Тема 7. Мультимедиа технологии в сфере социально–культурного сервиса и туризма

Преимущества мультимедийных презентаций:

1-Mavzu. Multimedia texnologiyalari haqida umumiy tushunchalar

hisoblanadigan vosita va texnologiyalarga to‘xtalamiz.

Multimediy vositalari (multimediya – ko‘pvositalilik) – bu insonga o‘zi uchun tabiiy

muhit: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va boshqalardan foydalanib, kompyuter

bilan muloqatda bo‘lishga imkon beruvchi texnik va dasturiy vositalar majmuidir.

Multimediya – gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy axborotlar texnologiyasidir. Uning

ajralib turuvchi belgilariga quyi-dagilar kiradi:

– axborotning xilma-xil turlari: an’anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar),

original (nutq, musiqa, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalar)

turlarini bir dasturiy mahsulotda integratsiyalaydi. Bunday integratsiya axborotni ro‘yxatdan

o‘tkazish va aks ettirishning turli qurilmalari: mikrofon, audio-tizimlar, optik kompakt

disklar, televizor, videomagnitofon, videokamera, elektron musiqiy asboblardan foydalanilgan

holda kompyuter boshqaruvida bajariladi;

– muayyan vaqtdagi ish, o‘z tabiatiga ko‘ra statik bo‘lgan matn va grafikadan farqli

ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning ma’lum oralig‘ida ko‘rib chiqiladi. Video va

audio axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun markaziy protsessor tez

harakatchanligi, ma’lumotlarni uzatish shinasining o‘tkazish qobiliyati, operativ (tezkor) va

video-xotira, katta sig‘imli tashqi xotira (ommaviy xotira), hajm va kompyuter kiritish-

chiqarish kanallari bo‘yicha almashinuvi tezligini taxminan ikki baravar oshirilishi talab

– “inson-kompyuter” interaktiv muloqotining yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida

foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur holat ta’lim, ishlash

yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.

Multimediya – bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio,

video, matn, grafika va animatsiya (ob’yektlarining fazodagi harakati) effektlari asosida o‘quv

materiallarini o‘quvchilarga yetkazib berishning mujassamlangan holdagi ko‘rinishidir.

Hozirgi kunda esa sotilayotgan har bir komp’yuterni multimediya vositalarisiz

tasavvur qilib bo‘lmaydi. Multimediya vositalari asosida bilim olishda 30 % gacha vaqtni

tejash mumkin bo‘lib, olingan bilimlar esa xotirada uzoq muddat saqlanib qoladi. Agar

o‘quvchilar berilayotgan materiallarni ko‘rish (video) asosida qabul qilsa, axborotni xotirada

saqlab qolinishi 25-30 % oshadi. Bunga qo‘shimcha sifatida o‘quv materiallari audio, video

va grafika ko‘rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab kolish 75

% ortadi. Bunga biz multimediya vositalari asosida chet tillarini o‘rganish jarayonida yana bir

bor ishonch hosil qildik.

Multimediya vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish quyidagi afzalliklarga ega:

berilayotgan materiallarni chuqurroq va mukammalroq o‘zlashtirish imkoniyati

ta’lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi yanada

ta’lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni tejash imkoniyatiga erishiladi;

olingan bilimlar kishi xotirasida uzoq muddat saqlanib, kerak bo‘lganda

amaliyotda qo‘llash imkoniyatiga erishiladi.

O‘z o‘rnida, multimediya vositalaridan keng foydalanish yo‘lida ayrim ob’yektiv

muammolar ham mavjud. Bulardan eng asosiysi – o‘quvchilar uchun kerak bo‘lgan o‘quv

materiallarini, qonunlarni va boshqa ko‘rsatmalarni qo‘llanma qilib kompyuter dasturlarini

ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqilgan kompyuter dasturlarida multimediya elementlarini

qo‘llash esa, kompakt disklarni (lazer disklari) qo‘llashni talab qiladi.

2. Distant uslubi asosida o‘quvchilarni o‘qitish hozirgi kunning eng rivojlanib

borayotgan yo‘nalishlaridan bo‘lib, o‘qituvchi bilan o‘quvchilar ma’lum bir masofada

joylashgan holda ta’lim berish tizimidir.

Distant uslubi asosida o‘qitish quyidagi texnologiyalarni o‘z ichiga oladi:

– ish stolidagi videokonferensiyalar ;

– ikki tomonlama sputnik aloqa ;

– televizion va radio ko‘rsatuvlari;

– disketa va CD-ROM lar.

