Səhraların yaranması

Atakama səhrası, Çili. Peru cərəyanı, atmosferin aşağı qatlarını soyudur və atmosfer çöküntülərinin düşməsinə (ildə 50 mm-dən də az) mane olan temperatur inversiyasını yaradır. Elə buna görə də, bu səhra Yer kürəsinin ən quraq yeri hesab olunur.

Səhra

Səhra az yağış yağan son dərəcə quru ərazidir. Bu cür şəraitdə yaşamağa uyğunlaşan müxtəlif bitki və heyvanlar nəzərə alınaraq yer üzündə ən vacib biyomlardan biridir.

Səhralar Yer səthinin təqribən beşdə birini əhatə edir və Yer üzündə hər qitədə tapıla bilər. Buna görə isti çöllər, soyuq səhralar, dağ çölləri, sahil çölləri və yarı quraq çöllər arasında fərq qoyula bilər.

Səhralarda flora və fauna az su və inkişaf etdikləri yüksək temperatur səbəbindən azdır.

Bu biomlara ildə təxminən 25 sm yağış yağır və bu da canlıların yaşamasını çətinləşdirir.Bununla birlikdə, bir çox növ, ətraf mühitin təcavüzkarlığını aşmağa imkan verən üsullardan istifadə edərək, onları xarakterizə edən torpaqların həddindən artıq temperaturu və quraqlığı altında yaşamağa uyğunlaşmışdır.

Səhranın xüsusiyyətləri

Su çatışmazlığı

Suyun çatışmazlığı yağışın az olması və ildə 25 sm-ə çatması, hətta daha aşağı bir dəyər ola bilməsi ilə əlaqədardır. Aşağı atmosfer rütubəti, gün ərzində yüksək temperatur və güclü küləklər də su çatışmazlığına səbəb olur.

Aşırı temperatur

İsti səhralarda gün ərzində temperatur 50 ° C-ə qədər, gecələr 0 ° və ya -10 ° C-yə düşə bilər. Qütb səhralarda temperatur ümumiyyətlə sıfırın altındadır və – 50 ° C-ə çata bilər.

Coğrafi yer

Səhralar planetin təxminən beşdə birini əhatə edir. İsti səhralar ekvator ərazisinin tropik və mülayim enliklərində yerləşir. Bununla birlikdə Argentina, Şimali Afrika, Asiya, Avstraliya, Çili, Amerika Birləşmiş Ştatları, Meksika, Rusiya və digər sahələrdə çöllərə də rast gəlinir.

Soyuq səhralar Arktikanın və Antarktidanın qütb bölgələrində, məsələn Qrenlandiyada yerləşir.

Səhra iqlimi

• Yarı quraq və ya çöl ərazilər: səhraların kənarında yerləşir və orta hesabla 250 ilə 500 mm arasında yağış yağır.
• Quru zona: illik yağış 25 ilə 250 mm arasındadır.
• Hiper quraq zonası: qütb sahələrdə və ya böyük isti səhraların mərkəzində yerləşən səhralarda olduğu kimi, bir neçə ilin yağışsız keçə biləcəyi ərazilərdir.

Flora və fauna

Səhra florası və faunası ekstremal iqlim şəraitində yaşamaq üçün uyğunlaşdırılmış bitki və heyvanlardan ibarətdir. İqlim dəyişikliklərinə və səhraları təsir edən və səhralaşma proseslərinə səbəb olan digər insan fəaliyyətlərinə çox həssas olan növlərdir.

Relyef

Səhra relyefi aşağıdakılarla xarakterizə olunur:

• Kumullar: bir yerə yığılan qum təbəqələri zamanı küləkdən əmələ gələn qum təpələri. Sahil çöllərində və böyük səhraların içərisində tapıla bilər.
• Düzənliklər: Bunlar, dünlərə görə dalğalanmalar təqdim edə bilən düz ərazilərin geniş əraziləridir. Həm isti, həm də soyuq səhralarda görmək olar.
• Salinalar: Keçmişdə duzlu suyun gölləri və ya gölməçələri olduğu və dibində böyük duz yataqları qalan qurumuş ərazilərdədirlər.
• Yayla: çölün ortasında düz zirvələri və dik yamacları olan yüksəkliklərdir.

Mərtəbələr

Səhra torpaqları müəyyən bir ərazini təsir edən eroziya proseslərinə görə dəyişir. Buna görə, əsasən qumdan ibarət olan qumlu torpaqları torpaqları daşlardan ibarət olan qayalı və ya daşlı səhralardan ayırmaq olar.

İnsan fəaliyyəti

İnsanların müxtəlif fəaliyyətləri səhra sahələrinin artmasına kömək edir. Məsələn, əkinçilik fəaliyyətləri otlaq və torpaq sahələrindəki su ehtiyatlarından düzgün istifadə edilməməsi səbəbindən torpaqların səhralaşmasına kömək edir.

Bununla birlikdə, milyonlarla insan müxtəlif sosial, iqtisadi və mədəni fəaliyyətlərin inkişafı üçün uyğunlaşdırılmış səhra bölgələrində yaşayır.

Buna bir nümunə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Amerika, Afrika və Asiyanın digər əraziləridir, burada hətta vahaları əhatə edən ərazilərdə otlamağa həsr olunmuş köçəri qruplar da mövcuddur.

Səhra ekosistemi

Səhra ekosistemi həddindən artıq quraqlıq və quraqlıq ərazilərində yaşamağa uyğunlaşdırılmış müxtəlif bitki və heyvan növlərindən ibarətdir.

Flora

Çöllərdə flora azdır, çünki bitkilər uzun illər, hətta illər yağış və ya şirin su qəbul edə bilərlər. Bu səbəbdən bu biomların bitki örtüyü azdır və ya demək olar ki yoxdur.

Bitki formasiyaları qısa ömür dövrü və ya səhraların ekstremal şərtlərinə davamlı olması ilə xarakterizə olunur.

Məsələn, xerofilik bitkilər suyun olmamasına uyğunlaşdırılmışdır. Bu bitkilər gövdəsində yeraltı suyunu çıxarmaq, saxlamaq və qorumaq üçün uzanan uzun köklərə sahib olaraq uyğunlaşmışdır.

Səhra florasının bəzi nümunələri suyunu onurğa və gövdələrində saxlayan kaktuslar kimi ətli bitkilərdir. Başqaları arasında orta kolları, mesquite otlarını da görə bilərsiniz. Bəzi səhra bitkiləri belə yağışlı fəsillərdə cücərir və çiçəklənir.

Soyuq səhralarda aşağı temperatur, az işıq dövrü və yağış olmaması səbəbindən də az bitki var. Bu ərazilərdə inkişaf edən bitkilər arasında qütb söyüdü, müxtəlif növ yosunlar və sair kimi cırtdan kollar var.

Fauna

İsti səhra faunası ekstremal şəraitdə yaşamağa uyğunlaşdırılmış heyvanlardan ibarətdir. Az su ilə yaşamalarına və sərin qalmalarına imkan verən texnika inkişaf etdirdilər. Məsələn, dəvələr həftələrlə su içmədən keçə bilər, çünki kirpikləri və burun delikləri quma qarşı bir sədd yaradır.

Digər heyvanlar günəşli saatlarının çox hissəsini yerin altında və ya qayalar arasında gizlənir və gecələr temperatur düşəndə ​​ov edirlər.

Səhra faunası ilan, kərtənkələ, böcək, qarışqa, araxnid, quş, quzğun, siçan, tülkü, dəvə, dromedaries, siçanlar və s.

Soyuq səhralarda heyvanlar ilin müəyyən dövrlərində çox aşağı temperaturda və az işıqda yaşamağa uyğunlaşırlar.

Bu şəraitdə yaşayan heyvan növləri arasında qütb ayısı, pinqvinlər, köçəri quşlar, arktik tülkülər, arktik dovşan, şimal maralı və s.

Ekosistemə də baxın.

Səhra növləri

• İsti səhra: İl ərzində az miqdarda yağış və 50º C-yə çatan yüksək temperaturdan ibarətdir. Ekvator yaxınlığında yerləşir və çox isti torpaqları ilə xarakterizə olunur. Məsələn, Yer üzündəki ən böyük isti səhra Şimali Afrikadakı Səhradır.
• Yarı quraq səhra: Gün ərzində 21 ilə 38ºC arasında olan orta dərəcədə quru bir səhradır. Yağış azdır, lakin isti səhralarda olduğundan çoxdur. Məsələn, ABŞ-dakı Montana səhrası.
• Sahil səhra: dumanın meydana gəlməsi ilə xarakterizə olunur, istilik tərsinə və kondensasiyaya səbəb olan soyuq dəniz axınları ilə əlaqələndirilir. Orta temperatur 13 ilə 24 ° C arasındadır. Məsələn, Çilidəki Atacama səhrası.
• Soyuq səhra: İllik yağış miqdarı 250 mm-dən az olan qarla örtülmüş səhralardır. Orta temperatur -2 ilə -26º C arasındadır. Məsələn, Qrenlandiya səhrası və Antarktida. Bu ərazilərdə soyuq səhralara bənzəyən tundralar, biolar var.
• Çiçəkli səhra: planetin ən steril olduğu Çilidə Atakama səhrasında meydana gəlir. Adı, yağışların qeyri-adi olduğu illərdə, sentyabr-noyabr ayları arasında müxtəlif çiçəklərin görünməsi ilə əlaqədardır.

Yer üzündə ən böyük səhralar hansılardır?

• Səhra səhrası: dünyanın ən isti səhrası kimi tanınır. Afrika qitəsinin şimal kənarında yerləşir.
• Qobi səhrası: Monqolustanın cənub hissəsinə və Çinin şimalına qədər uzanır. Zəngin bir canlı və ekstremal iqlimə malikdir.
• Sonoran Səhrası: Arizona və Kaliforniyanın böyük hissələrini əhatə edən Amerika Birləşmiş Ştatları ilə Meksika arasında yerləşir.
• Lençois Maranhenses Desert: Braziliyada yerləşən ağ dünlərin səhrasıdır. Yağışlar nəticəsində iyun-sentyabr ayları arasında əmələ gələn suyun yığılması maraqlı və möhtəşəmdir.
• Atacama səhrası: Çilinin şimalında yerləşən bu, dünyanın ən quraq səhrası hesab olunur.
• Arktikanın və Antarktidanın qütb səhraları: Qütb zonalarında yerləşirlər və bu növün ən böyüyüdürlər.

Oazis

Oazlar su və bitki örtüyünün tapıldığı səhralardakı coğrafi nöqtələrdir. Bu səbəbdən də ətraflarında yaşayan köçərilər kimi məskunlaşma yerləri ola bilər, çünki pastoral fəaliyyət və əkinçiliklə məşğul ola bilərlər.

Vahalar Ica, Peru, Pica, Çili çölündə və Afrikanın Sahara bölgələrində tapıla bilər.

Həmçinin səhralaşmaya baxın.

Səhra

Səhra — bitki örtüyünün və heyvanlar aləminin kasadlığı ilə səciyyələnən düzən səthli landşaft növüdür. Çox quraqlıq, isti havanın gündəlik və illik temperaturu kəskin fərqlənən, illik yağıntısı 250 mm-dən aşağı, buxarlanma yağıntıdan xeyli çox, güclü külək əsən, daimi axan çayları olmayan, çox seyrək bitki örtüyü olan ərazi.

Dünyanın ən böyük səhraları

Atakama səhrası, Çili. Peru cərəyanı, atmosferin aşağı qatlarını soyudur və atmosfer çöküntülərinin düşməsinə (ildə 50 mm-dən də az) mane olan temperatur inversiyasını yaradır. Elə buna görə də, bu səhra Yer kürəsinin ən quraq yeri hesab olunur.

Namibiya səhrası

Səhraların iki növü mövcuddur: Qum səhraları və buz səhraları.

Qum səhralarında vahələrə (oazislərə) də rast gəlinir. Vahələr suyun səthə yaxın yerlərdə toplanmasından əmələ gəlir. Bitkilər bu yerlərdə bitir, bunu nəticəsində vahə yaranır.

Mündəricat

• 1 Xüsusiyyətləri
• 2 Azərbaycanda vəziyyət
• 3 İstinadlar
• 4 Həmçinin bax

Xüsusiyyətləri

Səhranın əmələ gəlməsinin ən başlıca səbəbi yağıntının buxarlana biləcək sudan 7–30 dəfə az olmasıdır. Səhranın özünəməxsus iqlimi vardır. Göy üzü aylarla buludsuz olur. Maksimum temperatur +49,5°, +58°-yə çatır, gün altında qumun səthi 90° qızır, illik temperatur amplitudası 90°, gündəlik 30°-yə qalxır. Orta Asiya səhralarında yağıntının illik miqdarı 60–150 mm, Mərkəzi Asiya (Təklə-Məkan) 9 mm, tropik səhralarda isə hər yerdə 100 mm-dən azdır. [1]

Şimali Afrika və Ərəbistan səhralarında bir neçə il ərzində yağış düşməyən yerlər də vardır. Səhraların zəbt etdiyi ərazi bütün qurunun təqribən 30%-ni tutur. Səth quruluşuna görə səhralar qumlu, daşlı, gilli və şoranlı səhralara bölünür. Qarlı səhralar da mövcuddur (Antarktida və Arktikada). Ən məşhur səhra Afrikanın demək olar ki bütün şimalını əhatə edən Saxara səhrasıdır. Dünyanın ən iri duzlu səhrası Salar-De-Uyuni səhrasıdır.

