Müəllim pedaqoji prosesdə əsas simadır

Pedaqoji prosesə xas olan ümumi cəhətlərlə yanaşı, bu prosesə daxil olan sahələrin spesifik cəhətləri, özlərinə məxsus xüsusiyyətləri də vardır. Bu xüsusiyyətlərin nəzərə alınması təlim, təhsil, tərbiyə və şəxsiyyətin inkişafı proseslərini daha səmərəli təşkil etməyə imkan verir.

Pedaqoji proses və onun səciyyəvi cəhətləri

Pedaqoji proses dedikdə, şəxsiyyətin tərbiyəsi, təhsili, təlimi və inkişafı ilə bağlı aparılan bütün məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil işlər nəzərdə tutulur.

Pedaqoji prosesin bir neçə səciyyəvi cəhəti vardır:

a) pedaqoji prosesin ayrı-ayrı sahələrinin vəhdəti;

b) pedaqoji prosesdə obyekt və subyektin qarşılıqlı əlaqəsi;

c) pedaqoji prosesin inkişafı;

ç) pedaqoji prosesdə ümumi məqsədin, qanunauyğunluq və prinsiplərin, forma və metodların mövcudluğu.

Pedaqoji prosesin müxtəlif sahələri – tərbiyə, təhsil, təlim və şəxsiyyətin inkişafı bir-biri ilə sıx vəhdət təşkil edir, bir-birini tamamlayır. Təlim və təhsil şəxsiyyətin tərbiyəsinə, ümumi və psixi inkişafına güclü təsir göstərir. Tərbiyə və inkişaf prosesi isə, öz növbəsində, təlim və təhsil prosesinə – şagirdin zehni işdə daha səylə çalışmasına, fəallığına, borc və məsuliyyət hissinin güclənməsinə kömək edir.

Pedaqoji prosesin inkişaf dinamikası obyektlə subyekt arasında qarşılıqlı münasibətlərin xarakterindən asılıdır. Pedaqoji prosesin obyektini ayrı-ayrı fərdlər (şagirdlər) və onların qrupları (sinif, məktəb kollektivi) təşkil edir. Pedaqoji prosesin subyekti kimi isə ayrı-ayrı şəxslər (müəllim, tərbiyəçi, valideyn və b.), habelə kollektiv orqanlar (pedaqoji şura, ictimai təşkilatlar, pedaqoji kollektiv və b.) çıxış edir. Pedaqoji prosesdə tərbiyənin obyekti eyni zamanda onun subyektinə çevrilməlidir. Bu cəhətin nəzərə alınmaması pedaqoji prosesdə ciddi qüsurlar doğura bilər (avtoritar tərbiyə, şəxsiyyətin passivliyi və s.)

Pedaqoji prosesin səciyyəvi cəhətlərindən biri onun inkişafı, mütəhərrikliyidir. Bunun da sayəsində gənc nəslin tərbiyə, təhsil, təlim və inkişaf səviyyəsi dəyişir, təkmilləşir. Pedaqoji prosesin daxili hərəkətverici qüvvəsini şagirdlər qarşısında qoyulan tələblərlə onların bu tələbləri yerinə yetirmək üçün real imkanları arasındakı ziddiyyət təşkil edir. Bu ziddiyyət o zaman inkişafın mənbəyi olur ki, irəli sürülən tələblər şagirdlərin imkanlarına müvafiq gəlsin. Tərbiyəçinin vəzifəsi şagirdlərin və uşaq kollektivinin təlim-tərbiyə səviyyəsini öyrənməkdən, onlar qarşısında real tələblər qoymaqdan, şəxsiyyət və kollektivin inkişaf perspektivlərini layihələşdirməkdən ibarətdir.

Pedaqoji prosesi səciyyələndirən cəhətlərdən biri də bu prosesdə ümumi məqsədin, qanunauyğunluq və prinsiplərin, forma və metodların olmasıdır. Pedaqoji prosesin qanunauyğunluqları bu prosesə xas olan zəruri, davamlı əlaqələrlə – səbəb-nəticə asılılıqları ilə bağlıdır. Belə qanunauyğun əlaqələr çoxcəhətlidir: pedaqoji proseslə cəmiyyətin tələbatları, imkan və şəraiti arasında əlaqə; pedaqoji prosesin müxtəlif sahələri – tərbiyə, təhsil, təlim və şəxsiyyətin inkişafı arasında əlaqə; şəxsiyyətin fəaliyyəti və ünsiyyəti ilə onun inkişafının nəticələri arasında əlaqə; pedaqoji prosesin subyekti və obyekti arasında əlaqə; kollektiv və şəxsiyyət arasında əlaqə; pedaqoji prosesin məqsədi, məzmunu, forma və metodları arasında əlaqə; şəxsiyyətin imkanları ilə ona pedaqoji təsirin xarakteri arasında əlaqə və s.

