Marketinq nədir? Marketinqin əsasları

Marketinqdə 4P kimi bilinən bu fikir 1960-cı ildə E. Jerome McCarthy tərəfindən irəli sürülüb. 4P isə baş hərifləri “P” ilə başlayan və marketinqdə əsas olan şeyləri təsvir etməkdədir.

11 Rəqabətli Bazarda Firmalar

Mükəmməl rəqabətli bazarın aşağıdakı xüsusiyyətləri var:

Bazarda çoxlu sayda alıcı və satıcı var.
Satıcıların təklif etdiyi əmtəələr demək olar ki, eynidir.
Firmalar sərbəst olaraq bazara daxil ola və ya bazarı tərk edə bilərlər.

RƏQABƏTLİ BAZAR NƏDİR?

Bu şərtlərin nəticəsində:

Hər hansı bir alıcının və ya satıcının bazar qiymətinə əhəmiyyətsiz təsiri vardır.
Hər bir alıcı və satıcı bazar qiymətini olduğu kimi qəbul edir.

RƏQABƏTLİ BAZAR NƏDİR?

Rəqabətli bazarda çoxlu sayda alıcı və satıcı var və onlar oxşar əmtəələr alıb satır, hər bir alıcı və satıcı qiymətlə razılaşandır.

Alıcılar və satıcılar bazarın müəyyən etdiyi qiyməti qəbul etməlidirlər.

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Firmanın məcmu gəliri, qiymətlə miqdarın hasilinə bərabərdir.

TR = (P  Q)

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Məcmu gəlir, istehsal həcmi ilə mütənasibdir.

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Orta gəlir firmanın hər bir səciyyəvi əmtəədən nə qədər gəlir əldə etdiyini göstərir.

Orta gəlir məcmu gəlirlə məcmu satış həcminin nisbətidir.

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Mükəmməl rəqabətdə, orta gəlir satılan əmtəənin satış qiymətinə bərabərdir.

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Marjinal gəlir bir vahid əlavə satış nəticəsində məcmu gəlirdəki dəyişmədir.

MR =TR/ Q

Rəqabətli Firmanın Gəlirləri

Rəqabətli firmalar üçün, marjinal gəlir, əmtəənin satış qiymətinə bərabərdir.

Cədvəl 1 Rəqabətli Firmanın Məcmu, Orta və Marjinal Gəliri

MƏNFƏƏTİN MAKSİMALLAŞDIRILMASI VƏ RƏQABƏTLİ FİRMANIN TƏKLİF ƏYRİSİ

Rəqabətli firmanın məqsədi mənfəətin maksimallaşdırılmasıdır.

Yəni firma çalışacaq ki, məcmu gəlirlərlə məcmu xərclərin fərqini maksimallaşdıran miqdar istehsal etsin.

Cədvəl 2 Mənfəətin Maksimallaşdırılması: Rəqəmli Misal

Təsvir 1 Rəqabətli Firmanın Mənfəətini Maksimallaşdırması

MƏNFƏƏTİN MAKSİMALLAŞDIRILMASI VƏ RƏQABƏTLİ FİRMANIN TƏKLİF ƏYRİSİ

Mənfəəti maksimallaşdıran istehsal həcmində, marjinal gəlir və marjinal xərclər bir-birinə bərabər olur.

MƏNFƏƏTİN MAKSİMALLAŞDIRILMASI VƏ RƏQABƏTLİ FİRMANIN TƏKLİF ƏYRİSİ

Əgər MR > MC  artma Q

Əgər MR

Təsvir 2 Marjinal Xərclər Rəqabətli Firmanın Təklif Əyrisi Kimi

Firmanın Bağlanmaq Haqqında Qısa-Müddətli Qərarı

Müvəqqəti olaraq fəaliyyəti dayandırma, bazar şərtlərinə cavab olaraq müəyyən müddət ərzində heç bir şey istehsal etməmək haqqında qısa müddətli qərardır.

Bazarı tərk etmə isə uzun müddətli qərardır.

Firmanın Bağlanmaq Haqqında Qısa-Müddətli Qərarı

Əgər firma bazarı tamamilə tərk etmək qərarına gəlirsə, onda batmış xərcləri nəzərə alır. Firma müvəqqəti olaraq istehsalı dayandıran zaman isə batmış xərclərə əhəmiyyət vermir.

