Meterologiya və iqlimşünaslıq

b) ildırım hadisəsi

Fənn 1218 Metereologiya və iqlimşünaslıq

6. Sual: Dalğa uzunluğu 0,4 mkm olan elektromaqnit dalğaları insana hansı rəngdə görünür?

d) heç biri görünmür

7. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluqlu 0.35 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

c) )ozon qazı

d) bu radiasiyanı udmur, ancaq səpələyir

8. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluğu 1 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

a) )su buxarı

d) bu radiasiyanı udmur, ancaq səpələyir

9. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluğu 0,5 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

d) )bu radiasiya udulmur, səpələnir

10. Sual: Su hövzələrində suyun hansı xüsusiyyətinə görə temperaturun sutkalıq tərəddüdləri

rütubətli torpağa nəzərən daha çox yayılır? (Çəki: 1)

a) suyun sıxlığı torpağın sıxlığından daha böyük olduğuna görə

b) suyun istilik tutumu torpağın istilik tutumundan daha böyük olduğuna görə

c) )suyun istilikkeçirmə əmsalı torpağın istilikkeçirmə əmsalından daha böyük

d) suyun istilikkeçirmə əmsalı torpağın istilikkeçirmə əmsalından daha kiçik olduğuna görə

e) suyun sıxlığı torpağın sıxlığından az olduğuna görə

11. Sual: Qradiyent küləklərin sürəti nə vaxt sıfıra bərabər olur? (Çəki: 1)

a) )siklonların mərkəzində

c) antisiklonların ətrafında

d) siklonların ətrafında

12. Sual: Barik topoqrafiya xəritələri hansı növlərə bölünürlər? (Çəki: 1)

a) )mütləq və nisbi topoqrafiya xəritələrinə

b) Termobarik və aeroloci xəritələrə

c) atmosferin aeroloji və şaquli kəsik xəritələrinə

d) mütlək topoqrafik və termobarik xəritələrinə.

e) nisbi və termotarik xəritələrinə

13. Sual: Mütləq topoqrafiya xəritələri nə ilə xarakterizə olunurlar? (Çəki: 1)

a) )Barik sahənin vəziyyəti ilə

b) Atmosfer cəbhələrin vəziyyəti ilə

c) izobarik səthin hündürlüyü ilə

d) geopotensialın hündürlüyü ilə.

e) isti hava kütlə vəziyyəti ilə

14. Sual: Temperaturun lokal dəyişmələri necə müəyyən edilir? (Çəki: 1)

a) )adveksiya və istilik axını ilə

b) atmosferin şaquli dayanıqlılığı ilə

c) atmosferin stratifikasiyası ilə

d) atmosferin üfiqi dayanıqsızlığı ilə

e) atmosferin şaquli qayansızlığı ilə

15. Sual: Doyma elastikliyi nədən asılıdır? (Çəki: 1)

a) )temperaturdan

c) şeh nöqtəsi temperaturundan

d) şeh nöqtəsi temperaturunun çatışmazlığından

16. Sual: Geostrafik küləklərin istiqaməti nəyə görə təyin edilir? (Çəki: 1)

a) )izohipslərin istiqamətinə görə

b) cəbhələrin hərəkət istiqamətinə görə

c) izotermlərin istiqamətinə görə

d) yer səthində küləyin sürətinə görə

e) yer səthində istilik dəyişməsinə görə

17. Sual: Konvergensiya zonası nə deməkdir? (Çəki: 1)

a) Hava cərəyanlarının seyrəkləşməsi

b) Qalxan hava cərəyanları

c) Enən hava axınları

d) )Hava cərəyanlarının sıxlaşması

e) Dayanıqsız hava kűtləsi

18. Sual: Geostrafik küləklər nədir? (Çəki: 1)

a) Yer səthindəki küləklər

b) Siklonların ön hissəsindəki küləklər

c) )Sürtünmə qüvvəsinin təsirinin nəzərə alınmadığı təbəqədə küləklər

d) Sürtünmə qüvvəsinin təsirinin nəzərə alındığı təbəqədə küləklər

e) Siklonların arxa hissəsində yaranan küləklər

19. Sual: Atmosferdə şaquli istiqamətdə rütubətli adiabatik qradiyentin kəmiyyəti nə qədərdir?

c) )0,6ºC /100 m

20. Sual: Quru adiabatik qradiyentin kəmiyyəti nə qədərdir? (Çəki: 1)

c) )1,0ºC/100 m

21. Sual: Ətrafdan təcrid edilmiş hava hissəciyi 1 km –dən aşağı düşdükdə onun temperaturu

necə dəyişər? (Çəki: 1)

