Sillogizmlər: quruluşu, qaydaları və nümunələri

partnyorluq, distribütorluq, vasitəçilik və satış nümayəndəliyi razılaşma müqavilələrinin hazırlanması, texnologiyanın ötürülməsi və lisenziya razılaşmaları üzrə məsləhətlərin verilməsi;

Əmək müqaviləsinin bağlamnması , məzmunu, forması , müddəti

Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs hesab edilmiş şəxslə əmək müqaviləsi bağlanıla bilməz.

4. Tam fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs işəgötürən ola bilməz.
Əmək Məcəlləsinin .43 – cü maddəsi

1. Əmək müqaviləsinin məzmunu və quruluşu qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməklə tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

2. Əmək müqaviləsində mütləq aşağıdakı əsas şərtlər və məlumatlar göstərilməlidir:

a) işçinin soyadı, adı, atasının adı və ünvanı , şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya və nömrəsi, verildiyi tarix, şəxsiyyət vəsiqəsini verən orqanın adı;

b) işəgötürən hüquqi şəxs olduqda onun adı və hüquqi ünvanı, hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxs olduqda isə onun adı, soyadı, atasının adı, ünvanı, vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi (VÖEN), şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya və nömrəsi, verildiyi tarix, şəxsiyyət vəsiq. verən orqanın adı;

c) işçinin iş yeri, vəzifəsi (peşəsi);
ç) əmək müqaviləsinin bağlandığı və işçinin işə başlamalı olduğu gün;
d) əmək müqaviləsinin müddəti;
e) işçinin əmək funksiyası;

ə) işçinin əmək şəraitinin şərtləri — iş və istirahət vaxtı, əmək haqqı və ona əlavələr, əmək məzuniyyətinin müddəti, əməyin mühafizəsi, sosial və digər sığorta olun.;

f) tərəflərin əmək müqaviləsi üzrə qarşılıqlı öhdəlikləri;
g) tərəflərin müəyyən etdiyi əlavə şərtlər barədə məlumatlar.
Sual: Sayılanların hamısı əmək müqaviləsinin impertaiv (məcburi) şərtləridirmi?
Mülki Məcəllə. 405-ci maddəsinin.1-ci bəndi

– Tərəflər müqavilənin bütün mühüm (məcburi) şərtləri barəsində tələb olunan formada razılığa gəldikdə müqavilə bağlanmış sayılır.

– Müqavilənin predmetinə dair şərtlər, Əmək Məcəlləsində həmin növ müqavilələr üçün mühüm və ya zəruri adlandırılmış şərtlər, habelə tərəflərdən birinin müraciəti ilə barəsində razılaşma əldə edilməli olan bütün şərtlər mühüm sayılır.

Əmək Məcəlləsinin .46-cı maddəsinin .5-ci bəndi

– ƏM-nin 43.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş şərtlərdən hər hansı biri göstərilmədən bağlanmış əmək müqaviləsi tərəflərdən birinin təşəbbüsü ilə etibarsız hesab edilə və ya yenidən tərtib edilməsi tələbi qoyula bilər.

– Həmin şərtin (şərtlərin) əmək müqaviləsində göstərilmədiyi aşkar olunduğu andan onlar işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinə daxil edilməlidir.

– Bu halda tərəflərin arasında başqa razılıq olmamışdırsa, əmək müqaviləsi həmin şərtin (şərtlərin) daxil edildiyi tarixdən asılı olmayaraq bağlandığı və ya yazılı formada tərtib edildiyi gündən etibarlı hesab olunur.

Əslində Əmək Müqaviləsinin Məcburi Şərtləri bunlar olmalıdır
1) işçinin soyadı, adı, atasının adı;
2) işəgötürən adı;
3) işçinin iş yeri, vəzifəsi (peşəsi);
4) işçinin əmək funksiyası;
5) işçinin əmək haqqı
Qalanlar isə dispozitiv xarakterdə şərtlərdir

1) işçinin ünvanı , şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya və nömrəsi, verildiyi tarix, şəxsiyyət vəsiqəsini verən orqanın adı;

2) işəgötürən ünvanı, vergi ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi (VÖEN), şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya və nömrəsi, verildiyi tarix, şəxsiyyət vəsiq. verən orqanın adı;

3) əmək müqaviləsinin bağlandığı və işçinin işə başlamalı olduğu gün;
4) əmək müqaviləsinin müddəti;

5) iş və istirahət vaxtı, əmək məzuniyyətinin müddəti, əməyin mühafizəsi, sosial və digər sığorta olun.;

6) tərəflərin əmək müqaviləsi üzrə qarşılıqlı öhdəlikləri;
7) tərəflərin müəyyən etdiyi əlavə şərtlər barədə məlumatlar.
Əmək Müqaviləsinin Forması
Əmək Məcəlləsinin 44-cu maddəsi
1. Əmək müqaviləsi yazılı formada bağlanır.
2. Tərəflərin razılığı ilə əmək müqav. ƏM-ə əlavə edilmiş nümunəvi formaya uyğun tərtib edilir.

3. Əmək müqaviləsi iki nüsxədən az olmayaraq tərtib olunub tərəflərin imzası (möhürü) ilə təsdiq edilir və onun bir nüsxəsi işçidə, digər nüsxəsi isə işəgötürəndə saxlanılır.