Batmış xərclər öhdəliyə götürülmüş və artıq geriyə qaytarıla bilməyən xərclərdir.

Firmanın Bağlanmaq Haqqında Qısa-Müddətli Qərarı

Əgər firmanın fəaliyyəti nəticəsində əldə edəcəyi gəlirlər onun dəyişən xərclərindən az olarsa, firma fəaliyyətini dayandıracaqdır.

Təsvir 3 Rəqabətli Firmanın Qısa Müddətli Təklif Əyrisi

Firmanın Bağlanmaq Haqqında Qısa-Müddətli Qərarı

Qısa müddətdə, rəqabətli firmanın təklif əyrisi onun marjinal xərclər əyrisinin orta dəyişən xərclər əyrisindən yuxarıda qalan hissəsidir.

Firmanın Bazara Daxil Olmaq və ya Tərk Etməklə Bağlı Uzun Müddətli Qərarı

Uzun müddətdə, firmanın məcmu gəlirləri onun məcmu xərclərindən az olarsa, firma tərk etmək qərarı verir.

Firmanın Bazara Daxil Olmaq və ya Tərk Etməklə Bağlı Uzun Müddətli Qərarı

Daxil olma o zaman mənfəətlidir ki, əmtəənin qiyməti, istehsalın orta məcmu xərclərindən çox olsun.

Əgər TR > TC olarsa, onda bazara daxil ol.
Əgər TR/Q > TC/Q olarsa, onda bazara daxil ol.
Əgər P > ATC olarsa, onda bazara daxil ol.

Təsvir 4 Rəqabətli Firmanın Uzun Müddətli Təklif Əyrisi

RƏQABƏTLİ BAZARDA TƏKLİF ƏYRİSİ

Uzun müddətdə, rəqabətli firmanın təklif əyrisi onun marjinal xərclər əyrisinin orta məcmu xərclər əyrisindən yuxarıda qalan hissəsidir.

Təsvir 4 Rəqabətli Firmanın Uzun Müddətli Təklif Əyrisi

RƏQABƏTLİ BAZARDA TƏKLİF ƏYRİSİ

Qısa Müddətli Təklif Əyrisi

Marjinal xərclər əyrisinin orta dəyişən xərclər əyrisindən yuxarıda qalan hissəsidir.

Uzun Müddətli Təklif Əyrisi

Marjinal xərclər əyrisinin orta məcmu xərclər əyrisindən yuxarıda qalan hissəsidir.

Təsvir 5 Mənfəətin, Qiymət və Orta Məcmu Xərclər Arasındakı Sahə kimi Ölçülməsi

RƏQABƏTLİ BAZARDA TƏKLİF ƏYRİSİ

Bazara çıxarılan əmtəənin təklif həcmi ayrı-ayrı firmaların hər birinin təklif həcminin cəmindən ibarətdir.

Qısa Müddət: Sabit Sayda Firmaların Mövcud Olduğu Halda Bazar Təklifi

Hər hansı verilən qiymətdə, hər bir firma marjinal xərclərinin qiymətə bərabər olduğu miqdarda əmtəə təklif edəcəkdir.

Bazar təklif əyrisi, firmaların ayrılıqda marjinal xərclər əyrilərini əks etdirir.

Təsvir 6 Sabit Sayda Firma ilə Bazar Təklifi

Uzun Müddət: Sərbəst Daxil olma və Tərk etmə Halında Bazar Təklifi

Mənfəət sıfıra bərabər olana qədər firmalar bazara daxil olacaq və oranı tərk edəcəklər.

Uzun müddətdə, qiymət minimum orta məcmu xərclərə bərabərdir.

Uzun müddətli təklif əyrisi bu qiymətdə üfüqi xətdir.

Təsvir 7 Daxilolma və Tərk Etmə Halında Bazar Təklifi

Uzun Müddət: Sərbəst Daxil olma və Tərk etmə Halında Bazar Təklifi

Sərbəst daxilolma və tərk etmə prosesinin sonunda mövcud firmalar sıfır iqtisadi mənfəət əldə edir.

Sərbəst daxilolma və tərk etmə prosesi yalnız o zaman başa çatır ki, qiymət və orta məcmu xərclər bərabər olsun.

Uzun müddətli tarazlıq halında bütün firmalar səmərəlilik həddində fəaliyyət göstərməlidir.

