Paylama kanalları: funksiyaları, növləri və xüsusiyyətləri, nümunələri

854.1. Yük daşınması müqaviləsi və onun həyata keçirilməsi formulyar şəklində tərtib edilən sənədlə (qaimə ilə) təsdiq edilə bilər. Əksi sübuta yetirilənədək qaimə aşağıdakıları təsdiq edir:

§1. Saxlama haqqında ümumi müddəalar

Saxlama müqaviləsinə görə bir şəxs (yük götürən, saxlayıcı) başqa şəxsin (yük verənin, tapşıranın) ona verdiyi daşınar əşyanı saxlamağı və müqavilənin qüvvəsi sona çatdıqda qaytarmağı öhdəsinə götürür.

Maddə 823. Yük verənin (tapşıranın) vəzifələri

823.1. Tapşıran saxlama müqaviləsinin icrası ilə bağlı saxlayıcının çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzini ödəməlidir.

823.2. Tapşıran saxlama üçün muzdu yalnız o halda ödəməlidir ki, bu, şərtləşdirilmiş olsun və ya şərait nəzərə alınmaqla saxlama üçün muzd ödənilməsi qəbul edilmiş olsun. Zərurət olduqda muzd saxlamanın sonunda ödənilir. Müəyyən zaman hissələri üçün muzd ödənilməsi barədə razılaşma olduqda həmin muzd müvafiq olaraq ayrı-ayrı zaman hissələrinin sonunda hissələr şəklində ödənilir.

823.3. Tapşıran saxlamaya götürülmüş əşyanın xarakteri ilə əlaqədar saxlayıcının düşdüyü zərərin əvəzini ödəməlidir, amma əşyanı saxlamaya verərkən onun təhlükəli xassələrini bilmədiyi və ya bilməli olmadığı və ya bu barədə saxlayıcıya bildiriş verdiyi və ya saxlayıcının bildirişsiz də bunu bildiyi hallar istisna təşkil edir.

Maddə 824. Yük götürənin (saxlayıcının) vəzifələri

824.1. Əgər saxlama əvəzsiz həyata keçirilirsə, saxlama dövründə saxlayıcı yalnız qəsd və/və ya kobud ehtiyatsızlığa görə məsuliyyət daşıyır. Əgər saxlama haqq müqabilində həyata keçirilirsə, saxlayıcı şərtləşdirilmiş vicdanlılığa riayət edilməsi üçün, qalan hallarda isə bu cür əşyaların saxlanması zamanı adi olan vicdanlılıq üçün məsuliyyət daşıyır. [304]

824.2. Saxlayıcının saxlamaya götürdüyü əşyadan tapşıranın qabaqcadan razılığı olmadan istifadə etmək hüququ yoxdur. Əks halda o, əşyanın təsadüfən itməsi üçün, əgər itmənin əşyadan istifadə edilmədən də mümkün olduğunu sübuta yetirməsə, tapşıran qarşısında məsuliyyət daşıyır.

824.3. Tapşıranın xahişi ilə saxlayıcı əşyanı qaytarmalıdır. Saxlama üçün konkret müddətin təyin edildiyi halda da bu müddəa həmişə qüvvədədir. Əşya onun saxlandığı yerdə qaytarılmalıdır. Əşyanın saxlayıcısı onu tapşırana çatdırmağa borclu deyildir. Əşya tapşıranın hesabına və tapşıranın riski ilə qaytarılır.

Maddə 825. Yük götürənin (saxlayıcının) hüquqları

825.1. Saxlayıcı şərtləşdirilmiş saxlama növünü dəyişdirmək hüququna o halda malikdir ki, tapşıranın vəziyyəti bildikdən sonra buna razı olacağını şəraiti nəzərə almaqla ehtimal edə bilsin. Buna qədər isə saxlayıcı dəyişiklik barəsində tapşırana bildiriş verməli və əgər ləngimə risklə bağlı deyildirsə, onun qərarını gözləməlidir.

825.2. Əgər saxlama üçün müddət təyin edilməyibsə, saxlayıcı istənilən vaxt tapşırandan əşyanı geri götürməyi tələb edə bilər, bu şərtlə ki, həmin tələb tapşıran üçün açıq-aşkar qeyri-münasib vaxtda irəli sürülməsin və əlverişsiz müddətdə icra edilməli olmasın. Saxlama müddəti müəyyənləşdirildikdə saxlayıcı əşyanın geri götürülməsini yalnız vacib əsaslar üzrə tələb edə bilər. [305]

Maddə 826. Əvəz edilə bilən əşyaların saxlanması

826.1. Əgər saxlamaya pul qəbul edilirsə və bu zaman saxlayıcının eyni pulu deyil, eyni məbləği qaytarmalı olduğu birbaşa və ya dinməz razılıqla şərtləşdirilirsə, pula mülkiyyət hüququ, ondan istifadə hüququ və onun itməsi riski saxlayıcıya keçir. Bu mənada dinməz razılıq pul məbləğinin möhürlənməmiş və bağlanmamış şəkildə verildiyi halda ehtimal edilir.

826.2. Əgər saxlamaya digər əvəz edilən əşyalar və ya qiymətli kağızlar qəbul edilirsə, saxlayıcı onlara dair yalnız o halda sərəncam verə bilər ki, tapşıran buna birbaşa icazə vermiş olsun.

§2. Anbarlarda saxlama

Maddə 827. Anbar sahibi

Anbar sahibi sənətkarlıq şəklində saxlama ilə məşğul olan və saxlama üzrə öz xidmətlərini açıq təklif edən saxlayıcıdır. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarında ayrı şərt qoyulmayıbsa, anbar sahibinin xidmətlərinə saxlama haqqında göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 828. Əmtəə kağızları

828.1. Bu Məcəllənin 1078-ci maddəsinə uyğun olaraq, anbar sahibi saxlamaya qəbul edilmiş mallar üçün əmtəə sənədləri yazıb verə bilər. [306]

828.2. Əmtəə kağızları anbarda saxlanılan, bu sənədlərdə göstərilən malların verilməsinə hüquq verən qiymətli kağızlardır.

828.3. Əmtəə kağızları order şəklində, yaxud yük verənin və ya mal sahibinin adına yazıla bilər.

828.4. Əgər hər hansı mala əmtəə kağızı yazılmışdırsa, anbar sahibi həmin malı yalnız bu sənəddə göstərilmiş ixtiyarlı şəxsə verə bilər və verməlidir.

Maddə 829. Anbar sahibinin vəzifələri

829.1. Anbar sahibi malların saxlanması üçün komisyonçu kimi məsuliyyət daşıyır.

829.2. Anbar sahibi malın məruz qaldığı və saxlama xidmətlərindən əlavə tədbirlər görülməsinə yol verən dəyişikliklər barəsində tapşırana dərhal bildiriş göndərməlidir.

829.3. Anbar sahibi anbarın adi iş vaxtında tapşıranın malı gözdən keçirməsinə və nümunələr götürməsinə yol verməlidir. Bundan başqa, anbar sahibi tapşıranın malın salamatlığı üçün tədbirlər görməsinə bunun zəruri olduğu hər bir vaxt yol verməlidir.

829.4. Anbar sahibinin əvəz edilən əşyaları eyni növlü və keyfiyyətli başqa əşyalarla qarışdırmasına yalnız tapşıranın ona qabaqcadan birbaşa icazə verdiyi hallarda yol verilir. Qarışıq saxlama halında anbar sahibi hər hansı tapşıranın xahişi ilə həmin tapşıranın saxlamaya verdiyi miqdara uyğun miqdarda mal verməlidir.

829.5. Anbar sahibi malı saxlayıcı kimi qaytarmalıdır. Gözlənilməz hallar nəticəsində adi saxlayıcının şərtləşdirilmiş müddət bitənədək əşyanı qaytarmaq hüququna malik ola bildiyi halda da anbar sahibi şərtləşdirilmiş saxlama müddəti ilə bağlı qalır.

Maddə 830. Anbar sahibinin muzd almaq və xərclərinin əvəzinin ödənilməsi hüququ, habelə girov hüququ

830.1. Əgər müəyyən muzd (saxlama haqqı) şərtləşdirilməyibsə, anbar sahibinin anbarda saxlama üçün adi haqq almaq hüququ vardır. Əgər tapşıran malı tamamilə və ya qismən geri qəbul edərsə, saxlama haqqını hər bir halda ödəməlidir. Əgər saxlama müddəti üç aydan çoxdursa, anbarda saxlama haqqı müvafiq olaraq hər üç ayın sonunda ödənilir.

830.2. Anbar sahibi saxlama haqqından başqa, saxlamanın özü ilə bağlı olmayan bütün xərclərin əvəzinin, məsələn, fraxtın, gömrük rüsumlarının, təmir xərclərinin ödənilməsi hüququna malikdir. Müvafiq olaraq anbar sahibinin tələbi ilə tapşıran xərclərin əvəzini dərhal ödəməlidir.

830.3. Saxlama müqaviləsindən irəli gələn bütün tələblər üzrə anbar sahibi saxladığı mallara – tapşıranın mallarına komisyonçu kimi girov hüququna malikdir. [307]

§3. Mehmanxanalarda və restoranlarda əşyaların saxlanması

831.1. Mehmanxana və ya restoran sahibi başqa şəxslərə (qonaqlara) daldalanacaq verən şəxsdir. Mehmanxana və ya restoran sahibi qonaqların mehmanxana və ya restoran sahibinin otaqlarında və ya mehmanxana və ya restoran sahibinin və ya onun işçi heyətinin müəssisədən kənarda müəyyənləşdirdiyi başqa yerdə saxladıqları və ya mehmanxana və ya restoran sahibinin və ya onun işçi heyətinin saxlamaya başqa şəkildə qəbul etdiyi əşyaların hər hansı zədələnməsi, korlanması və ya oğurlanması üçün məsuliyyət daşıyır.