Hər bir əlaqə ilə bağlı müvafiq qanunauyğunluqlar özünü göstərir. Əgər bu qanunauyğunluqlardan (eləcə də onları əks etdirən pedaqoji prinsiplərdən) hər hansı biri nəzərə alınmazsa, pedaqoji prosesi səmərəli qurmaq olmaz. Bu cəhət pedaqoji prosesin forma və metodlarına da aiddir.

Pedaqoji prosesin ümumi metodları fəaliyyətin tamlığı konsepsiyası baxımından müəyyən olunur. Bu metodlar həm təlim, həm də tərbiyə fəaliyyətində özünü göstərir: şəxsiyyətin ağlını, şüurunu formalaşdıran metodlar; zehni və mənəvi fəaliyyəti, ünsiyyəti və ictimai davranış təcrübəsini formalaşdıran metodlar; fəaliyyəti və davranışı stimullaşdıran və motivləşdirən metodlar; nəzarət, özünənəzarət və özünüqiymətləndirmə metodları.

Pedaqoji prosesin təşkili formalarında da ümumi cəhətlər özünü göstərir: həm təlim, həm də tərbiyə prosesində fərdi, qrup və kollektiv formalar tətbiq olunur.

Pedaqoji prosesə xas olan ümumi cəhətlərlə yanaşı, bu prosesə daxil olan sahələrin spesifik cəhətləri, özlərinə məxsus xüsusiyyətləri də vardır. Bu xüsusiyyətlərin nəzərə alınması təlim, təhsil, tərbiyə və şəxsiyyətin inkişafı proseslərini daha səmərəli təşkil etməyə imkan verir.

• Teqlər:
• pedaqoji proses
• , pedaqogika

Müəllim pedaqoji prosesdə əsas simadır

Müəllim pedaqoji prosesdə həlledici qüvvə kimi çıxış edir. Şəxsiyyətin ahəngdar inkişafı vəzifəsi, ilk növbədə, müəllimin üzərinə düşür.

Müəllim cəmiyyətdə çox böyük rol oynayır. O, yaşlı nəslin təcrübəsini gənc nəslə verir. Görkəmli şəxsiyyətlər müəllimin əməyinə yüksək qiymət vermiş, müəllimi günəşə, bağbana, mühəndisə bənzətmişlər. Çünki o, günəş kimi gənc qəlbi və ağlı işıqlandırır, uşaqlara bağban qayğısı göstərir, mühəndis kimi insan qəlbinin layihəsini cızır.

Cəmiyyətin, millətin gələcəyi müəyyən mənada müəllimin əlindədir. Deyirlər ki, bir milləti məhv etmək üçün onun müəlliminin və həkiminin savadsız olması kifayətdir: biri milləti mənəvi cəhətdən, digəri isə fiziki cəhətdən şikəst edəcəkdir. Bu hal müəllim kadrlarının hazırlığına xüsusi diqqət yetirməyi tələb edir.

Pedaqoji fəaliyyəti düzgün qurmaq üçün müəllimlik işinin xüsusiyyətlərini nəzərə almaq lazımdır. Bu xüsusiyyətlərə aşağıdakılar daxildir:

a) müəllimlik şərəfli işdir; çünki o, öz həyatını xalqın gələcəyinə həsr edir;

b) müəllimlik məsuliyyətli işdir; çünki o, ən qiymətli kapital olan insanla işləyir, bu işdə isə səhvə yol vermək olmaz;

c) müəllimlik çətin və mürəkkəb işdir; çünki müəllimin fəaliyyət obyekti olan insan özü mürəkkəb və dəyişkən, pedaqoji proses isə çoxcəhətli və çətindir;

ç) müəllimlik yaradıcı işdir;

çünki o, hazır göstərişlərlə, reseptlərlə işləyə bilməz. Hər bir konkret halda vəziyyəti düzgün təhlil edib, uğurlu çıxış yolu tapmaq, məsələlərə müstəqil və yaradıcı yanaşmaq, qeyri-standart qərarlar qəbul etmək tələb olunur. Bunun üçün pedaqoji nəzəriyyəyə və qabaqcıl təcrübəyə yiyələnmək vacibdir. Yaradıcılıq müəllimdən bütöv pedaqoji prosesi müşahidə və təhlil etməyi, onun qanunauyğunluqlarını nəzərə almağı, pedaqoji problemlərin optimal həlli yollarını müəyyən etməyi nəzərdə tutur. Yaradıcılıq müəllimə nikbinlik, sevinc bəxş edir.

