Rentgen və ultrasəs müayinəsi insana necə təsir edir

X-ray kifayət qədər sürətli bir prosedurdur, buna görə davam edərkən özünüzü əyləndirməkdən narahat olmayın. (Ancaq gözləmə otağı başqa bir məsələ ola bilər.)

Döş xərçəngi xəstələrində sinə rentgenindən istifadə

Keçmişdə, döş xərçəngi quruluş prosesinin bir hissəsi olaraq, demək olar ki, həmişə sinə rentgen şüaları sifariş edilirdi. Bu gün görüntüləmə testi müalicəyə başlamazdan əvvəl aldığınız və ya olmaya bilər. Döş xərçənginin ağciyərlərinizə yayıldığını təyin etməkdə sinə rentgenoqrafiyası aşağı bir müvəffəqiyyət dərəcəsinə sahib olsa da, həkiminiz bir neçə səbəbə görə yenə də bir tövsiyə edə bilər.

Döş xərçəngi quruluşu üçün məhdudiyyətlər

Döş xərçəngi diaqnozu qoyulduqdan sonra həkiminiz düzgün müalicəni təyin edə bilməsi üçün xərçənginizin mərhələsini təyin etməyə çalışacaq. Bəzi hallarda, cərrahiyyə əməliyyatı, gözətçi düyünlü biopsiya və ehtimal ki, pozitron emissiya tomoqrafiyası (PET) taraması və ya digər testlərdən sonra mərhələni bilmirsiniz.

Artıq Milli Hərtərəfli Xərçəng Şəbəkəsinin rəhbərliyinə əsasən sinə rentgenoqrafiyası səhnələşdirmə hissəsi kimi tövsiyə edilmir. 2015-ci ildə səhnələşdirmə çərçivəsində edilən sinə rentgenoqrafiyasına baxan bir araşdırma, bu testin gizli metastazların aşkarlanmasını yaxşılaşdırmadığını, ancaq xərcləri artırdığını təsbit etdi. Bundan əlavə, erkən mərhələdə döş xərçəngi olan insanlarda sinə rentgen şüaları. emosional narahatlığı artıra biləcək yüksək dərəcədə saxta pozitiv hala sahibdirlər.

Əlavə bir narahatlıq olaraq, bəzi tədqiqatlar sinə rentgenoqrafiyasının BRCA gen mutasiyalarını daşıyan gənc qadınlarda məmə xərçəngi riskini artıra biləcəyini tapdı. 2013-cü ildə aparılmış bir tədqiqat əvvəlki tapıntıları təsdiqləməsə də, fayda çatışmazlığı ilə birlikdə artan risk potensialı (xərclə bağlı problemlərdən bəhs etmir) sinə rentgenoqrafiyası ehtimalı artırıldığı təqdirdə sizin və həkiminizin düşünməli olduğu şeylərdir. .

Bütün bunlara baxmayaraq, bir çox xərçəng mərkəzləri hələ də məmə xərçəngi üçün quruluş mərhələsinin bir hissəsi olaraq sinə rentgen şüaları sifariş edirlər. Döş xərçəngi xəstələrindəki digər narahatlıqları qiymətləndirmək üçün sinə rentgenoqrafiyası da sifariş edilə bilər.

Testin məqsədi

Səhnələşdirmə xaricində onkoloqunuzun sinə rentgenoqrafiyası üçün bir neçə səbəbi ola bilər. Bunlardan bəzilərinə aşağıdakılar daxildir:

