi funksiyalar dövlətin hansı funksiyasıdır?

24. Cəmiyyətin iradəsini mənəvi irsini, tarixini mədəniyyətini, əxlaq sistemini qoruyub saxlamaq dövlətin hansı funksiyasını əhatə edir/

25. İdarə etdiyi ərazini və bu ərazidəki təbi ehtiyatları maddi-mənəvi sərvətləri əhalinin xeyrinə səmərəli şəkildə istifadə etməz dövlətin hansı funksiyasına aiddir.

26. Dövlətin idarəetmə prosesində elmi cəhətdən əsaslandırılmış sistem hansıdır?

B) Planlaşdırma və proqnəzlaşdırma

D) Sistemli yanaşma

E) Sahələrin inkişafı

27. İqtisadiyyatın dövlət tənzimləməsinin ali forması nədir?

A) Dövlət tənzimləməsi

B) Dövlət proqramlaşdırılması

28. XX-ci əsrin əvəllərində hansı alman alımi iqtisadiyyata məhsuldarlıq anlayışını gətirmişdir.

B) Harrington Emerson

29. İdarəetmənin səmərəli təşkili və aparalmasını ölçmək üçün aşağıdakilar hansını bilmək lazımdır.

1) İdarə xərcləri nə qədərdir

2) Idarə işçilərinin maaşları nə gədərdi

3) Dəftərxana xərcləri nə gədərdi

4) Borclar nə gədərdi

5) İdarəetmənin ölçüsü meyarı

E) 3, 4, 2, 5
30. Qəbul olunmuş qərarların icra müddətindən aslı olaraq idarəetmə hansı 3 formada ola bilər.

A) İnzibati, operativ,

C) Taktiki, inzibati, strateji

D) Kolektiv, inzibati, strateji

E) Təhlükəli, taktiki,

31.Ölkənin və ayrı-ayrı sahələrin idarə olunması üçün uzun müddətli məqsəd, vəzifə və tapşırıqları müəyyən edilməsi hansı idarəetmədir.

32. Strateji idarəetmə dövlətin secdiyi siyasi kursu həyata keçirməyə xidmət edir. Strateji idarəetmədə hansı uç amili Misal göstərmək.

A) Mərkəzləşmə, təkrarlanma, ləğvetmə

B) Artım, stabillºmə, böhran

C) Azalma, mərkəzləşmə problemlər

D) Artma-azalma, mərkəzləşmə

E) Kollektivləşmə, icraetmə, təkrarlanma

33. Dövlət orqanlarını sinifləşdirmək üçün hansı kreteriyalar vardır ərazi səlahiyətinin miqyasına görə necə sinifləşdirilir.

E) 4
34. Federasiya nə cür dövlətdir.

E) Suveren
35. Federasiya özündə hansı 3 növ subyekti birləşdirə bilər.

1. Milli dövlət birliklərini suveren respublikaları

2. Muxtar dövlət qrumlarını

3. Ərazi qrumlarını

4. Məhkəmə hakimiyyəti

5. İcra hakimiyyəti

E) 1,3,5
36. Dövlət orqanları müəyyən tələblərə cavab verməlidir. Dövlət orqanlarının say tərkibi hansı tələbə uyğundur.

E) Qərar qəbul etmə

37. Dövlət orqanlarının daxili və xarici əlaqələrini nəzərə alaraq informasiyanın sürətli ötürülməsi və qərar qəbulu hansı tələbə uyğundur.

38. Aparatın saxlanılması və fəaliyyəti üçün çəkilən xərclərin maksimum qənaəti hansı tələbə uygundur.

39. Dövlət orqanlarında dövlət qulluqçularına ixtisas dərəcəsinin verilməsi qaydaları Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin neçənci ildə verdiyi fərmanla təsdiq edilmişdir.

A) 2003. 08. 10. tarixli 278№ fərmanı

B) 2001. 03. 09. tarixli 569№ fərmanı

C) 2000. 05. 09. tarixli 351№ fərmanı

D) 2002. 09. 11. tarixli 178№ fərmanı

E) 2004. 10.12. tarixli 189№ fərmanı

40. Dövlət öz hüquq və vəzifələrini icra etmək üçün nə formalaşdırır.

41.Dövlət ölkənin beynəlxalq möhkəmliyinini, təhlükəsizliyini və dünya ictimaiyyəti ilə münasibətlərini nizama salaraq hansı hüquq qaydalarını qoruyur.

42.İdarəetdiyi ərazini və bu ərazidəki təbii thtiyyatları, maddi- mənəvi sərvətləri əhalinin xeyrinə səmərəli şəkildə istifadə etmək. Dövlətin hansı funksiyasına aiddir.