c) )10ºC yüksələr

22. Sual: 1 km qalxdıqda hava hissəciyinin temperaturunun 8ºC qızması nə deməkdir? (Çəki: 1)

a) hissəcik adiabatik qalxır

b) )hissəciyə ətraf havadan istilik verilir

c) hissəcik ətraf havaya istilik verir

d) hissəcik izotropik yüksəlir

e) hissəcik izotropik enir

23. Sual: 1 km qalxdıqda hava hissəciyinin temperaturunun 5ºC soyuması nə deməkdir? (Çəki:

a) hissəcik adiabatik qalxır

b) hissəciyə ətraf havadan istilik verilir

c) )hissəcik ətraf havaya istilik verir

d) hissəcik izentropik yüksəlir

e) hissəcik izotropik enir

24. Sual: Əgər hava hissəciyinin temperaturu rütubətli adiabatik olaraq qalxarsa, onun potensial

temperaturu necə dəyişər? (Çəki: 1)

d) şeh noqtəsi temperaturundan aşağı

e) şeh nöqtəsi temperaturundan yuxarı olar

25. Sual: Quru adiabat nədir? (Çəki: 1)

a) )eyni potensial temperatura malik olan nöqtələri birləşdirən xəttlər

b) eyni psevdopotensial temperatura malik olan nöqtələri birləşdirən xəttlər

c) qarışıqları birləşdirən xəttlər

d) eyni təzyiqə malik olan nöqtələri birləşdirən xəttlər

e) eyni yağıntıya malik nöqtələri birləşdirən xətllər

26. Sual: Atmosferdə xüsusi istilik nəyin nəticəsində ayrılır? (Çəki: 1)

c) )kondensasiya

27. Sual: Atmosferin hansı tərkib hissəsi ərazidə formalaşmasından asılı olaraq yerini dəyişir, öz

xüsusiyyətlərini (potensial temperatur, tutqunluq) saxlayır? (Çəki: 1)

a) fəaliyyət mərkəzi

b) )hava kütlələri

c) atmosfer cəbhələri

d) yüksək cəbhə zonaları

e) alçaq sübhə zonaları

28. Sual: İqlim nədir? Aşağıdakı cavablardan hansı doğru deyil? (Çəki: 1)

a) İqlim bir yerin fiziki – coğrafi xüsusiyyətidir

b) İqlim çoxillik dövrdə bu və ya digər yerin coğrafi şəraitinə xas olan atmosfer şəraitinin

c) İqlim hər hansı ərazi üçün xarakterik olan ildən – ilə təkrar olunan hava şəraitinin çoxillik

d) İqlim atmosfer – okean –quru – kriosfer – biosferin bir neçə onilliklər dövrü müddətində

keçdiyi vəziyyətin statistik məcmusudur.

