Travmaya necə qalib gəlmək olar

Lisenziyalı sosial işçi Siz ən yaxınlarınızdan sevgi və anlayışla travmadan sağalırsınız. Çoxları ixtisaslı bir terapevtdən kömək istəməli olacaqlar. Bu, istirahət, düzgün istirahət, yaxşı pəhriz və məşq və travmanızı aktivləşdirən bütün tetikleyici vəziyyətlərdən uzaq olmaq kimi bir çox özünə qulluq göstərəcək.

Saxta yağlar ölkəni bürüyüb: Kərə yağını necə tanımalı? – Araşdırma

Son günlərdə ölkənin ərzaq bazarında saxta yağların satılması haqda məlumatlar ara vermir. Məlumatlarda qeyd olunur ki, Azərbaycana 50 min tona yaxın “Palma” yağı idxal olunub ki, kq-ı dünya bazarında 60 qəpik olan bu yağ ticarət mərkəzlərində əhaliyə kərə yağı adı ilə 2-5 manata satılır. Bundan başqa, ticarət mərkəzlərində kütləvi şəkildə kərə yağı adı ilə kərə yağı əvəzedicilərindən istifadə edilməklə hazırlanan süni yağlar da satılır. Bu xəbərlər istehlakçıların narahatlığına səbəb olub. Bəs, alıcılar bu vəziyyətdə nə etməlidirlər, saxta və təhlükəli “kərə yağlarını” necə tanımaq olar, belə yağların sağlamlıq üçün hansı təhlükələri var?

Bu suallara aydınlıq gətirmək üçün Azadinform kiçik bir araşdırma aparıb.

Yağ bazarında işlər yağ kimi gedir.

Azərbaycanda əhalinin kərə yağına olan illik tələbatı təxminən 35 min tondur. Rəsmi məlumatlara görə, bunun üçdə ikisi ölkədə istehsal olunur, qalanı xaricdən gətirilir. Ölkəyə əsasən, Rusiya, Ukrayna, Belarus, Almaniya, Avstraliya və Yeni Zellandiyadan yeyinti yağı idxal olunur. Lakin mətbuatda yayılan məlumatlara görə, satışda olan yağların 90%-dən çoxu burada qablaşdırılır və xarici yağ adı altında istehlakçılara satılır.

Qeyd olunur ki, ucuz qiymətə (2-5 manat arasında) satılan bu yağların tərkibinin əsas hissəsi trans yağlardır, bitki yağları və palma yağlarıdır ki, onlara da xüsusi maddələr qatılaraq kərə yağının dadı və ətiri alınır. Onların tərkibinə kərə yağı əvəzedici kimi tanınan kimyəvi maddələr vururlar ki, bu da sağlamlıq üçün çox təhlükəlidir.

Kərə yağı adı ilə satılan bir çox yağların tərkib məlumatlarında açıqca kərə yağı əvəzedicisindən hazırlandırığı yazılır. Bəzilərinin üzərində qeyd olunur ki, kərə yağınını iştirakı ilə (с сливочное масло) hazırlanıb. Yəni, bu məhsulun tərkibinə bir qədər kərə yağı da qatılıb. Sadəcə adı kərə yağı olduğundan əksər alıcılar, kiçik hərflərlə yazılmış tərkib məlumatları oxumadan bu məhsulu təbii kərə yağı zənn edərək alırlar.

Azərbaycanda kərə yağı istehsalı ilə məşğul olan şirkətlərin məhsullarının keyfiyyəti ilə bağlı da ciddi şübhələr var. İddia olunur ki, yerli istehsal yağlarda təbii tərkibli deyil və müxtəlif kimyəvi qatqılar vasitəsilə hazırlanır.

Bəzilərinin üzərində açıqca qeyd olunur ki, kərə yağı ilə hazırlanıb (yəni tərkibində bir az kərə yağı da var), ya da “kərə yağı dadlı” qeydi vurulur, lakin bunlar alıcılara kərə yağı adı ilə satılır.