Sual: Yazılı formaya əməl edilməməyin məsuliyyti nədir?
Mülki Məcəllənin 329-cu maddəsinin .1-ci bəndi

Əgər qanunla başqa hal müəyyən edilməmişdirsə, qanunla və ya tərəflərin qarşılıqlı razılığı ilə müəyyən edilmiş forma tələblərinə riayət etməməklə bağlanılmış əqd etibarsızdır.

İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 53-cu maddəsinin .1-ci bəndi

AR ƏM-də nəzərdə tutulmuş qaydada əmək müqaviləsini (kontraktı) bağlamadan işəgötürənlər tərəfindən fiziki şəxsin hər hansı işin (xidmətin) yerinə yetirilməsinə cəlb edilməsinə görə -vəzifəli şəxslər 3000 manatdan 5000 manatadək miqdarda, hüquqi şəxslər 20 000 manatdan 25 000 manatadək miqdarda çərimə edilir.

Əmək Məcəlləsi. 49-cu maddənin .2-ci bəndi.

İşçi Əmək Məcəlləsinin tələbləri pozularaq, yazılı əmək müqaviləsi olmadan, lakin əvvəlcədən işəgötürənin razılığı ilə faktik olaraq işə başlamışsa, həmin andan əmək müqaviləsi bağlanmış hesab olunur və bu halda ən geci üç gün müddətində yazılı əmək müqaviləsi tərtib edilməlidir.

Xüsusi Hallar
1. Yaşı 18-dən az olanlarla əmək müqav. bağlanarkən qanuni nümyənd-in yazılı razılığı
Əmək Məcəlləsi 46-cı maddənin .4-cü bəndi.

15 yaşından 18 yaşınadək olan şəxslərlə əmək müqaviləsi bağlanarkən onların valideynlərindən və ya övladlığa götürənlərdən (qəyyumlarından) birinin və yaxud qanunla onları əvəz edən şəxslərin yazılı razılığı alınmalıdır.

Əmək Məcəlləsi 249-cu .2-ci bəndi.

Gəncləri istehsalata hazırlamaq üçün orta ümumtəhsil məktəblərinin, peşə məktəblərinin, litseylərin və orta ixtisas tədris müəssisələrinin 14 yaşına çatmış şagirdlərinin istehsalat təlimi keçirilməsi üçün dərsdən asudə vaxtda onların səhhətinə ziyan yetirməyən yüngül işlər yerinə yetirməklə, valideynlərin, yaxud onları əvəz edən şəxslərin razılığı ilə işə qəbul edilməsinə yol verilir.

2. Kollektiv əmək müqaviləsi bağlanarkən kollektivin hər bir üzvünün yazılı razılığı
Əmək Məcəlləsi 46-cı maddəsinin .2-ci bəndi

Müvafiq işlərin görülməsi, xidmətlərin göstərilməsi (tikinti-təmir, yükləmə-boşaltma, məişət, ticarət, əkin-biçin, heyvandarlıq işləri) iki və daha çox işçi qrupu tərəfindən kollektiv halında həyata keçirilməklə əmək müqaviləsinin bağlanması kollektivin (briqadanın, işçi qrupunun) hər bir üzvünün yazılı razılığı ilə yol verilir.

Bu halda işçilər, işəgötürənlə kollektiv əmək müqaviləsi bağlamaq üçün bir nümayəndəsini müvəkkil edir.

Əmək müqaviləsinin qüvvəyə minməsi
Əmək Məcəlləsinin 49-cu maddəsi
1. Əmək müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, o, tərəflərin imzaladığı gündən qüvvəyə minir.

2. İşçi Əmək Məcəllənin tələbləri pozularaq, yazılı əmək müqaviləsi olmadan, lakin əvvəlcədən işəgötürənin razılığı (tapşırığı) ilə faktik olaraq işə başlamışsa, həmin andan əmək müqaviləsi bağlanmış hesab olunur və bu halda ən geci üç gün müddətində yazılı əmək müqaviləsi tərtib edilməlidir.

3. Əmək müqaviləsinin hər hansı dövlət orqanında və ya digər qurumlarda qeydiyyata alınması, təsdiq edilməsi yolverilməzdir.ğ

I. Bağlanması , Əmək müqaviləsində sınaq müddəti ,anlayışı
Əmək M 51-ci maddəsi

1. Əmək müqaviləsi işçinin peşəkarlıq səviyyəsini, müvafiq əmək funksiyasını icra etmək bacarığını yoxlamaq məqsədi ilə sınaq müddəti müəyyən edilməklə bağlanıla bilər.

Sınaq müddəti 3 aydan artıq olmamaq şərti ilə müəyyən edilir.

2. Sınaq müddəti işçinin faktik olaraq əmək funksiyasını icra etdiyi iş vaxtından ibarətdir. İşçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi, habelə iş yeri və orta əmək haqqı saxlanılmaqla işdə olmadığı dövrlər sınaq müddətinə daxil edilmir.

Bax: Əmək Məcəlləsinin 179-cu maddəsi
3. Sınaq müddəti göstərilməyən əmək müqaviləsi sınaq müəyyən edilmədən bağlanmış hesab olunur.
Əmək müqaviləsində sınaq müddəti
Sınaq müddəti müəyyən edilməyən hallar
Əmək Məcəlləsinin 52-ci maddəsi
– yaşı 18-dən az olan şəxslərlə;
– müsabiqə yolu ilə müvafiq vəzifəni tutanlarla;
– hamilə və üç yaşına çatmamış uşağı olan qadınlara,
– habelə üç yaşınadək uşağını təkbaşına böyüdən kişilərə;
– təhsil müəssisələrini bitirdiyi ildə ixtisası (peşəsi) üzrə ilk dəfə işə götürülən şəxslərə;
– ödənişli seçkili vəzifəyə seçilmiş şəxslərə;
– iki ay müddətinədək əmək müqaviləsi bağlanılan şəxslərə;
tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilən digər hallarda müəyyən edilmir.
Əmək müqaviləsində sınaq müddəti . Sınaq müddətinin təyin edilməsinin hüquqi nəticələri
Əmək Məcəlləsinin 53-cu maddəsi

1. Sınaq müddəti qurtaranadək tərəflərdən biri digərinə 3-üç gün əvvəl yazılı xəbərdarlıq etməklə əmək müqaviləsini poza bilər.