Avvalombor, distant uslubi asosida o‘qitish, geografik jihatdan uzoqda joylashgan

maktablar va akademik ta’lim uchun mo‘ljallangan edi. Lekin zamonaviy axborbtlar va

telekommunikatsion texnologiyalarining rivojlanishi tabiiy ta’lim-tarbiya jarayonini uzoq

masofadan turib amalga oshirishga yo‘l ochib berdi.

Bugungi kunda matnlar va matematik formulalarni qayta ishlash uchun odatiy tusga

aylangan tovush va tasvirning kompyuterli qayta ishlash imkoniyatining paydo bo‘lishi,

shubxasiz, butun insoniyat faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadi.

Multimediya uchun zamonaviy CD-ROM texnologiyalar taqdimoti ilk marta 1987 yili

Sietldagi konferensiyada bo‘lib o‘tdi va bu sana video va audioaxborotli to‘laqonli

multimediyaning paydo bo‘lishi boshlanishi deb hisoblanadi.

Multimediya tarkib topishining bundan keyingi qadami CD-I texnologiyasi (Compact

Disk Interactive – interaktiv videodisklar) bo‘ladi, ular kompyuter yordamida lazerli video-

muruvvatni boshqarish yo‘li bilan kompakt diskdan axborotni ixtiyoriy tanlashni tashkil

etishga imkon beradi. Bu texnologiyani Philips Electronics firmasi ishlab chiqadi va u Sony,

IBM va Microware firmalari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi.

Mutimediyali taqdimot – bugungi kunda axborot taqdim etishning yagona va eng

zamonaviy shakli hisoblanadi. Bu matnli ma’lumotlar, rasmlar, slayd-shou, diktor jo‗rligidagi

ovoz bilan boyitilgan, videoparcha va animatsiya, uch o‗lchamli grafika tarzidagi dasturiy

ta’minot bo‗lishi mumkin. Taqdimotning ma’lumot taqdim etishning boshqa shakllaridan

asosiy farqi ularning mazmunan boyitilganligi va interfaolligidir, ya’ni belgilangan shaklda

o‗zgarishga moyilligi va foydalanuvchi faoliyatiga munosabatini bildirishidir. Bundan

tashqari, taqdimot Sizning saytingiz kaliti ham bo‗lishi mumkin. Ya’ni Internetga chiqish

imkoniyati mavjud bo‗lgan paytda sichqonchani bir martagina bosish orqali taqdimotni

ko‗rib, kompaniya saytidan eng yangi ma’lumotni olish mumkin.

Multimediyali texnologiyaning eng muhim xususiyati interfaolik – axborot muhiti

ishlashida foydalanuvchiga ta’sir o‗tkaza olishga qodirligi hisoblanadi. So‗nggi yillar

davomida ko‗plab multimediyali dasturiy mahsulotlar yaratildi va yaratilmoqda:

ensiklopediyalar, o‗rgatuvchi dasturlar, kompyuter taqdimotlari va boshqalar.

Kompyuter taqdimotlari (Kompyuter vositasida tayyorlangan taqdimotlar)- ma’ruza,

doklad yoki boshqa chiqishlarda odatda ko‗rgazmali namoyish etish vositasi sifatida plakatlar,

qo‗llanma, laboratoriya tajribalaridan foydalaniladi. Kompyuter va multimediyali

proyektorning paydo bo‗lishi ma‘ruzachi nutqini ovoz, video va animatsiya jo‗rligida sifatli

tashkil etishning barcha zaruriy jihatlarini o‗zida mujassam qilgan ko‗rgazmali materiallarni

taqdimot sifatida tayyorlash va namoyish etishga imkon berdi.

Kompyuterlar asosli ravishda hayotimizga kirib keldi. Insoniyat faoliyatining

aksariyat jabhalarini kompyutersiz tasavvur qilish qiyin. Faoliyatning eng tez o‗zgaruvchan

dinamik turi bo‗lgan biznes ham ushbu jarayondan chetda qolmadi. Bu holatda kompyuter

bilan muloqotni osonlashtirish, uning e’tiborini tortish, qiziqtirish uchun ma’lumotingizni

boshqalarga qanday qilib eng qulay va samarali tarzda yetkazish mumkinligi to‗g‗risida savol

tug‗iladi. Ma’lumki, inson ma’lumotning ko‗p qismini ko‗rish (~80%) va eshitish (~15%)

organlari orqali qabul qiladi (bu avvaldan aniqlangan va kino hamda televideniyeda undan

samarali foydalaniladi). Multimediyali texnologiyalar ushbu muhim sezgi organlarining bir

vaqtda ishlashiga yordam beradi. Dinamik vizual ketma-ketlik (slayd-shou, animatsiya,

video)ni ovozli tarzda namoyish etish orqali insonlarning e’tiborini ko‗proq jalb qilamiz.