Nə Üçün Rəqabətli Firmalar Sıfır Mənfəətlə Fəaliyyətini Davam Etdirir?

Mənfəət məcmu gəlirlərlə məcmu xərclərin fərqinə bərabərdir.

Məcmu xərclər firmanın alternativ dəyərlərini ehtiva edir.

Sıfır mənfəətli tarazlıqda, firmanın gəlirləri onun sahiblərinin firmanı fəaliyyətdə saxlamaq üçün sərf etdikləri vaxt və pulun əvəzini vermək üçün yetərli olmalıdır.

Qısa və Uzun Müddət üzrə Tələbin Dəyişməsi

Tələbin artması qısa müddətdə qiymətin və miqdarın artmasına səbəb olur.

Firmalar bu zaman mənfəət əldə edir, çünki, cari qiymət orta məcmu xərclərdən çox olur.

Təsvir 8 Qısa və Uzun Müddətdə Tələbin Dəyişməsi

Nə Üçün Uzun Müddətli Təklif Əyrisi Yuxarıya Doğru Meylli Ola Bilər

İstehsalda istifadə olunan bəzi resurslar məhdud ola bilər.

Firmaların müxtəlif xərcləri ola bilər.

Nə Üçün Uzun Müddətli Təklif Əyrisi Yuxarıya Doğru Meylli Ola Bilər

Marjinal Firma

Marjinal firma o firmadır ki, qiymətin düşəcəyi halda bazarı tərk edir.

Xülasə

Rəqabətli firma qiymətlə razılaşan olduğu üçün, onun gəliri istehsal etdiyi əmtəənin miqdarı ilə mütənasibdir.

Əmtəənin qiyməti həm firmanın orta gəlirinə, həm də marjinal gəlirinə bərabərdir.

Xülasə

Mənfəəti maksimallaşdırmaq üçün, firma elə bir istehsal həcmi seçir ki, marjinal gəlir marjinal xərclərə bərabər olsun.

Bu həmçinin, qiymətin marjinal xərclərə bərabər olduğu istehsal həcmidir.

Buna görə də, firmanın marjinal xərcləri həm də onun təklif əyrisidir.

Xülasə

Qısa müddətdə firma dəyişməz xərclərini qənaət edə bilmədiyi üçün, əmtəənin qiyməti orta dəyişən xərclərdən çox olduğu halda firma müvəqqəti olaraq bağlanmaq qərarı verəcəkdir.

Uzun müddətdə, firma həm dəyişməz, həm də dəyişən xərclərini qənaət edə bildiyi üçün, qiymət orta məcmu xərclərdən az olduğu halda bazarı tərk etmək qərarı verəcəkdir.

Xülasə

Sərbəst daxilolma və tərk etmə şərti ödənilən bazarda, uzun müddətdə mənfəət sıfıra bərabərdir. Bu uzun müddətli tarazlıqda bütün firmalar səmərəlilik həddində istehsal edir.

Tələbdə baş verən dəyişikliklərin müxtəlif vaxt müddətləri ərzində müxtəlif təsirləri vardır.

Uzun müddətdə, firmaların sayı tənzimlənərək bazarı yenidən sıfır mənfəət tarazlığına gətirir.

Dostları ilə paylaş:

Marketinq nədir? Marketinqin əsasları

Marketin Nədir? Yəqinki hər birinizin bu haqda azda olsa məlumatı var. Sadəcə dəqiq və geniş məlumat əldə etmək istəyirsiniz. Bunun üçündə çalışdıq ki, sizə geniş həcmli bir məlumat təqdim edək. Marketiniqin özü geniş bir sahə olduğu üçün sizə də daha çox məlumatlar topladığımıza və qazadıracağıza əminim!

Marketinq bazar araşdırması, reklamçılıq daxil olmaqla məhsul və ya xidmət satışlarını həyata keçirmək üçün edilən proseslər toplusudur. Bu zaman məqsəd satış prosesində istehlakçının istək və ehtiyaclarını onlara uyğun olaraq təmin etmək, bu prosesdə şirkət və ya qurumlara ən yüksək karı qazandırmaqdır.