2. Sınaq müddəti qurtaranadək tərəflərdən biri əmək müqaviləsinin xitamını tələb etməyibsə, işçi sınaqdan çıxmış hesab edilir.

3. Əmək müqaviləsində sınaq müddəti müəyyən edilərkən həmin müddət ərzində işçinin sınaq zamanı özünü doğrultmadığına görə işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinə xitam verilməsi şərti göstərilməlidir.

4. Sınaq müddətində özünü doğrultmamış işçinin əmək müqaviləsinə işəgötürənin əsaslandırılmış əmri ilə xitam verilə bilər.

Müsabiqə yolu ilə vəzifələrin tutulması zamanı əmək münasibətləri (Əmək Məcəlləsinin 50-ci maddəsi)
1. Məcburiliyi
Qayda: Azad surətdə

Yerinə yetiriləsi işin, əmək funksiyasının xarakteri ilə əlaqədar olaraq bəzi vəzifələri tutmaq üçün işəgötürən müəyyən olunmuş qaydada müsabiqə elan edə bilər ( Əmək Məcəlləsinin 50-cu maddəsnin 1-ci bəndi ).

İstisna: Bəzi vəzifələrin tutulması

Müəyyən vəzifələrin müsabiqə yolu ilə tutulması bir qayda olaraq elm, təhsil müəssisələrində elmi, elmi-pedaqoji fəaliyyətlə bağlı vəzifələr üzrə elan edilir ( Əmək Məcəlləsinin 50-cu maddəsnin 1-ci bəndi ).

2. Ayrı seçkiliyin qadağan olunması
İşçilərin elan olunmuş müsabiqədə bərabərhüquqlu iştirakı təmin edilməlidir.

Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, yalnız bir cinsin nümayəndəsi üçün müsabiqənin elan edilməsinə yol verilmir.

Müsabiqə yolu ilə vəzifələrin tutulması zamanı əmək münasibətləri ( Əmək Məcəlləsinin 50-cu maddəsni )

3. Forması

Müsabiqə işçinin sənədləri, elmi işləri, kadr-uçot məlumatları üzrə və ya müsahibə, test üsulu ilə və yaxud bu üsulların hər ikisindən istifadə olunmaqla qarışıq üsulla keçirilə bilər ( Əmək Məcəlləsinin 50-cu maddəsnin 3-cü bəndi ).

4. Nəticə
– Qaliblə əmək müqaviləsi bağlayır (Əmək Məcəlləsinin 50maddəsinin 5-ci bəndi).

– Müsabiqənin nəticələri ilə razılaşmayan iddiaçı müsabiqə komissiyasının qərarı qəbul edildiyi gündən 1-bir ay müddətində məhkəməyə müraciət edə bilər ( Əmək Məcəlləsinin 50-cu maddəsnin 6-cı bəndi ).

Məhkəmə, müsabiqənin qanunvericiliyin tələblərini pozmaqla və ya qeyri-obyektiv keçirildiyini müəyyən etdikdə onun nəticələrini ləğv edir.

Bu halda qətnamədə göstərilən hallar aradan qaldırılmaq şərti ilə müsabiqə yenidən keçirilir.
II. Əmək Müqaviləsinin Müddəti
Əmək Məcəlləsinin 45-ci maddəsi

1. Əmək müqaviləsi qabaqcadan müddəti müəyyən edilmədən (müddətsiz) və ya 5 ilədək müddətə (müddətli) bağlanıla bilər.

2. Əmək müqaviləsində onun hansı müddətə bağlanması göstərilməmişdirsə, həmin müqavilə müddətsiz bağlanmış hesab edilir.

3. Müddəti müəyyən edilmədən bağlanmış əmək müqaviləsi hər iki tərəfin razılığı olmadan birtərəfli qaydada müddətli əmək müqaviləsi ilə əvəz edilə bilməz.

4. Əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi şərtlərinə görə işin və ya göstərilən xidmətlərin daimi xarakterə malik olduğu qabaqcadan bəlli olduğu hallarda , Əmək Məcəllənin 47-ci maddəsi ilə müəyyən edilən hallar istisna olmaqla, əmək müqaviləsi müddəti müəyyən edilmədən bağlanmalıdır.

