Nəfəs almaqda çətinlik çəkən nədir

– Cəbrayıl həm də Cəbrayıl gəlsin deyə getdi.

Şəhid Cəbrayıl Dövlətzadə ilə bağlı atasından ÜRƏK DAĞLAYAN SÖZLƏR: Hələ də elə bilirəm, ayın 28-dir və.

Publika.az Vətən ətirli şəhidimiz Cəbrayıl Dövlətzadənin atası Dövlət bəylə həmsöhbət olub.

Oğlum şəhid oldu, amma digər əsgər oğullarımız şəhidliyə can atmasına deyir Dövlət ata.

– Dövlət bəy, igid oğlunuz döyüşdə göstərdiyi şücaətə görə Generalımız Polad Həşimovun məzarının yanında dəfn olunub. Cəbrayılın polad xarakterindən danışmağınızı istərdim.

– Hər uşaq bir fitri istedadla doğulur. Məncə, Cəbrayılı da hamıdan fərqləndirən əsas cəhət həddən artıq mərd olması idi. Əsl kişi xüsusiyyətləri vardı canında. Atam sovet hakimiyyəti dövründə boks üzrə dəfələrlə çempion olmuşdu. Cəbrayılın belə döyüşkən olmasında babasının böyük rolu var. Elə uşaqlıqdan özündən zəifləri qorumağa can atırdı. Döyüşkən uşaq idi. Onların əvəzinə gedib döyülsə belə, sonadək haqqın yanında olurdu. Bəzən üz-gözü göyərmiş evə qayıdırdı. Səbəbini soruşanda deyirdi, dostumu qoruyanda olub, narahat olmayın.

Yarışlara gedəndə, nənəsi dönər hazırlayıb, çantasına qoyardı. Deyirdi, nənə, birini də hazırla, bəlkə uşaqlar da istəyər.

– Bildiyim qədər Cəbrayıl döyüş bölgəsinə könüllü yollanmışdı.

– Bir ildən bir qədər çox idi ki, Cəlilabadda hərbi xidmət keçirdi. Heç kimə demədən, könüllü müharibəyə getdi. Hər dəfə telefonla danışanda, deyirdim, yanına gəlmək istəyirəm. Cavab verirdi ki, gəlmə, az qalıb, qayıdacam. 28 sentyabrda cənazəsini gətirən əsgər yoldaşlarından biri dedi ki, döyüş bölgəsinə öz istəyi ilə yollanmışdı. Hələ də elə bilirəm, ayın 28-dir. İndi tabutunu gətirəcəklər. Hələ də özümdə deyiləm. Qəribədir, elə həmin gün tezdən namaz üstəydim. Düşündüm, birdən Cəbrayıl şəhid olsa, necə qəbul edəcəm? Hər yolla əlaqə saxlamağa çalışdım. Səsini eşitmək istəyirdim, amma danışa bilmədik.

– Dediniz, uşaqlıqdan mərd olub Cəbrayıl. Hətta şəkillərdə üzünə baxanda, onu başqa məsləkdə təsəvvür etmək olmur. Sanki Vətən üçün doğulmuşdu.

– Cəbrayıl hərbçi olmaq istəyirdi. Xüsusi təyinatlı dəstədə qulluq etməyi arzulayırdı. Sonunadək xalqına, torpağına, xidmət yoldaşlarına sadiq oldu. Axır nəfəsinədək qeyrətli vuruşdu. 19 yaşında tarix yazdı. Elə düşünürəm ki, Azərbaycan xalqının qəhrəmanı da bu cür olmalıdır. Vətənimizə yaraşan qəhrəmandır oğlum. Heç vaxt çətinliyini dilinə gətirmirdi.

Şəhidlik yolunda belə bir məqam var – düşünərək şəhid olmaq. İmam Hüseyni xatırlayıram. Hədislərin birində qeyd edilir ki, o da döyüş gecəsi işığı söndürüb, qayıtmaq istəyən utanmadan otağı tərk etsin deyib. Cəbrayıl da düşünərək seçdi bu məqamı. Hətta döyüşə gedəndə, zabitləri geri qaytarıb ki, ailəniz var, gəlməyin. Yəni o anda şəhid olacağını bilirdi və yolundan dönmədi. Amma 19 yaş valideyn üçün övladının körpəliyidir. Bəzən deyirlər, Cəbrayıl haqda danış. Mən oğlum haqda nə danışa bilərəm? Ancaq uşaqlıq xatirələri, uşaqlıq illərini yada sala bilərəm. Hansı ömür yolundan danışım? Cəbrayıl gəldi, böyümədən getdi.

