Ombudsman haqqında qanun

Prezident İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 15 aprel tarixli 201-VKQD nömrəli Konstitusiya Qanununun tətbiqi haqqında sərəncam imzalayıb.

Кто такой омбудсмен и чем он занимается в России

Здравствуйте, уважаемые читатели блога KtoNaNovenkogo.ru. Основные права и свободы человека недостаточно провозгласить и закрепить в Конституции.

Без организационных гарантий реализации они лишь пустой звук. Претворением нормативных положений в реальную жизнь занимается омбудсмен. Это институт, который защищает простых граждан от произвола властей.

Его деятельность в стране регулируется специальным законом. В этой статье вы узнаете много полезной информации про омбудсмена: кто это такой, в каких сферах реализует свои полномочия, и зачем нужен в государстве.

Омбудсмен — это.

Кто же такой омбудсмен? Ещё в 16 веке в Швеции существовала должность чиновника, который контролировал органы правосудия. После разгрома шведов в Полтавской битве в 1709 году их король Карл XII бежал на юг Османской империи. За длительное время отсутствия правителя страна пришла в упадок.

Когда король вернулся в Швецию, то решил восстановить потерянную власть. Он учредил пост Канцлера юстиции, в обязанности которого входил контроль над чиновниками в сфере правосудия и королевской администрации.

В 1809 году парламент Швеции ввёл пост омбудсмена. Но последний уже не подчинялся королю, а занимался защитой интересов обычных людей. В большинстве стран мира новый институт защиты прав человека появился только в XXI веке.

Итак, омбудсмен – кто это, если говорить по-русски? В переводе со шведского языка слово umboð означает «поручение», а ombudsman – «представитель чьих-либо интересов».

Сегодня омбудсменом называют независимое должностное лицо, которое занимается защитой прав человека с двух позиций: справедливости и законности.

В ряде стран должность может иметь другие названия:

1. уполномоченный по правам человека – большинство государств СНГ, включая РФ;
2. уполномоченный по гражданским правам – Польша;
3. комиссар по правам человека – Азербайджан;
4. гражданский защитник – Италия;
5. народный защитник – Албания, Грузия;
6. защитник прав человека – Армения;
7. защитник народа – Испания;
8. парламентский адвокат – Молдавия.

Как правило, омбудсмена назначает законодательный орган власти на определённый срок.

Поскольку полномочия лица строятся на принципах независимости и беспристрастности, оно не может заниматься другой оплачиваемой работой, в частности, вести бизнес, трудиться в структурах государственного управления. Исключение составляют только наука и преподавание.

Иногда государство учреждает институт народного защитника в более узких сферах общественной жизни. Например, в 2009 году в России появился детский омбудсмен, в 2012 году – уполномоченные по защите прав предпринимателей и по правам студентов.

Какими полномочиями обладает омбудсмен в РФ

В России омбудсмен появился в 1994 году. Первым человеком, занявшим этот пост, стал Ковалёв С.А. – бывший советский диссидент (кто это?) и участник правозащитного движения.

Сегодня деятельность омбудсмена в РФ регулируется федеральным законом от 26.02.1997 № 1-ФКЗ. Кроме того, должность Уполномоченного по правам человека упоминается в статье 103 Конституции.

Главная цель омбудсмена в России – обеспечивать защиту прав и свобод граждан страны, выступая посредником между простыми людьми и государственными властными структурами.

Вот чем конкретно занимается гражданский защитник:

1. Рассматривает жалобы на действия (бездействие) властей. Он может начать проверку и по собственной инициативе, если получит информацию о грубом нарушении чьих-либо прав.
2. Обращается в государственные органы, чтобы получить содействие в выяснении важных обстоятельств. Запрашивает документы, получает объяснения от служащих.
3. Поручает компетентным учреждениям проведение исследований и экспертиз, анализирует заключения экспертов.
4. Знакомится с материалами судебных дел.
5. Подаёт иски и жалобы в суды (в том числе Конституционный), прокуратуру (что это?).
6. Направляет в органы власти замечания и предложения, в том числе по совершенствованию законодательства в области прав человека.
7. Выступает с докладами в парламенте (где это?).
8. Инициирует парламентские слушания или создание парламентской комиссии с целью расследования ситуации, касающейся грубого нарушения прав людей.
9. Содействует повышению уровня правосознания и правовой культуры граждан.

Подать жалобу омбудсмену вправе граждане, лица без гражданства, иностранцы. Но обращаться к нему имеет смысл лишь в том случае, если другие правовые средства защиты уже исчерпаны.