5. Müddətli əmək müqaviləsi fasiləsiz olaraq 5 ildən artıq müddətə davam edərsə, müddətsiz əmək müqaviləsi hesab edilir.

Müddətli əmək müqaviləsi bağlanan hallar (Əmək Məcəlləsinin 47-ci maddəsi)

1. İşçinin müvəqqəti olaraq işə çıxmaması ilə əlaqədar onun əmək funksiyasının başqa işçi tərəfindən icrası zəruri olduqda

a) işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirməsi, ezamiyyətdə, məzuniyyətdə olması, habelə iş yeri və vəzifəsi saxlanılmaqla qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda müəyyən səbəbdən müvəqqəti olaraq işə çıxmaması ilə əlaqədar onun əmək funksiyasının başqa işçi tərəfindən icrasının zəruriyyəti olduqda;

2. İş mövsümlük xarakterdə olduqda

b) təbii və iqlim şəraitinə və ya işin xüsusiyyətinə görə il boyu görülə bilməyən mövsümü işlərin yerinə yetirilməsi zamanı;

3. İşin həcmi və davamiyyəti qısamüddətli olduqda

c) işin həcminin və davamiyyətinin qısamüddətli olduğu təmir-tikinti, quraşdırma, yeni texnologiyanın tətbiqi və mənimsənilməsi, təcrübə-sınaq işlərinin aparılması, və bu qəbildən olan digər işlərin görüldüyü hallarda;

4. Qanunda sayılan müəyyən dövrlərdə

ç) müvafiq vəzifə (peşə) üzrə əmək funksiyasının mürəkkəbliyi, məsuliyyətliliyi baxımından işçinin əmək və peşə vərdişlərinin mənimsənilməsi, yüksək peşəkarlıq səviyyəsinin əldə edilməsi tələb olunan (stajkeçmə, ordinatorluq, internatura, bakalavrlıq dövrləri) hallarda;

Müddətli əmək müqaviləsi bağlanan hallar (Əmək Məcəlləsinin M 47-ci maddəsi)
5. İşçi müvafiq yaşayış məntəqəsində müvəqqəti yaşadıqda,
6. Pensiya yaşına çatanadək işləmək istəyi olduqda
işçinin şəxsi,
ailə-məişət vəziyyəti ilə bağlı olan,
o cümlədən işləməklə yanaşı təhsil aldığı, müəyyən səbəbdən
müvafiq yaşayış məntəqəsində müvəqqəti yaşadığı,
Pensiya yaşına çatanadək işləmək istəyi olduğu hallarda;
III. Əmək Müqaviləsi Bağlanarkən Sənədləşmə
Əmək müqavilələri bağlanmasının sənədləşdirilməsi
Əmək Məcəlləsinin 81-ci maddəsi

1. Kargüzarlıq işini tənzimləmək məqsədi ilə zəruri hallarda bağlanmış əmək müqaviləsi qüvvəyə mindikdən sonra işəgötürənin mülahizəsinə əsasən onun əmri (sərəncamı, qərarı) ilə rəsmiləşdirilə bilər.

2. Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydada yazılı formada əmək müqaviləsi bağlanmadan əmək münasibətlərinin işəgötürənin əmri ilə rəsmiləşdirilməsi qadağandır.

Əmək müqavilələrinin sənədləşdirilməsinin uçotu
Əmək Məcəlləsinin 85-ci maddəsi
Uçotun aparılması

1. İşəgötürən bağlanmış əmək müqavilələrini, onlara edilən dəyişiklikləri, bu müqavilələrlə əlaqədar verilmiş əmrləri (sərəncamları, qərarları), habelə digər əmrləri (sərəncamları, qərarları) xüsusi kitab (jurnal) və ya kompüter vasitəsi ilə xüsusi proqramla uçotunun qeydiyyatını aparmalıdır.

Uçot kompüter vasitəsi ilə aparılmırsa, qeydiyyat kitabı səhifələnməli, qaytanlanmalı və kitabın son səhifəsindəki qaytanın düyünü üzərinə müəssisənin möhürü vurulmalıdır.

Əmək müqavilələrinin sənədləşdirilməsinin uçotu
2. Saxlama Vəzifəsi (Əmək Məcəlləsinin 85-ci maddəsi)

İşəgötürən qeydiyyat kitabını xüsusi uçot sənədi kimi saxlamalı və aparılan qeydlər səliqə ilə həmin kitaba yazılmalıdır.

Kitabdakı qeydlərin qaralanmasına, pozulmasına, səhifələrin cırılmasına, dəyişdirilməsinə yol verilmir (Əmək Məcəlləsinin 85maddəsinin .2-ci bəndi).

Bu maddədə göstərilən sənədlərin uçotu və qeydiyyatı istər kompüter proqramları vasitəsilə, istərsə də əl üsulu ilə həyata keçirilərkən işəgötürən tərəfindən uçot sənədlərinin mühafizəsi təmin olunmalıdır (Əmək Məcəlləsinin 85-ci maddəsinin .3-cü bəndi).

3. Saxlama Müddəti (Əmək Məcəlləsinin 86-cı maddəsi)

İşəgötürən bağlanmış əmək müqavilələrini, onlara aparılan dəyişiklikləri, verilmiş əmrləri (sərəncamları, qərarları) BEŞ (5) il müddətinə saxlamağa borcludur, onların məhv edilməsi, itirilməsi, korlanması yolverilməzdir.

A. Əmək müqavilələrinin sənədləşdirilməsinin uçotu
4. Xüsusi Hallar (Əmək Məcəlləsinin 86-cı maddəsi)
a. Dövlət arxivinə təhvil verilmə

Müəssisə ləğv edildikdə işəgötürəndə saxlanılan əmək müqavilələri müəyyən olunmuş qaydada müvafiq dövlət arxivinə təhvil verilir.

b. Yeni işəgötürənə təhvil veril

Müəssisə yenidən təşkil olunduqda və ya mülkiyyətçisi dəyişdikdə isə həmin müqavilələr yeni işəgötürənə təhvil verilir.

