Müəllimlərin sertifikatlaşdırılmasına başlanılıb – YENİLƏNİB VİDEO

08:32

Müəllimlərin resurs bazası

2018-09-14 11:26:00

Bütün müəllimlərin bilməli olduğu düstur – Dərs saatları buna əsasən müəyyələşdirilir

Ümumtəhsil müəssisələrində işləyən müəllimlərin dərs yükü hökumətin təsdiq etdiyi müvafiq normativ-hüquqi sənədlərlə tənzimlənir. Həmin sənədlərə əsasən, müəllimin dərs yükünün aşağı həddi – bir stavka 12 saat müəyyənləşib. Dərs yükünün yuxarı həddi isə ayrı-ayrı dövrlərdə müxtəlif olub. Dünyanın bir sıra ölkələrində isə ümumtəhsil sistemində müəllimlərin həftəlik dərs yükünün yalnız minimum həddi (bir stavka) hesablanır, maksimum həddə məhdudiyyət qoyulmur. Tabeliyindən asılı olmayaraq, bütün dövlət ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin rəhbərləri professor-müəllim heyətinin dərs yükü Nazirlər Kabinetinin qərarına uyğun müəyyənləşdirilir. Ümumi təhsil məktəblərində dərs bölgüsü ildə iki dəfə – tədris ilinin sonunda – müəllimlər növbəti əmək məzuniyyətinə getmədən, ikinci və sonuncu dərs bölgüsü isə müəllimlər məzuniyyətdən qayıtdıqdan sonra, avqustun axırı – sentyabrın əvvəli yekunlaşır və yeni tədris ilinin birinci Pedaqoji Şurasında təsdiq olunur. Bərdə rayon Kürdborakı kənd tam orta məktəbinin kimya müəllimi Elşən Ramizoğlu AzEdu.az-a açıqlaması zamanı qeyd edir ki, il boyu dərs saatları sabit qalmalı, zəruriyyət olmadıqda dəyişdirilməməlidir: “Dərs bölgüsü zamanı məktəbdə olan müəllimlərin sayı, Diaqnostik Qiymətləndirmə balları nəzərə alınmalı və buna uyğun aparılmalıdır. Bölgünü daha düzgün və ədalətli aparmaq üçün məktəb rəhbəri düsturdan istifadə edə bilər”. Düstur: Fənn üzrə ümumi dərs saatlarının miqdarı, müəllimlərin topladığı diaqnostik balların cəminə bölünür. Alınan rəqəm məktəbdə həmin fənnin əmsalı hesab olunur. Əmsalı müəllimin diaqnostik balına vurduqda isə müəllimə veriləcək dərs yükü alınır. “Misal üçün, məktəbdə kimya fənni üzrə ümumi dərs saatlarının miqdarı 27, kimya müəllimlərinin sayı isə 3-dür. Müəllimlərdən biri ixtisas üzrə 38, digəri 30, biri isə 26 bal toplayıb . Deməli, biz əmsalı tapmaq üçün 27- ni (ümumi dərs saatlarının sayını ) müəllimlərin diaqnostik ballarının cəminə bölməliyik . Bu zaman əmsalımız 0.3 alınar. O zaman 38 bal toplayan müəllim 0,3 x38 = 11, 4, yəni 11 saat , 30 bal toplayan müəllim 0.3x 30 = 9 saat , 26 bal toplayan müəllim 0.3 x 26 = 7,8, yəni 8 saat dərs aparmalıdır. Əgər fənn üzrə ixtisaslı müəllim bir nəfərdirsə, diaqnostik bal nəzərə alınmır və bütün dərslər həmin müəllimə verilir”,- deyə Elşən Ramizoğlu bildirir. O, əlavə edir ki, direktorlara verilən təqdimatda MİQ-dənkənar, saxta diplomlu müəllimlərə 6 saat dərs vermək nəzərdə tutulub: “Hazırlıq qrupu isə 4-cü sinif müəllimləri arasında yüksək bal yığana verilir. Düşünürəm, dərs bölgüsü bu formada aparılsa, müəllimlər arasında narazılıqlar yaranmaz və hər kəs balına uyğun saat aldığı üçün əlavə problemlər yaratmaz. Ümumiyyətlə nəzərinizə çatdırmaq istəyirəm ki , dərs bölgüsü vaxtında aparılmalıdır ki , dərs cədvəli də vaxtında təşkil olunsun. 14 sentyabr tarixində artıq dərs cədvəli müəllim və şagirdlərin yaxşı görəcəyi bir yerdə direktor tərəfindən təsdiq olunmuş formada asılmalıdır. Təəssüf ki, 2018-2019-cu tədris ilinin başlanmasına 1 gün qalsa da, bəzi məktəblərdə dərs cədvəli hazır deyil və müəllimlərin dərs yükü isə tam müəyyənləşməyib. Nə qədər ki, məktəb direktoru, təlim-tərbiyə işləri üzrə direktor müavini, məktəb üzrə Azad Həmkarlar Təşkilatının sədri, eyni kafedraya daxil olan fənn müəllimləri ilə birlikdə aparılmalı olan dərs bölgüsü təhsil müəsisələrində sırf direktorun arzu – istəklərinə görə müəyyənləşir, belə olan halda şikayətlər həll olunmayacaq, problemlər qabaracaq. Bəzi direktorların, ümumiyyətlə, dərs bölgüsünün aparılma qaydasından xəbərləri yoxdur. Allah direktorlara insaf, az bal toplayanlara çalışqanlıq, çox ballılara təvazökarlıq, bütün bunların fonunda Təhsil Nazirliyinə isə bol səbr versin”.

