TermiNLƏRİN İzahli lüĞƏTİ

Ölkədən gedənlərin yenidən öz vətəninə qayıtması

TermiNLƏRİN İzahli lüĞƏTİ

göstərdiyi dünya Ali şəxsiyyət– Allah yaradıcılıq fəallığının təzahürüdür.

Kommersiya miqyasında müəllif hüquqlarının pozulması

Podzol torpaqlar

Küləçalan torpaqlardır, yalnız Şimali Amerika və Avrasiya materiklərində rast gəlinir və tayqa

Sınaq, döyüş meydanı

Politologiya

Yunanca, politika – siyasət, loqos – elm.

Politologiya

Bir sosial elm olub siyasi davranışın, siyasi sistemlərin və geniş mənada siyasətin nəzəriyyəsi, təhlili,

təsviri və proqnozu ilə məşğul olur.

Avropanın muharibədən sonrakı quruluşu və Almaniyanın gələcək muqəddəratı məsələləri uc boyuk

dovlətlər – SSRİ, ABŞ və İngiltərə rəhbərlərinin1945-ci il iyulun 17-dən avqustun 2-dək Potsdamda

kecirilən konfransında həll edildi. Konfransda dovlətləri Stalin, Trumen və Corcill təmsil edirdilər.

Muttəfiqlər razılığa gəldilər ki, Almaniyanı SSRİ, ABŞ, İngiltərə və Fransa

qoşunları işğal edəcəklər. Almaniyaya aid butun məsələləri həll etmək ucun Nəzarət şurası yaradıldı.

Almaniyanın tam tərk-silah edilməsi və iqtidardan salınması həyata kecirmək, hərbi sənayeni ləğv

etmək, faşist partiyasını buraxmaq, hər cur nasizm və militarizm təbliğatını qadağan etmək qərara

alındı. Konfrans Koniqeberq şəhərini və onun ətrafındakı rayonu (indiki Kalininqrad şəhəri və

Kalininqrad vilayəti) SSRİ-yə verməyi qərara aldı.

(Mərhələli həll)

Azərbaycanda 2003-cü ildə İlham Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonra erməni tərəfi bildirirdi ki,

danışıqları bundan əvvəl Ki-Uestdə əldə edilmiş razılaşmalar əsasında aparacaqlar. Lakin

Azərbaycan dövlət başçısı danışıqların sıfırdan başlayacağını elan etdi.

2004-cü il aprelin 16-dan başlayaraq Praqada Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri

səviyyəsində danışıqlar yenidən bərpa olundu. Sonradan “Praqa prosesi” adını almış danışıqların bu

mərhələsində 2005-ci ilin yayına qədər iki dövlətin xarici işlər nazirləri 11 görüş keçirərək

münaqişənin nizama salınmasına dair sülh planının yeni variantının detallarını müzakirə etdilər.

2005-ci il yanvarın 3-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Bakıda Təhlükəsizlik Şurasının

iclasında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin aradan qaldırılması istiqamətində

əlverişli şəraitin yarandığını və bu problemin “Praqa prosesi” əsasında getdiyini bildirməklə

danışıqlarda yeni mərhələnin başlandığını bəyan etdi. 2005-ci il mayın 15-də Varşavada, avqustun

27-də isə Kazanda iki ölkənin prezidentləri arasında keçirilən növbəti görüşlərdə danışqların əsas

mövzusu təklif olunan yeni sülh planının detallarının müzakirəsi oldu.

Keçirilən görüşlərdə Ermənistanın qeyri-konstruktiv mövqedən çıxış etməsi “Praqa prosesi”nin

yenidən dalana dayanmasına və danışıqların nəticəsiz qalmasına gətirib çıxartdı. Ermənistan-

Azərbaycan münaqişəsinin nizama salınması prosesini sürətləndirmək üçün yenidən baza prinsipləri

2007-ci il noyabrın sonunda Madriddə tərəflərə təqdim olundu.

