Mühazirələr zoologiya

Bu şəkildə bioloji elmlərin təmsil etdiyi təməl müxtəlifliyi əhatə etməyə çalışdıq. Bu siyahı texnologiya və öyrənmə metodlarının inkişafı ilə genişlənir və artır. Buna görə, biologiyanın tək bir təsnifatı bu gün mövcud deyil.

Mühazirələr zoologiya

Hirudoterapiya-qədim vaxtlardan başlayaraq insanlar zəlinin köməyi ilə müxtəlif xəstəlikləri müalicə edirdilər. Müasir vaxtlarda da bu müalicə üsulundan uğurla istifadə olunur.

Zəlinin kompleks müalicə effekti vardır. Zəlinin köməyi ilə müxtəlif xəstəlikləri (ürək-damar, uroloji, ginekoloji, dəri, mədə-bağırsaq sistemi və s.) müalicə etmək mümkündür. Hirudoterapiya insult və infarkt xəstəliklərinin ən yaxşı profilaktik müalicə üsullarından biri sayılır. Hipertoniya xəstəliyi zamanı bu müalicə üsulundan uğurla istifadə olunur. Bir çox dəri xəstəliklərinin də (trofik xoralar, psoriaz, ekzema, sklerodermiya və s.) müalicəsində zəli ən təsirli tibbi “vasitədir”. Hirudoterapiya kosmetologiyada da istifadə olunur. Zəlinin sekreti (şirəsi) dərini cavanlaşdırır, daha parlaq edir, xırda qırışları yox edir.

Zəli qan sorarkən

Seans zamanı həkim zəlini xüsusi şüşə borucuğuna yerləşdirir və insan bədəninin müxtəlif yerlərinə (xəstəlikdən asılıdır) qoyulur. Seansın əvvəlində insan yüngül yandırma hiss edə bilər. 1 seans zamanı 1və ya bir neçə zəli istifadə oluna bilər. Zəli yalnız bir neçə ml qan (təxminən 15 ml kimi) sora bilər. Doyunca sorduqdan sonra zəli dəridən qopur. Bu baş vermədikdə həkim zəlini spirt və ya yod məhlulunda isladılmış tamponla götürür.

Zəli bədən nahiyəsinə qoyularkən və götürülərkən

Zəli qanı sorarkən öncə bədənin müəyyən nahiyəsində adi qan axınına səbəb olur. Seans zamanı zəli müxtəlif və çox faydalı bioloji aktiv komponentlərlə zəngin olan xüsusi sekret (şirə) ifraz edirki, bu sekret insanın qanına düşür və insan orqanizminin bütün orqan və sistemlərinə çox müsbət təsir edir. Hirudin qanın laxtalanmasının qarşısını alır, duruldur, oksigenlə zənginləşdirir, trombları əridir və orqanizmdəki iltihab prosesini aradan götürür və yüksək təzyiqi aşağı salır. Seansdan sonra 2 gün ərzində zəli yapışan yeri islatmaq və qaşımaq olmaz. Zəli yapışan yerlərdə cüzi qanaxma yarana bilər. Belə qanaxmalarinsanınsəhhətiüçünheçbirtəhlükəyaratmırvə 24 saat ərzində kəsilir. Onkoloji xəstəliyi, anemiya, tuberkulyoz xəstəlikləri və zəli fermentlərinə qarşı allergik reaksiyaları olan insanlar hirudoterapiyadan istifadə edə bilməz.

Hirudoterapiya, əsasən, 3 təsir göstərir: mexaniki, bioloji və refleksogen.

Mexaniki təsir-dəridə qalma hesabına yerli qan dövranının yaxşılaşdırmasına və tromb yaranmasının qarşısının alınmasına yönəlib. Uzun müddət alimlər hirudoterapiyanın müsbət effektini yalnız bu amilə bağlayıblar.

Bioloji təsir-zəli sancarkən yaraya tüpürcək vəzilərinin ifraz etdiyi sekretin təsiri ilə bağlıdır. O,kifayət qədər mürəkkəb tərkibə(200-ə yaxın fermentlər) malikdir.