• Öskürək və ya nəfəs darlığı kimi hər hansı bir tənəffüs problemini, müalicədən əvvəl və ya əvvəlki müddətdə qiymətləndirmək üçün
• Əməliyyat (və ya ümumi anesteziya) və ya kimyəvi terapiya etmədən əvvəl ürəyinizə və ağ ciyərlərinizə baxmaq
• Kimyoterapiyada olarkən bir atəş baş verərsə, sətəlcəm sübutunu axtarmaq üçün (neytropeniya adlanan aşağı qan miqdarı riskinizi artıra bilər)
• Radiasiya müalicəsi zamanı və ya sonrasında və ya kimyəvi terapiya səbəbindən radiasiya pnevmonitinin (ağciyər iltihabı) sübutlarını axtarmaq
• İştirak üçün sinə rentgenoqrafiyası tələb olunursa, klinik tədqiqatın bir hissəsi kimi
• Buna işarə edən hər hansı bir əlamət ortaya çıxsa, ağciyər metastazlarına (döş xərçənginin ağciyərlərə yayılması) dəlil axtarmaq

Metastatik Meme Xərçəngi üçün

Ağciyərlər metastatik döş xərçəngi olan insanlarda süd vəzi xərçəngi metastazlarının yaygın bir yeridir və bu meydana gəldikdə qarışıqlıq tez-tez olur. Döş şişi, illər əvvəl götürülsə belə, döşdən ağciyərə yayılan xərçəng, yenə də döş xərçəngi olaraq qalır. (Ağciyərlərdəki şişləri çıxarıb mikroskop altında onlara baxsanız, ağciyər hüceyrələrini deyil, xərçəngli döş hüceyrələrini görərdiniz.)

Buna ağciyər xərçəngi deyil, ağciyər metastazları ilə döş xərçəngi deyilir. Bu vacibdir, çünki ən yaxşı müalicə variantları ikincil (ağciyər) xərçəng deyil, birincil (döş) xərçəngi olanlardır.

Döş xərçəngi ağciyərlərə yayıldıqda əvvəlcə heç bir simptom olmaya bilər. Semptomlar meydana gəldikdə, bunlara tez-tez quru öskürək, nəfəs darlığı və ya təkrarlanan tənəffüs yoluxucu xəstəliklər daxildir.

Təxminən qadınların% 6-sında diaqnoz qoyulduqda metastaz (ən çox sümüklər, qaraciyər, ağ ciyər və beyində olur).

Alternativlər

Doktorunuz ağciyərinizdə şiş və ya metastaz ola biləcəyinizdən narahatdırsa, daha yaxşı bir test sinə kompüter tomoqrafiyası (BT) müayinəsidir.Sinə rentgen şüaları kiçik xərçəng sahələrini (ya da metastazları) aşkar etmək imkanları məhduddur və ya birincil ağciyər şişi). Əslində, həyatda yaşamaq üçün hər hansı bir dəyişiklik edə biləcək qədər xərçəng ala bilmədikləri üçün siqaret çəkən insanlar üçün sinə rentgen şüalarının çəkilməsi məsləhət görülmür.

Son tədqiqatlar bunun xüsusilə vacib olduğunu göstərir. Döş xərçənginin ağciyərlərə yayılmasına baxarkən, tədqiqatçılar, ağciyərin skanında aşkarlanan anormalliklərin döş xərçəngi erkən mərhələdə olan insanlarda məmə xərçəngi metastazları kimi birincil ağciyər şişi olma ehtimalı olduğunu aşkar etdilər. Sinə rentgenoqrafiyasının bu xərçənglərin% 25-nə qədər həssas ola biləcəyi məlum olduğu üçün təkcə sinə rentgenoqrafiyası hər şeyin yaxşı olduğuna yalan inam verə bilər ki, bu da ümumiyyətlə testi aparmamaqdan daha zərərli ola bilər.

Döş xərçənginin daha yüksək mərhələləri (mərhələ 2A və daha yüksək) olanlarda, bir PET / KT metastatik xəstəlik sübutlarını axtarmaq üçün daha faydalı bir test hesab olunur.

Risklər və əks göstərişlər

Sinə rentgenoqrafiyası çox aşağı riskli prosedurlar sayılır. Onlar az miqdarda radiasiya istifadə edirlər, ancaq ətraf mühitdən hər zaman məruz qaldığınızdan çox deyil.