831.2. Əvəz ödəmək vəzifəsi avtomobillərə, avtomobillərdəki əşyalara və diri heyvanlara şamil edilmir.

831.3. Əgər mehmanxana və ya restoran sahibi zərəri qonağın, onu müşayiət edən şəxsin və ya qonağın qəbul etdiyi şəxsin vurduğunu və ya əşyanın xarakterindən və ya qarşısıalınmaz qüvvənin təsirindən irəli gəldiyini sübuta yetirərsə, onun məsuliyyəti istisna edilir.

Maddə 832. Mehmanxanalarda və restoranlarda pulların, qiymətli kağızların və digər qiymətli əşyaların saxlanması

Mehmanxana və ya restoran sahibi pulları, qiymətli kağızları, sərvətləri və digər qiymətli əşyaları saxlamaya qəbul etməyə borcludur, amma miqdarı və ya dərəcəsi ilə əlaqədar onların əhəmiyyətinə və ya həcminə görə mehmanxana və ya restoran üçün ifrat və ya təhlükəli olduğu hallar istisna təşkil edir. Mehmanxana və ya restoran sahibi onların qapalı və ya möhürlənmiş yeşikdə (mücrüdə, sandıqçada) verilməsini tələb edə bilər.

Maddə 833. Mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması

833.1. Mehmanxana və ya restoran sahibi bu Məcəllənin 831.1-ci maddəsində nəzərdə tutulan məsuliyyəti min yüz manatdan çox olmayan miqdarda daşıyır. [308]

833.2. Lakin əgər əşya mehmanxana və ya restoran sahibinin və ya onun işçi heyətinin təqsiri üzündən itmişsə, korlanmışsa və ya zədələnmişsə, habelə əgər söhbət onun saxlamaya qəbul etdiyi və ya bu Məcəllənin 832-ci maddəsinə zidd olaraq saxlamaya qəbul etmədiyi əşyalardan gedirsə, onun məsuliyyəti məhdudlaşdırılmır.

Maddə 834. Mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyətinin istisna edilməsi

Bu Məcəllənin 832-ci maddəsində nəzərdə tutulan hallarda müqavilə üzrə məsuliyyətin istisna edilməsinin qüvvəsi yoxdur. Qalan hallarda mehmanxana və ya restoran sahibinin məsuliyyəti yalnız zərərin bu Məcəllənin 833.1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş maksimum məbləğdən çox olan hissəsi üçün qabaqcadan istisna edilir. məsuliyyətdən azad edilmə yalnız o halda baş verir ki, qonaq bu barədə yazılı bildiriş verir və bu bildirişdə ayrı müddəalar olmur.

Maddə 835. Qonağın zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququnun ləğvi

Əgər qonaq əşyanın zədələnməsi, korlanması və ya itməsi ona məlum olan kimi bu barədə mehmanxana və ya restoran sahibinə bildiriş verməzsə, ona mənsub olan zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququ ləğv edilir.

Maddə 836. Mehmanxana və ya restoran sahibinin girov hüququ

Qonağın mehmanxanada yaşayışı, ona qulluq üçün göstərilmiş xidmətlərdən və tələbatının ödənilməsi üçün digər xidmətlərdən irəli gələn tələbləri, o cümlədən çəkilmiş xərclər üzrə mehmanxana və ya restoran sahibi qonağın bu Məcəllənin 831.1-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş əşyalarına girov hüququna malikdir. Bu halda yaşayış otağını kirayəyə verənin girov hüququ üçün qüvvədə olan göstərişlər tətbiq edilir.

§4. Konsiqnasiya anbarında saxlama

Maddə 837. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilə

837.1. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilə hər hansı sahibkara (tapşırana) malları (konsiqnasiya mallarını) müştərilərə tez çatdırmaq məqsədilə sənətkarlıq şəklində müstəqil fəaliyyətlə məşğul olan başqa şəxsin (tacirin) anbarında saxlamaq hüququ verir. Tacir konsiqnasiya mallarını saxlamağı öhdəsinə götürür və konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilənin şərtlərinə əsasən bu mallara dair sərəncam vermək hüququna malikdir.

837.2. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, konsiqnasiya mallarının saxlanmasına anbarda saxlama haqqında müddəalar, konsiqnatorun konsiqnasiya anbarından mal götürməsinə isə alğı-satqı haqqında müddəalar tətbiq edilir.

Maddə 838. Tacirin vəzifələri

838.1. Tacir konsiqnasiya mallarını ayrıca saxlamalı və onları tapşıranın mülkiyyəti kimi eyniləşdirməlidir.

838.2. Konsiqnasiya malı anbara göndərilərkən tacir onun tamlığını və qüsursuzluğunu yoxlamalı və görünən qüsurlar barəsində tapşırana dərhal məlumat verməlidir. Görünməyən qüsurlar aşkar edilən kimi onlar barəsində dərhal bildiriş verilməlidir. Əgər tacir bunu etməzsə, hesab edilir ki, o, malı saxlamaya qəbul etmişdir.

838.3. Konsiqnasiya malında qüsurların aşkar edildiyi halda tacir tapşıranın ekspeditor, daşıyıcı və ya sığorta firması barəsində hüquqlarının müdafiəsi üçün lazımi tədbirlər görməlidir.

Maddə 839. Tacirin məsuliyyəti

839.1. Tacir malın saxlanması üçün komisyonçu kimi məsuliyyət daşıyır.

839.2. Tacir konsiqnasiya malını oğurlanmadan, yanmadan və üçüncü şəxs tərəfindən zədələnmədən sığorta etdirmək hüququna malikdir və tapşıranın tələbi ilə bunu onun hesabına etməyə borcludur.

Maddə 840. Konsiqnasiya anbarından malın götürülməsi

840.1. Konsiqnasiya anbarı haqqında müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə tacirin öz adi ticarət fəaliyyəti çərçivəsində müştərilərinə mal göndərmək üçün konsiqnasiya anbarından mal götürmək hüququ vardır.

840.2. Konsiqnasiya anbarından mal götürüldükdə tapşıran ilə tacir arasında münasibətlər həmin malın alğı-satqısı haqqında müqavilə ilə tənzimlənir. Alış qiyməti və alğı-satqının digər şərtləri iştirakçılar arasında razılaşmalara əsasən, qalan məsələlər isə bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilir.

840.3. Tapşıran istənilən vaxt tacirin mal götürmək səlahiyyətini qabaqcadan ləğv edə bilər, bir şərtlə ki, bununla birlikdə o, konsiqnasiya anbarını dərhal geri qəbul etmək təklifini versin.

Maddə 841. Konsiqnasiya anbarında saxlama muzdu

Ayrı razılaşma olmadıqda konsiqnasiya anbarında saxlama üçün tacirə heç bir muzd verilməməlidir.

46 – cı fəsil.

§1. Sərnişin daşınması

Maddə 842. Sərnişin daşınması müqaviləsi

842.1. Sərnişin daşınması müqaviləsinə görə daşıyıcı müəyyən nəqliyyat növü ilə sərnişini, habelə onun əl yükünü yola düşmə yerindən təyinat yerinə çatdırmağı, sərnişin isə daşımanın dəyərini ödəməyi öhdəsinə götürür.

842.2. Sərnişin daşınması müqaviləsi sərnişinin daşıyıcıdan sərnişin daşınması üçün nəqliyyat sənədi (gediş bileti) aldığı andan və ya daşıyıcının razılığı ilə sərnişinin nəqliyyat vasitəsində yer tutması nəticəsində bağlanmış sayılır.

842.3. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafından ayrı qayda irəli gəlmirsə, sərnişin daşınması haqqında müqaviləyə tapşırıq müqaviləsi haqqında göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 843. Sərnişin daşınmasının qiyməti

843.1. Əgər daşıma üçün müəyyən qiymət təyin edilməyibsə, daşımanın tarif qiyməti, tarif olmadıqda isə həmin nəqliyyat vasitəsində gediş üçün daşımanın müvafiq hissəsində tutulan adi haqq şərtləşdirilmiş haqq sayılır.

843.2. Daşımanın dəyəri daşıyıcının tələbi ilə, lakin ən geci sərnişin nəqliyyat vasitəsindən düşənədək ödənilməlidir.

Maddə 844. Sərnişinin başqa şəxslə əvəz edilməsi

Daşıma başlayanadək sərnişin gedişdə onun əvəzinə başqa şəxsin (üçüncü şəxsin) iştirak etməsini xahiş edə bilər. Əgər üçüncü şəxs daşımanın xüsusi tələblərinə uyğun gəlmirsə və ya onun iştirakına qanuni göstərişlər mane olursa, daşıyıcı onun iştirakına etiraz edə bilər. Daşıyıcı sərnişindən üçüncü şəxsin gedişi ilə əlaqədar yaranmış əlavə xərclərin əvəzini ödəməyi tələb edə bilər.

Maddə 845. Sərnişin daşınması müqaviləsinin daşıma başlayanadək ləğvi

845.1. Daşıma başlayanadək istənilən vaxt sərnişin müqavilənin ləğv olunduğunu bəyan edə bilər.

845.2. Müqavilənin ləğvi ilə daşıyıcı şərtləşdirilmiş haqqı almaq hüququnu itirir. Lakin o, ağlabatan kompensasiya tələb edə bilər. Kompensasiyanın miqdarı daşıyıcının qənaət etdiyi xərclərin və gediş hüququnu başqa şəxsə satmaqdan əldə edə biləcəyi gəlirin dəyəri çıxılmaqla gedişin dəyəri ilə müəyyənləşdirilir.

845.3. Adətən qənaət edilən xərclər və gedişin başqa şəxslərə satılması nəticəsində adətən əldə olunan mümkün gəlir nəzərə alınmaqla, müqavilədə hər nəqliyyat növü üçün kompensasiya kimi daşımanın dəyərindən faiz dərəcəsi müəyyənləşdirilə bilər.

Maddə 846. Sərnişin daşınmasının həyata keçirilməsi və daşıyıcının məsuliyyəti

846.1. Daşıyıcı daşımanı müqaviləyə, sərnişinlərin müdafiəsi üçün qüvvədə olan göstərişlərə və sərnişin nəqliyyat vasitələrinin istismarı qaydalarına uyğun həyata keçirməlidir. Əgər daşıma müqaviləsində xüsusi müddəalar yoxdursa, adi nəqliyyat növləri üçün yolun həmin hissəsində qüvvədə olan adi şərtlər razılaşdırılmış şərtlər sayılır. Əgər daşıma bu tələbləri təmin etmirsə, qüsurla həyata keçirilmiş sayılır.

846.2. Daşıma hər hansı qüsurla həyata keçirildikdə, sərnişinin, əgər o həmin qüsur barəsində dərhal daşıyıcıya bildiriş vermişsə və daşıyıcı qüsuru dərhal aradan qaldırmamışsa, aşağıdakı hüquqları vardır:

846.2.1. daşımanın dəyərinin ağlabatan dərəcədə aşağı salınmasını tələb etmək;

846.2.2. əgər daşıma qüsur nəticəsində xeyli pisləşmişsə və ya bu qüsura görə daşıyıcı üçün aşkar olan vacib əsaslar üzrə sərnişinə məqbul deyildirsə, gələcək üçün daşıma müqaviləsinin ləğv olunduğunu bəyan etmək.

846.3. Əgər müqavilə bu Məcəllənin 846.2.2-ci maddəsinə uyğun ləğv edilərsə, sərnişin özünü təhlükəyə məruz qoymayacağı ən yaxın yerdə nəqliyyat vasitəsini tərk edə bilər. Bu halda daşıyıcı daşımanın şərtləşdirilmiş dəyərinin daşımanın icra edilməmiş hissəsinə uyğun qismini almaq hüququnu itirir. Əgər göstərilmiş nəqliyyat xidmətləri müqavilənin ləğvi nəticəsində sərnişin üçün maraq doğurmursa, daşıyıcı daşımanın qalıq dəyərini almaq hüququnu da itirir.

846.4. Əgər daşıyıcıya bildirilmiş daşıma qüsuru daşıyıcının cavabdeh olduğu hallardan irəli gəlmişdirsə, sərnişin daşıma müqaviləsinin icra edilməməsi nəticəsində dəyən zərər üçün əlavə kompensasiya tələb edə bilər.

Maddə 847. Sərnişin daşınmaları zamanı qarşısıalınmaz qüvvə

847.1. Əgər daşıma müqaviləsinin bağlandığı məqamda qabaqcadan nəzərdə tutulması mümkün olmayan, nəqliyyat vasitəsinə texniki xidmət və onun istismarı ilə qarşılıqlı surətdə bağlı olmayan və ağlabatan ehtiyatlılıq şəraitində rəf edilməsi mümkün olmayan qarşısıalınmaz qüvvə ilə bağlı hadisənin kənarda baş verməsi nəticəsində daşıma xeyli çətinləşərsə, təhlükəyə məruz qalarsa və ya pisləşərsə, müqavilə həm daşıyıcı, həm də sərnişin tərəfindən ləğv edilə bilər.

847.2. Müqavilənin ləğv edildiyi halda sərnişin özünü təhlükəyə məruz qoymayacağı ən yaxın yerdə nəqliyyat vasitəsini tərk edə bilər, daşıyıcı isə daşımanın şərtləşdirilmiş dəyərinin daşımanın icra edilməmiş hissəsinə uyğun qismini almaq hüququnu itirir. Müqavilənin iştirakçıları geriyə daşıma üçün əlavə xərcləri yarıbayarı çəkirlər. Qalan əlavə xərcləri sərnişin çəkir.

Maddə 848. Sərnişinin pretenziyalarının ödənilməsi

Sərnişin bu Məcəllənin 846-cı maddəsinə əsasən pretenziyaları daşıyıcıya müqavilədə nəzərdə tutulan daşımanın qurtarmasından ən geci bir ay keçənədək verməlidir. Müddət keçdikdən sonra sərnişin pretenziyaları yalnız həmin müddəti öz təqsiri olmadan gözləyə bilmədiyi halda verə bilər. Daşıyıcı sərnişinin pretenziyalarını qəbul etmədikdə onlar daşımanın qurtarmasından altı ay keçənədək ödənilir, bir şərtlə ki, məhkəmə qaydasında bundan da tez ödənilmiş olmasın.

Maddə 849. Daşıyıcının məsuliyyətinin məhdudlaşdırılması

849.1. Əgər daşıyıcının ayrı-ayrı və ya bütün nəqliyyat xidmətlərinə qanuni və ya rəsmi göstərişlər və ya beynəlxalq konvensiyalar tətbiq edilirsə və bu göstərişlərə və konvensiyalara görə zərərin əvəzinin ödənilməsi hüququ yalnız müəyyən şərtlər və ya məhdudiyyətlər olduqda əmələ gəlirsə və ya həyata keçirilə bilirsə, yaxud müəyyən şərtlər olduqda istisna edilirsə, daşıyıcı sərnişin qarşısında həmin göstərişlərə yalnız onları yerinə yetirdiyi halda istinad edə bilər.

849.2. Bütün digər hallarda daşıyıcı sərnişinlə razılaşmaya əsasən öz məsuliyyətini daşımanın dəyərinin üç misli ilə məhdudlaşdıra bilər, bu şərtlə ki, sərnişinə zərər qəsdən və ya kobud ehtiyatsızlıq üzündən vurulmasın və ya sərnişin üçün yaranmış zərərə görə daşıyıcı yalnız onun xidmətində olmayan başqa şəxsin təqsiri nəticəsində məsuliyyət daşısın.

§2. Yük daşınması

Maddə 850. Yük daşınması müqaviləsi

850.1. Yük daşınması müqaviləsinə görə daşıyıcı əşyaları haqq (yüklərin daşınması üçün haqq) müqabilində olduqları yerdən təyinat yerinə daşımağı (yola salmağı), yola salan və ya yükü alan isə daşımanın dəyərini ödəməyi öhdəsinə götürür.

850.2. Əgər bu Məcəllənin bu paraqrafının aşağıdakı müddəalarından ayrı qayda irəli gəlmirsə, yük daşınması müqaviləsinə tapşırıq haqqında göstərişlər tətbiq edilir.

Maddə 851. Yük göndərən və yük alan

Yük göndərən daşımanın təşəbbüsçüsü olan və daşıyıcı ilə müqavilə bağlayan şəxsdir. Yük göndərən həm yükün daşımadan əvvəl olduğu şəxs, həm də yükün göndərildiyi şəxs (yük alan) ola bilər.

Maddə 852. Ekspeditor. Nəqliyyat komisyonçusu

852.1. Ekspeditor üçüncü şəxslər (daşıyıcılar) vasitəsilə yüklərin ilkin yerindən təyinat yerinə daşınmasını öz adından, lakin yük göndərənin hesabına təşkil edən şəxsdir.

852.2. Daşıyıcılar ilə münasibətlərdə ekspeditor yük göndərənin hüquq və vəzifələrinə malikdir.

852.3. Ekspeditor yük göndərənin göstərişlərinə əməl etməlidir. O, daşıyıcıları öz məsuliyyəti ilə seçir. Əgər ekspeditor daşımanı tamamilə və ya qismən özü həyata keçirirsə, daşıyıcının hüquq və vəzifələrinə malik olur. Əgər bir neçə yük göndərinin əşyalarının aralıq və son təyinat yerləri eynidirsə, ekspeditor bu əşyaları qruplaşdıraraq yığma nəqliyyat təşkil edə bilər. Bütün hallarda o, yük göndərənin mənafelərini qorumalı və göstərişlərinə əməl etməlidir. O, qarşıya çıxan bütün çətinliklər barəsində yük göndərənə məlumat verməlidir.

852.4. Ekspeditorun öz xidmətləri üçün muzd almaq və yük göndərən üçün çəkdiyi xərclərin əvəzinin ödənilməsi hüququ vardır. Ekspeditorun muzdu xüsusən aşağıdakılardan ibarət ola bilər:

852.4.1. daşıyıcıların muzdlarının məbləğindən faiz dərəcəsi (komisyon muzdu);

852.4.2. və (və ya) daşımanın dəyəri və ekspeditorun muzdu da daxil olmaqla, əvvəldən axıradək bütün daşıma xərcləri üçün muzd.

852.5. Ekspeditor yük göndərənin göstərişlərindən bütün kənaraçıxmalar üçün onun qarşısında məsuliyyət daşıyır. Ekspeditor daşıyıcıların təqsiri üçün də məsuliyyət daşıyır, amma daşıyıcıları seçərkən lazımi vicdanlılıq göstərdiyini sübuta yetirdiyi hallar istisna təşkil edir.

Maddə 853. Yük göndərənin zəruri məlumatları

853.1. Yük göndərən daşıyıcıya aşağıdakıları dəqiq göstərməlidir:

853.1.1. yük alanın ünvanı;

853.1.2. çatdırılma yeri;

853.1.3. yük yerlərinin miqdarı, qabı, tərkibi və brutto çəkisi;

853.1.4. göndərmə müddəti və nəqliyyat növü;

853.1.5. qiymətli obyektlər olduqda – onların dəyəri;

853.1.6. habelə xüsusi təhlükəli və potensial təhlükəli yüklər olduqda – təhlükənin konkret növü və belə hallarda qəbul edilməli ehtiyat tədbirləri.

853.2. Yük göndərən bu məlumatın olmaması və dəqiqsizliyi nəticəsində dəyən zərərin əvəzini ödəyir.

Maddə 854. Qaimə

854.1. Yük daşınması müqaviləsi və onun həyata keçirilməsi formulyar şəklində tərtib edilən sənədlə (qaimə ilə) təsdiq edilə bilər. Əksi sübuta yetirilənədək qaimə aşağıdakıları təsdiq edir:

854.1.1. yük göndərən ilə daşıyıcı arasında müqavilə;

854.1.2. bir və ya bir neçə daşıyıcı tərəfindən yükün daşımaya qəbul olunması;

854.1.3. yük alan tərəfindən yükün qəbul edilməsi;

854.1.4. müqavilə iştirakçılarından birinin bəyan etdiyi reklamasiyalar və ya qeyd-şərtlər;

854.1.5. yük göndərənin və ya yük alanın yükə dair sərəncam vermək hüququ;

854.1.6. daşıyıcının yükə girov hüququ.

854.2. Qaimənin üç orijinalında yük göndərənin və daşıyıcının imzaları və ya ştempelləri olmalıdır. Qaimənin birinci nüsxəsi yük göndərənə verilir, ikinci nüsxəsi yükü müşayiət edir, üçüncü nüsxəsi isə daşıyıcıya verir.

854.3. Qaimədə aşağıdakı məlumatlar göstərilməlidir:

854.3.1. bu Məcəllənin 853-cü maddəsində göstərilən məlumatlar;

854.3.2. qaimənin tərtib edildiyi yer və tarix;

854.3.3. yük göndərənin adı və ünvanı;

854.3.4. daşıyıcının adı və ünvanı;

854.3.5. yükləmənin yeri və tarixi;

854.3.6. yük yerlərinin adı və nömrələri;

854.3.7. daşımanın qiyməti (yük daşınması üçün haqq, əlavə xərclər);

854.3.8. zərurət olduqda daşımanın şərtləri barəsində yük göndərənin xüsusi göstərişləri.

854.4. Zərurət olduqda qaimədə aşağıdakı əlavə məlumatlar da göstərilə bilər:

854.4.1. yükün boşaldılıb başqa nəqliyyat vasitələrinə yüklənməsinin qadağan edilməsi;

854.4.2. yük göndərənin öz hesabına qəbul etdiyi və ya yükü alana avansını verdiyi xərclər;

854.4.3. yük alanın daşıyıcıya ödədiyi dəyər (yükə əlavə edilmiş, yük təhvil verilərkən icra olunmalı ödənişin məbləği);

854.4.4. yükün dəyəri;

854.4.5. yük göndərənin sığorta barəsində təlimatı;

854.4.7. daşıyıcıya yüklə birlikdə verilmiş sənədlərin siyahısı.

854.5. Yük göndərən qaimədəki məlumatların dəqiqliyi və tamlığı üçün daşıyıcı qarşısında məsuliyyət daşıyır.

854.6. Əgər yük göndərən bu Məcəllənin 854.3.2, 854.3.4-854.3.8 və ya 854.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan məlumatları yanlış və ya natamam vermişdirsə, bununla əlaqədar bütün zərər üçün daşıyıcı qarşısında məsuliyyət daşıyır.

854.7. Qaimənin tərtib edilmədiyi, yaxud yanlış və ya natamam tərtib edildiyi, yaxud itirildiyi halda da yük daşınması müqaviləsi qüvvədə olur. Müqavilənin iştirakçıları yük daşınması haqqında şərtləşdirdikləri müqavilənin mövcudluğunu və məzmununu sübuta yarayan hər bir vasitə ilə sübut edə bilərlər.

Maddə 855. Yükün qablaşdırılması

855.1. Yük göndərən yükün lazımınca qablaşdırılmasını təmin etməlidir. O, qablaşdırmanın zahirən görünməyən qüsurları üçün məsuliyyət daşıyır.

855.2. Öz növbəsində daşıyıcı yükü daşımaya qeyd-şərtsiz qəbul edərkən mövcud olmuş zahirən görünən qüsurların nəticələri üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 856. Yükə dair sərəncam vermək hüququ

856.1. Nə qədər ki yük hələ daşıyıcıdadır, yük göndərənin daşıyıcıya onun xərcləri və zərərləri üçün kompensasiya ödəyərək, yükü geri qəbul etmək və ya çatdırma yerini və yük alanı dəyişdirmək hüququ vardır. Bu müddəalar aşağıdakı hallarda tətbiq edilmir:

856.1.1. yük daşınması müqaviləsində və ya qaimədə yükə dair sərəncam verməyə yalnız yük alanın ixtiyarının çatdığı müəyyənləşdirildikdə;

856.1.2. qaimənin birinci nüsxəsi yük alana verildikdə;

856.1.3. yük təyinat yerinə gəldikdən sonra yük alan yükün çatdırılmasını tələb etdikdə və ya daşıyıcı qaimənin ikinci nüsxəsini yük alana verdikdə;

856.1.4. yük göndərən yükün alınması barədə daşıyıcıdan qəbz aldıqda və onu qaytara bilmədikdə.

856.2. Bu Məcəllənin 856.1.1-856.1.4-cü maddələrində nəzərdə tutulan hallarda daşıyıcı yük alanın göstərişlərinə şərtsiz əməl etməlidir. Bu Məcəllənin 856.1.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan halda, yük təyinat yerinə gələnədək daşıyıcı bunu etməyə yalnız yükün alınması barədə yük alana qəbz çatdırıldıqda borcludur.

Maddə 857. Yükün gəlməsi haqqında bildiriş

Daşıyıcı yükün çatdırılma yerinə gəlməsi barədə yük alana dərhal bildiriş verməlidir.

Maddə 858. Yükün çatdırılması zamanı maneələr

858.1. Əgər yük qəbul edilmirsə və ya yük üzrə ödənişlər həyata keçirilmirsə və ya yük alanı müəyyənləşdirmək mümkün deyilsə, daşıyıcı yük göndərənə bu barədə məlumat verməli və yük göndərənin riski və hesabı ilə yükü müvəqqəti saxlamaya götürməli və ya saxlama üçün üçüncü şəxsə verməlidir. Əgər yük göndərən və yük alan şərait nəzərə alınmaqla ağlabatan müddət ərzində yükə dair zəruri sərəncamlar verməzlərsə, ekspertin köməyi ilə daşıyıcı eynilə komisyonçu kimi yükü ixtiyarlı şəxsin xeyrinə sata bilər.

858.2. Əgər yük tez korlanandırsa və ya onun ehtimal edilən dəyəri xərcləri ödəmirsə, daşıyıcı ləngimədən bu faktı rəsmən təyin edilmiş ekspertin köməyi ilə müəyyənləşdirməli və yükü çatdırılma zamanı maneələrin olduğu haldakı kimi eyni qaydada satmalıdır. Yükün satılmasına dair sərəncam verilməsi barədə iştirakçılara imkan daxilində bildiriş verilir.

858.3. Daşıyıcı yüklə rəftar üçün ona verilmiş səlahiyyətlərin icrası zamanı mülkiyyətçinin mənafelərini maksimum müdafiə etməyə borcludur. Bu vəzifələri öz təqsiri üzündən pozduqda o, zərərin əvəzinin ödənilməsi üçün məsuliyyət daşıyır.

Maddə 859. Yük daşıyıcısının məsuliyyəti

859.1. Yükün itirildiyi və ya məhv olduğu halda daşıyıcı onun tam dəyərini ödəyir. Əgər yük daşıyıcı tərəfindən daşımaya qəbul edildikdən sonra üç ay ərzində çatdırılmazsa, əksi sübut edilənədək itirilmiş sayılır.

859.2. Bundan başqa, daşıyıcı çatdırmanın gecikdirilməsi və ya yükün zədələnməsi və ya qismən məhv olması ilə bağlı bütün zərər üçün məsuliyyət daşıyır.

859.3. Əgər daşıyıcı yükün itirilməsinin və ya məhvinin aşağıdakılar nəticəsində baş verdiyini sübuta yetirərsə, bu Məcəllənin 859.1-859.2-ci maddələrində nəzərdə tutulan məsuliyyət tətbiq edilmir:

859.3.1. risk məlum olsa da, yükün xarakteri və ya nəqliyyat vasitəsinin birbaşa təyinatı;

859.3.2. yük göndərənin və ya yük alanın təqsiri və ya göstərişi;

859.3.3. daşıyıcının lazımi vicdanlılığı şəraitində qarşısı alınması mümkün olmayan hallar.

859.4. Daşıyıcı daşımanı tamamilə və ya qismən başqa daşıyıcının vasitəsilə həyata keçirdiyi halda da məsuliyyət daşıyır. Onun daşıma üçün yükü verdiyi daşıyıcıya qarşı reqres hüququ saxlanılır.

859.5. Daşıyıcıya qarşı bütün iddialar yük qeyd-şərtsiz qəbul edildikdən və ödənildikdən sonra ödənilir. Bu müddəa aşağıdakı hallarda tətbiq edilmir:

859.5.1. daşıyıcı qəsd və ya kobud ehtiyatsızlıq üçün məsuliyyət daşıyırsa;

859.5.2. əgər iddialar yükün zahirən görünən zədələrinə əsaslanırsa, yük alan bunları şərait nəzərə alınmaqla onun üçün mümkün və yolverilən müddət ərzində aşkar etdikdə və bu barədə daşıyıcıya zədələr aşkar edildikdən sonra dərhal, lakin çatdırılmadan ən geci səkkiz gün keçənədək bildiriş verdikdə.

Maddə 860. Yükə girov hüququ

860.1. Daşıyıcı ona çatası daşıma haqqına və xərclərin kompensasiyasına əsasən yükə girov hüququna malikdir. Yükə girov hüququnun əldə edilməsinə bu Məcəllənin 182-ci maddəsinin müddəaları şamil edilir. Yük göndərənin yükün mülkiyyətçisi olmadığı, lakin həmin yük barəsində yük göndərənin yükün mülkiyyətçisindən sərəncam vermək səlahiyyəti olması ilə əlaqədar daşıyıcının vicdanlı olduğu hallarda da yükə girov hüququ əldə edilir. [309]

860.2. Əgər daşıyıcı öz girov hüququnu həyata keçirirsə, yükün çatdırılması yalnız mübahisəli məbləğin məhkəmədə depozitə qoyulduğu halda tələb edilə bilər. Bu məbləğ fraxt verənin girov hüququ barəsində yükü əvəz edir.

860.3. Çıxarılmışdır. [310]

Maddə 861. Yüklərin daşınması zamanı iddia müddətləri

Daşıyıcıya qarşı iddialar müddətin keçməsinə görə bir ildən sonra, yəni yükün məhv olduğu, itirildiyi və ya gecikdirildiyi təqdirdə çatdırmanın həyata keçirilməli olduğu gündən, yük zədələndikdə isə onun yük alana verildiyi gündən qüvvəsini itirir. etiraz qaydasında yük alan və ya yük göndərən istənilən vaxt öz pretenziyalarını irəli sürə bilərlər, bu şərtlə ki, onlar bir illik müddət ərzində reklamasiya haqqında öz tələblərini bildirmiş olsunlar və iddia yükün qəbul edilməsi nəticəsində qüvvəsini itirməsin. Daşıyıcının qəsdi və kobud ehtiyatsızlığı halları istisna təşkil edir.

47 – ci fəsil.

Turist xidmətlərinin göstərilməsi

Maddə 862. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə

862.1. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqaviləyə görə bu xidmətlərin təşkilatçısı istifadəçiyə məcmu halda turist xidmətləri göstərməyi (turist səfəri) öhdəsinə götürür, turist isə turist xidmətlərinin təşkilatçısına şərtləşdirilmiş xidmətlərə görə şərtləşdirilmiş muzd ödəməyə borcludur.

862.2. Turist xidmətlərinin məzmununa turist səfərinin əhatə etdiyi bir və ya bir neçə yerə aparma, habelə geriyə, səfərin başlandığı yerə gətirmə daxil ola bilər. Lakin turist xidmətləri (turist səfəri) göstərilməsi yalnız o halda baş verir ki, onun təşkilatçısı daşımadan əlavə, aşağıdakı xidmətlərdən, heç olmasa, birini göstərir:

862.2.2. mehmanxanalarda yerləşdirmə;

862.2.3. təyinat məntəqəsində seyretmələr və ya mədəni tədbirlərdə iştirak.

862.3. Turist səfərinin təşkilatçısı turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə bağlayan hər hansı şəxsdir. Turist səfərinin təşkilatçısı özü daşıyıcı ola bilər və ya başqa turist xidmətləri göstərə bilər.

862.4. Turist xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqaviləyə bu Məcəllənin 844, 845 və 847-849-cu maddələri müvafiq surətdə tətbiq olunur.

Maddə 863. Turist səfərinin həyata keçirilməsi və qüsurlara görə təşkilatçının məsuliyyəti

863.1. Turist səfərinin təşkilatçısı səfəri elə həyata keçirməlidir ki, səfərin qarantiya verilmiş xassələri olsun və turist səfərinin dəyərini, yaxud adi istifadəyə və ya müqavilənin məqsədlərinə uyğun istifadəyə yararlığını istisna edən və ya azaldan qüsurları olmasın.

863.2. Bu Məcəllənin 863.1-ci maddəsində göstərilmiş qüsurlar olduqda, bu Məcəllənin 846.2-846.4-cü maddələri tətbiq edilir. Lakin müqavilənin ləğvinə yalnız o halda yol verilir ki, turist səfərinin təşkilatçısı vəziyyəti düzəltmək üçün səfər iştirakçısının ona təyin etdiyi ağlabatan müddəti ötürmüş olsun. Əgər vəziyyəti düzəltmək mümkün deyildirsə və ya təşkilatçı bundan imtina edirsə və ya müqavilənin dərhal ləğv edilməsi səfər iştirakçısının xüsusi mənafelərinə uyğundursa, müddət təyin etmək tələb olunmur.

Paylama kanalları: funksiyaları, növləri və xüsusiyyətləri, nümunələri

The paylama kanalları Məhsul və xidmətlərin istehsalçıdan və ya təchizatçıdan son istehlakçıya keçdikləri fərqli yollardır. Bu səbəbdən, istehlak və ya istifadə üçün bir malın hazırlanması prosesində iştirak edən bir qrup müstəqil şirkətdir.

Müştəri məhsulu və ya xidməti birbaşa istehsalçıdan alıbsa, paylama kanalı qısadır. Bir tədarükçü, bir distribyutor və bir pərakəndə satıcı daxil etsəniz, paylama kanalı daha uzun ola bilər.

Dağıtım kanalı bir şirkət üçün, hansı bazarda olursa olsun, vacibdir. Bir şirkətin səmərəli idarə olunması üçün məhsulların son istifadəçiyə bu malların davamlı və təhlükəsiz axınını təmin edən xüsusi kanallar vasitəsilə çatdırılması lazımdır.

Dağıtım kanallarının funksiyaları

Paylama kanalları müxtəlif funksiyalara malikdir:

Təsnifat

Vasitəçilər müxtəlif tədarükçülərdən məhsul tədarükü alır və ölçüsü, keyfiyyəti və s.-ə görə oxşar qruplara ayırırlar.

Akkumulyasiya

Müştərilərinə davamlı mal tədarükünə zəmanət vermək üçün vasitəçilər böyük həcmdə ehtiyat saxlayırlar.

Tapşırıq

Məhsulların qablaşdırılmasını, 1 kq., 500 qram, 250 qram və s.Kimi ticarəti üçün kiçik partiyalar şəklində təsnif etməsini əhatə edir.

Logistika və fiziki paylanma

Malların istehsalçılardan müştərilərə yığılması, saxlanması, təsnifatı və daşınması üçün məsuliyyət daşıyır.

Çeşid

Vasitəçilər, müxtəlif istehsalçılardan müştərilərə istədikləri kombinasiyada təqdim etmək üçün çox sayda məhsul əldə edirlər.

Marketinq

Vasitəçilər bir çox marketinq strategiyasının həyata keçirildiyi əsas toxunma nöqtələrindəndir.

Son müştərilərlə birbaşa əlaqə qururlar və istehsalçılara marka mesajını və məhsul üstünlüklərini və digər üstünlükləri müştərilərə yaymaqda kömək edirlər.

Məhsulun təşviqi

Tanıtım fəaliyyətləri əsasən istehsalçı tərəfindən həyata keçirilir, lakin bəzən vasitəçilər xüsusi sərgilər, endirimlər və s.

Müzakirə

Vasitəçilər həm istehsalçı, həm də müştəri ilə qiymət, keyfiyyət, zəmanət və məhsulla əlaqəli digər məsələləri müzakirə edirlər.

Risk alma

Vasitəçilər malların bir yerdən digərinə daşınması, saxlandığı və ya rəflərdə olduğu zaman paylanma riski ilə yanaşı məhsulların zədələnməsi və ya xarab olması, oğurluq, son istifadə tarixləri və s.

Daha qısa paylama kanallarında malların çatdırılması prosesində iştirak edən daha az müəssisə var, bu da məhsullar satılmadığı və ya vəd olunduğu kimi çatdırılmadığı təqdirdə şirkətlər üçün daha böyük risk deməkdir.

Bu səbəbdən, bəzi şirkətlər daha az qazanc əldə edildiyi daha uzun bir paylama kanalı seçirlər, beləliklə hər bir işdə risk və məsuliyyət daha az olur.

Effektivlik yaradın

Topdan satıcılar və pərakəndə satıcılar istehsalçılardan çox sayda məhsul alır. Bununla birlikdə, bir çox digər kanallara və ya müştərilərə az miqdarda satırlar.

Eyni zamanda fərqli bir növ məhsulu bir yerdə təqdim edirlər, bu da fərqli məhsul almaq üçün fərqli pərakəndə satış məntəqələrini ziyarət etmək məcburiyyətində qalmayacaqları üçün müştərilər üçün böyük bir fayda gətirir.

Paylama kanallarının növləri və xüsusiyyətləri

– Birbaşa paylama kanalı

İstehsalçının birbaşa son istehlakçıya satdığı kanaldır. İstehsalçı, müştəriləri ilə sövdələşmələri bağlamaq və ya məhsulları bir e-ticarət saytı vasitəsi ilə satmaq üçün öz satış qrupunu saxlaya bilər.

xüsusiyyətləri

– Bu kanal ən qısa və ən birbaşa kanaldır. Məhsullar aralarına müdaxilə edən vasitəçilər və ortaqlar olmadan birbaşa alıcıya gedir.

– İstehsalçı istehlakçıya edilən satışlardan daha çox qazanc əldə edəcək, çünki qazancı digər təchizatçılarla bölüşmək məcburiyyətində deyil.

– Şirkətlər iş ortaqlarına güvənmək əvəzinə satış qüvvələrinə və marketinq quruluşlarına böyük sərmayə qoymalıdırlar.

– Vasitəçilərin köməyi olmadan geniş bir coğrafi əhatədə və ya fərqli bazar seqmentlərində nail olmaq daha çətindir.