Məsələn, “Kərəm” adlı yağ 2,5 manata satılır ki, bu da sübut edir ki, bu kərə yağı deyil. Bu, 2-6 manat arasında satılan bütün yağlara da aiddir.

Yeni Zelandiyadan gəmi ilə möcüzəli şəkildə 4 günə gələn yağ

Bəzi yağlar xarici marka adları altında satılır, lakin ölkədə düzəldilib. Məsələn, “Bestgov” və “Newland” adlı yağları misal göstərmək olar. Hətta rast gəldiyimiz bir nümunədə “Newland” yağının üzərində 4 gün qabaq istehsal olunduğu qeyd olunub və Yeni Zelandiya məhsulu olduğu yazılıb. Halbuki, Yeni Zelandiyadan Azərbaycana yağ gəmi ilə gətirilir və təxminən 2 aya çatır. “Bestgov” yağının isə üstündə Yeni Zelandiya yazılıb, lakin arxasında xırda hərflərlə rekvizit məlumatlarında Azərbaycanda istehsal olunduğu qeyd olunub.

İş o yerə gəlib çatıb ki, bəzi mağazalarda qiyməti 2 manat göstərilən “kərə” yağları satılır və bu yağın üzərinə “Moskva” və ya “Rusiya” kərə yağı yazılıb. Ən adi məntiqə əsaslansaq məlum olar ki, maya dəyəri bir yana qalsın, həmin qiymət bu məhsulun Rusiyadan idxalına çəkilən rəsmi və qeyri-rəsmi xərci güclə ödəyər.
Bir çoxları yağın üzərinə rus adları yazmaqla alıcılarda bu yağın Rusiya istehsalı olması haqda təəssürat yaratmağa çalışırlar, lakin çox xırda hərflərlə yazılmış rekvizit məlumatları oxuyanda görürsən ki, bu yağı misal üçün Abşeronun hansısa kəndində filan fiziki şəxs hazırlayır.

Demək dəqiq aydındır ki, burada hansısa cinayətkar şəbəkə iqtisadi təxribat törədib əhalini və dövləti aldadırlar. Müvafiq orqanlar bu faktlar əsasında ciddi tədbirlər görməlidir.

Maya dəyərindən ucuz “kərə yağı”

Məlumdur ki, 1 kq kərə yağının istehsalı üçün azı 20-22 litr yüksək keyfiyyətli südə ehtiyac var. Südün topdansatış bazar qiyməti isə 30 qəpikdən az deyil. Bu halda 1 kq kərə yağının maya dəyəri üzərinə istehsal, daşınma və satış xərcləri, vergilər, müəssisənin qazancını da əlavə etsək, onun 1 kq-nın maya dəyəri 7 manatdan az ola bilməz. Təkcə bu təkzibedilməz fakt Azərbaycanda 2-6 manat arasında satışda olan istisnasız olaraq bütün kərə yağlarının, o cümlədən bitki yağlarının saxta və keyfiyyətsiz olduğunu söyləməyə imkan verir. Mütəxəssislərin dediyinə görə, təbii bitki yağı 2-4 manata başa gələ bilməz, bu praktiki olaraq mümkün deyil.

“Vosmoy” bazarında yağ satışı ilə məşğul olan satıcı Rafiqin sözlərinə görə, ən çox tələb Rusiya yağlarınadır. Həm də 2-3 manata satılanlara. Satıcıdan 2 manata kərə yağının necə əmələ gəldiyini soruşanda isə bildirdi ki, onlar yağı topdansatış mərkəzlərindən alırlar və tərkibindən, harada, nədən hazırlanmasından xəbərləri yoxdur.

Məlum olur ki, əhali arasında Yeni Zelandiya, Rusiya, Ukrayna və Belarus yağlarının keyfiyyətli olması haqda fikir formalaşdığından ən çox bu yağları saxtalaşdırırlar. Məsələn, bu sətirlərin müəllifi iri mağazalarda üzərinə “Российское” yazılmış, kərə yağı adı ilə satılan məhsulun üzrəində onun tamamilə süni kimyəvi maddələrdən düzəldiyini təsdiq edən tərkib məlumatını lupa ilə birtəhər oxuya bilib.

“Əhalini aldatmaq üçün yağa xüsusi maddələr qatılır”

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynovun sözlərinə görə, ölkənin əmtəə bazarının yağ seqmentində ciddi problemlər var və kərə yağı adı ilə əhaliyə satılan yağların əksər hissəsinin tərkibi orqanizm üçün zərərlidir: “Satışda “kərə yağı” adı ilə təklif olunan məhsulların əksəriyyətinin əslində kərə yağı ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu yağların bir qismi naməlum heyvanların iç yağı, piylər və bitkilərdən, digər qismi isə, mənşəyi bilinməyən kimyəvi materallardan hazırlanır. Bunların tərkibinə isə əhalini aldatmaq üçün kərə yağının dadını və qoxusunu verən xüsusi maddələr qatılır. Belə yağların istehsalında quru süddən də geniş istifadə olunur ki, bu da sağlamlıq üçün təhlükə yaradır”.

Yayılan məlumatlarda palma yağının konseragen olması və xərçəng də daxil olmaqla təhlükəli xəstəliklər yaratdığı qeyd olunur. Ekspert bildirir ki, palma yağ ancaq texniki istehsal üçün yararlıdır, birbaşa əhaliyə satış üçün nəzərdə tutulmayıb. Əsl kərə yağı ancaq inək südündən hazırlanır. “Palma” yağı isə bitki yağları, konservləşdirilmiş süd, dondurmanın istehsalı, o cümlədən tortların kremində, şirniyyatların hazırlanmasında istifadə oluna bilər. Təmiz kərə yağının yağlılıq faizi 82%-dən az ola bilməz.

Ölkədə saxta yağ istehsal edən gizli sexlər var

Ölkədə gizli fəaliyyət göstərən sexlərin varlığını Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi təsdiq edib. Komitə bildirir ki, gömrükdən idxal olunan keyfiyyətli kərə yağlarını aparıb gizli sexlərdə bitki yağları ilə qarışdırır və satışa buraxırlar. Üzərinə də yazırlar ki, bu, 82 faizlik kərə yağlarıdır.
Komitədən bildirirlər ki, hazırda kərə yağı istehsalı və idxalında QOST 37-91 standartı əsas götürülür. Komitə yağların tərkibini bu standart əsasında yoxlayır və uyğunluq aparır: “Təcrübə-Sınaq Mərkəzində kərə yağlarının təhlükəsizlik parametrləri yoxlanılır, mikrobiologiyası, fiziki-kimyəvi göstəriciləri laboratoriyada analizlər nəticəsində müəyyən olunur. Bizim verdiyimiz uyğunluq sertifikatı olmayan yağlar şübhəlidir, mənşəyi məlum deyil. Alıcılar da sertifikatsız yağları almaqdan çəkinməlidir”.

Alıcı əsil kərə yağını necə tanımalıdır?

Yerli və xarici yağları ayrıd etmək üçün məhsulun üzərində yazılan ştrix-kodlara diqqət etmək lazımdır. Belə ki, Azərbaycan məhsulları 476, Yeni Zelandiya 940-949, Rusiya isə 460-469 barkod prefiksi ilə öz məhsullarını satışa çıxarır.

Hər bir istehlakçı aldığı yağın məhz inək südündən hazırlanan kərə yağı olduğuna əmin olmalı, tərkibində bitki yağı olan və kərə yağı adı ilə satılan spredləri fərqləndirməlidir.

