Yeni Müştərilərin tapılması

Müəssisələr, müəyyən bir işin üzləşdiyi müəyyən risk növlərindən sığortalanan xüsusi sığorta polisi növlərinə ehtiyac duyurlar. Məsələn, fast-food restoranı, fritöz ilə bişirmə nəticəsində yaranan ziyan və ya yaralanmaları əhatə edən bir siyasətə ehtiyac duyur. Avtomatik satıcı bu tip riskə məruz qalmır, lakin test sürücüsü zamanı yarana biləcək zədələnmə və ya zədələnmə üçün ödəniş tələb edir.

VERGİLƏR

Sığorta fəaliyyəti həyat və qeyri-həyat (ümumi sığorta) sığortası olmaqla iki böyük sahəyə ayrılır. Sığortaçılar bu iki sahədən yalnız biri üzrə fəaliyyət göstərə bilərlər. Həyatın yığım sığortası ilə bağlı EKVITA şirkətinin partnyoru Şərəf Əsgərova və vergi məsləhətçisi Brilyant Əliyevanın şərhini təqdim edirik.

Həyat sığortası sığorta obyektinə görə şəxsi sığortaya aid beş sığorta sinfini əhatə edir:

– həyatın ölüm halından sığortası;
– annuitet sığortası;
– həyatın yaşam sığortası;
– əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından sığorta;
– sağalmaz xəstəliklərdən sığorta.

Həyatın yaşam sığortası və annuitet sığortası qanunla həyatın yığım sığortasına aid edilir. Həyatın yığım sığortası sığortalının müntəzəm şəkildə ödədiyi sığorta haqlarının sığortaçıda müddətli yığım vəsaitləri kimi toplanılmasını nəzərdə tutan həyat sığortasının aparılması formasıdır. Həm həyatın yaşam sığortası,həm də annuitet sığortası həyatın yığım sığortası formasına aid edilsə də, bu iki sığorta sinfinin arasında əsaslı fərqlər mövcuddur.

Həyatın yaşam sığortası sığorta müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddətdə sığortaolunanın vəfat etdiyi və ya sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş yaşa / müddətə qədər yaşadığı halda sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini ehtiva edir. Bu o deməkdir ki, sığortaolunan həyatın yaşam sığortası müqaviləsində nəzərdə tutulmuş müddətin sonuna qədər yaşadığı (və ya müqavilədə nəzərdə tutulmuş yaşa çatdığı) təqdirdə, sığortaçıdan müqavilədə nəzərdə tutulmuş sığorta məbləği çərçivəsində sığorta ödənişi alır. Sığortaolunan həmin müddətdə vəfat etdiyi təqdirdə isə sığorta məbləği faydalanan şəxsə (yəni sığortaolunanın varisinə) ödənilir. Beləliklə, həyatın yaşam sığortasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, həm sığortaolunanın müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddət ərzində vəfat etdiyi, həm də bu müddətin sonuna qədər yaşadığı halda sığorta ödənişinin sığortaçı tərəfindən ödənilməsini nəzərdə tutur.

Annuitet sığortası sığortaolunanın müəyyən yaşa çatması, yaşı, əlilliyi və ya xəstəliyi ilə əlaqədar əmək qabiliyyətini itirməsi, ailə başçısını itirməsi, işsiz qalması hallarında və şəxsi gəlirlərinin azalmasına, yaxud itirilməsinə səbəb olan digər hallarda onun xeyrinə pensiya, yaxud renta şəklində dövri sığorta ödənişinin həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Annuitet sığortası müqaviləsi üzrə yuxarıda göstərilən və müqavilədə əks olunan hallarda sığortaçı sığortaolunana aylıq, rüblük, yarımillik və ya illik ödənişlər verir (müqavilədən asılı olaraq). Məsələn, müəyyən yaş həddini keçmiş şəxsin əmək qabiliyyətinin məhdudlaşması və ya digər səbəblərdən gəlirlərinin azalması halında, annuitet sığortası müqaviləsində nəzərdə tutulan şərtlərə əsasən, şəxsin həmin yaşa qədər hər il ödədiyi sığorta haqqı müqabilində ona ömrünün sonunadək dövri sığorta ödənişi edilə bilər. Annuitet sığortası pensiya sığortası kimi də tanınır.