43.İqtisadiyyatda dövlət proqramları 2 yerə bölünür və hansılardır. Düzgün cavab 2 variantda verilmişdir.

44. 5 il müddətini tərtib olunan proqramlar hansı proqramlardır.

45.Böhran kütvəli işsizlik, təhlükəli infliyasiya hallarında nisbətən qısa müddət üçün tərtib olunan proqramlar hansıdır.

B)Fövqaladə

46.Dövlət proqramlarının həyata keçirilməsi üçün hansı vasitələrdən istifadə olunur.

D) fövqaladə tənzimləmə

E) kütləvi tənzimləmə

47. Mövcud ehtiyatdan səmərəli istifadə etməklə iqtisadiyyatın sabit inkişafı və xalqın maddi və mənəvi təlabatının ödənilməsi. Dövlət idarəetməsinin hansı məqsədini əhatə edir.

B)ümumi və əsas

48.Dövlət idarəetməsinin məqsədi necə xarakter daşımalıdır.

E) sabit
49.Cəmiyyətin əminamanlıq şəraitində siyasi cəhətdən sabitliyi şəraitində inkişafın təmin edilməsi hansı məqsədi güdür.

E) psixoloji
50.Birbaşa insanların iqtisadi və mədəni tələbatının ödənilməsi ilə əlaqədar məqsədlərhansıdır.

A) ümumi inkişaf

B) sosial məqsədlər

D) mənəvi təlaabat

51.İctimai-siyasi və ya sosial məqsədləri həyata keçirmək və cəmiyyətin mənəvi potensialının artırılması hansı məqsədləri əhatə edir.

A) mədəni potensialı məqsədlər

B) mənəvi-psixoloji məqsədlər

C) ictimai siyasi məqsədlər

D) mədəni təlabat məqsədlər

E) sosial siyasi məqsədlər

52. İqtisadiyyatda ümumi inkişaf ÜDM-un artırılması və iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrinin inkişafı ilə bağlı məqsədlər hansıdır.

E) ictimai siyasi

53.Dövlət idarəetmə sisteminin obyekt və subyektlərinin təşkilati qurluşunun təkmilləşməsi, yəni strukturların yaranması ilə əlaqədər məqsədlər hnsıdır.

A) Təşkilatın yaranması

E) Təşkilatın operativliyi

54.Dövlət idarəetməsinin obyektiv əsaslar. hansı 3 dügün variantda verilmişdir.

A) ölkənin tarixi-mədəni irsi şəraiti

B) ölkənin təbii coğrafi şəraiti

C) ölkənin təbii-ictimai şəraiti

D) ölkənin idarəetmədə vəziyyəti

E) ölkənin idarəetmədə mövqeyi

55.Dövlət idarəetməsinin subyektiv əsaslar əsaslar hansı 4 variantda verilmişdir.

A) Dövlət orqanlarında şalışanların idarəetmə qərarlarına münasibəti

B) Dövlətin idarəetmədə mövqeyi

C) Ölkədə mövcud olan qanunvericiliyin vəziyyəti

D) Dövlət orqanlarında çalışanların öz vəzifə borcuna münasibətdə aktivlik dərəcəsi

E) Dövlət orqanlarında çalışanların vəzifə maaşlarının verilməsi

56.Dövlət idarəetmə praktisasında çoxsaylı məktəblər və modellər mövcud olmuşdur. Lakin bunlardan üçü hazırki dövrdə istifadə olunmuşdur. Onlar kimlərdir?

B) Marksist məktəbi

57.Hansı alimin fikrincə bazar iqtisadiyyatı şəraitində Dövlət aktiv pul-kredit siyasəti qiymət siyasətini, verji siyasətini həyata keçirməlidir.

58.Hansı alman alimi dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsini tamamilə məhdudlaşdırmanı təklif edir.

59. Dövlət idarəetməsində başlıca vasitə planlaşdırmanın olması və planların yerinə-yetirilməsi məcburidir. Bu məktəbin müəllimi kimdir.

A) Keyms məktəbi

B) Marksist məktəbi

C) Azeizın məktəbi

D) Fredmen məktəbi

E) Pokfiller məktəbi

60.Marksist məktəbinin nümayəndəsi olan dövlətlər hansı dövlətlər olmuşdur.

C) Almaniya Federativ respublikası

61.İnfliyasiya zamanı dövlət xərclərinin azaldılması hansı idarəetmə məktəbinin əsas prinsipidir.

