Berde Rayonu – Wikipedia
Xaçmaz – 1,06 min kvadrat kilometr
Azərbaycanın şəhər və rayonlarının ərazisi
Azərbaycanın paytaxtı Bakının ərazisi 2,14 min kvadrat kilometrdir. Novator.az-ın məlumatına görə, Dövlət Statistika Komitəsinin saytında Mingəçevirin ərazisi 0,14 min kvadrat kilometr, Gəncənin ərazisi 0,11 min kvadrat kilometr, Sumqayıtın ərazisi 0,09 min kvadrat kilometr, Şirvan şəhərinin ərazisi 0,07 min kvadrat kilometr, Naftalanın ərazisi 0,04 min kvadrat kilometr, Xankəndinin ərazisi 0,008 min kvadrat kilometr göstərilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisi 5,5 min kvadrat kilometr, Naxçıvan şəhərinin ərazisi 0,19 min kvadrat kilometrdir.
Başqa şəhər və rayonlar üzrə rəsmi göstəricilər belədir:
Kəlbəcər – 3,05 min kvadrat kilometr
Quba – 2,61 min kvadrat kilometr
Şəki – 2,43 min kvadrat kilometr
İsmayıllı – 2,07 min kvadrat kilometr
Abşeron – 1,97 min kvadrat kilometr
Tovuz – 1,94 min kvadrat kilometr
İmişli – 1,89 min kvadrat kilometr
Laçın – 1,84 min kvadrat kilometr
Ağcabədi – 1,76 min kvadrat kilometr
Goranboy – 1,70 min kvadrat kilometr
Şamaxı – 1,67 min kvadrat kilometr
Xızı – 1,67 min kvadrat kilometr
Şəmkir – 1,66 min kvadrat kilometr
Kürdəmir – 1,63 min kvadrat kilometr
Salyan – 1,60 min kvadrat kilometr
Hacıqabul – 1,60 min kvadrat kilometr
Qəbələ – 1,55 min kvadrat kilometr
Lənkəran – 1,54 min kvadrat kilometr
Qusar – 1,50 min kvadrat kilometr
Ağstafa – 1,50 min kvadrat kilometr
Qax – 1,49 min kvadrat kilometr
Sabirabad – 1,47 min kvadrat kilometr
Yevlax – 1,47 min kvadrat kilometr
Xocavənd – 1,46 min kvadrat kilometr
Neftçala – 1,45 min kvadrat kilometr
Samux – 1,45 min kvadrat kilometr
Cəlilabad – 1,44 min kvadrat kilometr
Fizuli – 1,39 min kvadrat kilometr
Qobustan – 1,37 min kvadrat kilometr
Biləsuvar – 1,36 min kvadrat kilometr
Zaqatala – 1,35 min kvadrat kilometr
Gədəbəy – 1,23 min kvadrat kilometr
Saatlı – 1,18 min kvadrat kilometr
Ağdam – 1,15 min kvadrat kilometr
Beyləqan – 1,13 min kvadrat kilometr
Şabran – 1,09 min kvadrat kilometr
Lerik – 1,08 min kvadrat kilometr
Oğuz – 1,08 min kvadrat kilometr
Xaçmaz – 1,06 min kvadrat kilometr
Cəbrayıl – 1,05 min kvadrat kilometr
Daşkəsən – 1,05 min kvadrat kilometr
Ağdaş – 1,02 min kvadrat kilometr
Ağsu – 1,02 min kvadrat kilometr
Xocalı – 1 min kvadrat kilometr
Tərtər – 0,96 min kvadrat kilometr
Bərdə – 0,95 min kvadrat kilometr
Balakən – 0,94 min kvadrat kilometr
Göygöl – 0,92 min kvadrat kilometr
Zərdab – 0,86 min kvadrat kilometr
Ucar – 0,83 min kvadrat kilometr
Qubadlı – 0,80 min kvadrat kilometr
Göyçay – 0,74 min kvadrat kilometr
Zəngilan – 0,73 min kvadrat kilometr
Masallı – 0,72 min kvadrat kilometr
Qazax – 0,70 min kvadrat kilometr
Siyəzən – 0,70 min kvadrat kilometr
Yardımlı – 0,67 min kvadrat kilometr
Astara – 0,62 min kvadrat kilometr
Şuşa – 0,31 min kvadrat kilometr.