Mahiyyət baxımından həyatın yığım siğortası bank əmanətinə oxşasa da, siğortaolunanlar üçün faktiki əməkhaqqından daha çox gəlir əldə etmək imkanıyaratması onu daha üstün investisiya alətinə çevirir. Digər üstünlük də ondan ibarətdir ki, insanların həm də həyatı siğortalanır. Yəni siğorta müddəti ərzindəsiğortlaolunan vəfat etdikdə və ya əmək qabiliyyətini itirdikdə müddətin sonunda potensial olaraq toplanılacaq məbləğ siğorta şirkəti tərəfindən siğortaolunana və ya yaxınına ödənilir.

Yuxarıda qeyd olunan sığorta münasibətlərinin məntiqi nəticəsi olaraq müəyyən ödənişin edilməsi (müəyyən gəlirin əldə edilməsi) nəzərdə tutulduğundan məsələnin vergitutma baxımından da qiymətləndirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bununla bağlı vergi qanunvericiliyində nəzərdə tutulan əsas məqamlara nəzər yetirək.

Vergi Məcəlləsinin 102.1.8 maddəsinə əsasən, 3 ildən az olmayan müddətə bağlanan müqavilə ilə həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə işəgötürənin sığortaolunanın vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çox olmayan hissəsindən Azərbaycan Respublikasının sığortaçılarına ödədikləri sığorta haqları, həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə müqavilənin qüvvəyə mindiyi andan etibarən 3 illik müddət keçdikdən sonra sığortaolunana və faydalanan şəxsə ödənilən hər hansı məbləğ fiziki şəxslər üçün gəlir vergisindən azaddır. Məcburi dövlət sosial sığorta haqqından (işçidən tutulan və işəgötürənin hesabladığı sosial sığorta haqlarından) azadolma isə “Sosial siğorta haqqında” qanunun 15-ci maddəsi ilə tənzimlənir.

Misal 1. Tutaq ki, dövlət sektoru və neft sahəsində çalışan fiziki şəxsə ümumilikdə 3000 manat əməkhaqqı hesablanmışdır. Bu işçi vergiyə cəlb olunan gəlirinin 50 faizi həcmində həyatın yığım siğortası üzrə siğortalandığı halda müəssisə tərəfindən 1500 manat (3000×50%) sığorta haqqı olaraq siğorta şirkətinə, 1258 manat (digər 1500 manat məbləğdən məcburi dövlət sosial sığorta haqqı (MDSSH) və işsizlikdən sığorta haqqı (İSH) çıxıldıqdan sonra qalan məbləğ) isə işçinin əməkhaqqı hesabına köçürülür. Qeyd etmək lazımdır ki, qanunvericilik həyat sığortası olaraq sığorta şirkətinə köçürüləcək məbləği məhdudlaşdırmır, sadəcə azadolma tətbiq edilməsi üçün həddi müəyyən edir. Digər tərəfdən, əgər işçinin vergi azadolması tətbiq olunan hər hansı statusu vardırsa, müvafiq azadolma məbləği hesablanmış əməkhaqqının məbləğindən çıxılır.

Misal 2. Tutaq ki, yenə eyni məbləğdə əməkhaqqı (3000 manat) hesablanan fiziki şəxs özəl sektor və ya qeyri neft-qaz sahəsində fəaliyyət göstərir. Bu işçinin vergiyə cəlb olunan gəlirinin 50 faizi həcmində həyatın yığım siğortaı üzrə siğortalandığı halda müəssisə tərəfindən 1500 manat (3000×50%) siğorta haqqı olaraq siğorta şirkətinə, 1349 manat (digər 1500 manat məbləğdən MDSSH və İSH çıxıldıqdan sonra qalan məbləğ) isə işçinin əməkhaqqı hesabına köçürülür.

Təcrübədə elə hal mümkündür ki, işəgötürən 1500 manatın 22 faizini, yəni 330 manatı işçinin xeyrinə siğorta şirkətinə ödəsin. Bu halda, həmin məbləğ muzdlu işdən gəlir hesab olunacaq və nəticədə işçinin gəliri 3000 manat yox, 3330 manat hesablanacaq. Beləliklə, müəssisə siğorta şirkətinə cəmi 1830 (1500+330) manat ödəniş etmiş olsa da, onun yalnız 1665 manatı gəlir vergisi və MDSSH-dən azad olunur.

Qeyd. İşsizlikdən siğorta haqqından və 1 yanvar 2021-ci ildən hesablanacaq icbari tibbi siğorta haqqından azadolma qanunvericiliklə nəzərdə tutulmadığından hər bir halda işəgötürən və işçi tərəfindən tutulmalar tam əməkhaqqından hesablanmalıdır.