İşçilərin əmək fəaliyyəti haqqında sənədləri (Əmək Məcəlləsinin 87-cı maddəsi)
1. Əsas Sənəd
1. İşçinin əmək fəaliyyəti haqqında sənəd əmək kitabçası hesab edilir.

İşçinin əmək fəaliyyəti haqqında sənəddə onun əmək stajı haqqında — işə girdiyi gün, ay, il, işlədiyi peşəsi (vəzifəsi), işdən çıxarılmanın əsası, günü, ayı və ili barədə qeydlər göstərilir.

2. Əmək Kitabçasının yazılma müddəti və forması

2. İşəgötürən 5 gündən artıq işləyən bütün işçilərin əmək kitabçasında onların işə qəbul edilməsi, başqa daimi işə keçirilməsi, əmək müqaviləsinə xitam verilməsi barədə müvafiq qeydləri yazmalıdır.

3. İşçilərin əmək kitabçasının forması və onun tərtibi qaydaları MİHO (NK) tərəfindən təsdiq edilir.
İşçilərin müvafiq ödənclərinin haqq-hesab sənədləri (Əmək Məcəlləsinin 87-cı maddəsi)
1. Əsas sənədlər

5. İşəgötürən tərəfindən bu Məcəllənin 173-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada işçilərin əmək haqqının və digər ödənclərin verilməsi və qeydiyyatı aparılan haqq-hesab sənədi (kitabçası, vərəqi, çeki) tərtib edilir.

2. Xaricdə yaşayan AR vətəndaşının durumu

6. Xarici ölkədə işləmiş Azərbaycan Respublikası vətəndaşının əmək kitabçasında onun xarici ölkədəki əmək fəaliyyəti ilə bağlı qeydlər xarici işəgötürənlə bağladığı əmək müqaviləsi və məcburi dövlət sığortasının həyata keçirildiyini təsdiq edən sənəd əsasında MİHO (ƏMƏSTN) tərəfindən aparılır və təsdiq edilir

3. Əvəzçilk üzrə çalışanın vəziyyəti

7. Əvəzçilik üzrə əmək fəaliyyəti haqqında əmək kitabçasında qeydlər əvəzçilik üzrə əmək müqaviləsinin surəti əsasında işçinin arzusu ilə əsas iş yerində aparılır.

İşçiyə arayışların, xasiyyətnamənin verilməsi və onların başqa yerlərə göndərilməsi şərtləri (Əmək Məcəlləsinin 88-cı maddəsi)

1. İşçiyə verilməsi

İşəgötürən işçinin müraciəti əsasında ona vəzifəsi (peşəsi), müvafiq dövr ərzində qazancı barədə arayış, arxiv məlumatları, şəxsi sənədlərinin təsdiq edilmiş surətlərini, habelə onun peşəkarlıq, işgüzarlıq səviyyəsini və digər şəxsi xüsusiyyətlərini xarakterizə edən xasiyyətnamə verməyə borcludur.

2. Başqa yerlərə Göndərilmə üsulu

İşəgötürən işçinin şəxsiyyəti və ya onun əmək fəaliyyəti barədə məlumatları başqa işəgötürənə və ya müvafiq hakimiyyət orqanlarına, habelə digər yerlərə yalnız onların yazılı sorğusu və işçinin razılığı ilə göndərə bilər.

İşçi haqqında tərtib edilmiş xasiyyətnamənin, zəmanətin, işçinin şəxsi sənədlərinin, onların surətlərinin və digər sənədlərin məzmunu ilə onu tanış etmədən işəgötürən tərəfindən başqa yerə göndərilməsi yolverilməzdir.

Müsbət məzmunlu xasiyyətnamə ilə, zəmanətlə işçi tanış edilmədən onların başqa yerə göndərilməsinə yol verilir.

Sillogizmlər: quruluşu, qaydaları və nümunələri

The sillogizm Məntiqin atası sayılan və Qərb fəlsəfəsinin banilərindən biri olan bir filosof Aristotelin (M.Ö. 384-322) yaratdığı bir termindir. Xüsusi və qəti bir nəticəyə gəlmək üçün qlobal bir yanaşmadan başlayan deduktiv mübahisələrin bir formasıdır.

Analizin mənşəyi kimi iki bilinən əsas götürərək tamamilə yeni mühakimələr almaq üçün mükəmməl bir məntiqi mülahizə sayılır. Məsələn: Bütün pişiklər pişik heyvanıdır> Bəzi pələng pələngdir> Buna görə də bəzi pələng pişikdir.

Sillogizm, öz növbəsində elmi düşüncə sütunlarından biri kimi qəbul edilən Aristoteliya məntiqinin əsas anlayışına çevriləcəkdir.

Bu terminin daha qəbul edilmiş və daha aydın tərifi, bu iki əsasdan və ya təklifdən nəticə çıxardığı deduktiv əsaslandırıcı olmasıdır, ilk ikisinin münasibətindən çıxarılan üçüncü şərt.

Sillogizmlərin bir neçə növü var – kategorik, şərti, ayırıcı və s., Lakin əsas model kategorik birinə uyğun olan Aristoteliandır.

Sillogizmin elementləri (quruluşu)

Sillogizm üç mühakimə və ya təklifdən ibarətdir: böyük və ya ümumdünya, kiçik və ya müəyyən şərt və nəticə.

Təkliflər öz növbəsində üç şərtdən ibarətdir: kiçik və ya mövzu, böyük və ya predikat termini və orta və ya ümumi termin (iki binanı bölüşən).