Pedaqoji fəaliyyətdə müəllimin şəxsiyyəti böyük əhəmiyyətə malikdir. Başqa peşə sahiblərindən fərqli olaraq müəllimin şəxsiyyəti onun işinə – pedaqoji prosesə bilavasitə təsir göstərir. Müəllim ilk növbədə, öz şəxsiyyəti ilə tərbiyə edir. Təlim-tərbiyə işində müəllimi heç nə əvəz edə bilməz.

Öz işinin öhdəsindən uğurla gəlmək üçün müəllim əsl mənada şəxsiyyət olmalı, özündə müsbət keyfiyyətlər formalaşdırmalıdır. Müəllimin başlıca şəxsi keyfiyyətləri sırasında aşağıdakıları qeyd etmək olar:

1) Müəllim yüksək əqidə, məslək sahibi, müəllim – Vətəndaş olmalıdır. O, xalqın, Vətənin problemləri ilə yaşamalı, gəncliyi də bu ruhda yetişdirməlidir. Xalq şairi B.Vahabzadə vaxtilə orta məktəbdə ədəbiyyat müəlliminin Hüseyn Cavid və onun ağır həyatı haqqında ürək yanğısı ilə, hətta ağlayaraq dərs keçməsini xatırlayır.

2) Müəllim yüksək mədəniyyətə və mənəviyyata malik olmalıdır. O, özündə zahiri və daxili mədəniyyəti, nəcib əxlaqi keyfiyyətləri (düzlük, ədalətlilik, xeyirxahlıq, humanizm, sadəlik və b.) cəmləşdirməlidir. Müəllim tərbiyə işinə özündən başlamalıdır, çünki özündə olmayan keyfiyyəti başqalarına vermək olmaz.

3) Müəllim dərin biliyə, erudisiyaya malik olmalıdır. Bilik müəllimin əsas silahıdır. Y.A.Komenski biliksiz müəllimi işıqsız lampaya, susuz bulağa bənzədirdi. Belə “müəllim” uşaqlara dərin bilik verə bilməz. Zəif müəllim zəif də şagird, tələbə yetişdirər.

4) Müəllim fənnini, peşəsini və uşaqları sevməlidir. L.N.Tolstoya görə, öz işini sevən müəllim yaxşı müəllimdir, bununla yanaşı uşaqları və fənnini sevən müəllim isə əla müəllimdir. Pedaqogika tarixində uşaqları öz övladı kimi sevən, onlara ürəyini verən müəllimlər az olmamışdır (Y.Korçak, V.A.Suxomlinski, A.S.Makarenko, Y.Talıbov, “Anacan” və b.).

5) Müəllim yüksək nüfuz sahibi və uşaqlara nümunə olmalıdır. Dərin bilik, mədənilik, mənəviyyat nümunəsi olan müəllimin nüfuzu da yüksək olur. Nüfuzu qazanmaq çətin, itirmək isə asandır: yersiz hərəkət, ədalətsiz münasibət, ehtiyatsız söz müəllimi nüfuzdan sala bilər. Buna görə də, hər bir müəllim sözlərinə və hərəkətlərinə məsuliyyətlə yanaşmalı, öz nüfuzunun keşiyində durmalıdır.

Müəllim pedaqoji prosesdə əsas sima kimi o zaman çıxış edə bilər ki, o, yüksək peşəkarlığa – pedaqoji qabiliyyətlərə yiyələnmiş olsun. Müəllimin peşə qabiliyyətləri sırasında akademik, didaktik, ünsiyyət, konstruktiv, təşkilatçılıq və iradi-emosional qabiliyyətlər mühüm yer tutur.

Akademik qabiliyyət – geniş və dərin biliyə malik olmaqda, elmin son nailiyyətlərini öyrənməkdə və şagirdlərə çatdırmaqda ifadə olunur.