e) )iqlim təbii ərazi kompleksidir

29. Sual: Sublimasiya nədir?

a) temperaturun yüksəkliyə doğru hər 100 m-ə 0,60C aşağı düşməsi

b) temperaturun yüksəkliyə doğru hər 100 m-ə 0,60C yuxarı qalxması

c) suyun qazvari haldan su halına keçməsi

d) )su buxarının bərk hala keçməsi

e) suyun bərk haldan maye halına keçməsi

30. Sual: Hansı tº-da sublimasiya hansı baş verir?

a) -20ºC temperaturda

b) -30ºC temperaturda

c) -40ºC temperaturda

d) )-10ºC temperaturda

e) 0ºC temperaturda

31. Sual: Eyni meteoroloji şəraitdə buxarlanma daha çox harada baş verə bilər? (Çəki: 1)

a) Qırmızı dənizdə

b) )Böyük səhrada

c) Nil sahilində

d) Amazonka sahili boyu

32. Sual: Mütləq rütubətlik nədir? (Çəki: 1)

a) havada olan faktiki su buxarının doymuş su buxarına nisbəti

b) atmosferdə olan su buxarlarının elastikliyi

c) )vahid həcmdə olan su buxarlarının qramlarla miqdarı

d) havada olan doymuş su buxarının faktiki su buxarına nisbəti

e) vahid həcmdə olan su buxarlarının elastikliyi

33. Sual: Yağıntılar nə zaman düşür? (Çəki: 1)

a) ərazinin rütubəti çoxalır

b) )buludun tərkibindəki ünsürlər iriləşir

c) buludlar lay formasında olur

d) buludlar daha yüksəkdə yerləşir

e) su çox buxarlanır

34. Sual: Buludlarda elektrik boşalması nə adlanır? (Çəki: 1)

a) göy gurultusu

e) buludların toqquşması

35. Sual: Eyni yolla gedən boşalmalar – impulslar nə adlanır? (Çəki: 1)

a) ildırım sahəsi

b) ildırım hadisəsi

c) yağıntı səviyyəsi

d) ildırım rəngi

e) )ildırım kanalı

36. Sual: Quruda yağıntıların sutkalıq gedişinin hansı tipləri mövcuddur? (Çəki: 1)

a) ada və yarımada

b) mülayim və sərt

c) yağış, qar və dolu

d) )kontinental və sahil

e) şeh, qırov və s.

37. Sual: Nə zaman yağıntılar düşür?

a) ərazinin rütubəti çoxalır

b) )buludun tərkibindəki ünsürlər iriləşir

c) buludlar lay formasında olur

d) buludlar daha yüksəkdə yerləşir

e) su çox buxarlanır

38. Nə vaxt damcılar nə vaxt iriləşə bilir?

a) buludlar sıx olanda

b) günəş şüaları çox qızdıranda

c) küləklər zəif olanda

d) )damcılar birləşəndə

e) müxtəlif qazlar birləşəndə

39. Nə vaxt qar şəklində yağıntılar düşür?

a) )buludun aşağı hissəsindən yer səthinə qədər tºmənfidir

b) buludlarda ifrat sıxlıq mövcuddur

c) suyun buxarlanması sürətlidir

d) yağış dolu dənələrinə çevrilir

e) coğrafi enliklərdən asılıdır

40. Aşağıdakılardan hansı yağıntıların əsas göstəricilərinə daxil deyil

a) illik yağıntı cəmi

b) yağıntılı günlərin sayı

c) yağıntının intensivliyi

d) yağıntının orta intensivliyi

e) )yağıntıların növü

41. Aşağıdakılardan hansı buludlarda elektrik boşalması adlanır?

a) göy gurultusu

e) buludların toqquşması

42. Tufanlar yaranmasına görə hansı sahələrə bölünür?

a) dağıdıcı və mülayim

b) )kütlədaxili və cəbhə

c) səhra tufanları

d) arktik tufanlar

e) tufan bölgüsü yoxdur

43. İldə təqribən neçə gün tropiklərdə, okeanlarda tufanlı günlər olur?

e) 60-70 gün

44. Sual: Cərəyanın miqdarı ildırım çaxmasında təxminən nə qədər olur?

a) )on minlərlə amper

b) yüz minlərlə amper

c) əlli min amper

e) cərəyan olmur

45. Sual: İmpulslar- eyni yolla gedən boşalmalar nə adlanır?

a) ildırım sahəsi

b) ildırım hadisəsi

c) yağıntı səviyyəsi

d) ildırım rəngi

e) )ildırım kanalı

46. Sual: Aşağıdakılardan hansı yağıntıların illik gedişinə təsir edir?

a) dəniz, okean mövqeyindən

b) küləyin istiqamətindən

c) ərazinin böyüklüyündən

d) coğrafi enlik və uzunluqdan

e) )yerli fiziki-coğrafi şəraitdən

47. Sual: ərzində Bütün yer kürəsində təxminən nə qədər yağıntı düşür? (Çəki: 1)

İqlimşünaslıq

Havanın nə olduğunu, hesab etdiyi dəyişənləri, qollarını və əhəmiyyətini izah edirik. Həm də hava ilə fərqlər.

İqlimşünaslıq nədir?

