Rzaq malları mtşünaslığının nzri sasları

Başka bir deyişle İsveç basının iddiasına göre, Paludan’ın skandal eyleminin arkasında Rusya var.

İsveç’te NATO pişmanlığı! ‘İfade özgürlüğü’ diyorlardı. ‘Suçluyu’ buldular

NATO üyeliği için Türkiye’nin onayını bekleyen iki İskandinav ülkesinin gözü aylardır Ankara’dan gelecek haberde. NATO’ya birlikte başvurdukları Finlandiya’nın üyelik için geri sayıma geçmesi sonrası İsveç’te hava değişti. İsveç basını ülkenin içerisine düştüğü durumun ‘suçlusunu’ buldu.

Haberin Devamı

NATO üyeliği için Türkiye’nin kapısını aşındıran İsveç’te umutsuzluk hakim.

İsveç’te Kur’an-ı Kerim yakmasıyla tepki çeken Danimarkalı aşırı sağcı Sıkı Yön Partisi lideri Rasmus Paludan’ın bu skandal eylemi Stockholm’ün NATO üyeliğine mal oldu.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Finlandiya ile birlikte ittifaka üye olmak için başvuruda bulunan İsveç bu eylemin ardından henüz Türkiye’nin onayını alamadı.

Müzakereler sonrası Finlandiya NATO’ya girmek için geri sayıma geçerken İsveç basını ‘dışarıda kaldık’ yorumu ile durumu özetlemişti.

Gözden Kaçmasın Kur’an-ı Kerim yakan Paludan’dan bir skandal daha Haberi görüntüle

Söz konusu eylemi ‘ifade özgürlüğü’ kapsamında değerlendiren İsveç’te hava Finlandiya’nın onay alması ile değişti.

İsveç basını eylemin ‘suçlusunu’ buldu. İsveç araştırma programı Kalla Fakta, Paludan’ın da Rus bağlantıları olduğunu öne sürdü.

Haberin Devamı

Programa göre, provokatör isim Rus sosyal medya ağı VKontakte aracılığıyla özel Rus paramiliter Wagner Grubuna bağlı en az altı kişiyle bağlantılı.

Başka bir deyişle İsveç basının iddiasına göre, Paludan’ın skandal eyleminin arkasında Rusya var.

Paludan’ın skandal eyleminin ardından resmi Twitter hesabı üzerinden bir açıklama yayınlayan İsveç başbakanı Ulf Kristersson, ‘İfade özgürlüğü demokrasinin temel bir parçasıdır. Ancak bir şeyin yasal olması mutlaka uygun olduğu anlamına gelmez’ demişti.

Aynı haberde bu altı kişiden birinin üye toplama görevlisi ve grubun kıdemli bir üyesi olduğuna inanıldığı bilgisine yer verildi ve bu kişilerin diğer ülkelerdeki Rus çıkarları lehine kamuoyunu etkilemekle suçlandıklarının altı çizildi.

Lund Üniversitesi’nde istihbarat analizi alanında kıdemli öğretim görevlisi olan Tony Ingesson, İsveç gazetesi Aftonbladet’e şu değerlendirmede bulundu;

‘Bu kadar karmaşık bir şekilde kurgulanmış olaylar Rusya’nın işine geldiği zaman şüphelenmek için neden var.’

Ingesson, Rusya’nın insanların eylemlerini desteklendiklerini anlamamaları için gizli yöntemler kullandığını öne sürdü.

Haberin Devamı
Gözden Kaçmasın Finlandiya’nın NATO’ya katılımı perşembe günü görüşülecek Haberi görüntüle

Ingesson ile aynı görüşü paylaşan İsveç Savunma Üniversitesi’nde istihbarat analizi uzmanı olan Jorgen Holmlund ise şu değerlendirmede bulundu;

‘Bir Danimarka vatandaşının neden Rusya’nın çıkarlarını destekleyecek şekilde çalışmak için buraya geldiğini kendinize sorabilirsiniz. Rusya’nın seçimlere müdahalesi hakkında halihazırda bildiklerimiz göz önüne alındığında, benzer bir yapını İsveç’te de kurulmuş olabileceğini söylemek benim için yanlış olmaz’

PALUDAN İDDİAYI BÖYLE YALANLADI: GÜLÜNÇ

Fakta, Paludan’ın iddiası ülke gündemine adeta bomba gibi düşerken skandalın mimarı Paludan’dan ilk açıklama geldi.

Paludan iddiaları yalanladı. Bulguları “gülünç” olarak nitelendirdi ve muhabiri kendi adına sahte bir profil oluşturmakla suçladı.

Rzaq malları mtşünaslığının nzri sasları

Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycanda 2023-ci ildə ölkə üzrə yaşayış minimumu və ehtiyac meyarının həddinin bərabər məbləğdə – 246 manat olması nəzərdə tutulur. Bu barədə “2023-cü il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsində bildirilib. Bununla da 2023-cü ildə yaşayış minimumu 2022-ci illə müqayisədə 36 manat və ya 17,15 faiz, ehtiyac meyarı isə 46 manat və ya 23 faiz çox olacaq.

“Qafqazinfo”nun məlumatına görə, ölkə qanunvericiliyinə (“Yaşayış minumumu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu) görə, yaşayış minimumu minimum istehlak səbətinin dəyəri və icbari ödənişlərin cəmindən ibarət sosial normadır. Minimum istehlak səbəti insan sağlamlığının və həyat fəaliyyətinin minimum səviyyəsi üçün zəruri olan ərzaq, qeyri-ərzaq malları və xidmətlərin elmi normalar əsasında müəyyən edilmiş toplusudur. Buraya ərzaq məhsullarının minimum toplusu, fərdi və ailəvi istifadə olunan qeyri-ərzaq mallarının minimum toplusu (geyim, ayaqqabı və dəftərxana ləvazimatları, təsərrüfat, mədəni-məişət, sanitariya əşyaları, dərmanlar və s.) və xidmətlərin minimum toplusu (mənzil-kommunal, nəqliyyat, rabitə, məişət, təhsil, mədəni-maarif, müalicə-istirahət xidmətləri və s.) aiddir. İstehlak səbətinə daxil olan ərzaq məhsulları, qeyri-ərzaq malları və xidmətlər orta bazar qiymətləri ilə, icbari ödənişlər isə normalaşmış faktiki məsrəflər əsasında hesablanır.

Yaşayış minimumundan aztəminatlı ailələrin rifahının yüksəldilməsi konsepsiyasının və Dövlət proqramlarının hazırlanmasında, əhalinin həyat səviyyəsinin qiymətləndirilməsində və proqnozlaşdırılmasında, dövlət büdcəsinin, yerli büdcələrin, büdcədənkənar dövlət fondlarının, qanunvericiliklə tənzimlənən qiymət və tariflərin formalaşdırılmasında və digər məqsədlər üçün istifadə olunur.

Bəs, ehtiyac meyarı nədir?

“Yaşayış minimumu haqqında” qanuna görə, ehtiyac meyarı əhalinin əsas sosial-demoqrafik qrupları üzrə yaşayış minimumundan asılı olaraq ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin edilməsi məqsədilə tətbiq edilir.

Qanunvericiliyə görə, aztəminatlı ailə dedikdə, orta aylıq gəlirləri hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusundan aşağı olan ailə başa düşülür. Ailənin gəlirləri ailə üzvlərinin bütün növ gəlirləri, o cümlədən ailə üzvlərinə bağışlanmış hədiyyələr, mülkiyyətdən, ailə üzvlərinə məxsus əmlakdan, şəxsi yardımçı təsərrüfatdan əldə olunan və yaxud əldə oluna biləcək pul və natural formada gəlirlərinin cəmidir. Ailənin orta aylıq gəliri ailənin gəlirinin orta aylıq göstəricisi, ailədə adambaşına düşən orta gəlir isə ailənin məcmu gəlirlərinin ailə üzvlərinin sayına nisbətidir.

Bu, o deməkdir ki, 2023-cü ildə orta aylıq gəlirləri hər bir ailə üzvü üçün 246 manatdan aşağı olan ailə aztəminatlı hesab ediləcək. Məsələn, 4 nəfərdən ibarət ailənin orta aylıq gəliri 984 (4×246) manatdan aşağı olarsa, o, aztəminatlı hesab olunacaq. Qeyd edək ki, cari ildə hər bir ailə üzvü üçün bu rəqəm 200 manatdır (4 nəfərdən ibarət ailə üçün 800 manat).