A) Keyms məktəbinin

B) Fredmen məktəbinin

C) Marksist məktəbinin

D) Teylor məktəbinin

E) Fngels məktəbinin

62.Konkret rəhbərlərin ayrı-ayrı bölmələrdə eyni səviyyədə yerləşdirilməsi asılı olmayan hansı əlaqələri meydana gətirir.

E) xətti
63.İdarəetmə işinin şaquli bölüşdürülməsi idaəetmə səviyyəsini və pillələrinin yaratmaqla hansı xüsusiyyətləri əmələ gətirir.

A) bizi-digərindən asılılıq

C) tabesizlik və cavabdehlik

D) Rəhbərdən asılılıq və cavabdehlik

E) Fəsiləsiz asılılıq və cavabdehlik
64.Subyektə geniş səlahiyyətlərin havalə edilməsi, müstəqillik verilməsi hansı idarəetmənin prinsipi sayılır.

65. Demokratik düşüüncədə əsas meyar nə hesab edilir.

A) insan əməyini qiymətləndirmək

B) insanın məhsuliyyətdən qaçmaması əməyi sevməsi

C) insanın məhsuliyyətdən qaçması əməyi sevməməsi

E) insan əməyini mükafatlandırmaq.

66.demokratik idarəetmə düşüncələrinin əksi hansı idarəetmədir.

67.Mərkəzi hakimiyyətin dövlətin tərkibinə daxil olan inzibati və milli vahidlərin qarşılıqlı münasibətlərin xüsusiyyətlərinə görə dövlət idarəetməsi hansı 2 formaya ayrılır.

E) zəif
68.Federasiya və konfederasiya formasında həyata keçirilən idarə etmə forması hansıdır.

A) tək hakimiyyətli

E) demokratik.
69.Sərt inzibati tabeçiliyinə yuxarıların verdiyi qərarların sərancamların aşağıların yerinə yetirməsi hansıidarəetmədir.

A) inzibati idarə etmə

B) Subardinasiyalı idarə etmə

C) mərkəzi idarə etmə

D) ərazi idarə etmə

E) yerli idarə etmə

70.Subordinasiyalı idarəetmə hansı dövlətlər üçün xas idarəetmədir.

A) Koperativ dövlət

B) Unitar dövlət

C) Tatalitar dövlət

E) Konstiturson dövlət

71. İnzibati ərazi vahidindən ibarət olub, vahid normativ əsasında fəaliyyət göstərən dövlətlər necə adlanır.

A) Fedarativ dövlət

B) Unitar dövlət

C) Demokrativ dövlət

D) Koperativ dövlət

E) İnzibati dövlət

72.İcra hakimiyyəti orqanları və yerli özünü idarəetmə orqanları tərəfindən idarə olunan idarəetmə nədir?

A) İnzibati idarəetmə

B) Ərazi idarəetmə mərkəzi

C) Dövlət idarəetmə

D) Koperativ idarəetmə

E) Kollektiv idarəetmə

73. Elmi menecment dünyada neçənci əsrin əvələrində tanınmışdır.

A) XX əsrin ortaları

B) XX əsrin əvvəlləri

C) XXI əsrin əvvələri

D) XXI əsrin ortaları

E) XIX əsrin əvvəlləri

74. Elmi menecment hansı alimlərin tədqiqatları ilə sıx əlaqədardır.

3) Lili Qilbertlərin

5) Ralf Slauderr

E) 1,3,5
75.Elmi menecment məktəbinin banisi hansı alim hesab edilir.

76. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində ölkəmizdə müxtəlif mülkiyyət formaları təsərrüfat subyektləri fəaliyyət göstərir. Belə təsərrüfat subyektlərinin bütün dünya ölkələrində olduğu kimi ən geniş yayılmış forması hansıdır.

A) kollektiv müəssissələridir

B) fərdi (ailə) müəssissələridir

C) koperativ müəssissələridir

D) səhmdar müəsisələr

E) məhdud məsuliyyətli müəssisələr

77.Hər hansı bir şəxsin öz vəsaiti hesabına yaratdığı müəsissələr hansı müəssisədir.

78.Fərdi müəssisənin mənfi cəhəti nədən ibarətdir.

A) Dövlət maliyyələşdirir

B) Maliyy dayaqları az olur

C) Maliyy dayaqları çox olur

D) Dıvlət kredit ayırır

E) Dövlət subsidiyalar ayırır.

79. Bəzi alimlərin fikirlərinə görə prinsiplərin funksiyaların metodların və üslubalrın bilavasitə həyata keçirilməsi kimi nəyi nəzərdə tutmuşdur.

80. İdarəetmənin səmərəli təşkilini ölçmək üçün nələri bilmək lazımdır.