Nəzrin Cavid

Bu bölməyə aid digər xəbərlər

Müəllimlərin nəzərinə: Aylıq vəzifə maaşlarına əlavələrdə artım gözlənilir

2019-11-04 12:05:00

Müəllimlərin maaşı necə hesablanır? – Vacib meyar və qaydalar

2019-09-28 12:00:00

Müəllimlər maaşlarını AzEdu.az-da tam dəqiqliklə hesablaya bilərlər – Bu xidmətdən yararlanın!

2018-09-21 17:22:00

Müəllimlər dərs yükünü hesablamaq üçün yalnız bu düsturdan yararlansınlar – Çaşqınlığa son!

2018-09-20 14:12:00

Bütün müəllimlərin bilməli olduğu düstur – Dərs saatları buna əsasən müəyyələşdirilir

2018-09-14 11:26:00

Müəllimlər üçün hava-su kimi lazım olan kurikulum sualları və onların cavabları – İmtahanlar üçün dəstək

Müəllimlərin sertifikatlaşdırılmasına başlanılıb – YENİLƏNİB + VİDEO

Müəllimlərin sertifikatlaşdırılması üzrə test imtahanı mərhələsi başlayıb.

Bu barədə Elm və Təhsil Nazirliyindən məlumat verilib.

İlkin mərhələdə Elm və Təhsil Nazirliyi, Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi, Abşeron-Xızı, Gəncə-Daşkəsən, Quba-Xaçmaz regional təhsil idarələrinin tabeliyində olan ümumi təhsil müəssisələrində çalışan 11 mindən çox ibtidai sinif müəllimi test imtahanlarında iştirak edir.

İmtahanlar Bakı, Sumqayıt, Gəncə şəhərləri və Xaçmaz rayonu olmaqla, ümumilikdə səkkiz imtahan mərkəzində təşkil olunub.

Test imtahanı mərhələsində 60 sual namizədlərə təqdim olunacaq. Hər bir düz cavab bir bal kimi müəyyən ediləcək. Cavablandırılmayan suallar sıfır bal kimi qeyd olunacaq. İmtahanda 30 və daha artıq bal toplayanlar müsahibə mərhələsinə buraxılacaq. Həmin mərhələdə 20 bal toplayan namizədlər sertifikatlaşdırılacaq.

08:32

Bu gündən təhsilverənlərin sertifikatlaşdırılması prosesinə başlanılır.

Bu barədə Elm və Təhsil Nazirliyindən məlumat verilib.

Bildirilib ki, sertifikatlaşdırma 30 avqust-1 sentyabr tarixlərində keçiriləcək.

İlkin olaraq Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi, Abşeron-Xızı, Gəncə-Daşkəsən və Quba-Xaçmaz Regional İdarələrin tabeliyindəki məktəblərdə çalışan ümumilikdə 11 min ibtidai sinif müəllimi sertifikasiya imtahanı verəcək.

Qeyd edək ki, hamilə və ya sosial məzuniyyətdə olan qadınlar sertifikatlaşdırmadan azaddır. İbtidai sinif müəllimləri üçün test tapşırıqları şagirdlərə tədris etdikləri dərsliklər əsasında tərtib olunub. Uğur qazanmayan müəllimlərə 1 il sonra təkrar sertifikatlaşdırmada iştirak imkanı yaradılacaq.

Həmçinin ilk dəfə uğur qazanmayan müəllimlər təkrar sertifikatlaşdırmada iştirak edənədək dərs yükü və əməkhaqqı azaldılmayacaq. Sertifikatlaşdırmada keçid balı toplayan müəllimlərin əməkhaqqına 10%, keçid balını toplayıb test mərhələsində 50 baldan yuxarı nəticə əldə etmiş müəllimlərin əməkhaqqına isə 35 faiz əlavə veriləcək.