Berde Rayonu – Wikipedia
Bərdə rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati – ərazi vahidi.
Rayonda 73 müəssisə, 32 məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 76 məktəb, 16 tibb müəssisəsi, 205 mədəniyyət ocağı yerləşir.
Bərdənin xəritəsi
Bərdənin xəritəsi
Mündəricat
- 1 Tarixi
- 2 Əhalisi
- 3 Ərazisi
- 4 Tarixi və memarlıq abidələri
- 4.1 Arxeoloji abidələri
- 4.2 Tarixi-mədəni abidələri
Bərdə rayonu 8 avqust 1930-cu ildə təşkil olunmuşdur. Kür-Araz ovalığının şimal-qərb hissəsində yerləşir.
Rayonun mərkəzi olan Bərdə şəhəri təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Yaxın Şərqin ən qədim yaşayış mərkəzlərindəndir. Bunu arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış materiallar, o cümlədən Makedoniyalı İsgəndər, Arakilər və Roma imperatoru Avqust dövrünə aid pullar sübut edir. Əldə edilmiş mənbələr Bərdənin hələ e.ə. mövcud olan ölkələrlə əlaqəsi olduğunu göstərir.
Ərəb tarixçisi Belazüri (IX əsr) Bərdənin Sasani hökmdarı I Qubadın (483–531) [1] İran tarixçisi Həmdullah Qəzvini (XIV əsr) Makedoniyalı İsgəndərin (e.ə. 336–323) dövründə salındığını bildirmişdir. Movses Kalankatlının məlumatına görə, Bərdə Alban hökmdarı II Vaçe dövründə Firuzin (459–484) göstərişi ilə salınmışdır. Bu dövrdə Bərdənin adı “Firuzabad” olmuşdur. [2] [3] “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında Bərdədən bəhs olunur.
Sasanilər dövründə Bərdə canişinliyinin mərkəzi olmuşdur. I Qubadın dövründə Bərdənin ətrafına divar çəkilmişdir. X əsrdə Albaniyanın paytaxtı olmuş, 552-ci ildə Alban kilsəsinin də mərkəzi Bərdəyə köçürülmüşdür. Bərdə 628-ci ildə Xəzərlər, 639-cu ildə İran feodalları tərəfindən işğal olunmuşdur. Alban hökmdarı Cavanşir işğalçıları Bərdədən qova bilmişdir. Xəlifə Osmanın dövründə (644–656) ərəb qoşunları Bərdəni tutmuşdur. VI-VII əsrlərdə Bərdədə 100 min nəfər əhali yaşamışdır. XIII əsrdə Bərdədə pul kəsilmişdir. Bərdə 752-ci ildə Arran vilayətinin mərkəzi olmuşdur. VIII-IX əsrlərdə Bərdə mühüm ticarət, mədəniyyət mərkəzinə çevrilmişdir. Məşhur “Əl-Kürkiy” bazarı Bərdə darvazasının yaxınlığında yerləşirdi. IX əsrin 90-cı illərinə qədər Bərdə Sasanilər dövlətinin tərkibində olmuşdur. Bərdə həm də Xürrəmilər hərəkatının əsas güc mənbələrindən biri idi.
Şəhər bəzi mənbələrdə “Aranın baş şəhəri”, “Aranın anası” adlanıb.