– Dolayı paylama kanalları

Şirkətlər məhsul və xidmətləri son müştərilərə çatdırmaq üçün müxtəlif vasitəçilər və ya paylayıcı tərəfdaşlarla işləyirlər. Bu vasitəçilər istehsal şirkəti ilə müştərilər arasında əlaqə yaradır.

Vasitəçilər tez-tez məhsul istehsalı ilə məşğul olmurlar, buna görə də ilk növbədə marketinq və satışla məşğul ola bilərlər. Vasitəçilərin bir çox növü var:

Əlavə dəyərli pərakəndə satıcılar

Bir məhsulu yaxşılaşdırmaq üçün ona daha çox xüsusiyyət əlavə edirlər və daha sonra yeni məhsulu birbaşa pərakəndə müştərilərə satırlar.

Məsləhətçilər

Məhsulların və ya xidmətlərin satışından birbaşa faydalana bilməzlər, lakin yenə də güclü vasitəçilər ola və müştərilərin onları satın almasına təsir göstərə bilərlər.

Topdan satıcılar

Məhsulları toplu, lakin daha ucuz qiymətə, ümumiyyətlə pərakəndə satışa satanlar bunlardır.

Dilerlər

Topdansatış və pərakəndə satıcılara gedən məhsullar üçün lojistik sahəsini və idarə edilməsini genişləndirirlər.

Perakendeciler

Məhsulları birbaşa son istehlakçılara az miqdarda satırlar.

– İkili və ya çox kanallı paylama

Bu paylama növü son müştəriyə çatmaq üçün məhsulları birdən çox kanal vasitəsilə çatdırmaq üçün istifadə olunur. Başqa sözlə, birbaşa paylama, dolayı paylama və bu seçimlərin hər biri üçün çox sayda kanal ilə birləşdirilə bilər.

Bu paylamaya bir nümunə franchise seçimidir. Bu vəziyyətdə bir şirkət birbaşa çatdırmağı və eyni zamanda paylama hüquqlarını üçüncü tərəfə satmağı seçə bilər.

Dağıtım kanallarının səviyyələri

Sıfır səviyyəli kanallar

İstehsalçı heç bir vasitəçi cəlb etmədən məhsulları birbaşa müştərilərə satdıqda, birbaşa və ya sıfır səviyyəli kanal kimi tanınır. Bu kanalın nümunələri:

– Qapıdan qapıya satış.

– Şirkətə məxsus pərakəndə satış nöqtələri.

– Poçt sifarişlərinin satışı.

Bir səviyyəli kanallar

Bu səviyyə ümumiyyətlə xüsusi məhsullar üçün qəbul edilir. Bu, öz növbəsində son müştərilərə satacaq bir pərakəndə satıcı olacaq bir vasitəçinin istifadəsini əhatə edir. Dağıtım müstəsna, yalnız vasitəçidir, yalnız istehsalçının məhsullarını satmağa razıdır.

İstehsalçılar son müştərilərə satan kanal ortaqları ilə birbaşa əlaqələr inkişaf etdirirlər. Məsələn, Tata avtomobillərini şirkət tərəfindən təsdiqlənmiş pərakəndə satıcılar vasitəsilə satır. Forması var: İstehsalçı-> Pərakəndə satıcı-> İstehlakçı.

İki səviyyəli kanallar

Bu, kütləvi istehlak məhsullarının paylanması üçün ən çox istifadə olunan kanaldır. Bu kanalda vasitəçilər istehsalçı ilə son müştəri arasında əlaqə rolunu oynayırlar. Forması var: İstehsalçı -> Topdansatış -> Pərakəndə -> İstehlakçı.

Dağıtım seçicidir, az sayda vasitəçi ilə, istehsalçı tərəfindən müəyyən edilmiş meyarlardan istifadə olunur, məsələn coğrafi bölgələr, xidmət və dəstək imkanları və s.

İstehsalçı, məhsullarını kanal ortaqlarına təmin edən distribyutorlara satır, məsələn əlavə dəyər verən pərakəndə satıcılar və son məhsulu son müştəri üçün qablaşdırır.

Bu səviyyə kanaldakı kiçik vasitəçilərə üstünlük verir, çünki məhsulların böyük istehsalçıları ilə birbaşa satış əlaqələri qurmaları çətin olardı.

Üç səviyyəli kanallar

Bu səviyyə üç vasitəçidən ibarətdir: satış agenti, toptancı və pərakəndə satış. İstehsalçılar məhsulları öz agentlərinə verirlər, onlar da öz növbəsində onları topdan satıcılara, bunları da pərakəndə satıcılara verirlər. Dağıtım çox sayda vasitəçi ilə intensivdir.

Ümumiyyətlə istehsalçı yalnız məhdud malların istehsalı ilə məşğul olduqda və geniş bir bazarı əhatə etmək istədikdə istifadə olunur. Forması var: İstehsalçı-> Satış Agent-> Toptancı-> Perakendeci-> İstehlakçı.

Əhəmiyyət

Marketinq strategiyası

Müxtəlif paylama kanalları istehsalçının bazara çıxma strategiyasında kritik rol oynayır və məhsulların və ya xidmətlərin bir müştəriyə problemsiz çatdırılmasına imkan yaradır.

Bir istehsalçı bu məqsədlə ən yaxşı şirkətlər qrupunu əldə etmirsə, bu, narazı müştərilərə və qeyri-kafi xidmət təminatına səbəb ola bilər. İstehsalçının anbarından müştəriyə gedən səmərəli bir proses yaratmaq, müştərilərin işinizə baxışında böyük bir dəyişiklik yarada bilər.

İstənilən paylama kanalı müvəffəq olarsa, birbaşa birbaşa satış kimi bir arxetip üzərində cəmləşib istərsə də ikili paylama kimi bir çox satış nöqtəsini ehtiva etsə, bazarları genişləndirə və aça bilər, satışlar yarada və satışları artıra bilər. bir istehsalçının məhsul xətləri.

Məhsul portfelini genişləndirin

Gəlirləri artırmaqla yanaşı, paylama kanalları son müştərilərə təqdim olunan məhsul və xidmətlər portfelini də genişləndirə bilər.

Kanal tərəfdaşları tez-tez məsləhət, xidmət və satış sonrası dəstək də təqdim edirlər. Əlavə olaraq, istehsalçının məhsulunu digər mallarla inteqrasiya olunmuş təkliflərə daxil edə bilərlər.

Səylərə qənaət edin

Paylama kanalları nəhəng bir coğrafi ərazini əhatə etməyə imkan verir və həm nəqliyyat, həm də saxlama sahələrində paylama səmərəliliyini təmin edir.

Müştəri üçün rahatlıq

Son müştəri yalnız ehtiyaclarını həqiqətən qarşılayan bir məhsula diqqət yetirməlidir. Dağıtım kanallarına xas olan mürəkkəbliklərdən tez-tez xəbərsiz və ya əhəmiyyətsizsiniz.

Dağıtım kanalları vasitəsilə müştəri bir mağazada bir neçə məhsul əldə edə bilər. Paylama kanalları olmasaydı, müştəri bir çox çətinliklərlə üzləşməli olardı.

Məsələn, it lentləri istehsalçısı, ev heyvanları evdə olduğu kimi coğrafi əraziyə çatmaq üçün böyük bir satış şöbəsi yaratmalıdır.

İstehsal etdiyi məhsulları çarpayı və it yeməyi kimi bir çox tamamlayıcı məhsullarla, eləcə də it baxımı kimi xidmətlər ilə birləşdirmək qabiliyyətinə sahib olmazdı.

Paylama kanallarına nümunələr

Mcdonalds

İkiqat paylama kanalının istifadəsi nümunəsi McDonaldsdır. Bu şirkətin öz qida paylama və marketinq kanalları var, eyni zamanda franchise seçimindən, xüsusən də bu günə qədər nüfuz etmədikləri və ya özləri daxil olmaq istəmədikləri xarici bazarlarda istifadə edir.

Costco

İstehsalçının bir toptancıya satdığı ssenarilərdə, toptancı son istehlakçılara çatan pərakəndə satıcılara satır. Ancaq bəzi hallarda paylama kanalları daha qısa ola bilər.

Costco’nun iş modelində bu şirkət seçilmiş müxtəlif çeşidli məhsulları istehsalçılardan toplu olaraq alır.

Bununla birlikdə, Costco pərakəndə satışa satmaqdansa, üzvlüyə əsaslanan iş modelindən istifadə edərək və bu məhsulları birbaşa məhsul seçimi ilə yanaşı qiymətlərinin rahatlığını qiymətləndirən istehlakçılara toplu şəkildə sataraq pərakəndə olaraq çıxış edir. yüksək keyfiyyət.

Dell

Dell şirkəti istehlakçı fərdi kompüter (PC) işini 1990 və 2000-ci illər arasında birbaşa paylama kanalından istifadə edərək böyüdü. Veb saytında Dell, müştərilərə PC parametrlərini fərdiləşdirməyə və evlərinə göndərilmələrini sifariş etməyə icazə verdi.

Dell veb saytını 1996-cı ilin iyul ayında açdı və bir il sonra gündə 3 milyon dollar satış əldə etdi.

1998-ci ildə Fast Company-də yayımlanan bir məqalədə Dell Online-ın direktoru dedi: “İnternet müştərilərimiz arasında apardığımız bir sorğuda,% 40-ı İnternet təkliflərinə görə Dell’i seçdiklərini söylədi. Bu müştərilərin 80% -i şirkət üçün yenidir. Vebin əsl gücü, müştərilərin özlərinə kömək etməsindədir. “

Hewlett Packard

Hewlett-Packard Company (HP) məhsul və xidmətlərini paylamaq üçün dolayı bir kanaldan istifadə edir. HP kanalı satıcılardan, səlahiyyətli dəstək tərəfdaşlarından və səlahiyyətli hissə ortaqlarından ibarətdir. Perakendeciler HP məhsullarını həm onlayn, həm də fiziki mağazalarda satırlar.