Hamilə olduğunuz və ya ola bildiyiniz təqdirdə, rentgenoloqdan əvvəl həkimlərinizlə danışın – həm onkoloqunuz, həm də mamalıq həkiminiz, gecikdirmək istəyə bilər. Əks təqdirdə, rentgen texnikinə testinizin keçirildiyi günü bildirin ki, körpənizi radiasiyadan qorumaq üçün addımlar atsınlar.

Testdən əvvəl

Bir rentgen kifayət qədər sadə və rutin bir testdir.

Vaxt

Sinə rentgenoqrafiyası ümumiyyətlə 15 dəqiqədən az çəkir. Cədvəlli vaxtınız varsa, qeydiyyatdan keçmək üçün bir az tez gəlməyinizə əmin olun. Evə düşsəniz, gözləmə müddətinin nə qədər olduğunu görmək üçün qabağa zəng vurmaq yaxşı olar. Günün müəyyən vaxtları, məsələn səhər ilk şey, digərlərindən daha az məşğul ola bilər.

Yer

Bəzi həkim kabinetlərində yerində rentgen aparatları ola bilər. Digərləri rentgen çəkdirmək üçün sizi bir xəstəxanaya və ya başqa bir tibb müəssisəsinə göndərəcəklər.

Nə geyinməli

Yəqin ki, beldən yuxarı soyunmalı və xəstəxana donu geyməli olacaqsınız, buna görə çıxarıla biləcəyi asan bir üst geyin. Boyunbağı taxmayın.

Qida və içki

Sinə rentgenoqrafiyasından əvvəl və sonra normal olaraq yeyib içə bilməlisiniz.

Maliyyət və sağlamlıq sığortası

Sinə rentgenoqrafiyası ümumiyyətlə 200-400 dollar arasındadır, lakin qiymətlər çox dəyişir. Ətrafında alış-veriş etsəniz, onları daha az qiymətə tapa bilərsiniz, lakin bəzi yerlər də daha çox qiymətə satılır.

Sığortanız varsa, planınızın nəyi əhatə edəcəyini və cibinizdən nəyi ödəyəcəyinizi yoxladığınızdan əmin olun. Pul qazanmaq üçün alış-veriş edirsinizsə, etibarlı və etibarlı olduğundan əmin olmaq üçün seçdiyiniz yer barədə həkiminizə müraciət edin.

Nə gətirmək lazımdır

Sinə rentgenoqrafiyasına gəldiyiniz zaman sığorta kartınızın yanında olmağınızdan əmin olun. Doktorunuzun sizə verdiyi hər hansı bir yazılı əmr verin və xəstəlik tarixçənizlə bağlı sualları cavablandırmağa hazır olun.

X-ray kifayət qədər sürətli bir prosedurdur, buna görə davam edərkən özünüzü əyləndirməkdən narahat olmayın. (Ancaq gözləmə otağı başqa bir məsələ ola bilər.)

Test zamanı

Testdən əvvəl

X-ray texnologiyası sizin üçün hazır olduqda, sizə geri çağırılacaq və lazım gələrsə qabaqda açılan xalata keçmək üçün vaxt veriləcəkdir. Sonra imtahan otağına aparılacaqsınız, ehtimal ki, bir masanın üstündə uzanacaqsınız.

Test boyu

Texnologiya bədəninizi necə yerləşdirəcəyinizə dair təlimat verəcəkdir. Bədəninizin baxılmayan hissələrindəki şüalanmanı maneə törədən xüsusi önlüklərlə örtülmüş ola bilərsiniz.

Başqa bir otaqdan, mütəxəssis sənə bir yerdə yatmağı tapşıracaq və görüntüləri çəkəcəkdir. Bir neçə fərqli vəziyyətdə rentgen müayinəsinə ehtiyacınız ola bilər.

Sınaqdan sonra

Görüntüləri görmək istəyirsinizsə, soruşa bilərsiniz. Bununla birlikdə, texnologiyadan bunları sizin üçün şərh etmələrini istəməyin, çünki buna icazə verilmir.