Например, вы ранее направляли жалобу в орган административной власти, а ответа не получили. Или вам пришла «отписка», а реальная проблема так и осталась нерешённой.

Чем занимается финансовый омбудсмен

В июне 2018 года Государственная дума РФ ввела новую должность в стране – Уполномоченного по правам потребителей финансовых услуг. Это и есть финансовый омбудсмен.

С 1 июня 2019 года на него возлагается функция урегулирования споров между гражданами и страховыми компаниями по следующим договорам:

1. КАСКО (что это?) и ДСАГО (если размер требований не превышает 500 тысяч рублей);
2. ОСАГО (что это?).

Омбудсмен ОСАГО берётся только за рассмотрение дел имущественного характера. Например, если вам отказали в заключении страхового договора, нужно идти в суд, а не к уполномоченному.

Впоследствии полномочия финансового омбудсмена ОСАГО будут расширяться. Так, с 1 января 2020 года он начнёт рассматривать споры с МФО, а ещё через год – с банками, кредитными кооперативами, ломбардами, негосударственными пенсионными фондами.

Подать жалобу финансовому омбудсмену можно прямо на официальном сайте – finombudsman.ru.

Только вначале вам нужно выполнить два шага:

1. Направить письменную претензию страховщику и дождаться ответа.
2. Проверить, входит ли страховая компания в Перечень или Реестр организаций, которые сотрудничают с омбудсменом.

Стандартный срок рассмотрения жалобы – 15 дней. Вы также можете направить финансовому омбудсмену обычное письмо (почтовый адрес указан на официальном сайте), но тогда придётся подождать ответ 1 месяц.

Заключение

Таким образом, омбудсмен – это защитник интересов простых людей. Он разрешает споры между гражданами и представителями власти, проводит проверки на предмет грубого нарушения прав.

До сих пор учёные-юристы спорят о том, обладает ли омбудсмен реальной независимостью. Ведь основная модель института в мировой практике – шведская, при которой должностное лицо назначается парламентом, а потом подотчётно и подконтрольно ему в своей деятельности.

Автор статьи: Белоусова Наталья

Удачи вам! До скорых встреч на страницах блога KtoNaNovenkogo.ru

Эта статья относится к рубрикам:

Комментарии и отзывы (4)

Я не понял, этот омбудсмен один на всю страну что ли, вроде деда Мороза? Как один человек может эффективно решать правовые споры всех граждан страны? Для меня это загадка.

Когда-то омбудсмены были независимыми, но сейчас это продолжение представительства власти, и его политики. По крайней мере у нас.

Юрий: от кого независимы? От здравого смысла.

Значит, этот «О. мен» просто «смотрящий»? Ну, судя по понятиям. Принять решения никакого не может, пока вОры на сходняке не решат. Теперь понятно. Непонятно одно: зачем честному сидельцу,с опытом,называться «ОМБУДСМЕН»? ЛЮДИ в хате могут не понять. Не проще сказать : «Я пацан по жизни, ничего не решаю, у меня есть ХОЗЯИН».