– Cəbrayıl həm də Cəbrayıl gəlsin deyə getdi.

– Bu, mənim üçün fəxrdir. Hansı işin qulpundan tutsa, uğur qazanırdı. İdman karyerası qura bilərdi. Uzun müddət cüdo ilə məşğul olmuşdu.

Polad kimi formalaşmışdı. Bəzən uşaqlar hansısa çətinliyin önündə bərk sınır, özünü bərpa edə bilmirlər. Cəbrayıl 3 yaşında da belə mətin idi. Bu xarakterdə formalaşmışdı. Bu cür möhkəm insan vətənin də keşiyində duracaq, torpağını da azad edəcək. Baxın, ermənilərə o qorxaqlıqla lap zəncirlə torpağa bağla, yenə mübarizə apara bilməyəcəklər . Amma Azərbaycanın mərd əsgəri sonadək döyüş nöqtəsində qalacaq.

– Qəhrəman atası kimi Cəbrayıla, Füzuliyə, Xudafərin körpüsünə bayrağımızı sancan Azərbaycan əsgərinə nə arzuayırsınız?

– Allah cəbhədəki bütün oğullarımızı qorusun. Mən Azərbaycan əsgərinə Cəbrayılın atası kimi müracət edirəm. Cəbrayılın şəhid olması o demək deyil ki, bütün əsgərlərimiz şəhid olmalıdır. Müəyyən qədər şəhidimiz olacaq. Amma əsgərlərimiz ölümə can atmasınlar. Vətən üçün ölmək yox, qəhrəman kimi döyüşüb, evə dönmək lazımdır. Qələbə bayramını qeyd etmək lazımdır. Ordumuza ancaq can sağlığı, qüvvə arzulayıram ki, qəhrəman kimi valideynlərinin yanına gəlsinlər. Canlı qəhrəmanlarımız çox olsun. Şəhid də ölmür. Sadəcə məqamı ora qədərmiş. Allah Vətənimizi qorusun!

– Cəbrayıl siz də dediyiniz kimi, körpə ömrü yaşayıb. Onunla bağlı hansı xoş xatirəni tez-tez xatırlayırsınız?

– 4 yaşı vardı. Kiçik toyuna hazırlaşırdıq. Elə hey deyirdi, mənə idman üslublu geyim almayın. Kişi şalvarı, kişi ayaqqabısı istəyirəm. Düşünürdüm ki, bu uşağın boyuna bax, sərt kişi xarakterinə bax. Nənə, baba sevgisi ilə böyüyüb. Bütün istəkləri yerinə yetirilirdi, amma yenə də hər şeydə ədəbini qoruyurdu. Heç vaxt qarşı gəlməzdi, kobud rəftar etməzdi.

– Dövlət bəy, ailənizdə narahatlığa səbəb olan məqam var. Buyurun, bölüşün.

– Xalqımdan kiçik xahişim var. Sosial şəbəkələrdə oğlumun adına ianə toplanılmasını durdurun. Biz bugün öz ordumuza kömək etməliyik. Cəbrayılın adında pul toplamasın heç kim. Mənim pula ehtiyacım yoxdur. Oğluma ev də almışdım. Düzdür, yaşamaq qismət olmadı. Amma rica edirəm, şəhidin adından istifadə olunmasın. Yenə də qeyd edirəm, istəyənlər həmin pulu ordumuzun hesabına köçürsün. Cəbrayıl özündən sonra övlad qoyub getməyib. Belə addımlara ehtiyac yoxdur. O, Vətənin igidi idi. Əminəm ki, xatirəsi hər zaman yaşayacaq.

Leyla Sarabi,

Foto: Pərviz Həşimi

Nəfəs almaqda çətinlik çəkən nədir?

Bir çox vəziyyətin simptomları yüngül və ya ağır ola biləcək nəfəs almaqda çətinlik çəkir.

Nəfəs almaqda çətinlik çəkən bir insan nəfəs alır, tənəffüs və ya nəfəs almaqda çətinlik çəkir, ya da kifayət qədər oksigen ala bilmədiyi kimi hiss edir.

Çox vaxt insanlar idman etdikdən sonra və ya narahat olduqda nəfəs almaqda çətinlik çəkirlər. Bəzi hallarda tənəffüs çətinliyi tibbi vəziyyətə işarə edə bilər, buna görə səbəbi müəyyənləşdirmək vacibdir.

Bu yazıda insanların nəfəs almaqda çətinlik çəkməsinin mümkün səbəblərini nəzərdən keçiririk. Bu simptomun diaqnozu, müalicəsi və qarşısının alınmasını da əhatə edirik.