Görüntülər çəkildikdən sonra geyinib yola çıxa bilərsiniz.

Testdən sonra

Sinə rentgenindən uzun müddətli təsiriniz olmamalıdır.

Rentgenoloq və həkiminiz rentgen şüalarına baxacaq və nəticələrinizlə həkiminiz sizinlə əlaqə saxlamalıdır. Əsəbiniz varsa, əqli cəhətdən hazır olduğunuz üçün nə qədər gözləməyinizi gözləməyinizi soruşduğunuzdan əmin olun.

Tərcümə nəticələri

Nəticələriniz və bunların mənası, həkiminizin ilk növbədə rentgen şüalarını istəməsindən asılı olacaq. Cavablar verə bilər və ya əlavə testlərə səbəb ola bilərlər. Doktorunuz növbəti addımın nə olacağını izah etmirsə, mütləq soruşun.

Verywell-dən bir söz

Döş xərçəngi olan birinin sinə rentgenoqrafiyasına ehtiyacı olduğunu söyləmək nadir deyil. Ancaq bunun nə üçün edildiyini bilmirsinizsə, beyniniz cavabları doldurmağa çalışa bilər ki, bu da çox narahatlıq və narahatlığa səbəb ola bilər. Onkoloqunuz sadəcə qeyd etdiyiniz öskürəyi təqib edə bilər. Anlaşılmazlıqlardan qurtulmanın ən yaxşı yolu tövsiyə olunan testlər barədə bir çox sual verməkdir. Xərçəngin müalicəsi üçün öz vəkiliniz olmaq narahatlığı azaltmaqla yanaşı nəticələrini də yaxşılaşdırır.

Rentgen və ultrasəs müayinəsi insana necə təsir edir?

Orqanizmdə baş verən dəyişiklikləri, ortaya çıxan xəstəlikləri dəqiq müəyyən etmək üçün ilkin olaraq diaqnostik metoda əl atılır. Çünki yalnız bu metod vasitəsilə xəstənin hansı orqanında problemlərin baş qaldırdığını və onun hansı xəstəlikdən əziyyət çəkdiyini müəyyənləşdirmək olur. Hazırda diaqnozun qoyulmasında müxtəlif vasitələrdən istifadə edilir.

Həkimlərin üstünlük verdikləri müayinə vasitələrindən biri də rentgendir. Rentgeni 1878-ci ildə alman fiziki Vilhelm Konrad Rentgen kəşf edib. Fizik ilk əvvəl X şüalarının təsirindən insanların sümük toxumasının ekranda açıq rəngdə, yumşaq toxumaların isə tünd kölgə şəklində göründüyünü müəyyənləşdirib. Daha sonra X şüaları yerləşdirilən cihazda alınan görüntülərlə insanın daxili orqanlarında əmələ gələn xəstəliklərin dəqiq diaqnozunu qoyub. Bu kəşf tibb üçün çox qiymətli hesab olunduğundan, alimin şərəfinə həmin X şüaları rentgen şüaları adlandırılıb. 1901-ci ildə isə dahi fizik bu ixtirasına görə Nobel mükafatı alıb.

Rentgen şüaları dəqiq diaqnozun qoyulmasında ən ideal vasitələrdən biri hesab olunur

Tibbin kifayət qədər inkişaf etməsinə və müasir aparatların ortaya çıxmasına baxmayaraq, hazırda da rentgen şüaları dəqiq diaqnozun qoyulmasında ən ideal vasitələrdən biri hesab olunur.