Vergi Məcəlləsinin 116.2 maddəsinə əsasən, fiziki şəxsin Azərbaycan Respublikası sığortaçıları ilə 3 ildən az olmayan müddətə bağlanmış və sığorta ödənişinin sığorta müqaviləsinin qüvvəyə mindiyi andan etibarən 3 illik müddət keçdikdən sonra verilməsini nəzərdə tutan həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə bağladığı sığorta müqavilələri əsasında vergiyə cəlb olunan gəlirlərinin 50 faizindən çox olmayan hissəsindən hesablayıb ödədiyi sığorta haqları vergitutma məqsədləri üçün işəgötürən tərəfindən həmin fiziki şəxsin muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirindən çıxılır.

İşəgötürən tərəfindən fiziki şəxsin muzdlu işlə əlaqədar alınan gəlirindən çıxılan həyatın yığım sığortası və pensiya sığortası üzrə ödədiyi sığorta haqları yalnız bank vasitəsilə sığortaçının bank hesabına ödənildikdə çıxılır.

Nəzərə almaq lazımdır ki, həyatın yığım siğortası üzrə siğorta olunanın ödədiyi və ya onun xeyrinə ödənilən siğorta haqları ilə siğorta ödənişləri arasındakı fərq qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan gəlir hesab olunur və ödəmə mənbəyində 10 faiz dərəcəsi ilə vergi tutulur (Vergi Məcəlləsi, maddə 99.3.9 və 123.4).

Hər hansı səbəbdən müqaviləyə xitam verilməsi halı.Vergi Məcəlləsinin 116.3-cü maddəsinə əsasən, sığorta müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verildikdə ödənilmiş sığorta haqları sığortaçı tərəfindən ödəmə mənbəyində vergiyə cəlb olunur. Bu halda işəgötürəndən müqavilənin qüvvədə olduğu dövr üçün sığortaolunanın gəlirləri və gəlirlərindən tutulmuş vergi və sosial sığorta haqqı barədə müvafiq arayış alınmalı və işçidən tutulmalı olan vergi və sosial sığorta haqqı sığortaçı tərəfindən hesablanmalıdır.

İşəgötürən tərəfindən ödənilməli olan sosial sığorta haqları isə işəgötürənin özü tərəfindən hesablanıb ödənilməlidir. Bu məqsədlə sığortaçı və işəgötürən tərəfindən hesablamalar ödənişin aparıldığı (sığortaçı tərəfindən ödənişlərin aparılmalı olduğu) hesabat dövrü üçün bəyan edilməli və hər bir ay üzrə ayrılıqda hesablanmalıdır.

Fəxriyyə İkramqızı

Yeni Müştərilərin tapılması

Hər bir işdə müştərilərin bir mənfəət əldə etmək üçün satması lazımdır. Bəzən şirkətlər böyük xidmətləri və ya məhsullarına malikdirlər, lakin doğru müştəriləri tapmaq qabiliyyətinə malik olmadığı üçün uğursuz olurlar. Şirkətlərin müştərilərini soyuq çağırışdan digər firmalarla əməkdaşlıq etmək üçün tapmaq və saxlaya biləcəyi bir sıra yollar var. Bu yazıda bir sıra bu variantlar araşdırılacaq.

Müştərilərin tapılması

Yeni olan yeni məhsullar başlayan və ya müştərilərin dəyişdirilməsinə ehtiyacı olan şirkətlər, yeni müştərilər tapmaq üçün bir sıra müxtəlif üsulları sınamalıdırlar.

Lakin, şirkətlərin əksəriyyəti müştəriləri tapmaq üçün məhdud bir büdcə ilə işləyəcək. Böyük çoxmillətli şirkətlər, yeni məhsullar açmaq üçün çox milyon dollarlıq reklam və marketinq büdcəsinə sahib ola bilərlər. Bu, müxtəlif onlayn və offline reklamların satın alınması, trafik yaratmaq üçün təşviqlər təşkil edə bilməsi və markanın görünüşünü və şüurunu artırmaq üçün çox media ictimaiyyətlə əlaqələr kampaniyasına başlamağı nəzərdə tutur. Buna baxmayaraq, bir neçə müştərini əmək haqqı ödəmək üçün bir yeni məhsula sahib olan kiçik firma üçün, müştərilərin tapılması üçün büdcə çox məhdud olacaq və məhsullarını fərqləndirmək üçün yaradıcı yollar yaradılmalıdır.

Satış çıxarmaq

Bir şirkətin ilk müştərilərini tapa bilməsi və ya daha çox müştəri tapmağı bir sıra yolları vardır. Bir nəfərlik biznes və ya xüsusi satış işçiləri ilə orta ölçülü biznes varsa eyni üsullar.