Didaktik qabiliyyət – bilikləri öyrətmə bacarığında, pedaqoji-metodik ustalığa yiyələnməkdə özünü göstərir.

Ünsiyyət (kommunikativ) qabiliyyəti – uşaqlarla, öz həmkarları və valideynlərlə düzgün ünsiyyət yaratmaqda, demokratik ünsiyyət üslubunda, hər bir uşağa fərdi yanaşma bacarığında ifadə olunur.

Konstruktiv qabiliyyət – özünün və uşaqların (kollektivin) fəaliyyətini düzgün planlaşdırmaqda, çətinlikləri əvvəlcədən duyub, onları aradan qaldırmağa hazır olmaqda ifadə olunur.

İradi-emosional qabiliyyət – müəllimin özünü, hisslərini düzgün idarə etməkdə, mülayimlik və ciddiliyi uzlaşdırmaqda, səbirli olmaqda ifadə olunur.

Pedaqoji qabiliyyətlər insana hazır verilmir; onları gündəlik fəaliyyətdə, gərgin əməklə qazanmaq olar.

Müəllim-tələbə münasibətləri və onun pedaqoji prosesə təsiri

2019-cu il Azərbaycan Dillər Universitetinin (ADU) elmi-pedaqoji istiqamətində, beynəlxalq əlaqələrində, o cümlədən, sosial həyatında bir sıra əlamətdar hadisələrlə yadda qaldı. Universitetin rektoru, akademik, Xalq yazıçısı Kamal Abdulla özünün tələbəyönümlü, eləcə də professor-müəllim heyətinin peşəkarlığının daha da artırılmasına yönələn idarəçilik siyasətindəki ənənəsinə bu il də sadiq qaldı. Universitetin beynəlxalq əlaqələri daha da genişləndi, imtahan prosesinin təkmilləşdirilməsi, biliyin keyfiyyətinin, müəllim və əməkdaşların rifahının artırılması istiqamətində vacib addımlar atıldı, qaçqın məktəblərində pedaqoji təcrübə yenə də prioritet istiqamət kimi diqqət mərkəzində saxlanıldı. Bəs ADU-nun kollektivi bütün bunları necə qiymətləndirir?

Bu suala cavab almaq üçün universitet əməkdaşları arasında keçirdiyimiz sorğunu təqdim edirik.

ADU-nun Müəllim Həmkarlar Təşkilatının sədr, dosent Misgər Məmmədova sual:

– Həmkarlar Təşkilatı ötən ildə hansı işlərlə məşğul oldu və ötən il sizin yadınızda ən çox nə ilə qalacaq?

– Həmkarlar Komitəsinin fəaliyyəti Universitetin fakültələrini, kafedralarını, şöbələrini, mərkəzlərini və digər strukturlarını əhatə edir.

Mədəni-kütləvi tədbirlər, maddi yardım, idman və bədən tərbiyəsi, təsərrüfat xərcləri bölməsi 12 ay müddətində Universitet kollektivin həmkarlar təşkilatı səviyyəsində istək və arzularını yerinə yetirir.

İl ərzində Yeni il, 8 Mart, Novruz bayramı, Respublika günü, Müəllim günü, 31 dekabr Dünya Azərbaycanlıları ilə həmrəylik günü HK tərəfindən qeyd edilir.

ADU HİK təşəbbüsü ilə Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının ildönümü münasibəti ilə əlaqədar Olimpiadalar təşkil edilir, həmçinin Ümummilli lider H.Əliyevin əsərlərinin şifahi və yazılı tərcüməsi üzrə müsabiqələr təşkil edilir. İngilis dilinin, Roman və German dillərinin tərcüməsi və tərcüməçilik laboratoriyası, SABAH qrupları, Regionşünaslıq və Linqvokulturologiya, həmçinin İngilis dilinin leksikologiyası, fransız dili kafedraları daha çox fəallıq göstərmiş, nəticədə bütün fakültələr üzrə 32 tələbə və 21 müəllim mükafatlandırılmışdır.

Ötən il ən çox yadda qalan universitetdə yeni yaradılmış laboratoriyaların işi oldu.

HİK Universitetdə yeni yaradılmış Azərbaycanşünaslıq, Multikulturalizm, Rusiyaşünaslıq və Türkiyəşünaslıq laboratoriyaların işində fəal iştirak edir, onların keçirdikləri tədbirləri dəstəkləyir.