Bir HP ortağı deyir: “HP məhsulları, xidmətləri və ya dəstəyi axtararkən kömək etməyə hazır olan minlərlə HP pərakəndə və satıcı var.”

Amazon

Amazon, Kindles (e-kitab) satmaq üçün öz platformasından istifadə edərək müştərilərinə birbaşa paylama modelinə nümunədir. Bu mümkün olan ən qısa paylama kanalıdır.

Rəqəmsal məhsullar

Məşq kitabları, səs təlimi və öz saytlarından onlayn kurslar kimi rəqəmsal məhsullar yaradan və satan sahibkarlar birbaşa paylama kanalından istifadə edirlər. Rəqəmsal məhsullar birbaşa yaradıcıdan müştəriyə çatır.

İstinadlar

1. Satış Gücü (2020). Dağıtım kanalı nədir? Alınan: salesforce.com.
2. Karyn Corrigan (2019). Distibyutor kanalı. Oberlo. Oberlo.com saytından götürülüb.
3. Margaret Rouse (2020). Distibyutor kanalı. Texniki hədəf. Buradan götürülmüşdür: searchitchannel.techtarget.com.
4. Robert Katai (2019). Dağıtım kanalları: qəti bələdçi. Alınan: robertkatai.com.
5. Kalpana (2020). Məhsulların paylanması kanalları: mənası, funksiyaları, amilləri və növləri. Biznes İdarəetmə Fikirləri. Buradan götürülmüşdür: Entrepreneuragementideas.com.
6. Dörd Həftə MBA (2020). Dağıtım kanalları: növləri, funksiyaları və nümunələri. Alınan: fourweekmba.com.
7. Aashish Pahwa (2019). Dağıtım Kanalları – Tərif, növləri və funksiyaları. Yemək. Buradan götürülmüşdür: feedough.com.

Qurban ətini necə paylaşdırmaq lazımdır

Sual: Qurban əti haqqında edilməli olan işlər nələrdir?

CAVAB

Maddələr halında bildirək:

• Əti tərəzidə çəkərək bərabər olaraq paylaşmaq lazımdır. Quyruq, içalat və yeyilən hər şey paylaşılır. Çəkmədən bölüşüb halallaşmaq caiz olmaz, faiz olar. Yeddi adamdan dördünə ətlə birlikdə bir ayaq, beşinciyə ətlə birlikdə dərisi, altıncıya ətlə birlikdə başı verilərsə, çəkmədən paylaşmaq caiz olar. Yeddinciyə bir şey qoymaq lazım deyildir. Yaxud 7 adam qurbanlıq inəyi birinə təslim edib, “ Kəsməyə, kəsdirməyə, ətini istədiyin kimi sərf etməyə, səni ümumi vəkil etdik” desələr, ümumi vəkil bölüşdürmədən ətin hamısını hər hansı birinə verə bilər və ya çəkmədən ortaqlar arasında göz qərarı ilə pay edilə bilər.
• Qurbanın ətini bərabər olaraq çəkdikdən sonra paylaşmaq üçün püşk atmaq yaxşıdır. Bir malı ortaqlar arasında paylamaq üçün püşk atmaq caiz və sünnət
• Qurban ətini tərəzidə çəkmədən paylaşılıb biri digərinə dəsmal, dəftər, qələm kimi bir şey versə, paylaşma səhih olar.
• Pay etmədən ətin bir qismini bişirib ortaqların müştərək yemələri caizdir.
• Mətbəxləri bir olan ata-oğulun, ər-arvadın ortaq olaraq kəsdikləri qurbanı tərəzidə çəkib paylaşmaları lazımdır. Yaxud 1-ci maddədəki kimi biri ümumi vəkil olarsa çəkməyə ehtiyac qalmaz.
• Müsəlman bir kimsənin kəsib qeyri-müslimin soyduğu qurbanın ətini yemək caizdir.
• Qurbanın və hər heyvanın bu yeddi yeri yeyilməz: Axan qanı, zəkəri (cinsiyyət orqanı), husyələri (qoç yumurtası deyilən yerləri), ifrazat, öd kisəsi, dişi heyvanın önü və sidik kisəsi (məsanəsi).
• Ölü və ya diri olduğu bilinməyən heyvan kəsiləndə qanı çıxar və hərəkət edərsə əti yeyilə
• Qurban ətini kəsən də yeyə bilər. Kasıb zəngin hər kəsə də verə bilər. Ətin üçdə birini evinə, üçdə birini qonşulara, qalanını da kasıblara vermək müstəhəbdir. Hamısını kasıblara da verə bilər.
• Qurban ətini evində 3 gündən çox saxlaya bilər. Qurban sahibi zəngin deyilsə uşaqlarının ət ehtiyacını qarşılamaq üçün hamısını evində saxlaya bilər.
• Heyvan kəsildikdən sonra əti tələf olsa (məsələn yansa, itlər yesə), təkrar kəsmək lazım deyildir. Qan axıtmaqla vacib yerinə gəlmişdir.
• Qurbanın heç bir yeri satılmaz. Bir qismi satılarsa, satılan qədərinin əvəzini sədəqə olaraq vermək lazımdır, amma qurbanın əti ilə yeyiləcək bir şey alınsa, o miqdarı sədəqə vermək lazım deyil.
• Qurban dərisi namaz qılan kasıba verilər. Nə etdiyi bilinməyən yerlərə verməməlidir. Evdə də istifadə edilə bilər. Pulla satılmaz. Dərisi, əti satılarsa pulu kasıblara sədəqə olaraq verilir. Yaxud davamlı istifadə ediləcək bir şey qarşılığı da satıla bilər.
• Ortaqlardan biri qurban kəsmədən ölsə, hissəsi varislərinə
• Qarnı yarılıb balası çıxarıldıqdan sonra, o yara səbəbiylə ölərkən kəsilən qoyun yeyilməz.
• Canlı heyvanın hər parçası haramdır. Kəsildikdən sonra özünə zərər verməyən kimsənin bişirmədən yeməsi caizdir. (Məsələn çiy küftə, kolbasa və basdırma yeməkdə zərər olmaz.)
• Vəzifəli şəxsə hörmət üçün kəsilən heyvan leş olar. Yalnız ona hörmət üçün heyvan kəsmək caiz deyildir. “Əgər filan şəxs gələrsə Allah üçün bir heyvan kəsəcəyəm” deyərsə, o şəxs gəlincə kəsilər. O heyvan nəzir olduğu üçün ətindən kəsən və zənginlər yeyə bilməz, kasıblara verər. Yolçuya, qonağa və ya bir vəzifə sahibinə hörmət üçün deyil, yedirmək üçün heyvan kəsmək caizdir.

Qurban ətini pay edərkən

Sual: Bir evdə bütün ailə fərdləri üçün ortaq qurban kəsilsə qurban əti evə gəldikdən sonra pay edilmədən hər kəs hissəsini hədiyyə etsə paylaşmağa lüzum qalar?

CAVAB

Belə etmək faiz olar, haram olar. Hər parçanın yanına ayaq, baş və dəri qoyularsa çəkmədən pay edilməsi caiz olar. Məsələn 7 ortaq varsa, dörd adamın hissəsinə bir ayaq qoyulur, birinin yanına baş qoyulur, birininkinə dəri qoyulur, biri də o birilərdən fərqli olar yəni boş olar. Əgər ortaq dörd adam isə bir ayaq qoymaq kifayətdir, beş adam isə birinə də baş və ya dəri qoyular. Və yaxud ortaqların hər biri digərinə dəsmal, dəftər, qələm kimi bir şey verərsələr yenə paylaşma səhih olar.

Əgər alarkən, “Allah rizası üçün bayram qurbanımı almağa, aldırmağa, kəsməyə, kəsdirməyə və ətini dilədiyin şəkildə sərf etməyə səni ümumi vəkil etdim” deyərək birinə ümumi vəkalət verilsəydi, heç paylamadan da o vəkil ətin hamısını evə buraxa bilərdi.

Dilənçiyə ət vermək

Sual: Ortaq qurbanın başını və ciyərini ortaqlar, dilənçiyə versə, qalanını bölüşmək caizdir?

CAVAB

Çəkmədən qurbanı paylaşmaq

Sual: Qurban əti çəkilmədən paylaşılıb hər biri digərinə, dəsmal, dəftər, qələm kimi bir şey versə, paylaşma səhih olar?

CAVAB

Bəli, səhih olar. Yaxud yeddi adamdan dördünə ətlə birlikdə bir ayaq, beşinciyə ətlə birlikdə dərisi, altıncıya ətlə birlikdə başı verilərsə, çəkmədən paylaşmaq caiz olar. Yeddinciyə bir şey qoymaq lazım deyildir.

Sual: Eyni ailədən olan qızı və nəvələri 5 adam qurban üçün bir mal satın alırlar. Bu qurbana sonradan yeddi hissəyə tamamlamaq üçün nənə və babalarını da ortaq edir, fəqət onlardan pul almırlar. Yalnız kəsdikdən sonra pay edib pulu verən qız və nəvələri 5 hissə olaraq pay edirlər. Bu şəkildə baba və nənələrinin də qurban savabından faydalandıqlarını söyləyirlər. Bu şəkildə olan bir qurbanda 7 adama paylaşdırılmasımı lazımdır, yoxsa onların etdiyi kimi 5 pay olaraq ayrıla bilərmi? Baba və nənələrinin “qanına qurban” olaraq girdiklərini söyləyirlər.