Bundan sonra, 2008-ci il iyunun 5-də Sankt-Peterburqda, noyabrın 2-də Moskvada, 2009-cu il

yanvarın 28-də Sürixdə, mayın 7-də Praqada, iyunun 4-də Sankt-Peterburqda, iyulun 17-18-də

Moskvada, oktyabrın 8-9-da Kişinyovda, noyabrın 22-də isə Münhendə Azərbaycan və Ermənistan

prezidentlərinin 8 görüşü keçirildi. Bu görüşlər zamanı danışıqların mahiyyəti haqqında verilən

məlumatlarda bildirilir ki, son beş ildə “Praqa prosesi” çərçivəsində işlənilməsi başlanılan və Madrid

sənədinə çevrilən baza prinsipləri mövcuddur.

Keçmişdə olmuş və bu gün ola biləcək eyni tipli hadisələrə misal ola bilən hadisə, hərəkət,rəftar.

Hər hansı bir sahədə biliyi olmayanlar

Prokurorluq

Azərbaycan Respublikasının Prokurorluğu qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada və hallarda qanunların

icra və tətbiq olunmasına nəzarət edir; qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda cinayət işləri başlayır və

istintaq aparır; məhkəmədə dövlət ittihamını müdafiə edir; məhkəmədə iddia qaldırır; məhkəmə

qərarlarından protest verir.

Prolonqasiya

Hər hansı bir müqavilənin, sazişin müddətinin uzadılması.

Duzluluğun ölçü vahididir. 1000 qram suda olan duzun qramla miqdarını bildirir.

Proporsional seçki

Səslərin ayrı-ayrı şəxslərə deyil, partiyalara verilməsidir. İlk dəfə olaraq 1889-cu ildə Belçikada

Latınca, irəliyə doğru hərəkət.

Etiraz. Prokurorun qanunların icrasına nəzarəti həyata keçidiyi zaman aşkar etdiyi qanun

pozuntularını aradan qaldırmaq üçün verdiyi hüquqi cəhətdən əsaslandırılmış rəsmi etiraz

Psixologiya

“psixika haqqında elm” deməkdir. Psixologiya elminin predmeti mürəkkəb və çoxcəhətlidir.

Hiqrometr kimi havanın rütubətliyini ölçür.

Publisistika

(latınca “ictimai”) Publisistika termini 19-cu əsrdə yaranmış və uzun müddət sosial ədəbiyyat

mənasında işlənmişdir. Hal-hazırda jurnalistikanın hər janrı publisistika adlanır. Publisistikanın

məqsədi həyatı əks etdirmək, tədqiq etmək, onun haqqında kütləni düşündürərək inandıracaq

təhlükəsizliyi

İnsanın, bütövlükdə populyasiyanın, ətraf mühit obyektlərinin ionlaşdırıcı şüalanmanın zərərli

təsirlərindən qorunmasını təmin edən elmi əsaslanmış tədbirlər kompleksidir

(fransızca, səmərəli) Daha çox rasional hakimiyyət ifadəsilə işlənir.

Ratifikasiya – dövlət başçısının digər dövlətlə, yaxud beynəlxalq təşkilatla bağladığı müqavilənin öz

ölkəsinin parlamenti tırıfindın təsdiq edilməsi.

Ratifikasiya

Dövlətin ali hakimiyyət orqanının dövlət və ya hökumət nümayəndəsi tərəfindən bağlanmış

beynəlxalq sənədləri təsdiq etməsi

Reemiqrasiya

Ölkədən gedənlərin yenidən öz vətəninə qayıtması

Refrijirator

(lat. refrigero-soyuduram) Tez xarab olan məhsulların dasınması üçün içərisində soyuducu qurğu

olan nəqliyyat vasitəsi (gəmi, avtomobil, vaqon və s.)

təşkilatlar

Türkdilli Ölkələrin Əməkdaşlıq Şurası, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Müstəqil Dövlətlər Birliyi

Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, GUAM

Toplantı, iclas, sessiya və qurultayların zamanla aparılma qaydası.