İqlimşünaslıq coğrafiyanın iqlimi və onun zamanla dəyişməsini öyrənən bir sahəsidir. Bu, coğrafiyanın yarandığı gündən bəri tədqiqat mövzularından biridir, çünki iqlim və atmosfer şəraiti insan həyatının əkinçilik fəaliyyəti və ya təbii fəlakətlərin qarşısının alınması kimi müxtəlif məqamlarla əlaqələndirilir.

İqlim uzun müddət, məsələn, geoloji dövrlər boyunca müntəzəm olmağa meyllidir. Müəyyən bir bölgədəki bitki və heyvan həyatı istiqamətlərinə həlledici təsir göstərən xüsusi iqlim dövrlərinə tabe olur.

Ancaq eyni zamanda, iqlim müxtəlif geoloji, hidroloji və atmosfer şəraitindən asılı olaraq təbii olaraq dəyişir. Hamısı klimatologiyanın tədqiqat obyektidir.

Bunun üçün bu elm temperatur, yağıntı, atmosfer təzyiqi, külək və s. Kimi tanınan qeydləri belə yaradır klimagramlar, bununla bir bölgənin iqlim davranışını izləyir və keçmiş dövrlərlə müqayisə edir.

İqlim (uzunmüddətli) ilə atmosfer havası (qısa müddət) qarışdırılmaması kimi, iqlimşünaslığı meteorologiya ilə qarışdırmaq olmaz.

İqlimşünaslıq

İqlimşünaslığın aşağıdakı filialları və ya bölmələri vardır:

• Fiziki klimatologiya. İqlim elementlərinin (külək, rütubət, yağıntı və s.) Statistik yanaşmadan öyrənilməsinə və aralarındakı səbəb əlaqələrinə diqqət ayırır.
• Regional iqlimşünaslıq. Adından da göründüyü kimi, səylərini müəyyən bir bölgənin diskret və ya tipik iqlim xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə yönəldir.
• Dinamik meteorologiya. 1960-cı illərin sonlarında meydana çıxan, əsas meteoroloji tənliklərindən istifadə edərək, qlobal istiləşmə səbəbindən iqlim dəyişikliyinin simulyasiyası və təyin edilməsi ilə məşğul olur.
• Bioklimatologiya. İqlim və həyat arasındakı əlaqələrin, yəni hər iki şeyin bir-birinə necə təsir etdiyinin öyrənilməsi.
• Paleoklimatologiya. Fosillərdəki və yeraltı substratların süxurlarının tərkibindəki dəlillərə əsaslanaraq qədim geoloji dövrlərdə iqlimin öyrənilməsindən bəhs olunur.

İqlimşünaslığın əhəmiyyəti

İqlim dəyişiklikləri sivilizasiyamıza böyük təsir göstərir. Bir tərəfdən, iqlim mənşəli fəlakətlər ehtimalı səbəbiylə. Digər tərəfdən, bir iqlimdən digərinə yavaş dəyişmə mənbələrin az və ya çox olmasını nəzərdə tutur. Məsələn, səhralaşma proseslərində su yox olur və bununla birlikdə torpaqların məhsuldarlığı və bitki həyatı mümkündür.

İqlimin öyrənilməsi bu dəyişikliklərin determinantları ilə bağlı nəticələr verir. A) Bəli vaxtında düzəliş tədbirləri görməyə və hətta Yer planetinin mümkün iqlim gələcəyini anlamağa imkan verirKeçmiş geoloji əsrlərə aid dəlillərə görə, planetimiz həmişə indiki ilə eyni iqlimə sahib deyildi.

İqlim və meteorologiya

İqlimşünaslıq və meteorologiya əlaqəli, lakin fərqli elmlərdir. Hər ikisi eyni analiz parametrlərindən istifadə edir və prinsipcə eyni araşdırma obyektinə malikdir, lakin çox fərqli perspektivlərdən.

Bir tərəfdən, iqlimşünaslıq iqlimi, yəni havanın temperaturunun, rütubətinin və atmosferin digər elementlərinin dəyişmə qanunauyğunluğunu orta hesabla təxminən 30 il ərzində öyrənir.

Digər tərəfdən, meteorologiya, iqlimşünaslığın analiz etdiyi eyni dəyişənləri, lakin qısa müddətdə araşdırır, dünyanın müəyyən bir bölgəsində gələcək iqlimlə bağlı proqnozlar və ya gözləntilər etmək üçün kifayətdir.