Travmaya necə qalib gəlmək olar

Travma, yaşadığınız və ya şahidi olduğunuz həqiqətən qorxulu, təhlükəli və ya həyat üçün təhlükə yaradan hər hansı hadisəni təsvir edə bilər. Travma sadəcə tez keçə biləcəyiniz bir şey deyil – səbir və özünü qəbul etməyi tələb edir. Travmanızı aradan qaldırmaq üçün duyğularınızı hərtərəfli müalicə etməlisiniz, ona görə də emosional şüur ​​və özünə qayğı göstərməklə başlayın. Sonra təcrübəniz haqqında başqaları ilə danışın və dəstək axtarın. Tək başına travmanın öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkirsinizsə, peşəkar bir terapevtə müraciət edin.

addım

Metod 1/3: Emosional özünə qulluq göstərin

• Məşq başa çatdıqdan sonra məşq haqqında jurnal yaza bilərsiniz.
• Bu zehinlilik məşqini yerinə yetirməklə, travmanın həyatınızı idarə etməməsi üçün emosiyalarınızı qəbul etməyi, qəbul etməyi və tənzimləməyi öyrənə bilərsiniz.

• Tətikləyicilər təcavüzkar kimi görünən, travmanı xatırladan bir səs, təhqiredici və ya alçaldıcı sözlər və ya ilin müəyyən bir vaxtı ola bilər.
• Müəyyən edə biləcəyiniz bütün tetikleyicilərin siyahısını tərtib edin. Bu məşqi yerinə yetirərkən özünüzə qulluq etməyinizə əmin olun, çünki bu, çox narahat ola bilər.
• Tətiklərinizin nə olduğunu bildikdən sonra, onlara cavabınızı daha yaxşı idarə etmək üçün yavaş-yavaş bir plan hazırlaya bilərsiniz. Əlavə yardım üçün bunları etibar etdiyiniz biri ilə paylaşmağı düşünün.

• Həddindən artıq sürətlə irəliləmək üçün sizə təzyiq etməyə çalışan insanlardan uzaqlaşın.

• Siz meditasiya ilə məşğul ola, ruhani yerləri ziyarət edə, təbiət üzərində düşünə, dua edə, mahnı oxuya, rəqs edə və ya inanca əsaslanan mətnləri oxuya bilərsiniz.

• Eviniz yanıbsa, icmanızdakı digər ailələrin tüstü detektorlarının işlək olduğundan əmin olmaq üçün kampaniyaya başlaya bilərsiniz.
• Əgər təcavüzə məruz qaldınızsa, digər zorlama qurbanlarının adından danışırsınız və ya cinsi zorakılığa dair qaynar xətt üçün könüllü ola bilərsiniz.
• Bunu etməzdən əvvəl, travmadan sağalmaq üçün kifayət qədər vaxt ayırdığınızdan əmin olun. Həmçinin, sizin kimi travma ilə üzləşmiş başqalarına kömək etməkdə ciddi iştirak etməyə hazır olduğunuzdan əmin olun.