Aztəminatlı ailələr ünvanlı dövlət sosial yardım almaq hüququna malikdir. Belə ki, Azərbaycan ərazisində yaşayan və müraciətdən əvvəlki son bir il ərzində orta aylıq gəliri onlardan asılı olmayan səbəblərdən (ailə üzvlərinin əmək qabiliyyətli olmaması, ailənin əmək qabiliyyətli üzvünün işsiz kimi qeydə alınması, vəfat etməsi, məhkəmə tərəfindən itkin düşmüş və yaxud ölmüş hesab edilməsi, azadlıqdan məhrum edilməsi, ailə üzvünün olduğu yerin məlum olmaması və s.) hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusundan aşağı olan aztəminatlı ailələr dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində sosial yardım ala bilər. Məsələn, bu kateqoriyadan olan ailənin orta aylıq gəliri 2023-cü ildə 500 manat olarsa hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq qədər, yəni 484 manat məbləğində sosial yardım ala bilər. Cari ildə isə bu məbləğ 300 manatdır. Bu baxımdan ehtiyac meyarının artırılması ünvanlı dövlət sosial yardımının məbləğinin artımı deməkdir.

Nəticə etibarilə ehtiyac meyarının 2023-cü ildə 46 manat və ya 23 faiz artırılması özünü ünvanlı dövlət sosial yardımların məbləğində göstərəcək. Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev büdcə müzakirələrində deyib ki, artım növbəti ildə ünvanlı sosial yardım ödənişinin 30 faiz artımasına şərait yaradacaq və orta hesabla bir ailəyə düşən ünvanlı sosial yardım 500 manatdan çox olacaq.

Qeyd edək ki, cari ilin 9 ayının yekunlarına görə, bir ailəyə düşən ünvanlı yardım orta hesabla 377 manat təşkil edib. Bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 41 faiz çoxdur. Artıma səbəb 2022-ci ildə ehtiyac meyarının əvvəlki ilə nisbətən 17,65 faiz artırılaraq 170 manatdan 200 manata çatdırılmasıdır.

Ehtiyac meyarının artırılması bundan başqa, növbəti ildə cari illə müqayisədə əhalinin gəlirləri aşağı templə artacağı təqdirdə ünvanlı dövlət sosial yardıma daha çox ailənin müraciət etməsinə imkan yarada bilər. Bunu son illər üzrə göstəricilərə nəzər salanda da görmək olur. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin məlumatına görə, cari ilin birinci yarısında 40 min ailə üzrə 173 min nəfər ünvanlı dövlət sosial yardımı proqramı ilə əhatə olunub. Hərçənd ki, ilin əvvəlində 44 min 716 ailə üzrə 194 min 42 nəfərə bu yardım proqramı şamil edilmişdi. Azalmaya səbəb 2022-ci ildə əməkhaqlarının, pensiyaların və digər ödənişlərin artırılması olub. Rəsmi statistikaya görə, cari ilin birinci yarısında əhalinin gəlirləri ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 19,9 faiz artıb. Ötən il isə əhalinin gəlirləri əvvəlki ilə nisbətən 2,6 faiz artmışdı. Son bir neçə ildə sosial yardım alanların sayında ən yüksək göstərici 2021-ci ilin əvvəlində qeydə alınıb. Bu dövrdə 77 min 269 ailə üzrə 323 min 996 nəfər sosial yardımdan yararlanıb. Buna səbəb 2020-ci il üzrə ehtiyac meyarının əvvəlki illə müqayisədə 11,9 faiz artırılması və pandemiyanın iqtisadiyyata mənfi təsiri fonunda əhalinin gəlirlərinin 1,8 faiz azalması olmuşdu.

Yaxın illərdə Azərbaycanda “ehtiyac meyarı” anlayışının ləğv olunacağı gözlənilir. Buna səbəb ehtiyac meyarının həddinin ölkə üzrə yaşayış minimumu ilə bərabərləşməsidir. S.Babayevin sözlərinə görə, “ehtiyac meyarı” anlayışı tədricən dövriyyədən çıxarılacaq və fəaliyyət yaşayış minimumu göstəricisi əsasında qurulacaq.

Ceyhun Həmid