Yaxın və Orta Şərqdə sənətkarlıq və ticarət mərkəzi kimi tanınmış Bərdəyə 944-cü ildə ruslar yürüş etmişlər. [4] Rusların irəli sürdüyü şərtlərə uyğun olaraq bir gün ərzində şəhəri tərk etməyən bərdəlilərə divan tutulmuşdur. Ruslar 20 min bərdəlini qılıncdan keçirmişlər. Ərazidə taun yayılmış, buna görə də rus qoşunu şəhəri tərk etməli olmuşdur. Rusların talanlarından sonra uzun müddət Bərdə özünə gələ bilməmişdir. Şəddadilər sülaləsindən olan Fəzlin (985–1030) Bərdəni 993-cü ildə öz dövlətinə daxil etmişdir. Bərdə XI əsrdə səlcuqların, XII əsrdə Eldəgizlərin hakimiyyətinə tabe idi. Monqolların hücumu zamanı Bərdə yenidən dağılmış, Elxanilər dövründə bərpa olunmuşdur. Əmir Teymurun yürüşündə Bərdə yenidən viran qalmışdır. Xanlıqlar dövründə Bərdə Qarabağ xanlığının tərkibində olmuşdur. Qarabağ xanlığının Rusiya imperiyası tərəfindən 1804-cü ildə işğalından sonra ruslar bütün Qarabağa olduğu kimi Bərdəyə də ermənilərin köçürülməsinə başladılar. Təkcə 1828-ci ildə Bərdə ərazisinə 1000-dən çox erməni ailəsi köçürülmüşdür. [5] Rusiya işğalı dövründə Bərdə Yelizavetpol Quberniyasının tərkibində olmuş, 1918-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini qazandıqdan sonra isə Azərbaycanın tərkibində olmuşdur.
1 yanvar 2011-ci il tarixinə rayon əhalisi 143.9 min nəfərdir. [6]
Milli tərkib
Etnik qruplar 2009 [6] s.a. Cəmi 141 646 azərbaycanlı 141 485 türk 97 rus 48 ukraynalı 5 tatar 5 digər 6 Əhalisi haqqında daha geniş məlumat
Əhalinin ümumi sayı 136000 Şəhər əhalisinin sayı, [%] 27.5000 Kənd əhalisinin sayı, [%] 72.5000 Əhalinin orta sıxlığı 142.110763 Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (kişilər), [%] 49.2000 Əhalinin cins qrupları üzrə sayı: (qadınlar), [%] 50.8000 Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (uşaqlar), [%] 10.3676 Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18 yaşa qədər), [%] 40.5941 Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (18-dən 55–60-a), [%] 48.5294 Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı: (təqaüdçülər), [%] 16.9691 Ali təhsilli əhalinin sayı, [%] 5.3000 Orta təhsilli əhalinin sayı, [%] 36.3088 Məskunlaşmış qaçqınların sayı 1001 Məskunlaşmış məcburi köçkünlərin sayı 47984 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Qarabağ düzündədir. Sahəsi 957 km², əhalisi 138,1 min nəfərdir. (01.01.2006). Mərkəzi Bərdə şəhəridir. Səthi az meylli və dalğalı düzənlikdən ibarətdir. Antropogen sisteminin çöküntüləri ilə örtülüdür. Gil, çınqıl və qum yataqları var.
Ərazisi haqqında daha geniş statistik məlumat
Ümumi ərazi, [km²] 957.00 Məhsuldar torpaqların ümumi sahəsi, [km²] 724.62 Kənd təsərrüfatına yararsız torpaqların sahəsi, [km²] 47.26 Heyvandarlıq üçün otlaqların sahəsi, [km²] 240.61 Əkilmiş torpaqların ümumi sahəsi, [km²] 517.62 Meyvə bağlarının ümumi sahəsi, [km²] 9.32 Şoran torpaqların ümumi sahəsi, [km²] 31.64 Azərbaycanda cəmi 2 rayonda eşşək yoxdur – RAYONLAR üzrə SAYI
Bu ilin əvvəlinə olan məlumata görə, Azərbaycanda 34 min 68 baş eşşək mövcud olub.