Bəzi beynəlxalq konqres və konfransların qərarlarının adı (məsələn, 1815-ci il Vyana reqlamenti).

Biznesdə – layihə üzvünün layihədə nəzərdə tutulan işlərin yerinə yetirilməsi üçün etməli olduğu

Reqrutasiya

Latınca, cəmiyyət üzvlərinin siyasi fəaliyyətə cəlb olunması

Relikt bitkilər

Keçmiş geoloji dövr florasından qalmış və yeni mühitə uyğunlaşmış bitki növləri

Kapitaldan, əmlakdan və ya torpaqdan müntəzəm alınan gəlir,hansı ki, öz sahibindən heç bir

işgüzarlıq fəaliyyəti tələb etmir.

Təzminat, hücuma məruz qalmış dövlətə dəymiş zərərin ödənilməsi üçün məğlub olmuş tərəfin

öhdəsinə götürdüyü ödənc.

Repatrasiya

Uzun illərdən sonra ölkəyə qayıtma. Məsələn, II Dünya müharibəsindən, Böyük Vətən

müharibəsindən çox müddətdən sonra. SSRİ-yə qayıdanların sayı 30 mln.nəfərdən çox olmusdur.

(latınca republic – “dövlət işləri, ictimai işlər” deməkdir) Elə idarəçilik formasıdır ki, burada dövlət

başçısını seçmək və dəyişdirmək mümkündür, onun hakimiyyəti isə seçicilərin iradəsi və ya

nümayəndələr qurumu tərəfindən müəyyən edilir. Prezidentli,, parlamentli və qarışıq formalı

idarəetmə forması

Ali qanunverici hakimiyyət seçkili Parlamentə, icraedici hakimiyyət hökumətə məxsusdur.

Revalvasiya

Pul vahidinin qızıl tərkibinin rəsmi artırılması onun valuyta paritetinin və faktiki valuyta

Məğlubiyyətin əvəzini çıxmaq, itirilmiş əraziləri, iqtisadi və siyasi mövqeləri geri qaytarmaq üçün

aparılan mürtəce müharibə siyasəti.

Qabiliyyətlilik Bu terminlə məhsulun keyfiyyət, texniki səviyyə, materialhəcmlilik, etibarlılıq və s.

göstəricilərinin yüksək olması başa düşülür və bir nəticə kimi xarici bazarda satışa getmək imkanı ilə

Lisenziya alanların icra etdikləri göstəriçilərə mütənasib olaraq qismən ödəmə(royalti) qaydası ilə

haqqın tədricən verilməsi.

Dənizçilər cəhətin istiqamətini belə adlandırırlar

Qədim türk yazısı hesab olunur

Kiməsə işgəncə verərək ondan həzz almaq

Saqqız ağacı

Püstə cinsinin Azərbaycanda yabanı halda yayılmış növü olub, üçüncü dövrün ən qiymətli relikt

ağaclarından biridir. Oduncağından əldə olunan qətran yüksək texniki keyfiyyətlərə malikdir,

aviasiya, elektronika və kimya sənayesində tstifadə olunur.

Müəsisəni müflisləşməkdən qaytarmaq və ya onun rəqabət qabiliyyətini yüksəltmək məqsədilə

dövlət tərəfindən onun maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmağa yönəldilən tədbirlər sistemi

Qanunu pozanlara qarşı tətbiq edilən və onların fəaliyyətini məhdudlaşdıran dövlət tədbiqi; icarə,

Rus İmperiyası ilə Osmanlı İmperiyası arasında Birinci dünya müharibəsi dövründə 1914-cü il

dekabr ayından 1915-ci il yanvar ayına qədər Sarıqamış bölgəsində baş vermiş hərbi münaqişə.