Elementləri göstərmək üçün klassik bir nümunə:

• Əsas şərt: Bütün insanlar ölümlüdür.
• Kiçik şərt: Socrates bir insandır.
• Nəticə: Sokrates ölümlüdür.

Əsas şərt

“Bütün insanlar ölümcüldür”.

Əsas məqamda mövzu “bütün insanlar”, “ölümcül” predikat və kiçik şərtdə predikatda tapılacaq orta müddət “kişilər” olacaqdır. Böyük və kiçik binalar arasındakı münasibət mübahisə kimi tanınır.

Kiçik şərt

“Sokrat bir insandır.”

Burada kiçik müqəddimənin ortası predikat şəklində olan sillogizmə daxil olduğunu görə bilərik. Həmişə ikinci şərtdir. Hər ikisinin birləşməsindən nəticə çıxacaq.

nəticə

Bütün insanların ölümlü olduğunu söyləyən və Sokratın bir insan olduğunu söyləyən Aristoteliya mülahizələrini təqib etsək, təkzibolunmaz nəticə budur ki, açıq-aşkar Sokrat insan kimi fani olur.

Binalar, miqdarına və dərəcəsinə görə (ümumdünya və ya xüsusi) və keyfiyyətinə (müsbət və ya mənfi) görə təsnif edilə bilən ifadələr və ya qərarlardır.

Bu iki meyarın birləşməsindən dörd növ mühakimə ortaya çıxır: universal müsbət, ümumbəşəri mənfi, xüsusi müsbət və xüsusi mənfi.

“Bütün insanlar ölümlüdür” ümumdünya müsbət qərarın bir nümunəsi ola bilər; “Kişilər quş deyil”, mənfi bir universal qərar; “Sokrat bir insandır”, xüsusi bir müsbət mühakimə və “Carlos bir quş deyil”, xüsusi bir mənfi mühakimə.

Sillogizm qaydaları

Sillogizmin etibarlı olması və yalan bir ifadə (yəni səhv) hesab edilməməsi üçün bir sıra qaydalara uyğun olmalıdır:

Üç şərt

Hər sillogizm üç termindən ibarət olmalıdır: mövzu, əsas və orta müddət. Məsələn, başqa bir mövzu əlavə etmək onu yalnış bir ifadəyə çevirə bilər.

Universal orta müddət

Ən azından binalardan birində orta müddət ümumdünya olmalıdır (“kişilər”, Socrates sillogizmində).

Bu o deməkdir ki, ümumdünya orta şərtlər olmadan iki xüsusi binadan etibarlı bir nəticə çıxarmaq olmaz.

Nəticə çıxarıldı

Nəticə binadan götürülməlidir. Binaya daxil olan şərtlərdən başqa bir nəticə yalan bir ifadə olacaqdır.

Təsdiq edən və mənfi qaydalar

İki təsdiq binası mənfi nəticə verə bilməz (məsələn, “bütün atlar dördqatdır; Lucero atdır; Lucero dördlü deyil”).

İki mənfi sahənin etibarlı bir nəticəsi ola bilməz. Mənfi və müsbət bir önəmin mənfi nəticəsi olacaqdır.

Sillogizm nümunələri

Aristotel bu düşüncə tərzini ilk dəfə ortaya qoysa da, silloqistik düşüncənin insanda və dünyanı tanıma və anlama tərzində çoxdan mövcud olması ehtimalı yüksəkdir.

Budur bu düşüncə tərzini təsvir edə biləcəyimiz bəzi sadə sillogizm nümunələri.