İstinadlar:

• Wikipedia-da “İqlimşünaslıq”.
• INTA Chicos-da “İqlimşünaslıq”.
• “İqlim və meteorologiya arasındakı fərq nədir?” (video) Radio Televisión Vasca (EiTB) kanalında.
• Science Direct-də “İqlimşünaslıq”.
• Britannica Ensiklopediyasında “İqlimşünaslıq”.

Fənn 1218 Metereologiya və iqlimşünaslıq

6. Sual: Dalğa uzunluğu 0,4 mkm olan elektromaqnit dalğaları insana hansı rəngdə görünür?

d) heç biri görünmür

7. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluqlu 0.35 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

c) )ozon qazı

d) bu radiasiyanı udmur, ancaq səpələyir

8. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluğu 1 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

a) )su buxarı

d) bu radiasiyanı udmur, ancaq səpələyir

9. Sual: Atmosferdə dalğa uzunluğu 0,5 mkm olan radiasiyanı hansı qaz udur? (Çəki: 1)

d) )bu radiasiya udulmur, səpələnir

10. Sual: Su hövzələrində suyun hansı xüsusiyyətinə görə temperaturun sutkalıq tərəddüdləri

rütubətli torpağa nəzərən daha çox yayılır? (Çəki: 1)

a) suyun sıxlığı torpağın sıxlığından daha böyük olduğuna görə

b) suyun istilik tutumu torpağın istilik tutumundan daha böyük olduğuna görə

c) )suyun istilikkeçirmə əmsalı torpağın istilikkeçirmə əmsalından daha böyük

d) suyun istilikkeçirmə əmsalı torpağın istilikkeçirmə əmsalından daha kiçik olduğuna görə

e) suyun sıxlığı torpağın sıxlığından az olduğuna görə

11. Sual: Qradiyent küləklərin sürəti nə vaxt sıfıra bərabər olur? (Çəki: 1)

a) )siklonların mərkəzində

c) antisiklonların ətrafında

d) siklonların ətrafında

12. Sual: Barik topoqrafiya xəritələri hansı növlərə bölünürlər? (Çəki: 1)

a) )mütləq və nisbi topoqrafiya xəritələrinə

b) Termobarik və aeroloci xəritələrə

c) atmosferin aeroloji və şaquli kəsik xəritələrinə

d) mütlək topoqrafik və termobarik xəritələrinə.

e) nisbi və termotarik xəritələrinə

13. Sual: Mütləq topoqrafiya xəritələri nə ilə xarakterizə olunurlar? (Çəki: 1)

a) )Barik sahənin vəziyyəti ilə

b) Atmosfer cəbhələrin vəziyyəti ilə

c) izobarik səthin hündürlüyü ilə

d) geopotensialın hündürlüyü ilə.

e) isti hava kütlə vəziyyəti ilə

14. Sual: Temperaturun lokal dəyişmələri necə müəyyən edilir? (Çəki: 1)

a) )adveksiya və istilik axını ilə

b) atmosferin şaquli dayanıqlılığı ilə

c) atmosferin stratifikasiyası ilə

d) atmosferin üfiqi dayanıqsızlığı ilə

e) atmosferin şaquli qayansızlığı ilə

15. Sual: Doyma elastikliyi nədən asılıdır? (Çəki: 1)

a) )temperaturdan

c) şeh nöqtəsi temperaturundan

d) şeh nöqtəsi temperaturunun çatışmazlığından

16. Sual: Geostrafik küləklərin istiqaməti nəyə görə təyin edilir? (Çəki: 1)

a) )izohipslərin istiqamətinə görə

b) cəbhələrin hərəkət istiqamətinə görə

c) izotermlərin istiqamətinə görə

d) yer səthində küləyin sürətinə görə

e) yer səthində istilik dəyişməsinə görə

17. Sual: Konvergensiya zonası nə deməkdir? (Çəki: 1)

a) Hava cərəyanlarının seyrəkləşməsi

b) Qalxan hava cərəyanları

c) Enən hava axınları

d) )Hava cərəyanlarının sıxlaşması

e) Dayanıqsız hava kűtləsi

18. Sual: Geostrafik küləklər nədir? (Çəki: 1)

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət