Neftali qocayev molekulyar fizika

Bu yerda moc uglerod molekulasining massasi. Birlik atom massasining ta’rifiga asosan

Mavzu: Molekulyar fizika asoslari

Moddalar ulkan miqdordagi molekulalardan tashkil topganligini, va o`z navbatida turli moddalar molekulalari massalarining teng emasligi ularni solishtirishda katta qiyinchiliklar tug’diradi. Aynan shu qiyinchilikni engish maqsadida tarkibida bir xil NA ta molekula bo`lgan modda miqdori tushunchasi kiritiladi. Modda miqdori-moddadagi molekulalar sonining 0,012 kg ugleroddagi molekulalar soni NA ga nisbati bilan aniqlanadigan kattalikdir. Modda miqdori ν harfi bilan belgilanadi. Uning SI dagi birligi [ν]q1 mol. Mol-0,012 kg uglerodda qancha molekulalar bo`lsa, shuncha molekulalari bo`lgan modda miqdoridir.

Yuqorida aniqlanganidek, istalgan moddaning 1 molida bir xil sondagi molekulalar mavjuddir. Bu songa Avogadro doimiysi deyiladi. Endi Avogadro doimiysi nimaga tengligini aniqlaylik. Buning uchun modda miqdori ta’rifidan foydalanamiz, ya’ni 0,012 kg uglerodda NA ta molekula bor.

Bu yerda moc uglerod molekulasining massasi. Birlik atom massasining ta’rifiga asosan

ya’ni istalgan moddaning bir molida ta molekula mavjud.

Istalgan moddaning bir molidagi molekulalar soni teng ekanligini ko`rdik.Endi bir mol qancha hajmni egallaydi degan savol tug’iladi. Bu savolga Avogadro qonuni javob beradi: Normal sharoitda bu hajm

Normal sharoit: 10bosim normal atmosfera P=1,0135 Pa=760 mm.sim.ust. va harorat T=273,15 k yoki t=0C

1. Izojarayonlar

Agar jismga issiqlik miqdori berilayotgan bo`lsa, Q musbat , agar jismdan issiqlik miqdori olinayotgan bo`lsa Q manfiy ishora bilan olinadi. Shuningdek agar jism tashqi kuchlarga qarshi ish bajarayotgan bo`lsa A ish musbat , tashqi kuchlar jism ustida ish bajarayotgan bo`lsa A ish manfiy bo`ladi.

Termodinamikaning birinchi qonuni birinchi tur abadiy dvigatel (lotincha «perpetuum mobile») yasash mumkin emasligini ko`rsatadi. Birinchi tur perpetuum mobilega asosan teng miqdorda energiya sarflamas-dan ish bajara oladigan mashina ko`rish haqida fikr yuritiladi. Energiyaning saqlanish va aylanish qonuni bo`lgan termodinamikaning birinchi qonunida esa: Tabitda ro`y beradigan barcha jarayonlarda energiya o`z-o`zidan paydo ham bo`lmaydi yo`qolmaydi ham, faqat bir ko`rinishdan boshqasiga aylanishi mumkin, deb qayd etiladi.

Endi termodinamikaning birinchi qonunining ba’zi jarayonlarga tadbiqini

ko`raylik.
2. Izoxorik jarayon. Ideal gazning hajmi o`zgarmay (V=const) uning bosimi va temperatura o`zgaradi.Agar gazning hajmi o`zgarmasa tashqi kuchlarga qarshi ish bajarilmaydi, ya’ni A=0.Unda termodinamikaning birinchi qonuni

ko`rinishni oladi. Demak ideal gazga berilayotgan issiqlik miqdori uning ichki energiyasini o`zgartirishga boshqacha aytganda temperaturaning ko`tarilishiga sarflanadi.

Izobarik jarayon. Ideal gazning bosimi o`zgarmas(P=const), uning hajmi va temperatura o`zgaradi.Bunda gazga berilgan issiqlik miqdorining bir qismi uning ichki energiyasini orttirishga, bir qismi esa tashqi kuchlarga qarshi ish bajarishga sarflanadi.

Izobarik jarayonda gaz bajargan ish

Bunday jarayon uchun termodinamikaning birinchi qonuni Q=A ko`rinishga ega bo`ladi.

2 Ideal gazning holat tenglamasi, Bolsmann doimiysi, Mendeleev-Klapeyron tenglamasi,
berilgan temperaturadagi ideal gazning bosimi, Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy
tenglamasi

Idishdagi gaz xaotik harakatdagi molekulalar to‘plamidan iborat. Har bir molekula idish devoriga urilganda devorga biror kichik kuch bilan ta’sir qiladi. Bu molekulalar to‘plamining ta’sir kuchlari katta bo‘ladi va idish devoriga bosim beradi. Konsentratsiyasi n ga, temperaturasi T ga teng bo‘lgan molekulalarning bosimi quyidagi formula bilan aniqlanishini bilasiz:

p = nkT

Bu formulada deb olinsa va hamda == ν ekanligidan quyidagi tenglamalar kelib chiqadi:

Ushbu tenglamalar ideal gaz holatining tenglamalari deb ataladi.

3-tenglama rus olimi D.I.Mendeleyev (1834–1907) va fransuz olimi B.R.Klapeyron (1799–1864) sharafiga Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi deb ataladi.

Gaz molekulalarining bosimi uchun quyidagi formula keltirib chiqarilgan: bunda n — gaz molekulalarining konsentratsiyasi, — bitta molekulaning massasi, — molekulalar tezliklari kvadratlarining o‘rtacha qiymati. Bu tenglamaning o‘ng tomonini 2 ga ko‘paytirib va bo‘lib, quyidagi shaklda ifodalaymiz: bunda — bitta molekulaning o‘rtacha kinetik energiyasi. Gaz bosimi hajm birligidagi molekulalar kinetik energiyasining o‘rtacha qiymatiga to‘g‘ri proporsional. n formula ideal gaz molekular-kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi deyiladi. Bolsman doimiysi gaz molekulalarining o‘rtacha kinetik energiyasi va gaz temperaturasi orasidagi bog‘lanish koeffitsiyentini ifodalaydi. k = 1,38 ⋅ J/K — Bolsman doimiysi. Bu kattalik eksperimental ravishda o‘lchangan.

4.Ideal gaz molekulalarining tezlik bo’yicha taqsimotining Maksvell qonuni – o’rtacha tezlik, ehtimoli eng katta bo’lgan tezlik va o’ratcha kvadratik tezlik ifodalari

Maksvell ehtimollik nazariyasi usulini qo‘llab, f(v) funksiyani – ideal gaz molekulalarining tezligi bo‘yicha taqsimot qonunini keltirib chiqardi.

Bu ifodadan ko‘rinib turibdiki , taqsimot funksiyasining aniq ko‘rinishi gazning turi (m0) va T – holat parametriga bog‘liq ekan.

Ideal gaz molekulalarining tezlik bo‘yicha taqsimot funksiyasi maksimal qiymatga ega bo‘lgan tezlik, ehtimolligi eng

katta bo‘lgan tezlikni belgilaydi.

Taqsimot funksiyasining temperaturaga bog‘liqligi

Umuman gaz holatini belgilovchi tezliklar quyidagilardan iborat:

Idishdagi m0 massali gaz molekulalarining o‘rtacha kinetik energiyasi quyidagicha ekanligini bilamiz: = Bu formulada ba’zi o’zgartirishlarni kiritib temperaturaga bog’lagan holda quyidagi holga olib kelamiz: =

5.Ideal gaz bitta molekulasi ilgarilanma harakatining o’rtacha kinetik energiyasi

6.Potensial kuchlar ta’sirida gaz molekulalari taqsimoti

Gazlar molekulyar – kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi va molekulalarning tezliklarga bog‘liq Maksvell taqsimotini keltirib chiqarishda gaz molekulalariga tashqi kuchlar ta’sir etmaydi deb faraz qilingan edi. Shuning uchun molekulalarni hajm bo‘yicha bir tekis taqsimlangan, deb hisobladik. Ammo istalgan gaz molekulalari Yerning, tortishish xususiyatiga ega bo‘lgan, potensial maydoni ta’sirida bo‘ladi. Bir tarafdan, gravitatsiyaviy tortishish va ikkinchi tarafdan, molekulalarning issiqlik harakati gazning qandaydir statsionar holatga , ya’ni bosimning balandlik bo‘yicha kamayishiga olib keladi.

Barcha molekulalar massalarini bir xil, havo temperaturasini o‘zgarmas, tortishish maydonini bir jinsli, deb hisoblaymiz. Agarda h balandlikda atmosfera bosimi P ga teng bo‘lsa, h + dh balandlikda esa bosim P + ga tengdir.dh>0 bo’lsa

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Molekulyar fizika

Мolekulyar fizika — fizikanın bir bölməsi olub , maddənin daxili quruluşuna və onu təşkil edən hissəciklərin (atom və molekulların) hərəkət qanunlarına əsaslanaraq onun xassələrini, müxtəlif aqreqat halları arasında baş verən keçidlərin qanunauyğunluqlarını, müəyyən xarici təsirlər nəticəsində baş verən fiziki hadisələri öyrənir.

Mündəricat

Maddə quruluşu haqqında ilk fikir eramızdan əvvəl IV əsrdə yunan mütəfəkkiri Demokrit tərəfindən irəli sürülmüşdür. Demokritə görə, maddənin ən kiçik və bölünməz hissəciyi atomlardır. Yunanca tərcüməsi “bölünməz” olan atom sözünün bir termin kimi qəbul olunma səbəbi də, məhz budur. Maddə quruluşu haqqında o dövr üçün çox ciddi sayılan bu fikir nə Demokritin özü, nə də onun ardıclıları tərəfindən inkişaf etdirilməmişdir – atomların təbiəti və onların bir-biri ilə qarşılıqlı münasibətləri haqqında heç bir fikir söylənməmişdir. Maddə quruluşu haqqındakı atomistik ideyalar, fizikanın elmi əsaslarının qoyulduğu sayılan XVII əsrdən inkişaf etməyə başlamışdır. Elə bu vaxtdan etibarən maddə quruluşunun molekulyar-kinetik nəzəriyyəsinin təməli qoyulmağa başlamışdır. Uzun müddət bu sahədə aparılan tədqiqat işlərinin nəticəsi olaraq XIX əsrin II yarısında molekulyar-kinetik nəzəriyyə, əsas etibarı ilə Maksvel, Bolsman və Klauzius tərəfindən inkişaf etdirilərək mükəmməl şəklə salınmışdır.

Molekulyar fizikanın mövzusu

Molekulyar fizika sahəsi çox geniş sahədirdir. Elə fiziki hadisələr var ki, onları öyrənmək üçün maddənin daxili quruluşunu və onun halını müəyyən edən makroskopik parametrləri – temperatur, təzyiq, daxili enerji və sairləri bilmək, həmçinin, bunlar arasında əlaqə yaratmaq lazım gəlir. Molekulyar fizika, çoxlu sayda hissəciklərdən (atom və molekullardan) ibarət olan sistemləri və bu sistemlərdə baş verən hadisələri öyrəndiyinə görə, belə sistemlər üçün səciyyəvi olan bəzi məsələlər üzərində dayanmaq lazımdır. Onu da qeyd edək ki, sistemin çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət olması, onun daxilində baş verən prosesləri öyrənmək üçün xüsusi metodlardan istifadə etmək zəruriyəti yaradır.

Metodlar

Dinamik metod

Qarşıya qoyulan məsələni həll etmək üçün, sistemi təşkil edən hissəciklərdən hər birinin kütləsini və ona təsir edən yekun qüvvəni bilmək kifayətdir. Çünki, hissəciklərin hər biri üçün hərəkət tənliyini ([[Nyutonun 2- ci qanunu]]nun riyazi ifadəsini) tərtib etdikdən sonra alınan diferensial tənliklər sistemini başlanğıc şərtlər daxilində həll etməklə, sistemə daxil olan hissəciklərdən hər birinin yerdəyişmə vektorunun zamandan asılılığı müəyyən oluna bilər. Yerdəyişmə vektorunun zamana görə birinci tərtib törəmə alsaq, maddi hissəciyin sürətini, ikinci tərtib törəmə alsaq isə təcilini təyin edə bilərik. Bu kəmiyyətləri bildikdən sonra maddi hissəciyin impulsunu (hərəkət miqdarını), kinetik enerjisini və onun hərəkətini xarakterizə edən digər fiziki kəmiyyətləri müəyyən etmək olar. Məsələnin belə həll metodu dinamik metod adlanır.

Statistik metod

Çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət sistemləri, ayrı-ayrı hissəciklərə aid fərdi kəmiyyətlərlə deyil, hissəciklər toplusuna, yəni bütövlüklə sistemə xas olan kəmiyyətlərlə xarakterizə etdikdə, ümid verici nəticələr alınır. Belə sistemlər statistik qanunlara tabedir. Sistemi təşkil edən hissəciklərin sayı çox olduqca, statistik yolla əldə edilən nəticələr daha etibarlı olur. Statistik sistemlərdə mövcud olan qanunlar, ehtimal nəzəriyyəsinə əsaslanaraq statistik metodla müəyyənləşdirilir. Bu metodla az miqdarda hissəciklərdən ibarət sistemlərdə gedən fiziki prosesləri öyrənmək olmaz. Statistikada, sistemi təşkil edən hissəciklərdən hər biri, hissəciklər toplusunun orta xarakteristikaları ilə təsvir olunur. Məsələn, statistik metodda söhbət ayrı-ayrı hissəciklərin (fərdi hissəciklərin) enerjisindən deyil, bir hissəciyə düşən orta enerjidən gedir.

Termodinamik metod

Müəyyən olunmuşdur ki, sistemdə baş verən hadisələrin daxili mexanizminə fikir vermədən də, sistemi bütövlükdə xarakterizə edən makroskopik fiziki kəmiyyətləri və onlar arasındakı əlaqələri müəyyən etmək mümkündür. Belə yanaşma üsulu termodinamik metod adlanır. Termodinamik metodun mümkünlüyü, sistemin çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət olmasındadır. Bu mümkünlük onunla əlaqədardır ki, çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət sistemin termodinamik tarazlıq halında, sistemin halını xarakterizə edən makroskopik parametrlər, onu təşkil edən hissəciklərin koordinat və impulslara görə ilkin paylanma detallarına qarşı həssas deyildir. Termodinamik tarazlıqdakı sistemin təcrübi yolla ölçülmüş parametrləri (temperatur, təzyiq və sair) sistemin orta xarakteristikaları olmaqla yanaşı, hal parametrləridir. Sistemin makroskopik xarakteristikası olan hal parametrləri onun, yalnız verilmiş konkret halını xarakterizə edir, onun bu hala haradan və hansı yolla gəlməsindən asılı deyildir.

• Niftalı Qocayev ÜMUMİ FİZİKA KURSU II Cild MOLEKULYAR FİZİKA. Bakı-2008.192s.
• Ахматов А. С. Молекулярная физика граничного трения. М.: ФМЛ, 1963. — 472с.
• Гиршфельдер Дж., Кертисс Ч., Берд Р. Молекулярная теория газов и жидкостей. М.: ИЛ, 1961. — 931с.
• Дерягин Б. В., Чураев Н. В., Муллер В. М. Поверхностные силы. [ölü keçid] М.: Наука, 1985.
• Квасников И. А. Молекулярная физика. М.: Едиториал УРСС, 2011. — 230с. ISBN 978-5-8360-0560-3
• Кикоин А. К., Кикоин И. К. Молекулярная физика. 2-е изд. М.: Наука, 1976.
• Матвеев А. Н. Молекулярная физика. М.: Высшая школа, 1981. — 400 с.
• Оно С. Кондо С. Молекулярная теория поверхностного натяжения в жидкостях. Пер. с англ. М.: ИИЛ, 1963. — 292с.

• Molekulyar Fizika [ölü keçid]
• ОСНОВЫ МОЛЕКУЛЯРНОЙ ФИЗИКИ

Avqust 12, 2021
Ən son məqalələr

Əhməd Cəmil küçəsi (Bakı)

Əhməd Davudoğlu

Əhməd Davutoğlu

Əhməd Didat

Əhməd Hamdi Tanpınar

Əhməd Haldun Tərzioğlu

Əhməd Hüseyn Ədl

Əhməd Hüseynzadə

Əhməd Həmdi Paşa

Əhməd Həmdi Qaraağazadə

Ən çox oxunan

Mont-Ross

Mont Seint-Viktuar

Montmorillonit

Montafon

Montana

molekulyar, fizika, Мolekulyar, fizika, fizikanın, bölməsi, olub, maddənin, daxili, quruluşuna, təşkil, edən, hissəciklərin, atom, molekulların, hərəkət, qanunlarına, əsaslanaraq, onun, xassələrini, müxtəlif, aqreqat, halları, arasında, baş, verən, keçidlərin,. Molekulyar fizika fizikanin bir bolmesi olub maddenin daxili qurulusuna ve onu teskil eden hisseciklerin atom ve molekullarin hereket qanunlarina esaslanaraq onun xasselerini muxtelif aqreqat hallari arasinda bas veren kecidlerin qanunauygunluqlarini mueyyen xarici tesirler neticesinde bas veren fiziki hadiseleri oyrenir Mundericat 1 Tarixi 2 Molekulyar fizikanin movzusu 3 Metodlar 3 1 Dinamik metod 3 2 Statistik metod 3 3 Termodinamik metod 4 Edebiyyat 5 MenbeTarixi RedakteMadde qurulusu haqqinda ilk fikir eramizdan evvel IV esrde yunan mutefekkiri Demokrit terefinden ireli surulmusdur Demokrite gore maddenin en kicik ve bolunmez hisseciyi atomlardir Yunanca tercumesi bolunmez olan atom sozunun bir termin kimi qebul olunma sebebi de mehz budur Madde qurulusu haqqinda o dovr ucun cox ciddi sayilan bu fikir ne Demokritin ozu ne de onun ardiclilari terefinden inkisaf etdirilmemisdir atomlarin tebieti ve onlarin bir biri ile qarsiliqli munasibetleri haqqinda hec bir fikir soylenmemisdir Madde qurulusu haqqindaki atomistik ideyalar fizikanin elmi esaslarinin qoyuldugu sayilan XVII esrden inkisaf etmeye baslamisdir Ele bu vaxtdan etibaren madde qurulusunun molekulyar kinetik nezeriyyesinin temeli qoyulmaga baslamisdir Uzun muddet bu sahede aparilan tedqiqat islerinin neticesi olaraq XIX esrin II yarisinda molekulyar kinetik nezeriyye esas etibari ile Maksvel Bolsman ve Klauzius terefinden inkisaf etdirilerek mukemmel sekle salinmisdir Molekulyar fizikanin movzusu RedakteMolekulyar fizika sahesi cox genis sahedirdir Ele fiziki hadiseler var ki onlari oyrenmek ucun maddenin daxili qurulusunu ve onun halini mueyyen eden makroskopik parametrleri temperatur tezyiq daxili enerji ve sairleri bilmek hemcinin bunlar arasinda elaqe yaratmaq lazim gelir Molekulyar fizika coxlu sayda hisseciklerden atom ve molekullardan ibaret olan sistemleri ve bu sistemlerde bas veren hadiseleri oyrendiyine gore bele sistemler ucun seciyyevi olan bezi meseleler uzerinde dayanmaq lazimdir Onu da qeyd edek ki sistemin coxlu sayda hisseciklerden ibaret olmasi onun daxilinde bas veren prosesleri oyrenmek ucun xususi metodlardan istifade etmek zeruriyeti yaradir Metodlar RedakteDinamik metod Redakte Qarsiya qoyulan meseleni hell etmek ucun sistemi teskil eden hisseciklerden her birinin kutlesini ve ona tesir eden yekun quvveni bilmek kifayetdir Cunki hisseciklerin her biri ucun hereket tenliyini Nyutonun 2 ci qanunu nun riyazi ifadesini tertib etdikden sonra alinan diferensial tenlikler sistemini baslangic sertler daxilinde hell etmekle sisteme daxil olan hisseciklerden her birinin yerdeyisme vektorunun zamandan asililigi mueyyen oluna biler Yerdeyisme vektorunun zamana gore birinci tertib toreme alsaq maddi hisseciyin suretini ikinci tertib toreme alsaq ise tecilini teyin ede bilerik Bu kemiyyetleri bildikden sonra maddi hisseciyin impulsunu hereket miqdarini kinetik enerjisini ve onun hereketini xarakterize eden diger fiziki kemiyyetleri mueyyen etmek olar Meselenin bele hell metodu dinamik metod adlanir Statistik metod Redakte Coxlu sayda hisseciklerden ibaret sistemleri ayri ayri hisseciklere aid ferdi kemiyyetlerle deyil hissecikler toplusuna yeni butovlukle sisteme xas olan kemiyyetlerle xarakterize etdikde umid verici neticeler alinir Bele sistemler statistik qanunlara tabedir Sistemi teskil eden hisseciklerin sayi cox olduqca statistik yolla elde edilen neticeler daha etibarli olur Statistik sistemlerde movcud olan qanunlar ehtimal nezeriyyesine esaslanaraq statistik metodla mueyyenlesdirilir Bu metodla az miqdarda hisseciklerden ibaret sistemlerde geden fiziki prosesleri oyrenmek olmaz Statistikada sistemi teskil eden hisseciklerden her biri hissecikler toplusunun orta xarakteristikalari ile tesvir olunur Meselen statistik metodda sohbet ayri ayri hisseciklerin ferdi hisseciklerin enerjisinden deyil bir hisseciye dusen orta enerjiden gedir Termodinamik metod Redakte Mueyyen olunmusdur ki sistemde bas veren hadiselerin daxili mexanizmine fikir vermeden de sistemi butovlukde xarakterize eden makroskopik fiziki kemiyyetleri ve onlar arasindaki elaqeleri mueyyen etmek mumkundur Bele yanasma usulu termodinamik metod adlanir Termodinamik metodun mumkunluyu sistemin coxlu sayda hisseciklerden ibaret olmasindadir Bu mumkunluk onunla elaqedardir ki coxlu sayda hisseciklerden ibaret sistemin termodinamik tarazliq halinda sistemin halini xarakterize eden makroskopik parametrler onu teskil eden hisseciklerin koordinat ve impulslara gore ilkin paylanma detallarina qarsi hessas deyildir Termodinamik tarazliqdaki sistemin tecrubi yolla olculmus parametrleri temperatur tezyiq ve sair sistemin orta xarakteristikalari olmaqla yanasi hal parametrleridir Sistemin makroskopik xarakteristikasi olan hal parametrleri onun yalniz verilmis konkret halini xarakterize edir onun bu hala haradan ve hansi yolla gelmesinden asili deyildir Edebiyyat RedakteNiftali QocayevUMUMI FIZIKA KURSU II Cild MOLEKULYAR FIZIKA Baki 2008 192s Ahmatov A S Molekulyarnaya fizika granichnogo treniya M FML 1963 472s Girshfelder Dzh Kertiss Ch Berd R Molekulyarnaya teoriya gazov i zhidkostej M IL 1961 931s Deryagin B V Churaev N V Muller V M Poverhnostnye sily olu kecid M Nauka 1985 Kvasnikov I A Molekulyarnaya fizika M Editorial URSS 2011 230s ISBN 978 5 8360 0560 3 Kikoin A K Kikoin I K Molekulyarnaya fizika 2 e izd M Nauka 1976 Matveev A N Molekulyarnaya fizika M Vysshaya shkola 1981 400 s Ono S Kondo S Molekulyarnaya teoriya poverhnostnogo natyazheniya v zhidkostyah Per s angl M IIL 1963 292s Menbe RedakteMolekulyar Fizika olu kecid OSNOVY MOLEKULYaRNOJ FIZIKIMenbe https az wikipedia org w index php title Molekulyar fizika amp oldid 5735159, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Molekulyar fizika

Мolekulyar fizika — fizikanın bir bölməsi olub , maddənin daxili quruluşuna və onu təşkil edən hissəciklərin (atom və molekulların) hərəkət qanunlarına əsaslanaraq onun xassələrini, müxtəlif aqreqat halları arasında baş verən keçidlərin qanunauyğunluqlarını, müəyyən xarici təsirlər nəticəsində baş verən fiziki hadisələri öyrənir.

Mündəricat

Tarixi Redaktə

Maddə quruluşu haqqında ilk fikir eramızdan əvvəl IV əsrdə yunan mütəfəkkiri Demokrit tərəfindən irəli sürülmüşdür. Demokritə görə, maddənin ən kiçik və bölünməz hissəciyi atomlardır. Yunanca tərcüməsi “bölünməz” olan atom sözünün bir termin kimi qəbul olunma səbəbi də, məhz budur. Maddə quruluşu haqqında o dövr üçün çox ciddi sayılan bu fikir nə Demokritin özü, nə də onun ardıclıları tərəfindən inkişaf etdirilməmişdir – atomların təbiəti və onların bir-biri ilə qarşılıqlı münasibətləri haqqında heç bir fikir söylənməmişdir. Maddə quruluşu haqqındakı atomistik ideyalar, fizikanın elmi əsaslarının qoyulduğu sayılan XVII əsrdən inkişaf etməyə başlamışdır. Elə bu vaxtdan etibarən maddə quruluşunun molekulyar-kinetik nəzəriyyəsinin təməli qoyulmağa başlamışdır. Uzun müddət bu sahədə aparılan tədqiqat işlərinin nəticəsi olaraq XIX əsrin II yarısında molekulyar-kinetik nəzəriyyə, əsas etibarı ilə Maksvel, Bolsman və Klauzius tərəfindən inkişaf etdirilərək mükəmməl şəklə salınmışdır.

Molekulyar fizikanın mövzusu Redaktə

Molekulyar fizika sahəsi çox geniş sahədirdir. Elə fiziki hadisələr var ki, onları öyrənmək üçün maddənin daxili quruluşunu və onun halını müəyyən edən makroskopik parametrləri – temperatur, təzyiq, daxili enerji və sairləri bilmək, həmçinin, bunlar arasında əlaqə yaratmaq lazım gəlir. Molekulyar fizika, çoxlu sayda hissəciklərdən (atom və molekullardan) ibarət olan sistemləri və bu sistemlərdə baş verən hadisələri öyrəndiyinə görə, belə sistemlər üçün səciyyəvi olan bəzi məsələlər üzərində dayanmaq lazımdır. Onu da qeyd edək ki, sistemin çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət olması, onun daxilində baş verən prosesləri öyrənmək üçün xüsusi metodlardan istifadə etmək zəruriyəti yaradır.

Metodlar Redaktə

Dinamik metod Redaktə

Qarşıya qoyulan məsələni həll etmək üçün, sistemi təşkil edən hissəciklərdən hər birinin kütləsini və ona təsir edən yekun qüvvəni bilmək kifayətdir. Çünki, hissəciklərin hər biri üçün hərəkət tənliyini ( Nyutonun 2-ci qanunuun riyazi ifadəsini) tərtib etdikdən sonra alınan diferensial tənliklər sistemini başlanğıc şərtlər daxilində həll etməklə, sistemə daxil olan hissəciklərdən hər birinin yerdəyişmə vektorunun zamandan asılılığı müəyyən oluna bilər. Yerdəyişmə vektorunun zamana görə birinci tərtib törəmə alsaq, maddi hissəciyin sürətini, ikinci tərtib törəmə alsaq isə təcilini təyin edə bilərik. Bu kəmiyyətləri bildikdən sonra maddi hissəciyin impulsunu (hərəkət miqdarını), kinetik enerjisini və onun hərəkətini xarakterizə edən digər fiziki kəmiyyətləri müəyyən etmək olar. Məsələnin belə həll metodu dinamik metod adlanır.

Statistik metod Redaktə

Çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət sistemləri, ayrı-ayrı hissəciklərə aid fərdi kəmiyyətlərlə deyil, hissəciklər toplusuna, yəni bütövlüklə sistemə xas olan kəmiyyətlərlə xarakterizə etdikdə, ümid verici nəticələr alınır. Belə sistemlər statistik qanunlara tabedir. Sistemi təşkil edən hissəciklərin sayı çox olduqca, statistik yolla əldə edilən nəticələr daha etibarlı olur. Statistik sistemlərdə mövcud olan qanunlar, ehtimal nəzəriyyəsinə əsaslanaraq statistik metodla müəyyənləşdirilir. Bu metodla az miqdarda hissəciklərdən ibarət sistemlərdə gedən fiziki prosesləri öyrənmək olmaz. Statistikada, sistemi təşkil edən hissəciklərdən hər biri, hissəciklər toplusunun orta xarakteristikaları ilə təsvir olunur. Məsələn, statistik metodda söhbət ayrı-ayrı hissəciklərin (fərdi hissəciklərin) enerjisindən deyil, bir hissəciyə düşən orta enerjidən gedir.

Termodinamik metod Redaktə

Müəyyən olunmuşdur ki, sistemdə baş verən hadisələrin daxili mexanizminə fikir vermədən də, sistemi bütövlükdə xarakterizə edən makroskopik fiziki kəmiyyətləri və onlar arasındakı əlaqələri müəyyən etmək mümkündür. Belə yanaşma üsulu termodinamik metod adlanır. Termodinamik metodun mümkünlüyü, sistemin çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət olmasındadır. Bu mümkünlük onunla əlaqədardır ki, çoxlu sayda hissəciklərdən ibarət sistemin termodinamik tarazlıq halında, sistemin halını xarakterizə edən makroskopik parametrlər, onu təşkil edən hissəciklərin koordinat və impulslara görə ilkin paylanma detallarına qarşı həssas deyildir. Termodinamik tarazlıqdakı sistemin təcrübi yolla ölçülmüş parametrləri (temperatur, təzyiq və sair) sistemin orta xarakteristikaları olmaqla yanaşı, hal parametrləridir. Sistemin makroskopik xarakteristikası olan hal parametrləri onun, yalnız verilmiş konkret halını xarakterizə edir, onun bu hala haradan və hansı yolla gəlməsindən asılı deyildir.

Ədəbiyyat Redaktə

• Niftalı Qocayev ÜMUMİ FİZİKA KURSU II Cild MOLEKULYAR FİZİKA. Bakı-2008.192s.
• Ахматов А. С. Молекулярная физика граничного трения. М.: ФМЛ, 1963. — 472с.
• Гиршфельдер Дж., Кертисс Ч., Берд Р.Молекулярная теория газов и жидкостей. М.: ИЛ, 1961. — 931с.
• Дерягин Б. В., Чураев Н. В., Муллер В. М.Поверхностные силы. [ölü keçid] М.: Наука, 1985.
• Квасников И. А. Молекулярная физика. М.: Едиториал УРСС, 2011. — 230с. ISBN 978-5-8360-0560-3
• Кикоин А. К., Кикоин И. К.Молекулярная физика. 2-е изд. М.: Наука, 1976.
• Матвеев А. Н. Молекулярная физика. М.: Высшая школа, 1981. — 400 с.
• Оно С. Кондо С. Молекулярная теория поверхностного натяжения в жидкостях. Пер. с англ. М.: ИИЛ, 1963. — 292с.

• Molekulyar Fizika [ölü keçid]
• ОСНОВЫ МОЛЕКУЛЯРНОЙ ФИЗИКИ