Amerika Marketinq Assosiasiyası (AMA) tərəfindən bu termin “müştərilər, ortaqlar, tərəfdaşlar və ümümi olaraq cəmiyyət üçün dəyərli olan təkliflərin yaradılması, ünsiyyət, çatdırılma və mübadilə üçün fəaliyyət, qurum və proselərin yaradılması” kimi təsvir edilir.
Ümumilikdə bu termin günlük həyatımızın bir parçasıdır. Hər bir kəs bunun nəqədər vacib olduğunun ciddiyyətindədir və hər yerdə bu haqda danışırıq. Beləki bu sahə bərbərdən tutmuş, akademik platformalara qədər hər yerdə müzakirə mövzusudur.

Marketinq araşdırması nədir?

Marketinq araşdırması fürsətləri və problemləri tanımaq, təsvir etmək üçün əldə edilən məlumatları toplamaqdır. Hansı ki, bu məlumatlar yoluyla müştərini tanımaq ona uyğun strategiyaların yaradılmasını və gələcək marketinq planlarının təməlini qurmaq mümkündür.

Marketinq növləri

AMA-nın öz saytında qeyd edilən marketinqin əsas növlərini sizinlə paylaşırıq. Əslində bu siyahıya əlavələrdə edilə bilər. (saytın özündən oxumaq istəsəniz klikləyin. )

İnfluencer marketinq (Influencer Marketing) – Potensial müştərilər üzərində təsir yarda bilən şəxslərdən faydalanmağa və bu şəxslərdən markanın marketinq planlarını üçün bazara mesaj ötürmək üçün yararlanmaqdır.
Münasibət marketinq (Relationship Marketing) – Müştərilərə markanıza sədaqət yaratmaq üçün görünən işlərdir. Bunun üçün müştərini tanımaq üçün hər məlumatı toplamalı və ondan düzgün stragiyalar yaratmalısnız.
Viral marketinq (Viral Marketing) – Bu marketinq virus kimi yayılan reklam kampaniyaları, videolar, şəkillər və maillərə aiddir.
Yaşıl marketinq (Green Marketing) – bu termin məhsulu yaratmaq, tanıtmaq, paketləmək və geri alma proseslərində ətraf mühitə faydalı olmaq üçün yaradılır. Əsas məqsəd təbiətə olan ziyanı ən aza düşürməkdir.
Açar söz marketinq (Keyword Marketing) – rəqəmsal marketinq strategiyaları(ətraflı məlumat) bildiyiniz kimi günümüzdə ən çox istifadə olunan bir sahədir. Burada əsas məqsəd reklam və ya optimizasiya ilə insanların onlayn axtarışları zamanı onların qarşısına çıxa bilməkdir. Bunun üçün sizə SEO xidməti (ətraflı) və SEM xidmətləri çox lazımdır. Bu işləri isə peşəkarlarla reallaşdıraraq daha yaxşı nəticələr əldə edə bilərsiniz.
Guerilla Marketinq (Guerilla Marketing) – minimum qaynaqlardan maksimum nəticələr əldə etmək üçün istifadə olunan qaynaqlardır. Bu zaman siz yaradıcılıqdan daha çox istifadə etməlisiniz.

Marketiniqdə 4P nədir?

Marketinqdə 4P kimi bilinən bu fikir 1960-cı ildə E. Jerome McCarthy tərəfindən irəli sürülüb. 4P isə baş hərifləri “P” ilə başlayan və marketinqdə əsas olan şeyləri təsvir etməkdədir.

Product (məhsul) – xammalların müxtəlif prosesdən keçərək, insanların ehtiyacını qarsılayacaq, dizayn, marka kimi xüsusiyyətləri özündə birləşdirərək istehsal onun vasitədir.
Price (qiymət) – Müştərilərin hazır olan məhsul üçün ödədikləri puldur. Bu isə marketinqdə ən önəmli faktordur. Məhsul özünə və keyfiyyətinə uyğun qiymətlə dəyərləndirilməlidir. Rəqabətin çox olduğu sahələrdə bu ən vacib faktordur.
Place (yer) – Məhsulun düzgün zamanda düzgün yerdə olmasıdır. İstehsal olunan məhsul ona tələb olunan yerdə olmalıdır. Bu isə satışlar üçün əsl göstəricidir.
Promotion (təqdimat) – Təqdimat isə istehsalcının məhsulu bazara tanıtması, hədəf kütlə və alıcılarla əlaqələrin yaradılmasıdır. Buna isə əsas daxildir: Reklam, İctimaiyyətlə əlaqələr, Satışının stimullaşdırılması, Sponsorluq, Mətbuat, Şifahi marketinq