Azərbaycançılıq ideologiyasının elmi-nəzəri məsələləri laboratoriya əməkdaşları tərəfindən demək olar ki, hər həftə seminar, dəyirmi masa, Azərbaycan dövlətinin və dövlətçiliyinin tarixi, ictimai, iqtisadi, sosial və siyasi həyatının geniş müzakirəsində Komitə fəalları çıxış edirlər.

Multikulturalizm laboratoriyasında çalışan əməkdaşların həyata keçirdiyi ən möhtəşəm tədbir isə 11 ölkənin 15 Universitetində Azərbaycan dəyərlərinin, mədəniyyətinin, tolerantlığının təbliğinə həsr edilmiş, növbəti ildə isə bu Azərbaycanın daxilinə, respublikanın rayonlarının iştirakı ilə keçirilən bu konfransda HİK fəalları canfəşanlıqla bu ideyanı həyata keçirmişlər. Azərbaycan multikultural dəyərləri və tolerant davranış tərzi Avropa və Asiya məkanlarında ağızlarda səslənmiş, qulaqlarda eşidilmişdir.

Universitetin Rusiya Federasiyasının təhsil məkanı ilə xüsusi münasibətləri qurulub. Rektorumuz akademik Kamal Abdulla ADU-nun əməkdaşlarını, o cümlədən İngilis dilinin qrammatikası, Linqvokulturologiya və İngilis dilinin fonetikası kafedrasındakı həmkarlar fəallarını Moskva, Minsk, Kiev Linqvistik universitetlərinə ixtisasartırma və peşə fəaliyyətini inkişaf etdirmək, müasir təlim texnologiyalarına yiyələnmək və qarşılıqlı pedaqoji mübadilə üçün göndərilmişdir və Komitədə ixtisasartırmada iştirak edən müəllimlərin fikir və rəylərini öyrənmişik və qeyd etmək istərdim ki, bu pedaqoji praktikada Universitet rəhbərliyinin ən böyük uğurlarından biridir. Müəllimlərimiz belə pedaqoji mübadilədən çox razı qayıtmışdılar və qeyd edim ki, rektor bu proyektin həyata keçirilməsi üçün hər üç ölkənin Universitet rəhbərliyi ilə şəxsi təmasları nəticəsində nail olmuşdur. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, 2019-cu ildən 26 nəfər professor-müəllim heyəti Latın Amerikası, Avropa, Asiya ölkələrində beynəlxalq konfranslarda iştirak etmişlər, həmçinin Çində, Ruminiyada, Serbiyada, Yekaterinburqda olan Azərbaycanşünaslar mərkəzlərinin işini genişləndirmişlər.

Rusiya Federasiyasında analoji Universitetlərlə əlaqələrin yaradılması, qarşılıqlı əlaqələrin yaradılmasında Rusiyaşünaslıq laboratoriyası xüsusi rol oynayır.

Kadr hazırlığı sahəsində Universitetin həyata keçirdiyi çox perspektivli bir layihədə qaçqın məktəblərdə pedaqoji təcrübənin keçirilməsidir. Rektor Kamal Abdullanın təşəbbüsü ilə Cocuq Mərcanlıda ingilis dili kabinə təşkil edilmiş və o məktəb 3 ildir ki, pedaqoji praktikaya ADU-nun tələbələri könüllü olaraq gedirlər. Digər qaçqın məktəblərində və Cocuq Mərcanlı məktəbində pedaqoji praktikaya rəhbərlik edən ADU əməkdaşları mükafatlandırılıb. Qeyd etdiyim bütün hadisələrdə Universitetin HİK birbaşa iştirak edir.

Alman dilinin leksikologiyası və üslubiyyatı kafedrasının müdiri, professor Sərxan Abdullayevə sual:

– Siz universitetin son bir ildəki fəaliyyəti barədə nə deyərdiniz?

– Cari tədris ilini Universitetimizdə son üç ildə həyata keçirilən islahatların daha da dərinləşməsi və genişləndirilməsi ili kimi xaraterizə etmək olar. Bu gün universitetimizdə tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsi sahəsində xeyli uğurlar əldə edilmişdir. Artıq müəllimlər də, tələbələr də işə daha məsuliyyətli münasibət bəsləyirlər, onlarda sanki ruh yüksəkliyi əmələ gəlir.