Osmanlının məğlubiyyəti ilə nəticələndi

Bu və ya digər faktı təsdiq edən sənəd.Xarici ticarətdə sertifikatın bir neçə növü işlədilir:

a) keyfiyyət sertifikatı-kompetent orqanlar tərəfindən verilən və malın keyfiyyətini təsdiq edən

sənəd; b) mənşə sertifikatı-ixlac edən ölkənin gömrük işçisi tərəfindən imzalanmış və malın hansı

ölkədən ixlac edildiyini göstərən sənəd; c) sığorta sertifikatı-sığorta müqaviləsinin şərtlərini göstərən

və sığorta polisini əvəz edən sənəd.

Qiymətli kağızdır ki,öz sahibinin səhmdarlar cəmiyyətinin üzvü olduğunu (oraya pul qoyduğunu) və

cəmiyyətin gəlirinin bölüşdürülməsində (dividend almağa) hüququ olduğunu təsdiq edir

Hər hansı bir işi icra etmək məqsədilə işgüzar adamların nizamnamə əsasında öz vəsaitlərini

birləşdirmək üçün yaratdıqları cəmiyyət.Vəsait qoyan işgüzar bunun müqavilində qiymətli qağız

səhm alır.Səhm sahibi olmaq isə hər bir işgüzara cəmiyyətin idarə olunmasında və gərilin müəyyən

hissəsinin (dividendin) bölüşdürülməsində iştirak etmək hüququ verir.

Səmaya, göyə mənsub

Sənaye səhraları

Daş, qum karxanaları, neft, qaz kəmərlərinin çəkilişi ilə yaranan pozulmuş ərazilər belə adlanır.

(latınca, documentum — nümunə, şəhadətnamə, sübut) Qeyd edilmiş və zaman, məkan üzrə təyin

edilmiş informasiyaya malik material daşıyıcı, hər-hansı faktı və ya hüququ təsdiq edən işgüzar

Prezident, Nazirlər Kabineti və s. tərəfindən ümumi qaydalar istisna olmaqla başqa məsələlər

barəsində verilir. Dövlət orqanları, müəssisə, idarə, təşkilat rəhbərləri tərəfindən verilən yazılı və ya

şifahi, məcburi və konkret göstərişlərdir.

(ing. incurance) Şəxslərin əmlakı, həyatı, sağlamlığı, mülki məsuliyyəti, həmçinin qanunvericilikdə

qadağan olunmayan fəaliyyəti, o cümlədən sahibkarlıq fəaliyyəti ilə əlaqədar olan əmlak

mənafelərinin müdafiəsi sahəsində riskin ötürülməsinə və ya bölüşdürülməsinə əsaslanan

Birləşmə, Analiz – parçalanma

“Siyasət” termini ilk dəfə qədim yunan mütəffəkiri Aristotel istifadə etmişdir. O, bu termini dövləti

idarə etmək sənəti kimi müəyyən edirdi. Hələ qədim zamanlarda siyasət haqqında belə bir fikir

formalaşmışdır ki, “onun haqqında hamı düşünə bilər, lakin onu yaratmaq seçmə insanlara

məxsusdur”. Müasir elmdə “siyasət” anlayışı hələ də birmənalı qəbul edilmir.

Siyasi sistem

Siyasi təsisatların, birliklərin və onlar arasında qarşılıqlı əlaqə formalarının məcmusu

İnsan üçün insani şərait yaratmaq deməkdir.

İdeologiyasının kökləri çox qədim zamanlardan müşahidə edilib. Az-çox sistemli şəkildə sosializm

ideyaları böyük utopistlər T.Mor və Kampanellanın, sonralar isə Sen-Simon, Furye və Ouenin

əsərlərində şərh edilib. J.J.Russonun və F.Babyöfün də xidmətləri az olmayıb.Əsas ideya

bərabər,ədalətli,xoşbəxt,istismarsız cəmiyyət qurmaqdır.

Sosiologiya

Cəmiyyəti mikro və makro səviyyədə öyrənən elmdir. O, cəmiyyəti, onun təşkil edən sistemlərin

strukturu, funksiyaları və inkişafını, sosial institutları, münasibətləri və icmaları tədqiq edir.