• Soyuq Çağırış – Bu satış funksiyasında hər kəsin ən sevimli metodu. Bu, bir satış və ya biznes sahibinin potensial bir müştəri çağırır və onlara gözlənilmədən satış meydançası verilməsi. Bu metodun müvəffəqiyyəti potensial müştərilərin siyahısına düşür. Bir çox şirkət satın alına bilən istehlakçıların və ya müəssisələrin müəyyən növlərini təqdim edir. Siyahılar yer, biznes növü, illik gəlir, işin ölçüsü və ya yüzlərlə parametrdən biri kimi müəyyən parametrləri seçməklə yaradılır. Bu siyahıda birinin tam satış meydançasına qulaq asacağı şans daha yaxşıdır. Bu satış deyil, bir qurğuşun deyil.

• Şəbəkə – Soyuq çağırışdan bir addım uzaqlıqda, bir iş sahibinin bir-birinə bağladığı potensial potensialı tapır. Bu, bir yerli ticarət palatası, ticarət şouları, ticarət təşkilatları, əvvəlki işəgötürənlər, satıcılar və ya bir sıra əlaqəli olduğu bir sıra insan və təşkilatlar vasitəsilə ola bilər. Əlbəttə ki, bu gün internetdə LinkedIn, Facebook və Twitter kimi saytlar vasitəsilə bir çox variant var. Bu saytlarda potensial müştərilərlə birbaşa əlaqə yaratmaq və potensial potensial yaratmaq mümkündür.

• Əməkdaşlıq – Digər müəssisələrlə iş daha yaxşı nəticələr əldə edə bilər. Birbaşa rəqabət aparan, lakin oxşar müştərilərə baxan başqa bir şirkətlə işləməklə, bir əməkdaşlıq daha çox satış potensialını stimullaşdıra bilər. Məsələn, velosipedlər üçün səbət istehsalçısı olsanız, yeni bir velosiped istehsalçısı ilə əməkdaşlıq həm şirkətlərə yeni müştərilər tapmaqda kömək edə bilər.
• Reklam – Araşdırmalar göstərir ki, şirkətlər satış gəlirlərinin üçdə beş faizini reklamlara sərf edəcəklər. Bu, satış gəlirləri olmayan yeni biznes üçün çətindir, lakin hədəflənmiş reklam malların satışını aparır. Yeni və ya kiçik müəssisələrin açarı hər reklamın maksimum potensialına qədər istifadə etməkdir. Çoxmillətli şirkətlərin milyonlarla reklamı sərf etmək məcburiyyətindədir, ancaq 5000 dollarlıq bir reklam büdcəsi olan bir şirkət hər dolların sərf etdiyi yerlərdə çox xüsusi olmalıdır. Kiçik şirkətlərin hədəf auditoriyasına çatmaq üçün reklamın hansı formasının ən təsirli olacağını müəyyənləşdirmək üçün ehtiyatlı olardı. Hedef kitlenizin 60 yaşından böyük olduğunu bilsəniz, onda onlayn reklam müdrik olmaz və bir çap və ya radio kampaniyası daha yaxşı bir dönüş təklif edə bilər.

Sığorta

Sığorta, bir şəxsin və ya bir təşkilatın bir sığorta şirkətindən maddi qorunma və ya zərər əvəzi aldığı bir poliçe ilə təmsil olunan bir müqavilədir. Şirkət, sığorta olunanlara ödənişləri daha əlverişli etmək üçün müştərilərin risklərini artırır.

Sığorta polisi, sığortalıya və ya əmlakına dəyən zərərlə və ya üçüncü bir şəxsə dəymiş ziyan və ya zədə üçün məsuliyyətdən yarana biləcək böyük və kiçik maliyyə itkisi riskindən qorunmaq üçün istifadə olunur.

Sığorta

Sığorta necə işləyir

Müxtəlif növ sığorta polisi mövcuddur və demək olar ki, hər hansı bir şəxs və ya müəssisə onları qiymətinə sığortalamaq istəyən bir sığorta şirkəti tapa bilər. Şəxsi sığorta polisinin ən çox yayılmış növləri avtomobil, səhiyyə, ev sahibləri və həyatdır. Amerika Birləşmiş Ştatlarının əksər şəxsləri bu sığorta növlərindən ən azı birinə sahibdirlər və avtomobil sığortası qanunla tələb olunur.