1) İadrə xərcləri

2) İdarə işçilərinin maaşları

3) Dəftərxana xərcləri

81. İdarəetmə meyarı nədir.

E) Borc
82. Dölətin maraqları, dölətin bütövlüyü, onun əhalisinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsiəsas dövlət idarəetmə istitutlarının saxlanması maraqları hansı idarəçilik növüdür.

A) Müəssisə idarəçiliyi

B) Dövlət idarəçiliyi

C) Nazirlik idarəçiliyi

D) Respublika idarəçiliyi

E) Fedarasiya idarəçiliyi
83. Tədqiqatların göstərdiyinə görə hansı səviyyənin işi daha gərgin və müxtəlif fəaliyyətdən ibarətdir.

84.Böyük təşkilatlarda orta səviyyənin rəhbərlərinin sayı o qədər çox ola bilər ki, verilən qrupu 2 yerə bölmək lazım gələr. Onda hansı ki, səviyyə meydana çıxa bilər.

85.Münaqişənin idarə edilməsində təşkilatı-hüquqi formalar və mexanizmlərlə yanaşı yaradıcı iş üslubunun və s. Tətbiqinin böyük əhəmiyyəti vardır.

C) Demokratik söz

D)Yaradıcıtəşkilat
E)Situasiyalı təşkilat
86. Hansı səviyyə rəhbərləri ümumi idarəçilik işlərinin 60-70%-ni icra edir.

A) Orta, ali səviyyə

D) Texniki səviyyə

E) Orta, texniki səviyyə

87. İdarəetmə pillələrinin azaldılması və idarəçilik xərclərinin minimuma endirilməsinin ən əsas yolları hansılardır.

1) Kompüter texnologiyasından

2) İnformasiya şəbəkəsindən

3) İşçilərin sayının artırılması

4) İşçilərin sayının azaldılması

5) İşçilərə tələbkarlığın artırılması

Menecment və idarəetmənin xüsusiyyətləri

Menecment konkret bazar şərtləri və ya bazar iqtisadiyyatı şəraitində özünəməxsus idarəetmə metodunu ehtiva edir. Bu, biznes təşkilinin ən optimal variantının əldə olunması məqsədilə şirkəti bazar ehtiyacı və bazar tələbatına oriyentasiya edir, xərclərin azaldılması yolu ilə istehsal effektivliyi göstəricisinin daimi artımına istiqamətləndirir.

İdarəetmə – şirkətin özünün məqsədlərini formalaşdırmaq və ona nail olmaq məqsədilə planlaşdırma, motivasiya, nəzarət və təşkiletmə proseslərindən ibarətdir. Idarəetmənin mahiyyəti şirkət qarşısında duran məqsədlərə nail olmaq üçün mövcud resurslardan (torpaq, əmək, kapital və s) daha optimal istifadəyə əsaslanır.

Eləcə də idarəetməni eyni anda bir neçə bir-birilə qarşılıqlı əlaqəli olan funksiyaların realizə olunması kimi də qiymətləndirmək olar:

• Nəzarət
• Işçilərin motivasiyası
• Təşkiletmə
• Planlaşdırma

Planlaşdırma funksiyası vasitəsilə bu və ya digər təşkilatın konkret məqsədləri, eləcə də təşkilat qarşısında duran həmin məqsədlərə nail olmağın ən effektiv metodları müəyyən olunur. Hazırda bu funksiyanın ən vacib elementləri qismində inkişafın ehtimal olunan istiqamətləri üzrə proqnozlar, eləcə də strateji planlaşdırma çıxış edir.

Təşkiletmə funksiyası təşkilat strukturunun formalaşdırılması və onun personal, istehsal vasitələri, kapital, material, resurs və s. təminatı ilə məşğul olur. Sadə şəkildə desək, bu mərhələdə əvvəl qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün şərait yaradılır.

Motivasiya prosesi digər insanların məqsədə çatmağa istiqamətlənmiş fəaliyyətinin xüsusi formada həvəsləndirilməsidir. Bu zaman rəhbərlik təşkilat işçilərinin professional yüksəlişinə nail olmaq və ya bu keyfiyyətinin üzə çıxması məqsədilə onların maddi və mənəvi formada stimullaşdırılmasını həyata keçirir.

Nəzarət funksiyası bu və ya digər təşkilatın əldə olunmuş nəticələrinin effektivliyinin qiymətləndirilməsi və analizin həyata keçirilməsini özündə birləşdirir. Bu funksiya sayəsində qarşıya qoyulmuş məqsədlərə nail olma səviyyəsini qiymətləndirmək, eləcə də sonrakı fəaliyyət üzrə bir sıra düzəlişlər həyata keçirmək mümkündür.