Nümunə 1

1. Bütün qadınlar ana ola bilər
2. Marcela qadındır
3. Marcela ana ola bilər

Nümunə 2

1. Maye su həyat üçün vacibdir
2. Yerdə maye su var
3. Dünya həyat üçün yararlıdır

Nümunə 3

1. Məməlilər su altında nəfəs ala bilmirlər
2. Tülkü məməlidir
3. Tülkü su altında nəfəs ala bilmir

Nümunə 4

1. Siqaret çəkənlər xərçəngdən ölə bilər
2. Francisco siqaret çəkir
3. Francisco xərçəngdən ölə bilər

Nümunə 5

1. Bütün insanlar qocalırlar
2. Daniela bir insandır
3. Daniela qocalacaq

Nümunə 6

1. Susana musiqini sevir
2. José gitara çalır
3. Susana José’yi bəyənə bilər

Nümunə 7

1. Bəzi ilanlar zəhərli deyil
2. Evimde bir ilan var
3. Bəlkə zəhərli bir ilan deyil

Nümunə 8

1. Covid19 çox bulaşıcıdır
2. Leonun Covid 19 var
3. Leon başqalarına yoluxa bilər

Nümunə 9

1. Bütün insanlar bərabərdir
2. Maria və Carlos insanlardır
3. Maria və Carlos eynidir

Nümunə 10

1. Hər gecə qaranlıqdır
2. Manuel qaranlıqdan qorxur
3. Manuel gecədən qorxur

Nümunə 11

1. Bütün quşların tükləri var
2. Reya bir quşdur
3. Rheanın tükləri var

Nümunə 12

1. Heç bir insanın tükü yoxdur
2. Rolando bir insandır
3. Rolandonun tükü yoxdur

Nümunə 13

1. Plastik çox sərt deyil
2. Kafedra plastikdir
3. Kafedra çox sərt deyil

Nümunə 14

1. Dörd təkərli sürücünün hamısı rustikdir
2. Mənim avtomobilimdə 4WD yoxdur
3. Mənim maşınım köntöy deyil

Nümunə 15

1. Bütün Madrileñolar İspandır
2. Paco Madriddəndir
3. Paco ispandır

Nümunə 16

1. Ekranı olan hər şeyin elektron komponentləri var
2. Telefonumun ekranı var
3. Telefonumun elektron komponentləri var

Nümunə 17

1. Bütün metallar zamanla paslanır
2. Alüminium bir metaldır
3. Zamanla alüminium pasları

Nümunə 18

1. Bütün kometlərdə buz var
2. Halley bir kometadır
3. Halley-də buz var

Nümunə 19

1. İnəklər ot yeyənlərdir
2. Kəpənək inəkdir
3. Kəpənək otyeyəndir

Nümunə 20

1. Hətta ədədlər ikiyə vurulur
2. Səkkiz cüt rəqəmdir
3. Səkkiz, ikinin çoxu

İstinadlar

1. Valiña, M. D. və De Vega, M. (1988). Sillogizm tapşırıqlarında gündəlik düşüncənin eksperimental tədqiqi: praqmatik yanaşma. Dialnet.unirioja.es saytından götürülmüşdür.
2. Santamaría, C. (1989). Zehni modellər və semantik mülahizə. Dialnet.unirioja.es saytından götürülmüşdür.
3. Suárez, R. və Villamizar, C. (2002). Sillogizmlər və onu təşkil edən elementlər. Metabase.uaem.mx-dən götürülmüşdür.
4. Carnero, S. (2005). Sillogizm: tarix və inkişaf. Serbal.pntic.mec.es saytından götürülmüşdür.
5. Berríos, F. (2016). Sillogizm. Quruluşu və növləri. Logicautem.wordpress.com saytından götürülmüşdür.
6. Sillogizm (2020). Es.wikipedia.org saytından götürülmüşdür.

Müqavilələrin Hazırlanması, Müqavilələrin Tərtibi

Müxtəlif xarakterli yerli və beynəlxlaq elementli sahibkarlıq müqavilələrin hazırlanması, rəylərin verilməsi və müqavilə risklərinin aradan qaldırılması məsləhətləri. Müqavilələrin tərtibinin peşəkar formada olmasının üstünlükləri.

Azərbaycanın post-neft siyasəti ölkə iqtisadiyyatında biznes mühitinin liberallaşdırılmasına və beynəlxalq ticarətin açıqlığına yönəlmiş yeni çağırışlar və təşəbbüslər erası açmışdır. Bugün sahibkarlıq mühiti əsasən xarici investisiyalara cəlbediciliyi və biznesin həyata keçirilməsi üçün saysız əlverişliliyi ilə xarakterizə olunur. İnkişaf edən şaxəli beynəlxalq biznes mühiti daha tələbkar danışıqlar və müqavilə bacarıqları tələb edir. Bu baxımdan prefessional qaydada müqavilələrin tərtibi labüddür.

Azərbaycanın kommersiya və müqavilələr hüququ

Azərbaycan hüquq sistemi Sovet İttifaqından miras qalan qitə hüquq sisteminə əsaslanır. Buna görə də kontinental müqavilə hüququnun bütün əsas elementləri Azərbaycanda mövcuddur. Ümumi hüquq sistemindən fərqli olaraq, kontinental hüquq sistemi presedent hüququna əsaslanmır, burada yalnız Konstitusiya Məhkəməsinin presedentləri hüquqi qüvvəyə malik olur. Bundan əlavə, əksər qitə hüquq sistemlərində olduğu kimi, müqaviləyə qədər olan mərhələ Azərbaycan müqavilələr hüququnun məcburi elementi deyildir.

Müqavilələrin hazırlanması zamanı hər bir müqavilə (ticarət sövdələşməsi), ümumilikdə və konkret müqavilə növləri üçün məcburi qaydalar və müddəaları özündə cəmləşdirən Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə uyğun olaraq tərtib edilməlidir. Bu, Azərbaycan müqavilə qanununun müqavilə azadlığı prinsipini ləğv etdiyini bildirmir, əksinə tərəflərin razılığının mətninə əlavə olunur və məcburi şərt və şərtləri nəzərdə tutduğu hallarda tərəflər arasında olan razılaşmadan üstün olur.

CLC müqavilələr sahəsində hüquqşünasları beynəlxalq müqavilələrin hazırlanması ilə yanaşı, müvafiq sahədə beynəlxalq təhsil almış və təcrübəyə malikdirlər, eləcə də yerli tərflərlə, dövlət orqanları və məhkəmələrlə də işləmək təcrübəsinə malikdirlər. Üstəlik, hüquqşünaslarımız tikinti, qonaqlama, şirkətin idarə edilməsi, idxal və ixrac müqavilələri, ticarət müqavilələri, INCOTERMS, kredit müqavilələri, investisiya və ortaq müəssisə müqavilələri, səhmdar müqavilələri, İT və əqli mülkiyyət hüquqları, lisenziya müqaviləsi və istehsal sənayesində müxtəlif müqavilələrin hazırlanması üzrə təcrübəyə malikdirlər.