Metod 2/3: Sosial dəstək alın

1. Etibar etdiyiniz insanlara etibar edin. Yaxın ailənizə və dostlarınıza nə baş verdiyini danışın. Bu, travmanın üzərinizdə qalmasını azalda bilər və narahatedici hadisəni xatırlama tərzinizi dəyişdirməyə kömək edə bilər.
   • Məsələn, yaddaşınızda özünüzü təcavüzkardan müdafiə etmədiyiniz üçün özünüzü günahlandırmış ola bilərsiniz. Hekayənizi danışarkən, özünüzü müdafiə etməyə çalışdığınızı xatırlaya bilərsiniz, lakin hücum edən şəxs sizdən daha böyük və güclü idi.
   • Hekayənizi istədiyiniz qədər danışın. Bu barədə danışmaq, baş verənlərlə bağlı hisslərinizlə işləməyinizə kömək edir.
2. Yaxınlarınıza necə kömək edə biləcəklərini bildirin. Digərləri tez-tez travmadan sağ qalanlara necə dəstək olacağını bilmirlər, buna görə də xüsusi istəklərlə gəlin. Ola bilsin ki, siz tək yaşayırsınız və bir qohumunuzun bir müddət yatmasını istərdiniz. Və ya bəlkə bir dostunuzun həmişə əhvalınızı yüksəldən körpələrini gətirməsini istəyirsiniz. I
   • Yaxınlarınıza tetikleyicilerinizin nə olduğunu bilsinlər ki, onlar bu vəziyyətləri qabaqcadan görə bilsinlər və lazım olduqda öhdəsindən gəlməyə kömək etsinlər. Məsələn, onlardan xəbərsiz sizə yaxınlaşmamalarını istəyə bilərsiniz, çünki siz asanlıqla qorxuya düşürsünüz və ya travmanız avtomobil qəzası ilə nəticələnərsə, bir müddət avtomobillə getməli ola bilərsiniz.
   • Ehtiyacınız olanı soruşmaqdan utanmayın. Dostlarınız və ailəniz çox güman ki, kömək etməkdən məmnun olacaqlar.
3. Dəstək qrupuna qoşulun. Bənzər travma təcrübələri keçirmiş başqaları ilə danışmaq da faydalı ola bilər. İştirak edə biləcəyiniz görüşlərlə dəstək qrupu tapmaq üçün yerli kilsələr və ya icma psixi sağlamlıq klinikaları ilə əlaqə saxlayın.
   • Təcavüzdən sağ çıxanlar və ya körpələrini itirmiş analar kimi öz travmanızla əlaqəli müəyyən qruplarda iştirak etsəniz, bu, çox faydalı olacaq.
4. Təcrübəniz haqqında yazın. Sosial dəstək üçün müraciət edəcəyiniz kimsə yoxdursa, o, kömək edə bilər və ya travmatik təcrübənizi jurnalda yaza bilər. Bu, təcrübə ilə əlaqəli duyğuları azad etmək və baş verənlərə perspektiv qazanmaq üçün kataral bir yol ola bilər.
   • Yazdıqlarınızı kimsə ilə (məsələn, terapevtiniz) paylaşmaq istəyirsinizsə, edə bilərsiniz. Ancaq bu ayələr yalnız sizin üçün ola bilər.

Metod 3/3: Travmatik stressin müalicəsi

1. Qeyri-adi qorxu refleksini, narahatlıq və aşağı əhval-ruhiyyəni TSSB əlamətləri kimi qəbul edin. Bir çox insan travma yaşayır və özbaşına sağalır. Digərləri post-travmatik stress pozuqluğu kimi tanınan ciddi bir vəziyyət inkişaf etdirə bilər. TSSB əlamətlərini axtarın və lazım olduqda peşəkar yardım alın.
   • TSSB, hadisədən çox sonra cari hadisə zamanı yaşadıqlarınıza bənzər təkrarlanan stres reaksiyaları ilə qarşılaşdığınızı nəzərdə tutur. Bu, hədsiz qorxu və ya çarəsizlik, kədər, yatmaqda çətinlik və/yaxud ürək döyüntüsü ola bilər.
2. Təcrübəli birini seçin terapevt. Travma ilə mübarizə aparmağın təsirli yolu bir terapevtlə danışmaq və sonra ilkin qayğı həkiminizdən müraciət etməkdir. Travma qurbanları ilə işləmək təcrübəsi olan bir terapevt axtarın.
   • Terapevtiniz başqalarını narahatlıq və ya TSSB ilə müalicə etməlidir. O, həmçinin idrak davranışçı terapiya və ya dialektik davranış terapiyası, travmatik sağ qalanlar üçün faydalı olan iki sənədləşdirilmiş müalicəni həyata keçirən peşəkar tapmaqda kömək edə bilər.
3. Terapiyada mənfi və ya qüsurlu düşüncəyə meydan oxuyun. Travmatik stressin peşəkar müalicəsi adətən mənfi düşüncə nümunələrini müəyyənləşdirməyə və dəyişdirməyə kömək edən idrakın yenidən qurulması məşqlərini əhatə edir.
   • Məsələn, “mən zəifəm” deyə düşünə bilərsiniz. Terapevtiniz bu fikri yenidən formalaşdırmaq üçün sizinlə işləyəcək: “Təhlükə ilə qarşılaşdıqda özünü iflic hiss etmək normaldır. Əlimdən gələni etdim. ”
4. Tədricən məruz qalmağa çalışın. Travmatik stresslə mübarizə aparmağın başqa bir üsulu, yavaş-yavaş travmanı yenidən yaşamağa imkan verməkdir. Terapevtinizin rəhbərliyi ilə hadisə yerinə qayıdın və baş verən zaman hiss etdiyiniz hissləri yenidən yaradın.
   • Rəhbərlik və dəstək olmadan bunu təkbaşına etməyi düşünməyin.
   • Hadisənin xatirəsi daha az emosional və ya fiziki reaksiya doğurana qədər bunu təkrar-təkrar edə bilərsiniz.
5. Dərman qəbul etməyi düşünün. TSSB bir narahatlıq pozuqluğudur, buna görə həddindən artıq ayıq hiss edə və hətta panik ataklarla qarşılaşa bilərsiniz. Dərmanlar narahatlıq əlamətlərini aradan qaldırmağa kömək edə bilər ki, siz gündəlik həyatınızda daha tam fəaliyyət göstərə biləsiniz. Onların sizin üçün yaxşı bir seçim olub olmadığını öyrənmək üçün həkiminizlə danışın.
   • Həm antidepresanların, həm də narahatlıq əleyhinə dərmanların TSSB simptomlarını azaltmaqda faydalı olduğu göstərilmişdir.

