T əbii qazm yığılması və hazırlanması

İdeal şəraitdə 4-5 gün ərzində təbii şəkildə qurudula bilərlər. Ancaq hava şəraiti ilə bağlı problemlər varsa, proses təxirə salına bilər. Beləliklə, müddət artıq iki həftə olacaq.

Qazların qurudulması

Qazların qurudulması. Karbohidrogenlər su ilə, daha doğrusu, su buxarı ilə hidratlar (CH₄·6H₂O; CH₄·7H₂O; C₂H₆·7H₂O; C₃H₈·18H₂O və s.) əmələ gətirir. Karbohidrogen qazlarının hidratları preslənmiş qar və ya buzaoxşar ağ kristal maddələrdir. Bunlar nəqletmə zamanı boru kəmərlərini tıxaya­raq onun istismarını və kompressorların işini çətinləş­dirir.

Hidratların yanması üçün qaz qarışığında olan su buxarlarının parsial təzyiqi hidratın parsial təzyiqindən çox olmalıdır. Qazların nəmliyini azaltdıqda su buxarının parsial təzyiqi hidratın parsial təzyiqindən az olur. Nəticədə təbii qazlarda hidratların əmələ gəlməsinin qarşısı alınır. Təcrübədə qazların nəmliyi şeh nöqtəsi ilə müəyyənləşdirilir. Boru üzərində şeh əmələ gəldikdə su buxarı kondensləşir, yəni qazdan şeh şəklində ayrılır. Təbii qazlar hidratlar əmələ gətirməsin deyə, onları sənayedə bir neçə üsul ilə qurudurlar. Bu üsullardan absorbsiya, adsorbsiya və s.-ni göstərmək olar.

Karbohidrogen qazlarını qurutmaq üçün maye uduculardan istifadə edilir. Buna absorbsiya prosesi, mayeuducuya isə absorbent deyilir.

1929-cu ildə ilk qazlar absorbent kimi qliserin ilə qurudulmuşdur. 1936-cı ildən bəri isə absorbent kimi ən çox di- və trietilenqlikollardan istifadə edilir.

Aşağıda təbii qazları qurutmaq üçün işlədilən qlikolların fiziki-kimyəvi xassələri göstərilir.

Qaynama (760 mm c.st.)

20°C-də özlülük, SPZ

Buxarlanma istiliyi, (760 mm c.st.) kC/kq

‘Şəkil 2.2. Qazların qlikollarla qurudulması qurğusunun sxemi:

1 – skrubber; 2 – absorber; 3 – desorber; 4 – istidəyişdirici; 5 – qaynadıcı; 6 – soyuducu; I – ilk qaz; II – qurudulmuş qaz; III – qlikol; IV – sulu qlikol; V – suvarma suyu
Qaz və maye axınının kontaktını artırmaq məqsədilə absorberin içərisində boşqablar quraşdırılır. Proses 20°C tem­pe­ra­turda 2-6 MPa təzyiqdə aparılır. Absorberin yuxarısından qurudulmuş qaz, aşağısından isə sulu absorbent xaric olur. Absorbent sudan təmizlənmək üçün istidəyişdiriciyə verilir

Burada müəyyən temperatura qədər qızdırılmış adsorbent desorberin orta hissəsinə vurulur. Desorbsiya prosesi nisbətən yüksək temperaturda aparılır. Absorbent kimi dietilenqlikol götürüldükdə desorbsiya 170°C, trietilenqlikol götürüldükdə isə 191°C temperaturda aparılır. Desorberdə temperatur yuxa­rıda göstərilən qiymətlərdən yüksək olduqda absorbent parçalanır.

Desorberin aşağısında temperatur rejimini saxlamaq üçün absorbentin bir hissəsi qızdırıcıda qızdırılaraq yenidən desorberə qaytarılır. Desorberin yuxarısından su buxarı xaric olur. Su buxarı kondensator-soyuducuda kondensləşir, soyulur və tutuma yığılır. Desorberin yuxarısında temperatur rejimini saxlamaq üçün suyun bir hissəsi suvarma kimi desorberin yuxarısına qaytarılır.