Tabiiy resurslarning ma’nosi

Tabiiy resurslar – bu oziq-ovqat, xom ashyo va energiya manbalari kabi insoniyat foydasiga xizmat qiladigan tabiatning barcha boyliklari.

Tabiiy resurslar qazib olish va o’zgartirish jarayonlari orqali iste’mol uchun tovarlarga yoki xizmatlarga aylantiriladi, ulardan oziq-ovqat, energiya va xom ashyo (to’qimachilik, yog’och, pigmentlar, plastmassa va boshqalar) kabi barcha mahsulotlar olinadi.

Tabiiy resurslar hodisa natijasida hosil bo’ladi biotik va abiotik omillar ekotizimda Biotik omillar – bu tirik o’simlik yoki hayvon organizmlari tomonidan qo’zg’atilgan omillar. Abiotiklar harorat, havo, suv, yorug’lik, tuproq va boshqalar kabi noorganik yoki inert omillardir.

Tabiiy boyliklarning ahamiyati shundan iboratki, inson turlarining hayoti ularga bog’liq bo’lib, tsivilizatsiyalarning iqtisodiy va madaniy rivojlanishiga bog’liqdir.

Tabiiy resurslar turli mezonlarga ko’ra tasniflanadi, masalan:

• Yangilash imkoniyatlariga ko’ra.
• Uning ekspluatatsiya qilinishi (yoki rivojlanish holati) uchun mavjudligiga qarab.

Yangilash imkoniyatlariga ko’ra tabiiy resurslarning turlari

Yangilanish qobiliyatiga ko’ra tabiiy resurslar qayta tiklanadigan yoki oqimli, qayta tiklanmaydigan yoki zaxirali va bitmas-tuganmas yoki ko’p yillik deb tasniflanadi. Bu tabiiy resurslarning eng ko’p qabul qilingan va keng tarqalgan tasnifi.

Qayta tiklanadigan yoki oqadigan tabiiy resurslar

Qayta tiklanadigan tabiiy resurslar, shuningdek, tabiiy oqim resurslari deb ataladi, bu atrof-muhit sharoitlari tufayli tabiatda ko’payadigan resurslardir.

Ular iste’molga mutanosib yoki undan yuqori darajada qayta tiklanadi. Binobarin, ularning ekspluatatsiyasi ongli, muvozanatli va yangilanish qobiliyatidan oshmasa, ulardan foydalanish ularni toliqtirmaydi.

Qayta tiklanadigan tabiiy resurslarga misollar:

• Daraxtlar va o’rmonlar (yog’och manbalari, qo’ziqorin, qog’oz uchun pulpa).
• Qishloq xo’jaligi mahsulotlari (dehqonchilik va chorvachilik).
• Baliqchilik mahsulotlari (baliq va qisqichbaqasimonlar).
• Biomassa va bioyoqilg’i.
• Suv (agar u qayta ishlatilishi mumkin bo’lgan tarzda ishlatilsa va qayta ishlangan bo’lsa).

Shamol energetikasi, quyosh energiyasi, to’lqin energiyasi va geotermik energiya ham qayta tiklanadi. Ushbu yashil energiya, qayta tiklanadigan manbalar qatoriga, bitmas-tuganmas resurslar qatoriga kiradi.

Qayta tiklanmaydigan yoki zaxiradagi tabiiy resurslar

Qayta tiklanmaydigan tabiiy resurslar bu tabiatda cheklangan miqdorda bo’lgan boyliklardir. Ular ishlatilishi bilan tükenmiş yoki qayta tiklanish vaqti inson hayotining o’lchovidan kattaroq bo’lgan manbalar, masalan, neft, ming yillar davomida o’qitishni talab qiladi.

Qayta tiklanmaydigan tabiiy resurslarga misollar:

• Qoldiq yoqilg’i (neft, ko’mir, tabiiy gaz).
• Mineral moddalar (oltin, kumush, boksit, temir va boshqalar).
• Toshlar (marmar, granit, ohaktosh, alebastr va boshqalar).
• Qimmatbaho toshlar (olmos, yoqut, safir).
• Er osti suv omborlaridan (suv osti qatlamlaridan) suv.

Tugamas yoki ko’p yillik tabiiy boyliklar

Shamol elektr stantsiyasi.

Bitmas-tuganmas yoki ko’p yillik resurslar, ularning iste’mol qilinishidan qat’i nazar, tugab bo’lmaydigan resurslardir. Bular biotik omillarga emas, balki abiotik omillarga bog’liq. Demak, bitmas-tuganmas boyliklar doimo mavjud emas, chunki ular shamol, harorat, quyosh va boshqalarga bog’liq.