Reflektor təsir-refleksoterapiya ilə, demək olar ki, eynidir. Son zamanlar mütəxəssislər daha çox zəlini refleksoterapiya zamanı istifadə olunan nöqtələri qoymağı daha məqsədəuyğun hesab edirlər.

Beləliklə, zəli ilə müalicə xroniki iltihab prosesləri ilə yanaşı, ürək qüsurlarında, ürəyim qan dövranı xəstəliklərində, stenokardiya, maddələr mübadiləsi pozulduqda, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, nevroloji problemlərdə, miqrendə və s. xəstəliklərdə zəli ilə müalicə müsbət effekt verir.

Müəllif:Tətbiqi Zoologiya Mərkəzinin baş laborantı-İsmayıl Mikayılzadə

Biolog2017

Təhsildə inkişaf və innovasiyalar üzrə VI qrand layihənin qalibi.

Zoologiyanın bölmələri.

On 16 Mart 2017 08 Şubat 2018 By biolog2017 de Zoologiya

Hazırda zoologiya vahid bir elm deyildir. Bu sistemə daxil olan elm sahələri heyvanat aləmini ayrı-ayrı nöqteyi-nəzərdən öyrənir. Nisbi olaraq və öyrənmək məqsədilə həmin elm sahələrini iki qrupa bölmək olar: heyvanat aləminin ümumi məsələlərindən bəhs edən elmlər və ayrı-ayrı qrup heyvanlardan bəhs edən elmlər. Ümumi məsələlərdən bəhs edən aşağıdakı elm sahələrini göstərmək olar:
Morfologiya . Morfologiya yunan sözü olub, morfe — forma, loqos — elm deməkdir. Morfologiya şərait və mənşəyi ilə əlaqədar olaraq heyvanların quruluşunu öyrənən elmdir.
Embriologiya . Heyvanların rüşeym inkişafı və onun inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənir. K.F. Volf (1759), L. Treler və K.M. Berin erkən rüşeym dövründə orqanların üç rüşeym təbəqəsindən əmələ gəlməsi nəzəriyyəsinin irəli sürülməsi, həmçinin K.M. Berin məməli heyvanların və insanın yumurtalığında yumurta hüceyrəsini kəşf etməsi preforizmə daha ağır zərbə olmuşdur. K.M. Ber müxtəlif siniflərdən olan heyvanların rüşeymdə oxşarlıqlarının olduğunu sübut etməklə müasir embriologiyanın əsasını qoymuşdur.
Fiziologiya . Heyvanlarda gedən həyat hadisələrindən və ayrı-ayrı orqanların funksiyasından bəhs edən elmdir.
Zoocoğrafiya . Yer üzərində heyvanların hazırda və keçmişdə coğrafi yayılmasını, onun müasir və keçmiş yayılma qanunauyğunluqlarını, həmçinin heyvanların ekoloji qruplarının quru və suyun ayrı-ayrı vilayətlərində təşəkkül etməsini və coğrafi yayılmasını öyrənir. Zoocoğrafiya sözü də yunan sözüdür. Zoon heyvan, coğrafiya — yayılma deməkdir.
Paleozoologiya . Qədimdə yaşamış və tələf olmuş heyvanların quruluşunu, geoloji yayılmasını, tarixi inkişafını, mənşəyini və müasir orqanizmlərlə qarşılıqlı münasibətlərini öyrənir.
Parazitologiya . Parazitizm hadisəsini, parazitlərin quruluşunu, onların spesifik həyat tərzinə uyğunlaşmasını, onların inkişaf dövriyyəsini, həmçinin insan, heyvan və bitkilərdə xəstəlik törədən parazit növlərə qarşı mübarizə yollarının işlənib hazırlanmasını öyrənir.
Hidrobiologiya . Suda yaşayan orqanizmlərin yaşama qanunauyğunluqlarından, həyat tərzindən, quruluşundan, inkişafından bəhs edən elmdir.
Su heyvanları insanların həyatında böyük rol oynayır. Onların bir qisminin ətindən, yağından, dərisindən istifadə olunur, bir qismi isə çox faydalı heyvanların, o cümlədən balıqların qidası olmaqla xeyir verirlər. Təkcə bunu demək kifayətdir ki, bir balinadan alınan yağ 10000 baş qoyun və 8000 baş donuzdan alınan yağa bərabərdir.
Sistematika elmi. Zooloji elmlərə daxil olan sahələrdən biri də sistematikadır. Sistematika sözü də yunan sözüdür. Sistem — hissələrdən tərtib olunmuş bütöv, tam deməkdir. Sistematika elminin banisi qədim yunan alimi Ərəstu, elmi sistematikanın banisi isə İsveç alimi K.Linneydir. Sistematika elmi digər zooloji elmlərin əldə etdiyi dəlillərə əsaslanaraq heyvanları qruplaşdırır və heyvanat aləminin təbii təsnifini verir.