İsti səhralarda temperatur gündüz +50 °C-dən yuxarı, gecə isə 0 °C-dən aşağı ola bilər.

Səhralarda illik yağıntının miqdarı çox aşağı olur.

Amerika səhralarında ən çox rast gəlinən bitki kaktusdur.

Azərbaycanda vəziyyət

Azərbaycan Respublikası üçün səhralar xarakterik deyil. Burada səhraya yaxın landşaft fraqmentləri Abşeron yarımadasında, Kür-Araz ovalığında, Naxçıvan-nın Araz boyu ərazisində təsadüf edilir.

İstinadlar

1. ↑ Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. “Elm” nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.

Həmçinin bax

Avqust 04, 2021
Ən son məqalələr

Bağçakürd bələdiyyəsi

Bağçalar

Bağçalı

Bağçalı (Quba)

Bağçalıevlər

Bağçasaray

Bağçasaray müqaviləsi

Bağçaəli

Bağçılar

Bağçılıq

Ən çox oxunan

Prad-Salar

Prad-d’Obrak

Prado muzeyi

Praksiologiya

Praktika

səhra, bitki, örtüyünün, heyvanlar, aləminin, kasadlığı, ilə, səciyyələnən, düzən, səthli, landşaft, növüdür, çox, quraqlıq, isti, havanın, gündəlik, illik, temperaturu, kəskin, fərqlənən, illik, yağıntısı, dən, aşağı, buxarlanma, yağıntıdan, xeyli, çox, güclü. Sehra bitki ortuyunun ve heyvanlar aleminin kasadligi ile seciyyelenen duzen sethli landsaft novudur Cox quraqliq isti havanin gundelik ve illik temperaturu keskin ferqlenen illik yagintisi 250 mm den asagi buxarlanma yagintidan xeyli cox guclu kulek esen daimi axan caylari olmayan cox seyrek bitki ortuyu olan erazi Dunyanin en boyuk sehralari Atakama sehrasi Cili Peru cereyani atmosferin asagi qatlarini soyudur ve atmosfer cokuntulerinin dusmesine ilde 50 mm den de az mane olan temperatur inversiyasini yaradir Ele buna gore de bu sehra Yer kuresinin en quraq yeri hesab olunur Namibiya sehrasi Sehralarin iki novu movcuddur Qum sehralari ve buz sehralari Qum sehralarinda vahelere oazislere de rast gelinir Vaheler suyun sethe yaxin yerlerde toplanmasindan emele gelir Bitkiler bu yerlerde bitir bunu neticesinde vahe yaranir Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Azerbaycanda veziyyet 3 Istinadlar 4 Hemcinin baxXususiyyetleri RedakteSehranin emele gelmesinin en baslica sebebi yagintinin buxarlana bilecek sudan 7 30 defe az olmasidir Sehranin ozunemexsus iqlimi vardir Goy uzu aylarla buludsuz olur Maksimum temperatur 49 5 58 ye catir gun altinda qumun sethi 90 qizir illik temperatur amplitudasi 90 gundelik 30 ye qalxir Orta Asiya sehralarinda yagintinin illik miqdari 60 150 mm Merkezi Asiya Tekle Mekan 9 mm tropik sehralarda ise her yerde 100 mm den azdir 1 Simali Afrika ve Erebistan sehralarinda bir nece il erzinde yagis dusmeyen yerler de vardir Sehralarin zebt etdiyi erazi butun qurunun teqriben 30 ni tutur Seth qurulusuna gore sehralar qumlu dasli gilli ve soranli sehralara bolunur Qarli sehralar da movcuddur Antarktida ve Arktikada En meshur sehra Afrikanin demek olar ki butun simalini ehate eden Saxara sehrasidir Dunyanin en iri duzlu sehrasi Salar De Uyuni sehrasidir Isti sehralarda temperatur gunduz 50 C den yuxari gece ise 0 C den asagi ola biler Sehralarda illik yagintinin miqdari cox asagi olur Amerika sehralarinda en cox rast gelinen bitki kaktusdur Azerbaycanda veziyyet RedakteAzerbaycan Respublikasi ucun sehralar xarakterik deyil Burada sehraya yaxin landsaft fraqmentleri Abseron yarimadasinda Kur Araz ovaliginda Naxcivan nin Araz boyu erazisinde tesaduf edilir Istinadlar Redakte Memmedov Q S Xelilov M Y Ekoloqlarin melumat kitabi Elm nesriyyati Baki 2003 516 s Hemcinin bax RedakteBarxanMenbe https az wikipedia org w index php title Sehra amp oldid 6031461, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.