Masalan, siz tunda quyosh energiyasini ololmaysiz. Biroq, quyosh yana ko’tarilishiga aminmiz.

Barcha tugallanmaydigan resurslar qayta tiklanadigan tabiiy boyliklardir, ammo qayta tiklanadigan barcha resurslar bitmas-tuganmas.

Bitmas-tuganmas yoki ko’p yillik resurslarga quyidagi misollar keltirilgan:

• Shamol (shamol energiyasining manbai).
• Quyosh nurlanishi (quyosh energiyasining manbai).
• Tides (gelgit energiyasining manbai).
• Yerning ichki qismidagi issiqlik (geotermik energiya manbai).

Qayta tiklanmaydigan manbalarga qarang.

Mavjudligi yoki rivojlanish holatiga qarab resurslarning turlari

Tabiiy resurslarni iqtisodiy ekspluatatsiya qilish imkoniyatlariga qarab tasniflash mumkin.

Joriy manbalar

Ular mavjud bo’lganlar. Bu ularning joylashganligini va ularning miqdori nisbatan aniqlik bilan aniqlanganligini anglatadi. Amaldagi resurslar ekspluatatsiya qilish uchun mavjud yoki ekspluatatsiya jarayonida.

• O’sish joylari.
• O’rmonlar
• Baliq ovlash joylari.

Potentsial manbalar

Potensial resurslar – bu mavjudligi ma’lum bo’lgan, ammo turli xil omillar tufayli ma’lum bir shartlar bajarilgunga qadar ularni miqdoriy jihatdan aniqlash yoki ulardan foydalanish mumkin bo’lmagan manbalar.

• Texnik sabablarga ko’ra hali foydalanib bo’lmaydigan neft konlari.
• Mumkin bo’lgan ekin maydonlari.
• Konlarni qidirish joylari.

Zaxiradagi resurslar

Zaxiradagi resurslar – bu allaqachon aniqlangan zaxiralar sifatida muhofaza qilinadigan konlarda mavjud bo’lganlar.

• Qazilma yoqilg’ining konlari.
• Geotermik energiya konlari.
• Kon konlari.
• Toza suv omborlari.

Tabiiy boyliklar qanday ekspluatatsiya qilinadi?

Chapda: o’sayotgan maydonlar. O’ngda: haddan tashqari ekspluatatsiya tufayli tükenmiş ekinlar.

Tabiiy resurslar ularni ekspluatatsiya qilish natijasida olinadi. Tabiiy resurslarni ekspluatatsiya qilish yoki iqtisodiy ekspluatatsiya iqtisodiyotni o’sishi uchun tabiiy resurslarni qazib olish, qayta ishlash va o’zgartirish jarayoni deb ataladi.

Yaxshi boshqariladigan operatsiya resurslarni iste’mol qilish va yangilash uchun sarflanadigan vaqtni, shuningdek atrof-muhitga sanoat aralashuvining ta’sirini hisobga olishi kerak.

Haddan tashqari ekspluatatsiya muammosi

Biz qazib olish va iste’mol qilish darajasi mavjud zaxiralarni kamaytirganda yoki qayta tiklash qobiliyatidan oshib ketganda, tabiiy resurslarni beg’araz ekspluatatsiya qilish yoki haddan tashqari ko’p ekspluatatsiya qilish haqida gapiramiz.

Haddan tashqari ekspluatatsiya qilishning eng aniq oqibatlari:

• turlarning yo’q bo’lib ketishi;
• yashash joylari va ekotizimlarni yo’q qilish;
• tuproqlarning cho’llanishi;
• Global isish;
• resurslarning kamayishi.

Sizni qiziqtirishi mumkin: Atrof muhitga ta’siri.

Tabiiy resurslarni muhofaza qilish va saqlash

Tabiiy resurslarni muhofaza qilish yoki saqlashni kafolatlash uchun muvozanatli ekspluatatsiya, barqaror rivojlanish va mas’uliyatli iste’molni qo’llab-quvvatlaydigan turli tashabbuslar amalga oshirildi. Bunday tashabbuslar tabiatni muhofaza qilish biologiyasi va atrof-muhit va tabiiy resurslarni boshqarish kabi fanlardan kelib chiqqan.

Ekologik toza tashabbuslarning misoli – bu qayta tiklanadigan energiya yoki yashil energiya (quyosh, shamol, geotermik yoki gelgit energiyasi) ning rivojlanishi bo’lib, ular bitmas-tuganmasligi bilan bir qatorda atrof-muhitga ta’sirini kamaytiradi.

Shuningdek qarang: Barqaror rivojlanish