Desorberin aşağısından regenerə olunmuş absorbent xaric olaraq istidəyişdirici və soyuducu keçdikdən sonra yenidən absorberin yuxarısına vurulur və beləliklə, tsikl təkrar olunur.

Qazların bərk uduculardan keçirilərək qurudulması adsorbsiya prosesinə əsaslanır. Qurudulma nəticəsində su buxarı və ya suyu adsorbent üzərində saxlayan gücün mahiyyəti indiyə qədər aydınlaşdırılmayıb. Bu məqsədlə bir çox nəzəriyyələr təklif edilmişdir. Bunlardan biri Lenqmur nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyəyə görə, bərk adsorbentin səthində sərbəst valentliyi olan sahələr olur. Adsorbsiya olunan molekul bu səthin fəal mərkəzi üzərinə düşdükcə itələnməyərək onunla əlaqəyə girir. Adsorbsiya başlayan anda aktiv mərkəz və molekullar çox olduğu üçün onlarla əlaqələnən molekulların sayı onlardan qopan molekulların sayından çox olur, yəni adsorbsiya hadisəsi baş verir. Adsorbent bir qədər işlədikdən sonra onun səthi adsorbsiya olunan hissəciklərlə örtüldüyü üçün qaz molekulunun sərbəst səthlərə çökmə ehtimalı azala­raq müvazinət yaranır, yəni adsorbsiya ilə desorbsiya proseslərinin sürəti bərabərləşir.

Lenqmur nəzəriyyəsinə əsasən, adsorbsiya olunan molekul adsorbent üzərində monomolekulyar qalınlıqda lay əmələ gətirir. Təzyiqin artması və temperaturun azalması nəticəsində adsorbsiya olunmuş maddələrin miqdarı artır.

Sənayedə adsorbent kimi slikagel, aktivləşmiş alüminium oksidi, aktivləşmiş boksiddən, 4A və 5A ölçülü molekulyar ələkdən istifadə edilir.

Son zamanlar molekulyar ələkdən nəinki qazların quru­dul­masında, həm də neft emalı və neft-kimya sintezi sənaye­sinin digər proseslərində geniş istifadə olunur. Molekulyar ələk kimi kristalı seolitlər də işlədilir. Molekulyar ələyi digər adsorbentlərdən fərqləndirən cəhət onun məsamə­lərinin müxtə­lif ölçüdə olmasıdır ki, bu da ona yüksək seçicilik xassəsi verir.

Silikagel səthində olan məsamələrin hamısı eyni, molekulyar ələklərdə isə müxtəlif ölçülərdə olur. Buna görə də molekulyar ələklə təmizləmə daha səmərəlidir. Digər tərəfdən bu adsorbent müxtəlif ölçülü molekulları bir-birindən seçib ayırır. Ona görə də bunlara molekulyar ələk adı verilmişdir.

Qazlar iki adsorberdə qurudulur: birində qurutma prosesi, ikincidə uducunun aktivləşdirilməsi prosesi gedir. Adsorbsiya 25-40°C temperaturda və 0,2-0,4 MPa təzyiqdə aparılır. Adsor­berin yuxarısından çıxan qurudulmuş qazların tərkibində nəmliyin miqdarı normadan artıq olduqda, adsorber dayan­dı­rılır və adsorbent regenerə edilir.

Qazlarda nəmliyin miqdarı şeh nöqtəsinə əsasən müəyyən olunur. Adsorbenti regenerasiya üçün saxlanılan adsorberə quru qızmış qaz verilir. Adsorbent kimi silikagel, boksid, aktivləşdirilmiş alüminium oksidi və s. götürüldükdə regenerasiya 180-200°C, molekulyar ələk götürüldükdə isə 310-370°C temperaturda aparılır. Təzyiq isə hər iki halda atmosfer təzyiqinə bərabər olur. Molekulyar ələyin üzərindəki məsamələr kiçik və müxtəlif ölçülərdə olduğu üçün bu adsorbent yüksək temperaturda regenerə olunur. Molekulyar ələkdə adsorbsiya olunmuş molekulları qoparıb su buxarına çevirmək üçün çoxlu enerji tələb edilir. Regenerasiya su buxarı qurtarana qədər davam etdirilir.