CAVAB

Beşə bölünməz yeddiyə bölünər. Baba və nənələrinin “qanına qurban” olaraq girdiklərini söyləmələri uyğun deyildir. Ətlərini almaya bilərlər, amma normal qurbana girərlər. Pulunu kim verərsə versin əhəmiyyəti yoxdur.

Sual: Qurbanlıq bir dana aldığımızsa, bu danadan 4 pay vacib qurbanı, 3 pay qurban nəziri olacaq şəkildə pay edə bilərik? Bu şəkildə nəzir və qurban borclarımızı ödəyə bilərik?

CAVAB

Bəli, ödəmiş olarsınız.

Sual: Mən 3 pay nəzir, 1 pay vacib, anam 1 pay vacib, qardaşım 1 pay vacib və xanım 1 pay vacib qurbanımızı almağa qərar verdik. Bu qurbanı kəsib paylayarkən nəzir olan qismini necə, vacib olan qismini necə ayırmalıyıq?

CAVAB

Hər kəs payını alar. Siz üç pay alacağınıza görə sizinkilər nəzir, o biriləri vacib qurbandır. Siz nəzirləri istədiyiniz kasıblara verərsiniz.

Sual: 300 manat mən, 900 manat da bir dostum əlavə edib bir inək aldıq. Əti pul nisbətində paylaşmaq lazımdır?

CAVAB

Sual: Qurbanlıq ortaq inək alarkən dostum xanımını da qatdı. İnəyə 1200 manat verdik. 600 manatını o, digər yarısını da mən verdim. Ancaq əti necə paylaşılar?

CAVAB

Ətin yarısı sizindir. Qalan yarısını da dostunuz xanımı ilə paylaşar.

Sual: Qurbanı hələ bölüşdürmədən bir qismini çəkib ortaqlara vermək caizdir?

CAVAB

Sual: Bir neçə adam ortaq olaraq aldığımız inəyi qurban etdikdən sonra ətini çəkərək pay etmək şərtdir? Göz qərarı ilə paylaşıb halallaşmaq kafi gələr?

CAVAB

Heyvan kəsiləndə qurban edilmiş olar. Ancaq əti dinimizin bildirdiyi şəkildə paylaşılmazsa, haram işlənmiş olar. Paylaşmadan hədiyyə etmək də caiz olmaz. Tərəzidə çəkmədən paylaşılırsa faiz olar. Göz qərarı ilə paylaşmaq kafi gəlməz. “Haqqımı halal etdim və ya sənə hədiyyə etdim” desələr də caiz olmaz.

Faiz olmaması üçün əti çəkməli eyni olaraq paylaşılmalıdır.

Bölünməsi mümkün olan bir şeydə ortaq olanların hissələrini ayırmadan əvvəl heç kimə hədiyyə etmələri də caiz deyildir. Hər birinə ət ilə birlikdə dəri və ya ayaq yaxud baş verilərsə tərəzidə çəkmədən paylaşmaq caiz olar. Bunun üçün dəri ortağın birinə, ayaqlar dörd ortağa, baş da ortağın birinə verilir. Quyruq, ciyər, qarın, böyrək kimi orqanların hamısı bir kişiyə və ya hamısına pay edilə bilər. Yəni bunların ətdən ayrı xüsusiyyəti yoxdur. Yaxud hər biri digərlərinə bir dəftər, ikincisi bir dəsmal kimi şey də verərsə çəkmək lazım olmaz.

Sual: Qurban ətini qovurma edərək saxlamaq günahdır? Qurban əti üç gündən çox evdə buraxılmaz?

CAVAB

Qurban ətini üç gündən çox saxlamanın zərəri yoxdur. Ətin üçdə birini evə ayırıb, üçdə birini qonşulara, qalanını da kasıblara vermək müstəhəbdir.

Qurban nisabına malik bir kimsə gəliri ilə çətin dolanırsa ətin hamısını qovurma edib, bir neçə ay ət pulundan yığaraq gələcək ilin qurban pulu olaraq saxlaması və beləcə qurban kəsmə savabından məhrum qalmaması çox yaxşı olar.

Sual: Qurban bayramında uşağını sünnət etdirən kimsənin qurban ətindən qonaqlara ikram etməsi caizdir?

CAVAB

Qurban ətini sünnət mərasimində qonaqlara ikram etməkdə zərər yoxdur.

Sual: Keçən il qurbanlıq bir buğa kəsilərkən qaçıb küçədə bir çox şeyə zərər verdiyi üçün gülə ilə vurulmuşdu. Ayağı da qırılmışdı. Ancaq ölmədən əvvəl kəsilmişdi. Bunun əti yeyilər və qurban səhih olar?

CAVAB

Ölmədən əvvəl kəsildiyi üçün yeyilər və qurban da səhih olar.

Sual: Əqiq, vacib və nəzir qurbanı üçün hissəyə girən bir kimsə əqiq və nəzir qurbanı hissələrinə aid payları ailə olaraq yeyə bilər?

CAVAB

Nəzirlər yeyilməz. Kasıblara paylamaq lazımdır. Əqiq yeyilir.

Sual: Kasıb, ölən atası üçün bayramda kəsdiyi qurbandan yeyə bilər?

CAVAB

Yeyə bilər. Tək nəzir yeyilməz.

Sual: Qurban nəzir edən bayramdan əvvəl kəssə, sonra da bayramda kəsiləcəyini öyrənsə, bayramda da kəsəcəyi üçün bunu yeyə bilər?

CAVAB

Sual: Qurban ətini yemək üçün gözləmək lazım?

CAVAB

Kəsilər kəsilməz yeyilə bilər. Bir iki gün gözləyərsə ət dadlı olar.

Sual: Kəsdiyimiz qurbanın ətini və ya bir sədəqəni pis kəslərə vermək caizdir?

CAVAB

Caiz isə də, yaxşı kəsləri seçmək lazımdır. Kəsilən qurban, verilən sədəqə, edilən hər yaxşılıq müxtəlif bəlaları önləyər. Sədəqənin fəziləti çoxdur. Hədisi-şəriflərdə buyuruldu ki:

“Suyun atəşi söndürdüyü kimi sədəqə də günahları yox edər.” (Tirmizi)

“Sədəqə qəbir əzabından qoruyar. Qiyamətdə də sahibini himayəsi altına alar.” (Beyhəqi)

“Yaxşılıq ömrü artırar, sədəqə günahları aradan qaldırar və pis ölümdən qoruyar.” (Tabərani)

Malı çox olub da zəkat, sədəqə verməyən kimsə, çətinlik içində yaşayar. Hədisi-şərifdə, “Gerçək kasıb malı olduğu halda sədəqə verməyəndir” buyurulur. Az da olsa verməyə alışmalıdır! İmamı Şafi həzrətləri, “Almanı sevən, verməkdən xoşlanmayan kəslərlə yoldaşlıq etmək uyğun deyildir” buyurur. Peyğəmbər əfəndimiz and içərək, “Sədəqə malı əskiltməz, sədəqə verməklə mal azalmaz” buyurur. Sədəqə verənin malının bərəkəti artar. Az mal çox iş görər. Hədisi-şərifdə, “Gizli-açıq çox sədəqə verin ki, ruziniz bollaşsın, köməyə məzhər olasınız və duanız qəbul edilsin” buyurulur. (İbni Macə)

Sual: Həccə gedənlər qurbanlarını kəsdirdikdən sonra, Suudiyyəlilər qurbanları torpağa basdırırlarmış. Yalnız qurban kəsilib əti kimsəyə verilməyib atılarsa, qurban ibadəti yerinə yetirilmiş olar?

CAVAB

Qurban ətini başqalarına vermək məcburiyyəti yoxdur, məcburiyyət qanın axmasıdır. Suudiyyəlilər, yəni Vəhhabilər öz etiqadlarında olmayan müsəlmanlara müşrik yəni kafir deyir və müşrikin kəsdiyi yeyilməz deyirlər, onun üçün torpağa basdırırlar. İndi Afrikaya və ya başqa ölkələrə göndərdiklərini eşitdik.

Sual: Qurbanı kəsincə qarnından bala çıxanda nə edilər?

CAVAB

Qurbanı kəsincə heyvandan çıxan bala diri isə yeyilməsi üçün ayrıca kəsmək lazımdır. Fəqət, qurban sahibi balanın ətindən yeməz, yeyərsə qiymətini kasıba sədəqə olaraq verməsi lazımdır. Balanı diri olaraq təsəddük etmək müstəhəbdir. Qurbanın qarnından çıxan bala ölü isə yeməməlidir.

Sual: Qurbanlıq heyvana söyəndə o heyvanın əti yeyilir?

CAVAB

İnsana, heyvana və hələ cansıza hirslənib söymək doğru deyildir. Hədisi- şərifdə, “Hirs imanı pozar” buyuruldu. Hirsini məğlub edən Cənnətlə müjdələnmişdir. Hər nə qədər bir heyvana söymək uyğun deyilsə də belə bir heyvanı kəsmək, qurban etmək və ətindən yemək caizdir. (Hədiqə)

Ortaqların hissəsi

Sual: Üç ortaq 350 manat verərək bir inək satın alırlar. Biri 50, ikincisi 100, digəri də 200 manat versə, qurbanın əti necə paylaşılar?

CAVAB

Hər kəs verdiyi pul qədər hissə alar. Qurban yeddiyə bölünər. 50 manat verən bir hissə, 100 manat verən iki hissə, 200 manat verəndə dörd hissə alar. Bu qurbanın əti 3.5 hissə də edilə bilər. Birinci ortaq yarım, ikinci ortaq bir, üçüncü ortaqda iki hissə alar. Ən aşağı olanın hissəsi yeddidə birdən az olmadığı üçün, belə ortaqlıq səhih olar.