Cari tədris ilində universitetimizdə ən yaddaqalan hadisələrdən biri kimi Türkiyə Araşdırmaları Mərkəzinin açılması oldu. Həmçinin, Kamal Abdullanın təşəbbüsü ilə pedaqoji təcrübənin Cocuq Mərcanlı kəndində keçirilməsi ənənəsi qoyulmuş və daha yüksək keyfiyyətdə davam etdirilmişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, müəllimlər, tələbələr Cocuq Mərcanlı kəndinə böyük həvəslə gedirlər, tədbirlər keçirirlər. Bu təşəbbüs Azərbaycan ictimaiyyəti tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir.

2019-cu ildə də ən mühüm və əlamətdar hadisələrdən biri də, şübhəsiz ki, universitetimizin məzunu, sabiq Baş nazir Novruz Məmmədovun yenidən universitetimizə qayıtması, universitetimizin idarəçiliyində, ictimai, elmi, tədris həyatında fəaliyyətə başlamasıdır.

Təhsil – 2 fakültəsinin yaradılmasını da universitetdə aparılan struktur islahatları sırasına daxil etmək olar.

Rəhbərlik etdiyim kafedraya gəldikdə isə, ümumiyyətlə, bütün kafedralarda elmi işlərin hazırlanmasında, elmi planın yerinə yetirilməsində canlanma var. Müəllimlərimizin xeyli hissəsi artıq xarici ölkələrdə məqalələrlə çıxış edir, dərs vəsaiti hazırlayırlar. Əsas tendensiya – elmi işləri praktik vəzifələrin həllinə istiqamətləndirmək – məhz bu istiqamətdə işlər davam etdirilir. Universitetin builki fəaliyyətini yüksək qiymətləndirirəm.

ADU rektorunun Sosial məsələlər üzrə müşaviri Ələddin Əliyevə sual:

– Universitet əməkdaşlarının sosial vəziyyəti ötən il nə cür dəyərləndirildi?

– Universitetdə keçirilən sosial tədbirlər ölkəmizdə keçirilən tədbirlərin tərkib hissəsi kimi universitet kollektivinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına yönəlmişdir. Burada nəzərə almaq lazımdır ki, ölkə başçısı İlham Əliyev 2019-cu ilin əvvəlindən artıq sistemli şəkildə sosial sahədə mühüm məsələlər həyata keçirmişdir. Bu da, təbii ki, öz növbəsində universitetimizdə də bir sıra məsələlərin arzulanan şəkildə ənənəvi xarakter alaraq keçirilməsində mühüm rol oynamışdır. Universitetimizin inkişaf strategiyasının əsas prioritet sahələrindən biri də sosial məsələlərdir. 2019-cu ilin əvvəlindən başlayaraq sosial vəziyyətləri yaxşı olmayan əməkdaşlarımıza, tələbələrimizə maddi yardımların edilməsi prosesi həyata keçirilmişdir. Müəllimlərimizin, əməkdaşlarımızın yubileyləri münasibətilə onlara maddi yardım edilmiş, təbriklər ünvanlanmışdır. Çoxlu sayda ailə vəziyyəti ağır olan, valideynini itirmiş, ailə üzvlərində və ya özündə əlillik dərəcələri olan, köçkün ailəsindən olan tələbələrimiz var ki, onlara maddi yardım edilməsi üçün müraciətlərinə baxılıb. Əməkdaşlarımızdan elələri var ki, ailə vəziyyətləri çox ağır olduğu üçün onlara da maddi yardım edilibdir.

Yaddaqalan real işlərdən biri də ilin sonuna yaxın universitet əməkdaşlarının maaşlarının artırılmasıdır. Universitet büdcəsinin çox mühüm bir hissəsini maaş fondu təşkil edir. Biz bu məsələdə 89%-lə ölkə universitetləri sırasında birinci, ikinci yerləri bölüşürük. Bu, faktdır. Mən hesab edirəm ki, bunlar hamısı bizim kollektivin nüfuzunun möhkəmləndirilməsinə çox kömək etdi. Bu siyasət ardıcıl həyata keçiriləcək. Çünki sosial məsələlərə aid işlərin həyata keçirilməsi prorektorluq səviyyəsinə qaldırıldı. Bunun özü universitetin sosial məsələlərinə daha dərindən diqqət yetiriləcəyinin sübutudur. İnanırıq ki, universitet rəhbərliyi bu siyasəti sonuna qədər davam etdirəcək və sosial məsələlər üzrə həyata keçirilən tədbirləri ilbəil artıracaqdır.