Azərbaycanda və ya xaricdə müştərək müəssisə və ya ortaqlıqlar yaratmaqla birgə müəssisə müqavilələri tərtib etməyi planlaşdıran beynəlxalq şirkətlər danışıqlara başlamazdan əvvəl müqavilələrin tərtibi üçün məsləhət almalıdırlar. Xarici tərəflərin də iştirak etdiyi birgə müəssisə layihələrinin əksəriyyəti yerli qaydalara və şərtlərə əhəmiyyət verilməməsi və ya xərclərin səhv hesablanması, eləcə də peşəkar dəstəyin olmaması səbəbindən müəyyən çətinliklərlə üzləşir. Birgə müəssisə haqqında saziş (təsis müqaviləsi) və ya Azərbaycanda birgə müəssisə yaratmaq niyyətində olan tərəflər əmlak və ya pul şəklində yatırım edə, vəsaitləri sərbəst olaraq Azərbaycana və Azərbaycandan köçürə, mənfəət (dividend) və xərc bölgüsü barədə razılığa gələ, idarəetməni təşkil edə bilərlər.

Müqavilə hüququ və müqavilələrin hazırlanması üzrə xidmətlərimiz

Bizim müqavilə hüququ üzrə hüquqşünaslarımız müştəriləri beynəlxalq biznes müqavilələrinin bütün sahələrində və malların və xidmətlərin satışı və distribütorluğu sahəsində (təyyarə və kənd təsərüffatı texnikaları daxil olmaqla böyük məbləğli mallar), ticarət fəaliyyətində, lisenziyalaşdırma işləri, korporativ vergilər, xarici investisiya məsələləri və digər müxtəlif kommersiya danışıqlarında təmsil edirlər. Bu proseslərin sürətləndirilməsi üçün müxtəlif ssenarilərə uyğun olaraq, biz müştərilərimizi daşınmaz əmlak brokerləri, HR menecerlər, xarici viza işləri üzrə peşəkarlar və digər vasitələrlə xidmət edirlər.

Bizim kommersiya və müqavilə hüququ üzrə hüquqşünaslarımız müştərilərimizi aşağıdakı əməliyyatlar üzrə təmsil edirlər:

– niyyət məktublarının, məxfilik və məlumatların qorunması haqda razılaşma müqavilələrinin tərtibi;

– birgə müəssisə və konsorsium razılaşmalarının;

– səhmdarlar arasında (təsis müqaviləsi) və səhmlərin transferi (satılması və ya özgəninkiləşdirilməsi) ilə bağlı müqavilələr;

– malların beynəlxalq alqı-satqısının, beynəlxalq xidmətlərin, BOT razılaşmalarının,

partnyorluq, distribütorluq, vasitəçilik və satış nümayəndəliyi razılaşma müqavilələrinin hazırlanması, texnologiyanın ötürülməsi və lisenziya razılaşmaları üzrə məsləhətlərin verilməsi;

– xarici ölkələrdə biznesin alınması üzrə alıcıların təmsil edilməsi;

– beynəlxalq alqı-satqı müqavilələrində alıcı və satıcıların təmsil edilməsi;

– akkreditivlər və ticarətin maliyyələşdirilməsi üzrə alətlər və sənədləşmə;

– ixrac və idxal nəzarəti;

– Bisneslər üçün istifadəyə hazır müqavilə formalarının hazırlanması və dəyişikliklərin edilməsi;

– Xidmət və alqı satqı, podart müqavilələrinin əsas şərtlərinin hazırlanması;

– məhkəmələrdə təmsilçilik və müştərilərin maraqlarının müdafiəsi;

– etibarnamələrin tərtibi, təsdiqi və tərcüməsi;

– Dövlət orqanları ilə münasibətlər, eləcə də zərurət olarsa müqavilələrin qeydiyyatı və təsdiqi;

– Beynəlxalq və ya yerli olmasından asılı olmayaraq, müxtəlif sənaye sahələri üzrə çoxdilli müqavilə layihələrinin hazırlanması;

– Mürəkkəb biznes tələblərinə uyğun olaraq kommersiya yönümlü hüquq həlləri

– Komersiya müqavilələrinə və tələblərinə uyğun olaraq hüquq xidmətlərinin təklifi

Biz biznesi istər yerli , istərsə də beynəlxalq səviyyədə satınalmalarda təmsil edir və onun maraqlarının satınalma prosesində tam qorunmasını təmin edirik. Biz həmçinin şirkət daxilində satınalmaların təşkili məqsədilə dəstək göstəririk.

Hüquqi audit: Biz hüquq və şirkətdaxili qaydaların pozulması hallarını, o cümlədən şirkətdaxili saxtakarlıq, mənimsəmə və dələduzluq hallarını aşkar edirik. Hüquq auditlərinə şirkətin qurumlarının və əməkdaşların şirkətdaxili qaydalara əməl etməsi, bu qaydaların qanunvericiliyə uyğun olub-olmaması və maraqlar toqquşmasından azad olmasının yoxlanılması daxildir.

Caspian Legal Center geniş-çeşidli hüquq və vergi xidmətləri göstərən və Bakıda yerləşən konsaltinq şirkətidir. Əsasən transmilli şirkətlərə tam hüquq, vergi və əlaqədar mühasibatlıq xidmətləri göstərən CLC Legal 500, IFLR 1000, World Tax 2020, Lawyers Global və Global IP Lawyers tərəfindən Azərbaycanda aparıcı şirkət kimi qiymətləndirilmişdir. Xidmətlərimiz bütün Azərbaycan ərazisini, habelə beynəlxalq əməliyyatları və beynəlxalq vergi məsələlərini də əhatə edir.

• 15 Nobel Avenue, Azure Business Center,, 15th floor, office 98,, Bakı 1025, Azerbaijan
• (+994 50) 289 89 73
• (+994 55) 260 49 40
• (+994 12) 480 14 86
• [email protected]