Həkim-rentgenoloq Elnarə Nuriyeva nın sözlərinə görə, yalnız rentgen şüaları vasitəsilə daxili orqanlarda və sümük toxumasında meydana gələn xəstəlikləri asanlıqla müəyyənləşdirmək mümkündür. Rentgenoskopiya və rentgenoqrafiya müayinə metodlarından istifadə etməklə ağciyər və qaraciyər xəstəliklərini, yemək borusunda olan daralmaları, şişləri, mədə və onikibarmaq bağırsaq xorasını, müxtəlif mədə-bağırsaq, öd kisəsi xəstəliklərini, böyrəklərdə olan iltihabı dəqiq müəyyən etmək mümkündür. Sümük toxumasında sınıq, çat və çıxıq olduqda isə onu yalnız rentgenoqrafiya vasitəsilə aşkarlamaq olur.

Anginoqrafiya qan cərəyanının tezliyini müəyyənləşdirməyə imkan verir

E.Nuriyevanın dediyinə görə, damar daxilinə kontrast maddə yeritməklə müxtəlif orqanların damarlarını da rentgen vasitəsilə müəyinə etmək mümkündür. Anginoqrafiya adlanan müayinə metodu isə nəinki rentgendə damarları görməyə, hətta qan cərəyanının tezliyini də müəyyənləşdirməyə imkan verir. Bu metoddan istifadə etməklə arteriya və venaları, müxtəlif patoloji proseslər zamanı onlarda baş verən dəyişiklikləri ayırd etmək asan olur. Anginoqrafiya metodu çox mürəkkəbdir və adətən, yalnız son məqamda tətbiq edilir: “Nevroloji neyrocərrahi təcrübədə bəd və xoşxassəli şişləri, abses və beyinin damar xəstəliklərini aydınlaşdırmaq məqsədilə ancaq bu metoddan istifadə olunur. Anginoqrafiyaya başlamazdan əvvəl damarın vəziyyəti, miqdarı, forması və diametri dəqiq şəkildə yoxlanılmalıdır. Çünki beyin şişlərində sıxılma nəticəsində damar öz yerini dəyişir. Tez-tez təsadüf olunan qan dammar xəstəliklərində isə damarın mənfəzində daralma və formasını dəyişmə kimi əlamətlər meydana gəlir.

Müşahidə olunan bu əlamətlər zamanı həkim tərəfindən buraxılan hər hansı bir səhv xəstənin vəziyyətinin ağırlaşmasına, hətta dünyasını dəyişməsinə də səbəb ola bilər. Ürək xəstəliklərinin bəzi formalarında, ağır dərəcəli hipertoniya xəstəliyində və genişmiqyaslı beyin qanaxmalarında isə anginoqrafik metoddan istifadə yolverilməz sayılır”.

Diaqnozun dəqiq qoyulmasında kontrast maddə mühüm rol oynayır

Həkimin sözlərinə əsasən, xəstəliklərin aydın müəyyənləşdirilərək, diaqnozun dəqiq qoyulmasında kontrast maddə mühüm rola malikdir. Ən tünd fotoplastikada belə, xəstəliyi kontrastın köməkliyilə aydın şəkildə müəyyənləşdirmək olur. Bu maddə olmadan diaqnozun qoyulması isə mümkünsüzdür. Maye halında olan kontrast maddə, adətən, yuxu arteriyalarına, damarlara yeridilir və həmin dəqiqə müayinə edilən orqanın seriya ilə rentgen şəkli çəkilir. İyisiz və dadsız, qatı maye şəklində olan kontrastı qəbul etdikdə, mədə və onikibarmaq xorasını asanlıqla aşkarlamaq mümkündür. Kontrast orqanizm üçün heç bir təhlükə yaratmır. Yeridilən arteriya və damarlardan bir neçə saat ərzində sorulur. Qəbul olunduğu halda isə, mədədən cəmi 20-30 dəqiqəyə tamamilə təmizlənir.

E.Nuriyeva deyir ki, rentgen vasitəsilə kəllənin həm sağ, həm də sol tərəfinin şəklinin alınması mümkündür. Bu zaman oradakı dəyişikliklər, sümüklərin nazilməsi, sınıqlar, çat, damarların diffuz pozğunluqları aydın görünür. Onurğa beyni xəstəliklərində də düzgün diaqnozun qoyulması üçün rentgen şəklinin çəkilməsi vacibdir.