Son zamanlar qısatsiklli adsorbsiya prosesi ilə qurudulma prosesindən daha geniş istifadə edilir. Bu prosesdə adsorbsiya müddəti 1,5-10 dəq. arasında olur. Bu prosesdə həm də adsorbsiya yüksək təzyiqdə və otaq temperaturunda gedir. Adsorbentin regenerasiyası isə atmosfer təzyiqində və otaq temperaturunda aparılır. Qısatsiklli adsorbsiya prosesində adsorbentin tamamilə regenerə olunmasına baxmayaraq regenerasiya prosesi az vaxt apardığı üçün bu proses yüksək məhsuldardır.

Bu prosesdə işlədilən adsorberlərin hündürlüyünün diametrinə nisbəti 2:1-5:1 götürülən silindrik aparatdır. Bunun içərisində 1,2-1,5 m məsafələrdə arakəsmələr quraşdırılaraq onların üzərinə adsorbent tökülür və aparatın en kəsiyində qazın sürəti 0,1-0,3 m/san-yə çatır.

Şeh nöqtəsi temperaturunun 45°C-dən az olması tələb edildikdə qazı adsorbsiya üsulu ilə qurudurlar. Digər göstəri­cilərinə görə absorbsiya üsulu heç də adsorbsiya üsulundan geri qalmır. Qurudulması lazım olan qazların miqdarı çox olduqda di- və trietilenqlikollarla qurudulma prosesi iqtisadi cəhətdən daha sərfəlidir.

T əbii qazm yığılması və hazırlanması

T
əbii qazm yığılması və hazırlanması
Qaz mədənində qazyığılması sisteminə əsas tələblər. Qazyığılması
sisteminin əsas elementləri, onların təyinatı və iş prinsipi; mədən nəql ediciləri, qaz
boruları, separatorlar, qazyığımı və qazpaylayıcı məntəqələr. Qazyığımı sistemində
h
idratlarla mübarizə.Qazın qurudulması.
Neft v
ə qaz mədənlərində avtomatlaşdırma və telemexanikləsdirmə
Fantan, qazlift (kompressorlu), və dərinlik nasoslu (dərinlik mərkəzdən-
qaçma və ştanqlı nasos qurğulan ilə təchiz olunmuş) neft quyularının
avtomatlaşdınİması. Lay təzyiqinin saxlanması sistemləri obyektlərinin
avtomatlaşdırılması. Qrup ölçmə qurğularının, budaqlı nasos stansiyalarının,
suyığımı qurğuların telemexanikləşdirilməsi. Qaz mədəni obyektlərinin
avtomatlaşdırılması.
HİSSƏ IV. NEFT VƏ QAZIN NƏQLİ

Neft və neft məhsullarının daşınmasının əsas növləri: dəmiryolu, su, boru.
Onların üstün və çatışmayan cəhətləri.Əsas neft kəmərləri obyektələri.Nasos
stansiyaları və onların avadanlıqları.Neft bazalan və onlann üzərində aparılan
əməliyyatlar haqqında anlayış.Qaz nəqliyyatının əsas növləri.Əsas qaz kəməri

obyektləri.Kompressor stansiyalan və onlann avadanlıqlan.Qaz-mədən maqistral
qaz kəməri sisteminin işinin, qazm qeyri-bərabər istifadəsi ilə şərtlənmiş
xüsusiyyəti. Qazm saxlanması: qazqolderlər, yeraltı andbarlar.