Shundan kelib chiqib, multimediyali texnologiyalar axborotni maksimal samarali tarzda

taqdim etishga imkon beradi.

Videodan farqli ravishda multimediyali texnologiyalar axborotlarni boshqarishga

imkon beradi, ya’ni interfaol bo‗lishi mumkin. Multimediyali taqdimot ma’lumotni to‗g‗ridan

to‗g‗ri qabul qilishni ta’minlaydi. Foydalanuvchi taqdim etilayotgan barcha ma’lumotlarni

ko‗radi va o‗zini qiziqtirgan qismlaridan foydalana oladi. Ma’lumotni qabul qilish katta

mehnat va vaqt talab qilmaydi.

Ma’lumot taqdim etishning boshqa shakllaridan farqli ravishda multimediyali taqdimot

bir necha o‗n minglab sahifa matn, minglab rasm va tasvirlar, bir necha soatga cho‗ziladigan

audio va video yozuvlar, animatsiya va uch o‗lchamli grafikalarni o‗z ichiga olgan bo‗lishiga

qaramay, ko‗paytirish xarajatlarining kamligini va saqlash muddatining uzayishini

Тема 7. Мультимедиа технологии в сфере социально–культурного сервиса и туризма.

Основные понятия темы (термины) : мультимедиа, электронный каталог, сайт.

Современные мультимедийные технологии.

Мультимедиа (лат. multi – «много», media – «среда») – одновременное использование различных форм представления информации и ее обработки в едином объекте–контейнере.

Термин мультимедиа также, зачастую, используется для обозначения носителей информации, позволяющих хранить значительные объемы данных и обеспечивать достаточно быстрый доступ к ним (первыми носителями такого типа были CD – compact disk).

Основные составляющие мультимедиа

Мультимедийная технология предоставляет возможность работы со звуковыми, графическими и видеофайлами, что открывает новые направления использования компьютерной техники в области социально–культурного сервиса и туризма, более наглядное преподнесение туристскогоо продукта пользователю, вплоть до разработки виртуальных экскурсий и путешествий.

Мультимедийная презентация представляет собой сочетание компьютерной анимации, графики, видео, музыки и звукового ряда, которые организованы в единую среду.

Мультимедийные презентации, прежде всего, предназначены для решения маркетинговых задач: информирование о товарах и услугах, выпускаемых компанией, в динамичной визуальной форме, максимально сфокусированной на конкретную целевую аудиторию; мультимедиа поддержка широкомасштабных рекламных кампаний по продвижению продукта или брэнда.

Преимущества мультимедийных презентаций:

• интерактивность;
• мобильность (возможность демонстрации рекламного ролика в любое время, в любом месте);
• информативность;
• экономическая эффективность.

В качестве примера можно познакомиться с мультимедийными пре­зентациями «Петергоф» для тури­стской фирмы «ArcTur Travel», визитной карточкой города «Тюмень – сибирское могущество России», проектом «Москва», презентацией компании TEZ Tour.

Мультимедийные экскурсии позволяют пользователям в реальном времени посетить города, страны, целые континенты и их достопримеча­тельности.

При посещении виртуального тура на экране монитора создается панорамное SD–изображение, как будто окружающее зрителя сферой в 360 градусов. Просматривая такую 3D–панораму, зритель получает больший объем визуальной информации, чем на обычной фотографии. С помощью клавиатуры или курсора мыши пользователь может оглядеться вокруг или обернуться, приблизить или отдалить интересующие предметы или детали изображения, развернуть картину под нужным углом. Благодаря такой интерактивности создается эффект присутствия – это основное преимущество, которое выделяет виртуальные сферические панорамы среди других средств визуализации.

Все большую популярность приобретают виртуальные экскурсии по городам и музеям мира: виртуальный музей Лувр , виртуальный Санкт–Петербург , виртуальный тур по резиденции Президента России «Открытие Кремля» и др.