Ayrı-ayrı qrup heyvanlardan bəhs edən elmlər xüsusi zoologiya adlanır. Belə elm sahələrinə ibtidai birhüceyrəlilərdən bəhs edən protozoologiya və ya protistologiya, parazit qurdlardan bəhs edən helmintologiya, balıqlardan bəhs edən ixtiologiya, sudaquruda yaşayanlardan və sürünənlərdən bəhs edən herpetologiya, quşları öyrənən ornitologiya, məməliləri öyrənən teriologiya və ya mamalogiya və s. daxildir.
Protozoologiya . İbtidai birhüceyrəli orqanizmlərin quruluşunu, inkişafını, ekologiyasını, sistematikasını, filogeniyasını, təsərrüfat əhəmiyyətini, yayılma qanunauyğunluqlarını öyrənir. Protozoologiyanın yaranması mikroskopun yaranması ilə əlaqədardır.
Bu elm sahəsi 28 minə qədər növ öyrənmişdir ki, onların da 4000-ə qədəri insan və heyvan orqanizmində parazitlik edərək xəstəlik törədirlər.
Helmintologiya . Yunanca helmintos — tüfeyli sözündən götürülmüşdür. İnsan, heyvan və bitkilərdə parazitlik edən qurdları öyrənir. Sovet İttifaqında helmintologiya elminin əsasını akademik K.İ. Skryabin qoymuşdur. Hazırda onun böyük bir məktəbi bu sahə üzrə elmi-tədqiqat işləri aparır və böyük nailiyyətlər əldə etmişlər.
Entomologiya. Entomologiya yunanca entomo həşərat sözündən götürülmüşdür. Həşəratlar sinfinə daxil olan heyvanları öyrənir. Entomologiya faydalı və zərərli həşəratları öyrənərək faydalı həşəratları insanın xidmətinə verir, zərərli həşəratlara qarşı mübarizə üsullarını işləyib hazırlayır.
Entomologiya elminin əsası XVII əsrdə italyan bioloqu M.Malpigi, Holland təbiətçisi Y.Svammerdam və fransız təbiətşünası R.Reomyur tərəfindən qoyulmuşdur.
İxtiologiya. Onurğalılar zoologiyasının bir bölməsi olub, balıqları, onların quruluşunu, biologiyasını, sistematikasını, təkamülünü, yayılmasını, ekologiyasını öyrənir. Termin yunanca «ixtis» — balıq sözündən götürülmüşdür. Balıqlar haqqında ilk ümumiləşdirmələr e.ə. VI əsrdə yaşamış Hind alimi Susrutanın adı ilə bağlıdır. Balıqçılıq üzrə ilk kitab isə Çində nəşr olunmuşdur.
Ornitologiya . Yunan sözü olub, quş mənasını verən ornitos sözündən götürülmüşdür. Quşların morfologiyasını, biologiyasını, yayılmasını, davranışını öyrənən elmdir. Bir sıra ölkədə, o cümlədən keçmiş S ovet İttifaqında ornitoloqlar quşların qorunması və cəlb olunmasına dair tədbirlər sistemi hazırlamışlar.
Teriologiya və ya mamalogiya. Teriologiya yunan sözü olub, vəhşi deməkdir, mamalogiya latınca «mamma» — süd vəzi sözündən götürülmüşdür. Yer planetində məməlilərin 4000-dən çox növü yaşayır. Məməlilər növ tərkibinə görə quşlardan (9 min) iki dəfə azdır. Lakin biosferdə onların rolu çox böyükdür. Ona görə onların ətraf mühitə təsiri də güclüdür.