Universitet kollektivi arasında sıx, mehriban münasibət formalaşıb. Bundan sonra da bunun belə davam edəcəyinə inanırıq. Arzu edirəm ki, universitet əməkdaşları bir-birinə daha mehriban, daha yaxın olsunlar. Universitetimizdə həyata keçirilən yüksək elmi-pedaqoji sahədəki fəaliyyəti universitetimizin nüfuzunun artmasının ən uğurlu göstəricilərindən biridir. Xarici ölkələrdə dərc olunan mötəbər jurnallarda müəllimlərimizin məqalələri çap olunur. Bizim pedaqoji fəaliyyətimizi öyrənmək üçün xarici ölkələrin universitetlərindən nümayəndələr gəlirlər. Xarici ölkə universitetləri ilə əlaqələrin yüksək səviyyədə olması, hesab edirəm ki, son illərin ən böyük uğurlarındandır. Əminəm ki, bütün bu işlər universitetin ümumi inkişafına çox yaxşı təsir edəcək.

Linqvokulturologiya kafedrasının müdiri, ADU Qadınlar Şurasının sədri, professor Məsməxanım Qazıyevaya sual:

– Universitetin həyatı ilə bağlı, xüsusilə köçkün məktəblərinə Universitet müəllimlərinin təcrübəyə göndərilməsi ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?

– Mən təkcə unviersitet əməkdaşlarını deyil, həmçinin bütün dünya azərbaycanlılarını Həmrəylik günü münasibətilə təbrik edirəm. Nə üçün fikrimi bununla başladım?! Çünki həmrəylik olan yerdə qarşılıqlı anlayış, hörmət və inkişaf olacaqdır. Eləcə də bizim universitetdə.

Bildiyimiz kimi, ölkə Prezidentinin Sərəncamına əsasən Azərbaycan Respublikasında 2019-cu il “Nəsimi ili” elan edilib. Bu münasibətlə bizim universitetdə bir çox fakültələr üzrə və beynəlxalq konfranslar keçirilib. Ən ümdə məsələ isə, bizim universitetin akkreditasiyanın qiymətləndirilməsindən uğurla keçməsi oldu. Digər tərəfdən, ADU artıq beynəlxalq aləmdə önəmli yerlərdən birini tutur. ADU ilə xarici ölkə universitetləri arasında tələbə-müəllim mübadiləsi get-gedə inkişaf edir. Hörmətli rektorumuz Kamal Abdulla tələbə-müəllim mübadiləsinə böyük önəm verir. Bunun da nəticəsi odur ki, bizim müəllimlərimiz müxtəlif ölkələrin universitetlərində təcrübə mübadiləsi keçir, universitetimizi təmsil edirlər. Bu yaxınlarda Rumıniyanın Piteşti Universitetində olduq, mühazirələr dedik, onların təcrübələri ilə maraqlandıq.

Bu il yenə də ən vacib məsələlərdən biri məcburi köçkünlərin məskunlaşdığı rayonlarda bizim tələbələrin pedaqoji təcrübə keçməsi oldu. Bu, orada yaşayan bizim məcburi köçkünlərimizə mənəvi dayaqdır. Özümüz də, kafedra müdirləri, müəllimlər də həmin rayonlara baş çəkirik, onların həyatı ilə maraqlanırıq.

Son illərdə universitetin qazandığı çoxlu sayda uğurlar var. Rektorumuz tələbələrin dostudur. Biz də tələbəyönümlü işlər həyata keçiririk, tələbələrlə daha sıx əlaqələr saxlayırıq.

Tələbə Elmi Cəmiyyətinin (TEC) fəaliyyətini də qeyd etmək lazımdır. TEC xeyli fəallaşıb. Digər tərəfdən, universitetdə həyata keçirilən tələbə özünüidarəsini reallaşdıran “Birgünlük xəlifə” layihəsi tələbələrin bəlkə də bizə deyə bilmədikləri iradları, tələbləri, lazımi məsələləri bizə çatdırmasında uğurlu vasitədir.

Tədris şöbəsinin müdiri Şəfəq Şahməmmədovaya sual:

– Təhsilin qurulması ilə bağlı ötən il hansı məsələlər həyata keçirildi?