Açar paketlər

• Sığorta, bir sığortaçının başqasını xüsusi gözlənilməz hallardan və ya təhlükələrdən qaynaqlanan zərərlərə görə kompensasiya etdiyi bir müqavilədir (siyasət).
• Bir çox sığorta polisi var. Həyat, sağlamlıq, ev sahibləri və avtomobil ən çox yayılmış sığorta növləridir.
• Sığortanın əksər hissəsini təşkil edən əsas komponentlər çıxılan, poliqrafiya həddi və mükafatdır.

Müəssisələr, müəyyən bir işin üzləşdiyi müəyyən risk növlərindən sığortalanan xüsusi sığorta polisi növlərinə ehtiyac duyurlar. Məsələn, fast-food restoranı, fritöz ilə bişirmə nəticəsində yaranan ziyan və ya yaralanmaları əhatə edən bir siyasətə ehtiyac duyur. Avtomatik satıcı bu tip riskə məruz qalmır, lakin test sürücüsü zamanı yarana biləcək zədələnmə və ya zədələnmə üçün ödəniş tələb edir.

Sizin və ya ailəniz üçün ən yaxşı poliçeyi seçmək üçün ən çox sığorta poliçesinin üç kritik hissəsinə – çıxılan, mükafat və siyasət həddinə diqqət yetirmək vacibdir.

Qaçırma və fidyə (K&R), tibbi səhvlər və səhvlər və səhvlər sığortası olaraq da bilinən peşə məsuliyyəti sığortası kimi çox xüsusi ehtiyaclar üçün mövcud olan sığorta siyasətləri mövcuddur.

Sığorta polisi komponentləri

Bir siyasət seçərkən, sığortanın necə işlədiyini anlamaq vacibdir.

Bu konsepsiyaların möhkəm bir şəkildə başa düşülməsi, ehtiyaclarınıza ən uyğun siyasəti seçməyinizə köməkçi olar. Sığorta polisinin əksəriyyətində həlledici olan üç komponent (mükafat, siyasət həddi və çıxılan) mövcuddur.

Premium

Siyasətin mükafatı, adətən aylıq xərc kimi ifadə olunan qiymətdir. Mükafat, sığorta qabiliyyəti daxil ola bilən sizin və ya işinizin risk profilinə əsasən sığortaçı tərəfindən müəyyən edilir.

Məsələn, bir neçə bahalı avtomobiliniz varsa və bir sürəksiz sürücülük tarixiniz varsa, ehtimal ki, bir orta səviyyəli sedan və mükəmməl bir sürücülük qeydinə sahib birindən daha çox avtomatik siyasət üçün daha çox pul ödəyəcəksiniz. Bununla birlikdə, fərqli sığortaçılar oxşar siyasət üçün fərqli mükafat ala bilərlər. Beləliklə, sizin üçün uyğun qiyməti tapmaq üçün bir az ayaq işi lazımdır.

Siyasət limiti

Siyasət həddi, sığortaçının ödənilən zərər üçün bir poliçe daxilində ödəyəcəyi maksimum məbləğdir. Maksimumlar hər dövr üçün (məsələn, illik və ya siyasət müddəti), itki və ya zədə başına və ya ömür boyu maksimum olaraq da bilinən siyasət müddətində təyin edilə bilər.

Tipik olaraq, daha yüksək limitlər daha yüksək mükafat daşıyır. Ümumi həyat sığortası polisi üçün, sığortaçının ödəyəcəyi maksimum məbləğ nominal dəyəri olaraq adlandırılır ki, bu da sığortalı öldükdə faydalanan şəxsə ödənilən məbləğdir.

Çıxılır

Çıxılan məbləğ, sığortaçının tələbi ödəmədən əvvəl siyasət sahibinin cibindən ödəməli olduğu müəyyən bir məbləğdir. Çıxarılmalar böyük həcmli kiçik və əhəmiyyətsiz iddiaların qarşısını alan vasitədir.

Güzəştlər, sığortaçının və siyasət növündən asılı olaraq siyasət başına və ya tələb başına tətbiq edə bilər. Cibdən çıxan yüksək xərclər ümumiyyətlə daha az xırda iddialarla nəticələndiyindən çox yüksək çıxılmalara sahib olan siyasətlər daha az bahalıdır.

Xüsusi mülahizələr

Tibbi sığortaya gəldikdə, xroniki sağlamlıq problemləri olan və ya mütəmadi tibbi yardıma ehtiyacı olan insanlar daha aşağı gəlirlə siyasət axtarmalıdırlar.

İllik mükafat, daha yüksək çıxılan ilə müqayisə edilə bilən bir siyasətdən daha yüksək olsa da, il ərzində tibbi yardıma daha az bahalı giriş mübadiləsinə dəyər ola bilər.