Ekspert sual-cavab

Travmadan necə sağalırsınız?

Klare Heston, LCSW
Lisenziyalı Sosial İşçi Klare Heston, Ohayo ştatının Klevaland şəhərində yerləşən lisenziyalı müstəqil klinik sosial işçidir. Akademik məsləhət və klinik məsləhət sahəsində təcrübəyə malik olan Klare 1983-cü ildə Virciniya Birlik Universitetində sosial iş üzrə magistr dərəcəsi almışdır. O, həmçinin Klivlenddəki Gestalt İnstitutundan 2 illik aspirantura sertifikatına, habelə ailə terapiyası, nəzarət üzrə sertifikata malikdir. , vasitəçilik və travmanın bərpası və müalicəsi (EMDR).

Lisenziyalı sosial işçi Siz ən yaxınlarınızdan sevgi və anlayışla travmadan sağalırsınız. Çoxları ixtisaslı bir terapevtdən kömək istəməli olacaqlar. Bu, istirahət, düzgün istirahət, yaxşı pəhriz və məşq və travmanızı aktivləşdirən bütün tetikleyici vəziyyətlərdən uzaq olmaq kimi bir çox özünə qulluq göstərəcək.

Snobluğuma necə qalib gəlmək olar

Zəlzələnin nəticələrini əvvəlcədən görə bilmədiyimiz üçün hadisələrin qorxu hissimizi tətikləməsi olduqca təbiidir.

Aztibb.az cumhuriyet.com.tr-yə istinadən xəbər verir ki, “seysmofobiya” olaraq da bilinən zəlzələ qorxusu ölüm və itki qorxusu ilə əlaqələndirilir.

Bir çox digər fobiyalarda təhlükə elementi öz həyatımızla bağlı qarşılaşdığımız vəziyyətlər olsa da, burada təhlükə elementi ailəmizi və yaxın ətrafımızı itirmək ehtimalı ilə bağlıdır.

Zəlzələyə meyilli ərazilərdə yaşayan insanlarda zəlzələ qorxusu daha çox olur. Seysmofobik insanların əksəriyyətində qorxu keçmişdə baş vermiş dəhşətli zəlzələ təcrübəsindən qaynaqlanır. Bu, insanda ömürlük seysmofobiyaya səbəb ola bilər.

İnsanların günlərlə, hətta həftələrlə dağıntılar altında qaldığı zəlzələlərlə bağlı xəbərləri oxuyuruq və ya eşidirik. Bu hal da təbii olaraq narahat insanlarda zəlzələ qorxusunun yaranmasına səbəb ola bilər.

Bəzi davranışlar insanlarda seysmofobiyanın əlamətlərini göstərir. Bunlar arasında zəlzələdən bir neçə həftə sonra daimi qorxunun yaşanması, sosiallaşmaq istəyinin aşağı olması səbəbindən təcrid, hadisə haqqında təkrarlanan fikirlər və s. əlamətlər var.