Ваш комментарий или отзыв

Ombudsman

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası təsbit edir ki, hər bir kəsin doğulduğu andan toxunulmaz, pozulmaz və ayrılmaz hüquqları və azadlıqları vardır. Konstitusiya hər kəsin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə təminat verir. İnsan hüquqları üzrə müvəkkil, Ombudsman təsisatı ilk dəfə 1809 ildə İsveçdə yaradılmışdır. Bu söz İsveç dilində “vəzifəli şəxs” deməkdir. Müasir dövrdə Ombudsman insan hüquqları üzrə müvəkkil təsisatı kimi anlaşılır. Fərqli ölkələrdə bu təsisat fərqli adlandırılır. Məsələn bu təsisat Hollandiyada “Milli Ombudsman”, Fransada “Vasitəçi”, Kanadada “Vətəndaş qoruyucusu”, İspaniyada “Vətəndaş müdafiəçisi” adları daşıyır. Lakin, o hansı ad altında fəaliyyət göstərməsindən asılı olmayaraq, bütün dövlətlətdə insan hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olan təsisatdır. Azərbaycan Respublikasında insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə müvəkkil ombudsman sistemi 2002 ildə təsis edilmişdir. İlk ombudsman vəzifəsinə Elmira Süleymanova seçilmişdir. Bu təsisat Azərbaycan üçün yenilikdir.
Ombudsman dediksə parlament tərəfindən insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəçisi kimi səlahiyyət verilən dövlət funksiyalarının daşıyıcısı olan vəzifəli şəxslərin üzərində birbaşa parlament nəzarətini həyata keçirən, lakin onlar tərəfindən qəbul edilmiş qərarları dəyişdirmək hüququ olmayan etibara layiqli şəxs başa düşülür.
Ombudsman təsisatı nə qanunverici, nə icra, nə də məhkəmə hakimiyyətinə aid deyildir. Amma öz mahiyyətinə görə bu orqan parlament tərəfindən təsis olunur və onun qarşısında hesabat verir.Ombudsmanın əsas iş üsulu vətəndaşların ərizə və şikayətlətini araşdırmaqdır.O, müvafiq aktları yoxlamaq üçün tələb edə, sənədlərlə tanış ola, vəzifəli şəxslərdən və vətəndaşlardan izahat ala bilər.
Ombudsman vətəndaşlar ilə dövlət arasında qanun pozuntularının aradan qaldırılması üçün vasitəçi rolunda çıxış etsə də, o qəbul edilmiş inzibati qərarı dəyişdirə bilməz, lakin o, təqdimat, təklif və Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət yolu ilə, yaxud cinayət işinin qaldırılmasına dair təşəbbüslə müvafiq müraciət edə bilər. Hər ilin sonunda məlumat və müvafiq qərar qəbul edilməsi üçün ombudsman parlamentə müraciət edə bilər.
Müvəkkilin namizədliyinə dair bir sıra tələblər mövcuddur:
– Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmalıdır.
– Yaşı 30-dan aşağı olmamalıdır.
– Ombudsman yalnız bir dəfə, 7 il müddətinə seçilir.
– Ali təhsilli olmalıdır.
– İnsan hüquqlarının müdafiəsi sahəsində təcrübəyə və yüksək əxlaqi keyfiyyətlərə malik olmalıdır.
Ombudsman namizədliyi Prezident tərəfindən irəli sürülür və Milli Məclisdə təsdiqlənir.
Müvəkkil Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının, əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin, hüquqi şəxslərin insan hüquqlarının pozulmasına dair şikayətlərə baxır. Şikayət insan hüquqlarının pozulduğu andan bir il müddətinə təqdim edilə bilər.Həbsxana, təcridxanalardan ombudsmana ünvanlanan məktublar senzuradan keçmədən 24 saat müddətində müvəkkilə göndərilməlidir.
Müvəkkilin şikayətlə bağlı dövlət məmurlarına ünvanlanmış sorğusuna 10 gün ərzində cavab verilməlidir. Hər ilin sonunda müvəkkil toplanmış şikayətləri vahid hesabata salır və Respublika Prezidentinə təhvil verir. Bundan sonra müvəkkil hesabatı parlament qarşısında oxuyur və hesabat dövlət mətbuat orqanında dərc olunur. Bundan başqa müvəkkil qanunların demokratikləşdirilməsi ilə bağlı parlament və Konsitusiya Məhkəməsi qarşısında təkliflər də irəli sürə bilər.
Ombudsman təsisatı qədim tarixi ənənələrə dayanır. İsveç kralı XII Karl Şimal müharibəsində Paltava döyüşündə məğlub olduqdan sonra Osmanlı dövlətinə sığınır. Mühacirətdə olarkən XII Karl Ombudsman adlandırılan “Şikayət bürosu” yaratmışdır. Hazırda dünyanın 100-dən artıq ölkəsində Ombudsman təsisatı mövuddur.

Ombudsman haqqında qanun

Prezident İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 15 aprel tarixli 201-VKQD nömrəli Konstitusiya Qanununun tətbiqi haqqında sərəncam imzalayıb.

Sərəncamda deyilir:

1. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti:

1.1. Azərbaycan Respublikası qanunlarının və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aktlarının “Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununa uyğunlaşdırılması ilə bağlı təkliflərini üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin;

1.2. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin normativ hüquqi aktlarının həmin Konstitusiya Qanununa uyğunlaşdırılmasını üç ay müddətində təmin edib Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin;

1.3. mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının həmin Konstitusiya Qanununa uyğunlaşdırılmasını nəzarətdə saxlasın və bunun icrası barədə beş ay müddətində Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat versin;

1.4. həmin Konstitusiya Qanunundan irəli gələn digər məsələləri həll etsin.

2. Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktlarının və normativ xarakterli aktların “Azərbaycan Respublikasının İnsan hüquqları üzrə müvəkkili (ombudsman) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanununa uyğunlaşdırılmasını təmin edib Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə məlumat versin.