Bunu paylaş:

Bunu beğen:

Beğen Yükleniyor.

Bir Cevap Yazın Cevabı iptal et

Sertifikasiya 2021

Məni izləyin

Chat

biolog2017

Bloq 2017-ci ildə Naxçıvan Mr Şərur rayon M.Əsgərov adına Püsyan kənd tam orta məktəbin Biologiya müəllimi Babayev Zakir tərəfindən yaradılmışdır.Bloqda linklər,hiperlinklər və videolarla mövzuları dahada maraqlı etməyə çalışmışam.Bloqdakı materiallardan istifadə tam sərbəstdir.

Kişisel Bağlantılar

Twitter-də məni izləyin

Dövlət Himnimiz

Pennet cədvəli

Popüler Yazılar & Sayfalar

• Toxumalar.
• Molyuskalar tipi.
• Ürəyin quruluşu və işi.
• Çoxalma və çoxalma orqanları.
• Həşəratların müxtəlifliyi və təbiətdə rolu
• Şibyələr.
• Ali sporlu bitkilər.Mamırlar.
• Yarpaq.
• Düzgün qidalanma böyük mədəniyyətdir”
• Cinsi xromosomlar.

Sistola və diastola.

Monohibrid çarpazlaşma

Tanınmış bioloqlar.

Bu slayt gösterisi için JavaScript gerekir.

Nefron

Trantul

Mart 2017

P	S	Ç	P	C	C	P
1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Bloq Statistikası

• 224.984 xitlər

babayev.zakir@yahoo.com

Biofizika. Bioloji Elmlər. Molekulyar biofizika

Ən qədim elmlərdən biri əlbətdə ki, biologiyadır. İnsanların öz daxilində və ətrafdakılarda baş verən proseslərə marağı, eradan bir neçə min il əvvəl meydana gəlmişdir.

Heyvanları, bitkiləri, təbii prosesləri müşahidələr insan həyatının vacib bir hissəsini təşkil edirdi. Zamanla çox məlumat toplanmış, canlı təbiətin öyrənilməsi metodları və onda yaranan mexanizmlər inkişaf etmiş və inkişaf etmişdir. Bu, ümumilikdə kompleks bir elm təşkil edən bir çox bölmənin meydana çıxmasına səbəb oldu.

Həyatın müxtəlif sahələrində aparılan bioloji tədqiqatlar planetin biokütləsinin quruluşunu anlamaq üçün vacib olan yeni qiymətli məlumatlar verir. Bu bilikləri praktik insan məqsədləri üçün istifadə edin (kosmik tədqiqat, tibb, kənd təsərrüfatı, kimya sənayesi və s.).

Müasir biologiya

Bu gün bu çoxşaxəli elmin nailiyyətləri bir çox müsbət nəticələr əldə etməyə imkan verir. Beləliklə, müasir elm virus və bakteriyaların yaratdığı insan xəstəlikləri problemlərinə bir sıra həll yolları təklif edir. Mikroorqanizmlərdən və ya birhüceyrəli bitkilərdən oksigen mənbəyi kimi istifadə edərkən sağlamlığa zərər vermədən kosmosda təxminən 3 ay qalmaq mümkün oldu.