H
İSSƏ V. NEFT VƏ QAZIN EMALI VƏ İSTİFADƏSİ

Neftlərin, neft fraksiyalarının və təbii qazlann kimyəvi tərkibi və fiziki
xassələri.Neftin və təbii qazların emalının əsas məhsulları.Neft və neft qazlarının
emal üçün çeşidlənməsi.Neft və təbii qazm emalının əsas istiqamətləri.Neftin ilkin
emalı.Termiki və katalitik, krekinq.Neftin təkrar emalı üçün əsas seqreqat
qurğuları.Neft və qazm kimyəvi emalı.Maye karbohidrogenlərin və neft qazlarının
kimyəvi emal zamanı əsas texnoloji proseslərin mahiyyəti. Əsas neft-kimyəvi
istehsallar haqqındaelementar anlayaşlar: sintetik kauçuk, plastik kütlə, lif, yuyucu
vasitələr və yağəvəzedicilər. Neft emalı sənayesinin inkişaf prespektivləri.

Do’stlaringiz bilan baham:

Qoz necə qurudulur

Qoz doğranmadan əvvəl qurudulmalıdır. Prosedur aralıq bir addımdır, lakin son dərəcə vacibdir. Beləliklə, qabığa nüfuz edən və nüvənin çürüməsinə səbəb olan infeksiya və göbələklərin çoxalmasının qarşısını almaq mümkün olacaqdır. Keyfiyyətin qorunması məhsulun dadına və gələcək məhsul dəyərinə təsir göstərir.

Qoz hansı temperaturda quruyur

Qozun süni qurudulması üçün müəyyənedici amillər istilik və hava sirkulyasiyasının dərəcəsidir. Meyvələrin sürətli və keyfiyyətli qurudulması üçün ideal temperatur + 56-57 ° C-dir. Maksimum dərəcə + 62 ° C-dir. İstilik göstərilən parametrlərdən yüksək olarsa, ləpələr xoşagəlməz bir dad alacaqdır.

Evdə Qoz necə qurudulur

Meyvə yığılmasından sonra uzunmüddətli saxlama planlaşdırılırsa, mütləq qurudulmalıdır. Evdə, bu prosesi həyata keçirmək üçün bir neçə metod var.

1. Təbii bir şəkildə – günəşdə və ya quru, yağışdan qorunan otaqda.
2. Süni şəkildə – bir soba, mikrodalğalı soba, elektrik qurutma maşını istifadə edin.

Son metod bir sıra müsbət cəhətlərə malikdir: elektrikli cihazlarda qurutma günəşdən daha sürətlidir. Hava şəraitindən asılı deyil, ilin istənilən vaxtında edilə bilər. Bununla birlikdə, eyni vaxtda qurudula bilən meyvələrin həcmi əhəmiyyətli dərəcədə az olacaqdır.

Qoz qabığı olmayan sobada necə qurudulur

Qozdan yığdıqdan sonra qabığını çıxarmaq, ləpələrini almaq lazımdır. Çörək qabına düzün, sonra əvvəllər 50 ° C-yə qədər qızdırılan sobaya qoyun, Qurutma müddəti 20-40 dəqiqədir. Vahid istilik üçün qarışdırmağı unutmayın.

Kondensasiya yığılmaması üçün sobanın qapısı bir az aralı qalması vacibdir və proses daha sürətlə gedir. Fırındakı istiliyin artırılması tövsiyə edilmir, çünki bu, acı görünüşünə səbəb olacaqdır.

Fırın içində qabıqlı qoz necə qurudulur

Qoz-fındıqları tələb olunan vəziyyətə qədər qurutmaq üçün sobanı tələsməməyə və qızdırmağa ehtiyac yoxdur. Beləliklə, meyvələr bişmiş, ətli olacaqdır. Yoxsa yalnız onları yandıra bilərsiniz və başqa bir şey yoxdur. Aşağıdakı alqoritmə əməl etsəniz əla bir dad əldə edə bilərsiniz:

• qabıqları su ilə yuyun və suyun boşalmasını gözləyərək bir dəsmalın üzərinə qoyun;
• təmiz meyvələri bir çörək qabına bərabər şəkildə səpin;
• sobanı 40-45 ° C-yə qədər qızdırın;
• təxminən üç saat belə bir temperaturda dayanmaq;
• soba qapısı bağlanmamalıdır;
• vaxt bitmədən yarım saat əvvəl temperaturu 60 ° C-yə qədər artırın;
• hazırlıq qabığın çatlaması ilə yoxlanılır: yaxşı qurudulmuş meyvələrdə ləpələr asanlıqla qırılır;
• qoz sobadan çıxarılaraq tam çatması üçün masanın üstünə qoyulur;
• nüvəsi yumşaq və viskozdursa, bu, meyvələrin tamamilə qurumaması deməkdir, qurutma prosesini davam etdirməyə dəyər.

Elektrik Quruducuda Qoz Qurutma

Məişət texnikası mağazalarında meyvə, tərəvəz, ət, balıq qurutmaq üçün hazırlanmış elektrik qurutucular var. Bu cür cihazlar qoz qurutmaq üçün uygundur. Əməliyyat prinsipi belədir: fan qızdırılan havanı idarə edir, meyvələri hər tərəfdən qızdırır. Yalnız prosesi idarə etmək və qoz-fındıqları vaxtında çevirmək lazımdır.

Elektrikli cihazda qurutma prosesi orta hesabla 5-6 saat çəkir. Bu, minimal yüklədir, əks halda bir neçə yanaşma etməlisiniz. Quruducular arasında meyvənin hazırlığını sınamalısınız.

Diqqət! Meyvələri keçirməyən materialların üstünə yığmayın. Maye durğunlaşacaq, bundan sonra qabıqda və ləpələrdə qara ləkələr görünəcək.

Mikrodalğalı sobada evdə qoz necə qurudulur

1. Qoz ləpələri axan suyun altında yuyulur.
2. Sonra suyun tamamilə boşalmasına imkan verən bir dəsmalın üzərinə çiləyin.
3. Tək bir təbəqəyə yığılmışdır.
4. Mikrodalğalı sobada 8 dəqiqə 750 kW və ya 1000 kW gücündə qoyun, onda 4 dəqiqə kifayət edəcəkdir.
5. İsti ləpələrin masada soyumasına icazə verilir.
6. Nəticədə qoz-fındıq açıq qəhvəyi rəng alır.

Qozu günəşdə necə qurutmaq olar

Qozun təbii şəkildə qurudulması ən çox vaxt aparan və çox vaxt aparan üsuldur. Çünki keyfiyyəti və dadı dölün içindəki nəm miqdarından asılı olacaqdır. Günəşdə qurutma ən qədim, lakin ümumi üsul hesab olunur.

Cevizlər bir təbəqədə kətan və ya taxta paletə səpilir. Gündə bir neçə dəfə çevrilməlidirlər. Dizayn günəşli bir ərazidə quraşdırılmışdır. Bu metodun əsas çatışmazlığı hava şəraitinin gözlənilməz olmasıdır. Hər an yağış yağa bilər və ya temperatur xeyli aşağı düşəcək. Buna görə buna hazır olmalısınız. Pis hava şəraitində qoz-fındıq isti, quru bir otağa gətirilməlidir. Proses üçün yağışsız, isti günəşli günlərlə bir dövrü proqnozlaşdırmaq məsləhətdir. Dumanlar və səhər çiylənməsi də qurutma sürətini mənfi təsir edəcəkdir.

Əvvəlcədən çeşidləmək lazım deyil. Tepsiler və yığınlardan istifadə prosesi əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirəcəkdir. Axı yaxşı hava sirkulyasiyası təmin ediləcəkdir.

Qozun günəşdə qurudulma müddəti 3-6 gündür. Əlverişsiz şəraitdə prosedur 10-12 günə qədər davam edə bilər. Hər şey havadan asılıdır.

Xüsusilə nəmli bölgələrdə qoz xüsusi qurutma anbarlarında qurudulur. Meyvələrin xüsusi raflarda uzandığı yer və hava prosesin müddətinə təsir göstərmir.