Rentgen şüaları orqanizmə mənfi təsirsiz deyil

Ancaq çox təəssüf ki, elmin bir çox nailiyyətləri kimi, rentgen şüaları da orqanizmə mənfi təsirsiz deyil. Dəqiq diaqnozun qoyulmasında mühüm rol oynayan rentgen şüalarından normadan artıq istifadə xəstələrdə bir sıra problemlərin ortaya çıxmasına səbəb ola bilər. Mütəxəssis rəyinə görə, rentgen şüalarından həddən artıq və müntəzəm istifadə insanda əsasən qaş, kiprik və saçın tökülməsinə gətirib çıxarır. Bəzi adamlarda kəskin başağrıları, halsızlıq əv yuxu pozğunluğu kimi əlamətlər yaranır. Rentgen şüaları insanlarda bədxassəli şişlərin yaranma ehtimalını da artırır. Bunları nəzərə alaraq, rentgendən mümkün qədər az istifadə edilməli və müayinələr arasında lazımi müddət gözlənilməlidir.

Altı yaşınadək uşaqlara rentgen şüaları qəti qadağandır

Həkim bildirib ki, altı yaşadək olan uşaqların sümükləri və əzələ toxumaları bərkimədiyi üçün rentgen şüaları onlara mənfi təsir göstərə bilər. Onlarda baş qaldıran xəstəliyə dəqiq diaqnozun qoyulması üçün başqa vasitələrdən istifadə edilməlidir: “Yalnız 6 yaşdan sonra uşaqların, ildə bir dəfə olmaq şərtilə, rentgenə salınması məqsədəuyğundur. Yuxarı yaş həddində olan insanlara 3-4 aydan bir rentgenin tətbiqi mümkündür. Yaşı 60-ı keçənlər rentgenə yalnız 6 aydan bir düşə bilərlər”.

Diaqnozun qoyulmasında həkimlər tərəfindən geniş şəkildə istifadə olunan və xəstələrin əksər hissəsinin üstünlük verdikləri vasitələrdən biri də ultrasəs müayinəsidir. Ultrasəs müayinə aparatı (USM) 1938-ci ildə ingilis alimi Benf Armon tərəfindən icad edilib. Alimin bu icadı dünyanın aparıcı mütəxəssisləri tərəfindən uzun illər müzakirə edildikdən sonra qəbul olunub. İxtira təsdiqini tapdıqdan sonra aparat Amerika, Almaniya və Fransanın məşhur xəstəxanalarında istifadə edilməyə başlayıb. Azərbaycanda USM-dən təxminən 25 ilə yaxındır ki, istifadə olunur.

Ana bətnində olan uşağın cinsiyyəti də USM vasitəsilə asanlıqla müəyyən edilir

Həkim-funksionist Nizaməddin Zeynalov un dediyinə görə, mədə-bağırsaq, öd kisəsi, dalaq, qaraciyər və sair orqanlarda əmələ gələn xəstəlikləri ultrasəs müayinə aparatı vasitəsilə müəyyənləşdirmək asandır. Ana bətnində olan uşağın cinsiyyəti də USM vasitəsilə asanlıqla müəyyən edilir. Rentgendən fərqli olaraq, USM-də şəklin çəkilməsinə ehtiyac yoxdur, çünki burada yoxlanılan orqan aparatın ekranında aydın görünür və görüntülərə baxmaqla həkim orqanlara dəqiq diaqnoz qoya bilir. Ultrasəs müayinə aparatında şüa olmadığı üçün ondan istifadə insan sağlamlığı üçün heç bir təhlükə yaratmır. Bu səbəbdən də aparatdan ciddi məhdudiyyət olmadan istifadə edilə bilər. Bir yaşından yuxarı uşaqların müayinəsində də USM-dən istifadə edilir.