Bir çox kəşf, bütün canlı sistemlərin daxili quruluşu və işləməsi sahəsində bioloji araşdırmalar aparmağa imkan verdi. Orqanizmlərin molekulyar tərkibi, onların mikroyapısı tədqiq edilmiş, insan, heyvan və bitki genomundan bir çox gen ayrılmış və tədqiq edilmişdir.Biotexnologiyanın, hüceyrə və gen mühəndisliyinin üstünlükləri mövsümdə bir neçə bitki məhsulu almağa, daha çox ət, süd və yumurta verən heyvanları yetişdirməyə imkan verir.

Mikroorqanizmlərin tədqiqi antibiotiklərin alınmasına və bir çox xəstəliyə, hətta əvvəllər epidemiyalarda minlərlə insanın və heyvanın həyatına son qoyan xəstəliklərə qalib gələ biləcək on və yüzlərlə aşı yaratmağı mümkün etdi.

Buna görə də müasir biologiya elmi, bəşəriyyətin bir çox elm, sənaye və sağlamlığın qorunması sahəsindəki sonsuz imkanlarıdır.

Bioloji elmlərin təsnifatı

Biologiya elminin müəyyən bölmələri ilk ortaya çıxanlardan idi. Botanika, zoologiya, anatomiya və taksonomiya kimi. Daha sonra texniki avadanlıqdan daha çox asılı olan fənlər – mikrobiologiya, virologiya, fiziologiya və s. Formalaşmağa başladı.

Yalnız XX-XXI əsrlərdə ortaya çıxan və biologiyanın müasir inkişafında böyük rol oynayan bir sıra gənc və mütərəqqi elmlər var.

Bioloji elmlərin sıralana biləcəyi bir deyil, bir neçə təsnifat mövcuddur. Onların siyahısı bütün hallarda olduqca təsir edicidir, bunlardan birini nəzərdən keçirək.

Aşağıdakı bölmələri əhatə edir:

• alqologiya;
• dendrologiya;
• taksonomiya;
• anatomiya;
• morfologiya;
• fiziologiya;
• bryologiya;
• paleobotanika;
• ekologiya;
• geobotanika;
• etnobotaniya;
• bitkilərin çoxalması.

Daxil olan fənlər:

• akarologiya;
• koleopterologiya;
• taksonomiya;
• arxaxologiya;
• lepidopterologiya;
• termiologiya;
• hymenopterology;
• malakologiya;
• felinologiya;
• mirmekologiya;
• fiziologiya;
• hipoloji;
• ornitologiya;
• entomologiya;
• ixtiologiya;
• etologiya;
• kinologiya;
• parazitologiya;
• primatologiya.

• topoqrafik anatomiya;
• müqayisəli;
• sistematik;
• yaş;
• plastik;
• funksional;
• eksperimental.

Bu şəkildə bioloji elmlərin təmsil etdiyi təməl müxtəlifliyi əhatə etməyə çalışdıq. Bu siyahı texnologiya və öyrənmə metodlarının inkişafı ilə genişlənir və artır. Buna görə, biologiyanın tək bir təsnifatı bu gün mövcud deyil.

Proqressiv Biyoloji və Onların Əhəmiyyəti

Ən gənc, ən müasir və mütərəqqi biologiya elmləri bunlardır:

• biotexnologiya;
• molekulyar biologiya;
• kosmik biologiya;
• biofizika;
• biokimya.

Bu elmlərin hər biri XX əsrdən əvvəl yaranmış və buna görə haqlı olaraq gənc, intensiv inkişaf edən və insanın praktik fəaliyyəti üçün ən əhəmiyyətlisi hesab olunur.

Biyofizika kimi bir şey üzərində dayanaq. Bu, 1945-ci ildə ortaya çıxan və bütün bioloji sistemin vacib bir hissəsinə çevrilmiş bir elmdir.

Biyofizika nədir?