– 2019-cu il Azərbaycan Dillər Universiteti üçün çox önəmli bir il oldu. Yola saldığımız 2019-cu ildə ADU-da bir sıra tədbirlər, layihələr, beynəlxalq konfranslar keçirildi. Tədris işləri ilə əlaqədar olaraq qarşımıza qoyduğumuz məqsədlərə uğurla çata bildik, belə ki, 2018-2019-cu il üzrə qəbul göstəricisi 95 faiz təşkil etdi. Bu da ADU-ya olan marağın ildən-ilə artması deməkdir. Bu maraq həmçinin tədrisin keyfiyyəti ilə də əlaqədardır. Tədrisin keyfiyyəti tədris proqramlarının, tədris materiallarının hazırlanmasından, müəllim heyətinin peşəkarlıq səviyyəsindən, təhsil resurslarından, maddi-texniki bazadan və s. asılıdır. Gördüyünüz kimi universitetin bütün strukturları tədrisin keyfiyyətinin təmin olunmasına xidmət etməlidir və edir. Bu sahələr üzrə bu günədək bir sıra tədbirlər, layihələr həyata keçirilib və keçirilməkdə davam edəcək. Tələblərdən biri tələbələrə yönəldilmiş təhsil, onların təhsil prosesinə cəlb olunmasıdır.

Belə ki, təhsil prosesində tələbələrə demokratik şərait yaradılıb. Tələbə-müəllim münasibətləri, müəllim seçmək hüququ, tələbələrin fikir və təkliflərinin nəzərə alınması, tədris prosesini qiymətləndirməsi, şikayətlərinə baxılması yüksək səviyyədə həyata keçirilir. Tələbələr universitetin şura, iclas, tədbirlərində yaxından iştirak edir, təkliflər verirlər. Tədris proqramlarının işlənməsində onların rəyi nəzərə alınır. Tələbələrlə iş zamanı Tələbə Həmkarlar Komitəsinin işini qiymətləndirməmək olmaz. Mətbuatdan da izlədiyimiz kimi, bu ilki tələbə qeydiyyatı zamanı çox böyük işlərə imza atdılar. Digər tələb tədris planlarının təkmilləşdirilməsidir ki, bu istiqamətdə müəyyən işlər həyata keçirilib. Müəllim və tələbələrin rəyləri əsasında müəyyən təkliflər hazırlanıb. Növbəti dövlət standartları hazırlanan zaman bu təkliflər təqdim olunacaq. Başqa bir tələb müəllim heyətinin peşəkarlıq səviyyəsidir. Bu istiqamətdə də aparılan işlər öz nəticəsini verir. Belə ki, müəllimlərin peşəkarlıq səviyyələrini artırmaq üçün universitet müəllimləri bu il xarici ölkələrin profil ali məktəblərinə uzun müddətli ixtisasartırma kurslarına göndərildi və bu proses yeni ildə də davam edəcəkdir. Müəllimlərin xaricdə ixtisasartırma kurslarında ödənişsiz iştirakı müəllimlər üçün çox böyük fürsət oldu.

Bildiyimiz kimi öz hesabına xaricdə kurs keçmək çox böyük maliyyə tələb edir. İlk dəfə olaraq özümüz də xarici mütəxəssisləri universitetimizə ixtisasartırma kursu keçməyə cəlb etdik. Bu yaxınlarda fransızdilli xarici mütəxəssislər 39 nəfər fransız dili müəlliminə universitetimizdə ixtisasartırma kursu keçdi. Digər tələb tədris resurslarının təkmilləşdirilməsidir. Bildiyiniz kimi tədris resurslarına kitabxana, tədris vasitələri, tyutor məsləhət və tövsiyələri və s. aiddir. Bu istiqamətdə işlərimiz davam edir. Elektron kitabxananın qurulması prosesi, kitabxanaya yeni dərslik, dərs vəsaiti, ədəbiyyatın alınması prosesi davam edir. Hər il sillabusların, fənn proqramlarının monitorinqi aparılır. Tələbələrə məlumat və tövsiyələri düzgün versinlər deyə, ildə bir neçə dəfə tyutorlara təlimlər təşkil olunur.

ADU-nun maddi-texniki bazası, tədris resursları, mənəvi mühiti bu il də yüksələn xətlə inkişaf etdi. Bu isə müəllim-tələbə heyətinin bilik və bacarıqlarının artılıması üçün əlverişli şəraitin yaradılması deməkdir.