Soyuqdəymə və ya qrip

Adi bir soyuqdəymə və ya qripi olan insanlar nəfəs almaqda çətinlik çəkə bilərlər. Bu xəstəliklər nəfəs almağı çətinləşdirən aşağıdakı simptomlara səbəb olur:

burun burnu
boğaz ağrısı
iltihablı hava yolları
sinüzit
hava yollarında artıq mucus

Soyuqdəymə, qrip və ya sinə infeksiyası nəfəs almaqda çətinlik olduqda, xəstəlik aradan qaldırıldıqda simptomlar aradan qaldırılmalıdır.Soyuqdəymə əlamətlərini necə asanlaşdıracağını burada öyrənin.

Narahatlıq

Narahatlıq nəfəs darlığı və ya tənəffüs çətinliyi daxil olmaqla fiziki simptomlara səbəb ola bilər. Bir insanın nəfəsi, narahatlığı azaldıqdan sonra normallaşma ehtimalı yüksəkdir.

Digər narahatlıq simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

əsəbi və ya kənar hiss
yüksəlmiş ürək dərəcəsi
əzab hissi
yorğunluq
cəmləşməkdə çətinlik
həzm problemləri

İnsanlar bəzən ürək böhranına bənzər həddindən artıq narahatlıq və ya çaxnaşma hücumları ilə qarşılaşa bilər. Çaxnaşma hücumunun digər simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

qaldırılmış və ya döyünən bir ürək atışı
boğulma hissi
tərləmə
sinə ağrısı
keylik və ya karıncalanma
üşütmə və ya istilik hissləri

Çaxnaşma və infarkt arasındakı fərqləri burada öyrənin.

Astma

Astma, ağciyərlərə gedən tənəffüs yollarının iltihablanmasına səbəb olan xroniki bir xəstəlikdir.

Digər xroniki xəstəliklərdə olduğu kimi, bir insanın astması zaman-zaman alovlanır, ümumiyyətlə bir tətiyə məruz qalması nəticəsində. Tetikleyiciler insanlar arasında dəyişə bilər, ancaq idman, tüstü və ya xüsusi alerjenləri əhatə edə bilər.

Ümumi astma simptomlarına aşağıdakılar daxildir:

xırıltı
xroniki öskürək
sinə sıxlığı
öskürək və ya xırıltı ilə əlaqədar yuxuda çətinlik

Boğulmaq

Boğulma, bir şey bir insanın boğazına yerləşdirildikdə meydana gəlir. Nesne, daha böyük bir qida parçası, bir oyuncaq və ya bir uşağın ümumiyyətlə ağzına qoya biləcəyi başqa bir yeməyə yaramayan bir şey ola bilər.

Boğulma, obyekt insanın ağzında qalsa həyati təhlükə yarada bilər. Bununla birlikdə, obyektin çıxarılması sürətlə baş verərsə, bir insan normal tənəffüsü nisbətən sürətlə davam etdirə biləcəkdir.

Boğulmanın ümumi simptomları bunlardır:

cismin ilkin tənəffüsündən sonra ağız boşluğu
öskürək
xırıltı
çaxnaşmış bir baxış və boğaza tərəf çılğın bir imza

Əgər obyekt tamamilə boğazı bağlayırsa, insan nəfəs ala bilməyəcək, bu da təcili tibbi yardımdır.

Obyektin nəfəs almasının qarşısını alan əlamətlər bunlardır:

keçmək
dodaqlar mavi olur
nəfəs çatışmazlığı
danışa bilməmək

Yeməkdən sonra tənəffüs çətinliyi

Bir neçə sağlamlıq vəziyyəti, bir insanın yeməkdən sonra nəfəs almaqda çətinlik çəkməsinə səbəb ola bilər.

Məsələn, KOAH Vəqfinə görə, daha əhəmiyyətli bir yemək yedikdən sonra nəfəs darlığı xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (KOAH) olan insanlar üçün yaygındır, çünki qida diafraqmaya itələyə bilər və dərindən nəfəs almağı çətinləşdirir.

Turşu reflü də nəfəs darlığına səbəb ola bilər. Bu təsir göstərə bilər, çünki mədə turşusu özofagusa doğru hərəkət edir və astar qıcıqlandırır, bu da inspiratuar tənəffüs probleminə səbəb ola bilər. Turşu reflü də xroniki öskürəyə səbəb ola bilər.

Burada yemək yedikdən sonra nəfəs darlığı haqqında daha çox məlumat əldə edin.