Bu suala cavab vermək üçün hər şeydən əvvəl kimya və biologiya ilə sıx əlaqəsini göstərmək lazımdır. Bəzi məsələlərdə bu elmlər arasındakı sərhədlər o qədər yaxındır ki, bunlardan hansının xüsusi və prioritet olduğunu müəyyənləşdirmək çətindir. Buna görə də biofizikanı canlı sistemlərdə baş verən dərin fiziki və kimyəvi prosesləri hər iki molekul, hüceyrə, orqan səviyyəsində və bütövlükdə Biosfer səviyyəsində araşdıran kompleks bir elm kimi qiymətləndirməyə dəyər.

Hər hansı biri kimi, biofizika da öz tədqiqat obyektinə, məqsəd və vəzifələrinə, həmçinin layiqli və əhəmiyyətli nəticələrə sahib olan bir elmdir. Üstəlik, bu intizam bir neçə yeni istiqamətlə sıx əlaqəlidir.

Tədqiqat obyektləri

Biyofizika üçün fərqli təşkilati səviyyələrdə olan biosistemlərdir.

1. Mikroorqanizmlər (bakteriyalar, viruslar, birhüceyrəli göbələklər və yosunlar).
2. Ən sadə heyvanlar.
3. Fərdi hüceyrələr və onların struktur hissələri (orqanoidlər).
4. Bitkilər.
5. Heyvanlar (insanlar daxil olmaqla).
6. Ekoloji icmalar.

Yəni biofizika canlıları onda baş verən fiziki proseslər baxımından öyrənir.

Elmin vəzifələri

Başlanğıcda biofiziklərin vəzifələri canlıların həyatında fiziki proseslərin və hadisələrin mövcudluğunu sübut etmək və onların mahiyyətini və əhəmiyyətini öyrənərək araşdırmaq idi.

Bu elmin müasir vəzifələri aşağıdakı kimi formalaşdırıla bilər:

1. Genlərin quruluşunu və onların köçürülməsi və saxlanması, modifikasiyası (mutasiya) ilə müşayiət olunan mexanizmləri öyrənmək.
2. Hüceyrə biologiyasının bir çox aspektini nəzərdən keçirək (hüceyrələrin bir-biri ilə qarşılıqlı təsiri, xromosomal və genetik qarşılıqlı təsirlər və digər proseslər).
3. Molekulyar biologiya ilə birlikdə polimer molekullarını (zülallar, nuklein turşuları, polisakkaridlər) öyrənmək.
4. Kosmogeofiziki amillərin canlı orqanizmlərdəki bütün fiziki və kimyəvi proseslərin gedişatına təsirini aşkar etmək.
5. Fotobiologiyanın (fotosintez, fotoperiodizm və s.) Mexanizmlərini daha dərindən ortaya qoymaq.
6. Riyazi modelləşdirmə metodlarını təqdim edin və inkişaf etdirin.
7. Nanotexnologiyanın nəticələrini canlı sistemləri öyrənmək üçün tətbiq edin.

Bu siyahıdan aydın olur ki, biofizika müasir cəmiyyətin bir çox əhəmiyyətli və ciddi problemlərini araşdırır və bu elmin fəaliyyətinin nəticələri bir insan və onun həyatı üçün vacibdir.

Forma tarixi

Bir elm olaraq, biofizika nisbətən yaxınlarda – 1945-ci ildə, Erwin Schrödinger “Fizika baxımından həyat nədir” adlı əsərini nəşr etdirdikdə ortaya çıxdı. Bir çox fizika qanunlarının (termodinamik, kvant mexanikası qanunları) canlıların orqanizmlərinin həyati fəaliyyətində və işində tam olaraq meydana gəldiyini ilk dəfə fərq edən və göstərən o idi.

Bu insanın əsərləri sayəsində biofizika elmi intensiv inkişafına başladı. Ancaq daha əvvəl, 1922-ci ildə Rusiyada P.P.Lazarev rəhbərlik etdiyi Biyofizika İnstitutu yaradıldı. Orada əsas rol toxumalarda və orqanlardakı həyəcanın təbiətinin öyrənilməsinə həvalə olunur. Nəticə bu prosesdə ionların əhəmiyyətinin müəyyənləşdirilməsi idi.