Marketinqin 4 dövr mərhələsi

Marketinq 1.0 – Məhsul yönümlü marketinq

Burada əsas fikir nə yaratsam onu da sata bilərəm düşüncəsi idi. Şirkətlərin əsas məqsədi məhsul yaratmaqdır və onu təkmilləşdirmək üzrə qurulmuşdu. Burada məhsulun nə işə yaradığı və texniki özəllikləri əsas faktor idi. Güc istehsalçıdadır fikiri həmişə aktual idi.

Marketinq 2.0 – Müştəri yönümlü marketinq

İstehsalçı sayının artması və istehsalın daha rahat olmasından sonra bu dönəmə keçid olundu. Bu zaman nə yaratsam onu sataram düşüncəsi öz aktuallığını itiməyə başladı. Müştərilər ön plana çıxmağa başladı və artıq müştərini necə cəlb edə bilərik kimi fikirlər ortaya çıxmağa başladı.

Marketinq 3.0 – Dəyər yönümlü marketinq

Müştərinin təsirinin daha çox hiss edildiyi dönəmdir. Onları məmnun etmək daha çətin hala gəlməyə başladı. Bu zaman şirkətlər daha çox müştərini başa düşməyə onun istədiyini yaratmağa çalışırdı. Müştərilər üçün önəmli dəyərlər ön plana çıxmağa başladı.

Marketinq 4.0 – Texnologiya və təcrübə yönümlü marketinq

Bu isə hamımızın içində qarışılaşdığımız dövrdür. Əslində marketinq təməllərinin sarsıldığı, hərşeyin sorğulanmaöa başlandığı bir mərhələdir. Burada texnologiyanın təsiri ən üst səviyyədədir. Bu dövrdə əsas təcrübə ön plana çıxır. Müştəri hərgün məhsulunu test edə bilir, sosial media ilə öz təcrübələrini bölüşür və dünya açıq bir bazar halına gəlir. 7/24 xidmət göstərən elektron ticarət markaları fəalliyət göstərir və müştərilərini anlamağa çalışırlar.

Günümüzün marketinqi çox dəyişir indi isə əsas sual Marketinq nədir? yox Marketinq necə olmalıdır? kimi suallarla əvəzlənir. Marketinqi daha yaxşı anlamaq üçün daima araşdırmalar etməli, oxumalı və nəticələr çıxarmalısnız. Marketinq kitabları, marketinq filmleri və dahi marketoloqların sözlərini oxumaqla bərabət daima dünya statistikasını izləməli və xəbərlərini oxumalısınız.

Marketinq haqqinda sözlər:

Marketinq nədir və markerinq haqqinda daha ətraflı fikirləri onun ustalarının deyimləri ilə yadda saxlayın.

“Ən yaxşı marketinq, marketinq kimi görünməyəndir”

– Tom Fishburne

Elə bir marketinq planı hazırla ki, insanlar ona pul ödəmək üçün maraq göstərsin.

– Jay Baer

İnsanlar pulu onları daha yaxşı hiss etdirəcək şeylərə xərcləyirlər.

–Walt Disney

Hazırladığın məhsulu deyil, problemi həll edən məhsulu sat.

Məlumat əldə etmədən marketinq planlamaq, gözü bağlı maşın sürmək kimidir.

– Dan Zarrella

Marketinq haqqında daha çox yerli mütəxəssislərin bloq yazılarını oxumaq üçün:

markzone.az
ilkinmanafov.com
anarbayramov.com
mktg.az
facemark.az və bizim marketinq haqqında olan bütün paylaşımlarımızı izləyib oxuya bilərsiniz.

Marketinq haqqında ən çox verilən suallar:

Marketinq nedir?

Sadə bir deyişlə marketinq işləri və strategiyası şirkətlərə gəlir verməklə bərabər, müştəriləri razı salacaq məhsul istehsalı ilə nəticələnən bir prosesdir.

Marketinq ne demekdir?

Marketinq – ingiliscə “market” sözündən götürülüb və bazar mənasını verir. Azərbaycan dilinə isə hərfi tərcüməsi “bazarda fəaliyyət” deməkdir.