Day.Az yeniavaz.com-a istinadən xəbər verir ki, son bir il ərzində eşşəklərin sayı 1 748, son 2 il ərizdə 5 924, son 10 il ərzində isə 13 141 baş azalıb. Bəzi rayonlar istisna olmaqla əksər rayonlarda eşşəklərin sayında azalma baş verib.
Ən kəskin azalma İmişli rayonunda qeydə alınıb. Son 2 ildə İmişli rayonunda eşşəklərin sayı 8,5 dəfə azalaraq 323 başdan 38 başa düşüb.
Ən çox artım isə Zərdab rayonunda qeydə alınıb. Zərdabda eşşəklərin sayı son 2 ildə 8,8 dəfə artaraq 7 başdan 62 başa yüksəlib.
Azalma paytaxt Bakıda da müşahidə olunub. 2 il əvvəl Bakıda 22 eşşək olduğu halda, bu ilin əvvəlində onların sayı 13-ə düşüb.
Statistikadan belə görünür ki, Mingəçevir və Gəncə şəhəri istisna olmaqla bütün şəhər və rayonlarında eşşəklər mövcud olub. Rəsmi məlumata görə, Mingəçevirdə və Gəncədə 1 dənə də olsun eşşək yoxdur.
Ən çox eşşəyin olduğu rayon Yardımlı rayonu olub – 3021 baş.
Ən az eşşəyin olduğu rayon (şəhər) isə Şirvan şəhəri olub – 1 baş.
Azərbaycanın şəhər və rayonlarında eşşəklərin sayı:
Bakı şəhəri
19
Xızı rayonu
111
Abşeron rayonu
41
Sumqayıt şəhəri
13
Gəncə şəhəri
–
Qazax rayonu
2505
Ağstafa rayonu
1819
Tovuz rayonu
2820
Şəmkir rayonu
1943
Gədəbəy rayonu
1084
Daşkəsən rayonu
274
Samux rayonu
1205
Göygöl rayonu
518
Goranboy rayonu
761
Naftalan şəhəri
4
Zaqatala rayonu
9
Qax rayonu
44
Şəki şəhəri
1382
Oğuz rayonu
403
Qəbələ rayonu
226
Astara rayonu
555
Lənkəran şəhəri
79
Lerik rayonu
2073
Yardımlı rayonu
3093
Masallı rayonu
95
Cəlilabad rayonu
1596
Qusar rayonu
196
Xaçmaz rayonu
688
Quba rayonu
1092
Şabran rayonu
384
Siyəzən rayonu
381
Göyçay rayonu
6
Beyləqan rayonu
313
Ağcabədi rayonu
254
Bərdə rayonu
154
Neftçala rayonu
129
Biləsuvar rayonu
3
Salyan rayonu
297
Yevlax şəhəri
38
Mingəçevir şəhəri
–
Ağdaş rayonu
195
Ucar rayonu
25
Zərdab rayonu
62
Kürdəmir rayonu
446
İmişli rayonu
24
Saatlı rayonu
11
Sabirabad rayonu
1324
Hacıqabul rayonu
283
Şirvan şəhəri
1
Cəbrayıl rayonu
14
Füzuli rayonu
236
Ağdam rayonu
365
Tərtər rayonu
178
Xocavənd rayonu
4
Laçın rayonu
151
Qobustan rayonu
252
İsmayıllı rayonu
384
Ağsu rayonu
562
Şamaxı rayonu
726
Naxçıvan şəhəri
84
Şərur rayonu
787
Babək rayonu
441
Ordubad rayonu
491
Culfa rayonu
260
Kəngərli rayonu
353
Şahbuz rayonu
1497
Sədərək rayonu
52Digər xəbərləri Azərbaycan dilində xüsusi Facebook səhifəmizdə izləyə bilərsiniz.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.