Bundan əlavə, müxtəlif elm adamlarının bir sıra kəşfləri, biofizikanın canlı sistemlərdə baş verən bütün prosesləri anlamaq üçün lazım olan tam, tutumlu və kompleks bir elm olduğunu anlamağa imkan verir.

1. Galvani elektrik enerjisini və canlı toxumalar üçün əhəmiyyətini (bioelektrik) kəşf edir.
2. A. L. Çijevski, kosmosun Biosferə təsirini, eləcə də ionlaşma şüalanmasını və elektrohemodinamikanı öyrənən bir neçə fənnin atasıdır.
3. Protein molekullarının detallı quruluşu yalnız rentgen struktur analizi (rentgen struktur analizi) aşkar edildikdən sonra öyrənilmişdir. Bunu elm adamları Perutz və Kendrew etdilər (1962).
4. Elə həmin ildə DNT-nin üç ölçülü quruluşu kəşf edildi (Maurice Wilkins).
5. 1991-ci ildə Neher və Zakman elektrik potensialının lokal təsbit edilməsi üçün bir metod inkişaf etdirə bildilər.

Həmçinin bir sıra digər kəşflər biofizika elminin inkişaf və formalaşmada intensiv və mütərəqqi modernləşmə yoluna başlamasına imkan verdi.

Biyofizikanın bölmələri

Bu elmi təşkil edən bir sıra fənlər var. Ən əsaslarını nəzərdən keçirək.

1. Mürəkkəb sistemlərin biofizikası – çoxhüceyrəli orqanizmlərin (sistem genezisi, morfogenez, sinergenogenez) özünütənzimlənməsinin bütün kompleks mexanizmlərini nəzərdən keçirir. Ayrıca, bu intizam ontogenez və təkamül inkişafı proseslərinin fiziki komponentinin xüsusiyyətlərini, orqanizmlərin təşkilatlanma səviyyələrini öyrənir.
2. Bioakustika və duyğu sistemlərinin biofizikası – canlı orqanizmlərin duyğu sistemlərini (görmə, eşitmə, qəbul etmə, danışma və digərləri), müxtəlif siqnalların yayım yollarını öyrənir. Orqanizmlər xarici təsirləri (qıcıqlanma) qəbul etdikdə enerjinin çevrilmə mexanizmlərini aşkarlayır.
3. Nəzəri biofizika – bioloji proseslərin termodinamikasının öyrənilməsi, orqanizmlərin struktur hissələrinin riyazi modellərinin qurulması ilə məşğul olan bir sıra alt elmləri əhatə edir. Kinetik prosesləri də nəzərdən keçirir.
4. Molekulyar biofizika – DNT, RNT, zülallar, polisaxaridlər kimi biopolimerlərin struktur təşkili və işinin dərin mexanizmlərini araşdırır. Bu molekulların modellərinin və qrafik şəkillərinin qurulması ilə məşğul olur, yaşayış sistemlərində davranışlarını və meydana gəlmələrini proqnozlaşdırır. Ayrıca, bu intizam canlı sistemlərdə biopolimerlərin quruluş və təsir mexanizmini təyin etmək üçün supramolekulyar və submolekulyar sistemlər qurur.
5. Hüceyrə biofizikası. Ən vacib hüceyrə proseslərini araşdırır: diferensiallaşma, bölünmə, həyəcan və membran quruluşunun biopotensialları. Maddələrin membran nəqli mexanizmlərinə, potensial fərqinə, membranın xüsusiyyətləri və quruluşuna və ətraf hissələrinə xüsusi diqqət yetirilir.
6. Metabolizmanın biofizikası. Baxılan əsas proseslər fotosintez, günəşləşmə və orqanizmlərin ona uyğunlaşması, hemodinamik, istilik tənzimlənməsi, maddələr mübadiləsi, ionlaşma şüalarının təsiri.
7. Tətbiqi biofizika. Bir neçə fəndən ibarətdir: bioinformatika, biometrik, biyomekanik, təkamül proseslərinin öyrənilməsi və ontogenez, patoloji (tibbi) biyofizika. Tətbiqi biofizikanın tədqiqat obyektləri kas-iskelet sistemi, hərəkət üsulları, insanları fiziki xüsusiyyətləri ilə tanıma metodlarıdır. Tibbi biofizika xüsusi diqqətə layiqdir. Orqanizmlərdəki patoloji prosesləri, molekulların və ya strukturların zədələnmiş hissələrinin yenidən qurulması metodlarını və ya onların kompensasiyasını nəzərdən keçirir.Biotexnologiya üçün material təmin edir. Xəstəliklərin, xüsusən də genetik bir təbiətin inkişafının qarşısının alınmasında, aradan qaldırılmasında və təsir mexanizmlərinin izahında böyük əhəmiyyət daşıyır.
8. Habitat biofizikası – həm canlıların yerli yaşayış yerlərinin fiziki təsirini, həm də kosmosun yaxın və uzaq subyektlərinin təsirini öyrənir. Bioritmləri, hava şəraitinin və bio sahələrin canlılar üzərində təsirini də nəzərə alır. Ətraf mühit şəraitinin mənfi təsirlərinin qarşısını almaq üçün tədbirlər metodlarını hazırlayır.