Monqolca hərfi mənası “ehsan”, “bəxşiş”, “hədiyyə”, “güzəşt” – orta əsrlərdə hərbi xidmət

müqabilində feodal əyanlara bağışlanılan torpaq sahəsi, mülk. Qızıl Orda, Orta Asiya, İran, İraq və

Azərbaycanda (XIV-XIX yüzilliklərdə), habelə Hindistanda (XVI-XIX yüzilliklərdə) və bir sıra

başqa ölkələrdə geniş yayılmışdı. Zaman keçdikcə s. tiyul torpaq sahibliyi ilə əvəz olunmuşdur.

zəlzələsi, Gümrü

7 dekabr 1988-ci ildə Ermənistanın şimalında baş vermiş 7 bal gücündə zəlzələ.

Yeraltı təkanlar 30 saniyə ərzində Ermənistanın Spitak şəhərini məhv edib, Ümumilikdə zəlzələdən

21 şəhər, eləcə də 350 kənd (58-i tamamilə dağılıb) ziyan çəkib. Rəsmi məlumatlara görə, 25 min

nəfər ölüb, 140 min adam şikəs olub, 514 min nəfər evsiz qalıb. Alimlərin hesablamalarına görə,

zəlzələ zamanı Xirosimaya atılmış on atom bombasına bərabər enerji çıxıb.

Spitakdakı zəlzələdən dərhal sonra Ermənistana ilk yardım əlini uzadanlardan biri Azərbaycan olub.

O zaman təbii fəlakətdən zərər çəkənlərə yardım göstərmək üçün Bakıdan fəlakət zonasına təcili

yola düşən azərbaycanlılardan ibarət böyük qrupu təyyarə qəzasına düşmüşdü. İL-76 təyyarəsinin

qəzaya uğraması nəticəsində 78 azərbaycanlı könüllü həlak olmuşdu.

Latınca “mövcud vəziyyətin saxlanılması” deməkdir.

İclas, müşavirə və s. kollegial orqanların yığıncaqlarından məruzələrin, mitinqlərin və s. çıxışların

stenoqrafiya üsulu ilə tərtib edilmiş sənəddir.

Quruluş, dövlətin təşkili forması

Sublimasiya

Suyun maye haldan bərk hala keçməsi. Dolu sublimasiya nəticəsində yaranan yağıntıdır.

(fr. ali hakimiyyət) Ölkənin daxilində və ondan kənarda müstəqilliyin ifadəsi kimi dövlətin siyasi və

hüquqi xüsusiyyəti olub onun öz daxili və xarici funksiyalarını azad və sərbəst şəkildə dövlətin

Konstitusiyası və qanunları, beynəlxalq hüququn hamılıqla tanınmış prinsipləri və normaları

əsasında həyata keçirmək, habelə xalqın sərbəst və müstəqil şəkildə öz idarəetmə formasını müəyyən

etmək hüququndan ibarətdir. Dövlət suverenliyi dedikdə, dövlətin ölkə daxilində və onun xarici

siyasi fəaliyyətində müstəqilliyi başa düşülür. Dövlətin daxili suverenliyi onun ərazisi daxilində

aliliyə iddia edən başqa hakimiyyətin olmasını istisna edir. Hətta federativ dövlətlərdə belə

federasiya subyektləri suveren təşkilatlar hesab olunmur, yalnız federasiyanın özü suveren təşkilat

kimi tanınır. Xalqın suverenliyi- xaqlın aliliyini, öz taleyini özünün həll etməsi, öz dövlətlərinin

siyasətinin istiqamətini, orqanlarının tərkibini formalaşdırmaq, dövlət hakimiyətinin nəzarət etmək

hüququnu bildirir. Demokratik dövlətin konstitusiyasında öz əksini tapan “hakimiyyət xalqa

mənsubdur”, “xalq hakimiyyətin mənbəyidir” kimi müddəalar xalqın suverenliyinin hüquqi

Şahdəniz yatağı

1999-cu ildə kəşf edilmişdir. Kollektorda 40 trilyon kub fut – 1 trilyon kub metr qaz ehtiyatı ilə bu

yataq dünyanın ən böyük qaz-kondensat yataqlarından biridir. O, Bakıdan 70 kilometr cənub-şərqdə,

suyun dərinliyinin 50-500 m arasında dəyişdiyi Xəzər dənizinin şelfində yerləşir. Şahdəniz

Azərbaycanı, Gürcüstanı və Türkiyəni təhlükəsiz və etibarlı qazla təchiz edən bir yataq olduğunu

Şahdəniz Mərhələ 1 üzrə əməliyyatlara 2006-cı ildə başlanılıb.

BP şirkəti və Şahdəniz tərəfdaşları bu vaxtadək Şahdəniz Mərhələ 1 layihəsinə 9 milyard ABŞ

dolları dəyərində investisiya yatırıb.

Quyuların qazılmasında çətinliklərə, platformanın inşa edilməsinə, sahil terminalının tikintisinə və

Azərbaycan və Gürcüstan ərazisindən keçməklə Gürcüstan-Türkiyə sərhəddinə qədər uzanan 700 km

uzunluğa malik Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin çəkilməsinə baxmayaraq, Şahdəniz Mərhələ 1

işlənməsinə cəmi yeddi ildə nail olundu.

Yatağın Tammiqyaslı İşlənməsi (YTİ) layihəsi

Azərbaycan qazını Avropaya və Türkiyəyə çatdıracaq nəhəng bir layihədir. Bu layihə yeni cənub qaz

dəhlizi vasitəsilə Avropa bazarlarına qaz təchizatını və enerji təhlükəsizliyini artıracaq

Qazın hasil edilməsi və onun Gürcüstan-Türkiyə sərhədinə çatdırılması üçün təxminən 28 milyard

ABŞ dolları dəyərində kapital qoyuluşuna ehtiyac vardır. Bundan sonra əlavə kəmər sistemləri

Cənub Qaz dəhlizi marşrutu üzrə 6 milyard kub metr qazı Türkiyəyə, əlavə 10 milyard kub metr

qazı isə Avropadakı bazarlara çatdıracaq. Şah Dəniz qazı 2500 metr hündürlüyə qalxaraq və

dəniz dibində 800metr dərinliyinə enərək 3500 kilometr məsafə boyunca nəql ediləcək.

İlk qaz Gürcüstan və Türkiyəyə satılmaqla 2018-ci ilin sonlarına nəzərdə tutulur, Avropaya isə qazın

bundan təxminən bir il sonra çatdırılacağı planlaşdırılır.

Şalaxo (Şələqoy)

Azərbaycan və Gürcüstanda oynanılan kişi rəqsidir. “Şalaxo” ən qədim Azərbaycan rəqslərindən

razılaşması

Gömrük-sərhəd nəzarətinin ləğv olunması haqqında 14 iyun 1985-ci ildə 5 Avropa ölkəsi (Belçika,

Niderland, Lüksemburq, Fransa, AFR) arasında Lüksemburqun Şengen şəhərində imzalanmış

razılaşma. 26 mart 1995-ci il tarixindən qüvvəyə minmişdir.

Şengen zonası ölkələri arasında sərhəd yoxlama məntəqələri ləğv olunmuş və Şengen vizası almış

turist və qonaqların Zona daxilində sərbəst hərəkəti təmin edilmişdir.

TermiNLƏRİN İzahli lüĞƏTİ

İngiltərə və digər Avropa ölkələrindən köçüb gələnlər, lakin İngiltərəyə tabe olanlar.

Ağ plan (Vays)

Hitlerin Polşaya basqın etdiyi gün 1 sentyabr 1939-cu il

Axill dabanı

Ən zəif cəhət, tez zədələnən yer. Qədim yunan əsatirində Parisin oxu Axili ölümcül yaralayır.

Qohumluq və ya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş digər xüsusiyyətlərə görə bağlılığı olan, birgə

yaşayan, ümumi ev təsərrüfatına malik şəxslər və yaxud tənha yaşayan şəxslər (“Ünvanlı dövlət

sosial yardımı haqqında” Qanundan)

adambaşına düşən

Ailənin məcmu gəlirlərinin ailə üzvlərinin sayına nisbəti (“Yaşayış minimumu haqqında” Qanundan)

Ailənin gəlirləri

Ailə üzvlərinin bütün növ gəlirləri, o cümlədən ailə üzvlərinə bağışlanmış hədiyyələr, mülkiyyətdən,

ailə üzvlərinə məxsus əmlakdan, şəxsi yardımçı təsərrüfatdan əldə olunan və yaxud əldə oluna

biləcək pul və natural formada gəlirlərinin toplusu (“Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında”

Ailənin orta aylıq

Ailənin gəlirinin orta aylıq göstəricisi (“Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında” Qanundan)

Qazaxlarda, qırgızlarda və s. xalq şairi

Akkumulyasiya

(lat. accumulatio – toplanma) Yumşaq süxurların gətirilib çökək sahələrdə toplanması, çökməsi

Bu prosesləri əmələ gətirən amillərdən aslı olaraq Akkumulyasiya su, külək(eol),buzlaq ,vulkam

Akkumulyasiya ayrılır.Akkumulyasiya düzənliklər qurunun keçmişdəki çayların gətirdiyi

materiallarla (çınqıl,qum,qumdaşı,gil və.s) ,buzlaq çöküntüləri ilə,vulkan püskürmələri məhsulları və

eol çöküntüləri ilə dolması nəticəsində əmələ gələn düzənliklərdir.Akkumulyativ relyef-dəniz ,çay,

göl, buzlaq çöküntülərinin, qravitasiya toplantılarının və vulkan məhsullarının (lava, vulkan külü

və,s) toplanması nəticəsində əmələ gələn relyef formalarının məcmusudur.Mənşəyinə görə : su

Akkumulyasiya relef formaları (su-Akkumulyativ düzənliklər, prolüvü-delüvi şleyflər, gətirmə

konusları, deltalar və.s ); buzlaq Akkumulyativ relyef formaları (morenlər,drumlinlər və.s) ; Eol

Akkumulyativ relyef formaları ( dyunlar ,barxanlar və.s) ; qravitasiya formaları (uçqunlar və.s)

Akkumlyativ düzənliklər: Missisipi;

Yunanca “yuxarı şəhər”. Mənası rus Kremlinə uyğundur.

Müəyyən şərtlərlə müqavilə bağlanması təklifinə razılıq. Əmtəə və xidmətlər üzrə nağdsız

hesablaşmalarda alıcının haq-hesab və əmtəə sənədləri əsasında və yaxud əmtəəyə görə ödənişə

Bir dövlətin başqa dövlət arasındakı müqaviləyə qoşulması haqqında müqavilə

Elmdə sübutsuz qəbul edilən müddəa

Dövlətin xəzinəsini doldurmaq məqsədilə çoxişlənən mallara (duz, tütün və s.) qoyulan dolayı vergi,

həmçinin belə verginin yığmaqda məşğul olan təşkilat

(lat. actus — fəaliyyət) Müəyyən edilmiş fakt və hadisələri təsdiq edən sənəddir. Bir qayda olaraq o

bir neçə şəxs (kollegiyal) və ya xüsusi olaraq təyin edilmiş şəxs tərəfindən tərtib edilir.

Müasir dövrün tələblərindən irəli gələn

(lat. Aqua — su və ərazi) Yaxınlıqdakı hər hansı obyektə aid edilən su sıthinin bir hissəsi

Aqlomerasiya

(lat. Aqioniero — bir1omo, toplanma) — Bir­birinə yaxın yerləşən yaşayış məntəqələrinin daha iri

şəhərinin dairəsinə cəlb olunaraq onunla birləşməsi nəticəsində yaranan şəhər sistemi

Şəhər əhalisinin, təsərrüfatının, dərininə və eninə artması, genişlənməsi

Aqrar-sənaye

Kənd təsərrüfatı və onunla bağlı olan sənaye sahələri sistemi

Britaniya adalarının qədim adı

AR Konstitusiyası qüvvəyə mindiyi gündən iqtisad məhkəməsi adlanır.