Qoz nə qədər qurudulur və hazırlığı necə yoxlanılır

Dadlı və quru qoz-fındıq almaq üçün vaxtın əvvəlcədən təyin edilməsi çətindir. Hər şey meyvənin ölçüsündən, seçilən qurutma metodundan, yetişmə dərəcəsindən və nəm səviyyəsindən asılıdır.

İdeal şəraitdə 4-5 gün ərzində təbii şəkildə qurudula bilərlər. Ancaq hava şəraiti ilə bağlı problemlər varsa, proses təxirə salına bilər. Beləliklə, müddət artıq iki həftə olacaq.

Süni metodlar seçərkən zaman çərçivəsi əhəmiyyətli dərəcədə azalır. Meyvənin qurutma nisbəti orta hesabla 1-2 gündür, bəlkə də daha sürətlidir.

Qozun hazırlığını yoxlamaq üçün ən azı iki meyvənin qabığını doğramaq lazımdır. Qiymətləndirilən kernel keyfiyyəti:

• artıq nəmlik yoxdur;
• sıx, yumşaq deyil;
• pulpa asanlıqla qırılmalıdır;
• nazik dəri;
• quru membranların olması;
• nüvənin qəhvəyi rəngi;
• dadı xırtıldayan, acı olmadan xoşdur.

Qoz-fındıq bu parametrlərə cavab vermirsə, qurudulmalıdır. Əks təqdirdə, tövsiyə olunan saxlama şərtlərinə əməl olunsa da, küflənə və çürüyə bilər.

Saxlama qaydaları və şərtləri

Qozu qida xüsusiyyətlərini və faydalı komponentlərini itirməyəcək şəkildə saxlayın. Soyulmamış meyvələr plastik və ya taxta sandıqlarda, torlarda saxlanılmalıdır. Əsas odur ki, qabda “nəfəs alsınlar”, yəni yaxşı havalandırılsın. Sonra kalıbın görünüşü istisna olunur.

İstilik və rütubət şəraitinin optimal parametrləri: 0-10 ° C və% 60 arasında nəmlik. Otaq quru, xoşagəlməz qoxuları olmayan, yaxşı havalandırılmalıdır. İnşel qoz 3 ilə qədər saxlanıla bilər.

Diqqət! Meyvələri zirzəmilərə, zirzəmilərə, nəm otaqlara qoya bilməzsiniz. Həddindən artıq nəmlik çürümə və mübahisə proseslərini təhrik edir.

Kabuklu, qurudulmuş qoz 2-12 ay soyuducuda, kilerdə və ya digər qaranlıq yerdə saxlanıla bilər, saxlama müddəti 2-4 aydır. Ancaq dondurulmuş dövr ən uzun müddətə sahibdir. Dondurucuda onları 1-3 il -18 ° C temperaturda saxlaya bilərsiniz. Eriyəndən sonra mikrodalğada xarakterik bir dad və ya istilik vermək üçün bir tavada qızartmaq lazımdır.

Qoz-fındıq saxlamağın başqa bir yolu da qış üçün məhsul yığmaqdır. Soyulmuş ləpələr bir qaba qoyulur və müvafiq olaraq 1: 2 nisbətində təzə bal ilə tökülür. Belə bal tentürləri 12 aya qədər soyuducuda saxlanılır.

Şüşə qab, təbii materialdan hazırlanmış bir çanta, bir karton qutu və vakuum torbalar qab kimi uyğun gəlir. Unudulmamalıdır ki, soyulmuş ləpələr günəş işığından qorxur və xoşagəlməz qoxuları özünə çəkir.

Nəticə

Evdə qoz qurutmaq asandır. Yalnız sübut edilmiş tövsiyələrə riayət etmək lazımdır. Çiy meyvələrin nəm miqdarı% 40 civarındadır. İlkin qurutma olmadan saxlama mümkün deyil. Nüvələr acı və yararsız hala gələcək.