Bütün bu fənlər canlı sistemlərin həyati fəaliyyət mexanizmləri, biosferin təsiri və onlara müxtəlif şərtlərin dərk edilməsinə böyük bir töhfə verir.

Müasir nailiyyətlər

Biyofizikanın nailiyyətləri ilə əlaqəli ən əhəmiyyətli hadisələrdən bir neçəsi var:

• orqanizmlərin klonlaşdırılması mexanizmləri aşkar edilmişdir;
• çevrilmələrin xüsusiyyətləri və azot oksidinin canlı sistemlərdəki rolu öyrənilmişdir;
• gələcəkdə bir çox tibbi problemin həllinə (xəstəliklərin aradan qaldırılmasına) imkan verəcək kiçik və peyğəmbər RNT-lər arasında əlaqə quruldu;
• avtomatik dalğaların fiziki təbiəti aşkar edilmişdir;
• molekulyar biofiziklərin işi sayəsində, DNT sintezi və replikasiyasının aspektləri öyrənilmişdir ki, bu da ciddi və mürəkkəb xəstəliklər üçün bir sıra yeni dərmanların yaradılması imkanına səbəb olmuşdur;
• fotosintez prosesini müşayiət edən bütün reaksiyaların kompüter modelləri yaradılmışdır;
• bədənin ultrasəs müayinəsi üsulları hazırlanmışdır;
• kosmogeofiziki və biokimyəvi proseslər arasında əlaqə quruldu;
• planetdə iqlim dəyişikliyi proqnozlaşdırılır;
• tromboz xəstəliklərinin qarşısının alınmasında və vuruşdan sonra nəticələrin aradan qaldırılmasında urokenaz fermentinin dəyərinin aşkarlanması;
• zülalın quruluşu, qan dövranı sistemi və bədənin digər hissələri haqqında da bir sıra kəşflər etmişdir.

Rusiyada Biyofizika İnstitutu

Ölkəmizdə Moskva Dövlət Universiteti var. M.V. Lomonosov. Biofizika fakültəsi bu təhsil müəssisəsinin bazasında fəaliyyət göstərir. Bu sahədə işləmək üçün ixtisaslı mütəxəssislər yetişdirən odur.

Gələcək mütəxəssislərə keyfiyyətli bir başlanğıc vermək çox vacibdir. Onları çətin iş gözləyir. Biyofizik canlılarda gedən proseslərin bütün incəliklərini anlamağa borcludur. Bundan əlavə, şagirdlər fizikanı da anlamalıdırlar. Axı bu kompleks bir elmdir – biofizika. Mühazirələr biofizika ilə əlaqəli və onu təşkil edən bütün fənləri əhatə edəcək və həm bioloji, həm də fiziki təbiətə dair məsələləri nəzərdən keçirəcək şəkildə qurulmuşdur.