Allüvial düzənlik

Çay çoküntülərindən əmələ gəlmiş düzənlik

Alp qırışıqlığı

Kaynozoy erasında Yer qabığının müxtəlif yerlərində baş vermiş və indi də davam edən qırışıqlıq

2000-3000 m hündürlüklərdə yerləşən uca dağ çəmənliyi

Qədim Afinada iki qulplu dar boğazlı qab

Xilafət vaxtı mülki işlərə və vergi toplanmasına nəzarət edən şəxs

Ali hakimiyyət orqanı tərəfindən verilən və cinayət törətmiş şəxslərin cəzadan qismən və ya

tamamilə azad edilməsini,yaxud bu şəxslər barəsində məhkəmənin təyin etdiyi cəzanın daha yüngül

cəza ilə əvəz edilməsini nəzərdə tutan akt

Rəhbərsizlik, hakimiyyətsizlik, özbaşınalıq

İbtidai insanların hər şeydə ruh olmasına inanması

Antanta bloku

1904-1907-ci illərdə Rusiyanın, İngiltərənin və Fransanın hərbi-siyasi bloku olaraq yaradılmışdır.

1915-ci ildə İtaliya və Yaponiya da bu ittifaqa qoşuldu. Antanta bloku “Üçlər İttifaqına” cavab

olaraq, alman hegemonluğuna qarşı yaradılmışdı. I Dünya Müharibəsi Antanta blokunun qalibiyyəti

ilə başa çatmışdı.

Yer qabığında süxurların qabarıq yatım forması

Antisemitizm

Almaniya faşistlərinin yəhudilərə qarşı tətbiq etdikləri milli və dini ayrı-seçkiliyin ifrat forması

Atmosferin qapalı yüksək (mərkəzdə) təzyiq sahəsində havanın burulğanvari hərəkəti

İnsanın ətraf mühitə təsiri nəticəsində yaranan dəyişiklik

İrqi ayrı-seçkiliyin ən kəskin forması. bir qrup əhalinin yaşamaq üçün zəruri olan hər şeydən

məhrum edilməsi. Aparteid genosidi xatırladır və onun bir növü hesab olunur. 1990-cı illərin

əvvəllərinə qədər CAR-ın hakim dairələri aparteid siyasətini yerli əhaliyə qarşı aparmışdır. Müasir

beynəlxalq hüquq qaydaları aparteidi bəşəriyyətə qarşı cinayət sayır.

Arakçeyevçilik

I-ci Pavelin və I Aleksandrın çarlığı illərində kobud hərbiçilik, ağır polis rejimi

(lat. area – sahə) Hər hansı komponentin (bitki, heyvan, xalq) yayıldığı sahə

Qədim Afinada ali məhkəmə

Arxeoqrafiya

Qədim yazı abidələrini toplamaq, tədqiq, şərh və nəşr etməklə məşğul olan elm sahəsi

Arxeologiya

Arxeologiya qədim maddi mədəniyyət nümunələrini öyrənən elm olub, tarix fənninə kömək edir.

İlk ibtidai insanların meydana gəlməsi, inkişaf etməsi və formalaşması tarixinin öyrənilməsi

arxeologiya elminin ən əsas vəzifələrindən biridir. Arxeologiya elmi insanlığın uzaq keçmişini

maddi mədəniyyət qalıqları vasitəsilə öyrənir.

Bir-birinə yaxin yerləşən eyni mənşəli adalar qrupu

Arxivşünaslıq

Arxiv işinin metodologiya və üsullarını tədqiq etməklə məşğul olan elm

Ariadna sapı

Krit çarı Minonun qızı Ariadna, Afina qəhrəmanı Teseyə verdiyi bir yumaq sap onu labirintdən

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2023
rəhbərliyinə müraciət