Multimedia axborot texnologiyalari Reja: 1. Mul`timedia 2. Informatsion ta`minotda mul`timedia. 3. Ta`lim sohasida mul`timedia 4. Dasturlash texnologiyasida. – презентация

Презентация на тему: ” Multimedia axborot texnologiyalari Reja: 1. Mul`timedia 2. Informatsion ta`minotda mul`timedia. 3. Ta`lim sohasida mul`timedia 4. Dasturlash texnologiyasida.” — Транскрипт:

2 Multimedia axborot texnologiyalari

4 Reja: 1. Mul`timedia 2. Informatsion ta`minotda mul`timedia. 3. Ta`lim sohasida mul`timedia 4. Dasturlash texnologiyasida mul`timedia

5 Tovushlar va video elementlar bilan ishlash mul`timedia vositalari deb ataladigan maxsus texnik va uskunaviy qurilmalar bilan amalga oshiriladi. Bunday texnik vositalar bilan jihozlangan komp`yuter- mul`timedia- komp`yuter deb ataladi.

7 «MUL`TIMEDIA» atamasining asosiy ma`nosi mul`ti muhitni anglatadi. Ammo «mul`timedia» tushunchasining aniq ta`rifi ma`lum emas. Odatda, multimedia deganda turli shakldagi ma`lumotlarn qayta ishlovchi vositalar majmuasi tushuniladi. Ayni vaqtda bu avvalo, tovushlar, vidio elementlarni qayta ishlovchi vositalardir. Shu bilan birga mul`tiplikasiya (animasiya) va yuqori sifatli grafika hollarida ham multimedia haqida gapirish mumkin. Kelajakda multimedia vositalari ma`lumotning boshqa turlari, masalan, virtual voqeilik bilan ishlash imkonini berishi ehtimoldan xoli emas.

8 Informatsion ta`minotda mul`timedia. Mul`timedia prinsiplarida qurilgan elektron ma`lumotnoma (справочник)lar, ensiklapediyalar, tarjimonlar va lug`atlar kishini hayratga soladi. Tarix, geografiya, tibbiyot, sport va boshqa sohalar bo`yicha turli elektron ensiklapediyalar mavjud.

10 Ta`lim sohasida mul`timedia Ma`lumki ma`ruzani, talabalarning 25% ga yaqini o`zlashtiradi. Tajribalar shuni ko`rsatadiki, bir vaqtning o`zida ham ma`ruzani eshitish, ham materialni komp`yuter ekranida ko`rish va uni ekranda chiqarishni aktiv boshqarish o`zlashtirish sifatini oshiradi. Hozir multimedia o`quv dasturlaridan Math CAD, PLUS 6.0 kabi kuchli dastur mahsulotlari tarkibidan foydalaniladi. Multimedia texnalogiyalardan foydalaniladigan etarlicha jiddiy dasturlar hozircha yo`q. Asosiy muammo- professor- o`qtuvchilarning mul`timedia imkoniyatlarini yaxshi biladigan dasturchilar bilan birgalikda ishlashining tashkil etilmaganligidir. Bunday o`quv dasturlarini ishlab chiqish va o`quv yurtlarida keng tarqatish lozim.

11 Dasturlash texnalogiyasida mul`timedia. Bu zamonaviy dastur mahsulotlarini yaratishdaki yangi texnalogiyadir. Bu professional bo`lmagan foydalanuvchini muloqot menyulari, chiroyli tasvirlar, sintezlangan tovushlar, musiqa tovushlari, dinamik grafikaning turli effektlari kabi dastur obektlarini dasturlashtirishdek murakkab ishdan ozod qiladi. Multimediaga mansub texnik vositalarga mos ma`lumotni, masalan, tovush va videoelementlarni, taqlidli, uzluksiz shakldan komp`yuter tushunadigan raqamli shaklda o`tkazadi. Shu bilan birga, saqlangan va qayta ishlangan mos ma`lumotni inson adekvat qabul qila olishi uchun mul`timedia qiziqtirayotgan raqamlardan zarur obrazlar, masalan, tovush va videoelementlar yaratadi.

12 CD Player dasturini bosh menyudan bevosita ishga tushirish Программы/стандартные/мультимедиа/Лазерный проигрыватель Prog-rams /Accessories/Multimedia/CD Player buyruqlar ketma-ketligi bilan amalga oshiriladi.