Sinir ağrısı simptomları, səbəbləri və müalicə variantları

Uşaq yıxılıb və başı dəyibsə nə etmək lazımdır? İk növbədə onun vəziyyətinə diqqətlə nəzarət edin.

Yenidoğulan körpə ilə bağlı maraq doğuran 20 sual-cavab

Bəli, həyatının ilk günlərində bir çox körpənin gövdəsində və üzündə qızarıq sahələr və bunların üzərində isə yüngül sarımtıl rəngdə sızanağa oxşayan dəri səpkiləri ola bilər. Fizioloji olan bu səpkilərə “Toksik eritem” adı verilir. Tam sağlam uşaqlarda da müşahidə olunan və bir neçə gün ərzində özündən keçən səpki növüdür.

1. Körpəmin döş qəfəsində olan süd vəzi şişkinliklərinin olması normaldır?

Yenidoğulan körpənin anasının südünü əmməsi nəticəsində, anadan keçən hormonların təsiri ilə körpənin süd vəzilərində şişkinlik, sərtlik və süd gəlməsi ola bilər. Bu vəziyyət xüsusən ana qarnında normadan daha uzun müddət (40 həftədən çox) qalan uşaqlarda rast gəlinir. Bəzən analar körpənin süd vəzilərini və sinəsini masaj edərək bunun aradan qalxmasına çalışırlar. Bu çox səhvdir. Körpənin sinəsinə olunan masaj şişkinliyi aradan qaldırmır, hətta əksinə olaraq irinləməyə və körpənin dərisinin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Hətta nəticə olaraq bu hal absesə səbəb ola bilər. Qətiyyən belə metodlardan uzaq olunmalıdır.

Körpənin süd vəzilərində şişkinlik necə keçər?

Əsasən süd vəzilərində şişkinlik özündən yavaş-yavaş çəkilərək keçib gedir. Əslində bu vəziyyət körpəni heç narahat da etmir. Yenidoğulan körpənin 90-% də bu hala rast gəlinir. Əgər bu hal uzun müddət davam edirsə onda bir pediatr həkimlə məsləhətləşməyiniz tövsiyə olunur.

1. Körpəmin belində və sarğı (yan) nahiyyəsində göy-bənövşəyi rəngli sahələr vardır. Bu normaldır?

Bəli, xüsusən körpənin sarğı (yan) və bel nahiyyəsində göy-bənövşəyi dəyişikliklər normal dəri əlamətləridir. Bunlara “ Monqol ləkəsi” adı verilir. Bu tam normal bir hal olub, sizi qorxuzmasın. Nadir hallarda olsa da qarın, qol və ayaqda da ola bilər. Körpələrdə xüsusən təqribi olaraq 1 yaşında olduqda itir.

Bəli, bu böyüklərdə də çox görülür. Xüsusən yuxuya gedərkən bu baş verir. Buna “Yuxu miokloniyası” deyilir. Beynin yuxuya keçiş dövründə bədənin kontrolu aradan qalxması ilə ortalığa çıxan fizioloji bir vəziyyətdir. Körpələrdə isə beyin bədən hərəkətləri üzərində çox təsirli olmadığı üçün miokloniya çox rast gəlinir. Hətta yuxu dövründə qəfil olan diksinmə ilə körpə ağlamağa başlayır. Bəzi valideynlər bu vəziyyətdən çox narahat olurlar, amma nəzərə alsınlar ki, bu normal bir vəziyyətdir.

Bunun dəqiq bir ölçüsü yoxdur. Körpəniz öz dilində əmmə tərzini və gücünü dəyişdirərək “Mən doymuşam” deyə doyduğunu bizə bildirir. Körpənizin qidalanmasını saata baxaraq nizamlamağa çalışsanız onda qidalanmada problemlərlə üzləşə bilərsiniz. Analıq hisslərinizə inanın “ac olduğunu hiss etdiyinizdə qidalandırın və əmzidirmə müddəti “doyana qədər” olsun. Özünüz və körpəniz hər hansı bir qanun- nizamlama ilə çalışmalısınız deyə düşünməyin, rahat olmağa çalışın. Amma, uşağınız vaxtından qabaq doğulmuşdursa və ya hər hansı bir sağlamlıq problemi vardırsa onda pediatr həkiminizlə məsləhətləşməyi məsləhət görürük.

1. Körpəmin başı bədəninə görə böyük olması normaldır?

Ana bətnində ikən uşağın başının böyüməsi gövdəyə görə çox daha sürətlidir. Yəni yeni doğulanlarda beynin böyüməsinin böyük qismi bitmişdir. Sağlam körpənin bütün bədənin 1/4- ni başı təşkil edir, böyüklərdə isə bu 1/8-ə qədər enir.

Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/1-bir-ay-korpe-usaq-inkisaf/ oxuya bilərsiniz.

Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/yeni-dogulanlara-gobek-qullugu/ oxuya bilərsiniz.

1. Ilk dəfə körpəni nə vaxt çimizdirə bilərsiniz?

Bu barədə ətraflı məlumatı Pediatriya.az saytında https://pediatriya.az/1-bir-ay-korpe-usaq-inkisaf/ oxuya bilərsiniz.

1. Yenidoğulan körpənin otağında temperatur necə olmalıdır?

Temperatur aralığı 20-22 dərəcə arası olması məsləhət görülür. Otağın çox isti olması və ya çox geyindirmə körpələr üçün təhlükəlidir. Ani körpə ölümü sindromunda rol oynayan faktorlardan biri də həddindən artıq isti mühitdir. Ona görə temperatur aralığını 20-23 dərəcə arasında saxlamağa çalışmaq lazımdır.

Körpələr ilk aylarda həm dəqiq görmədikləri, həm də göz əzələlərini işlədən sinirlər tam formalaşmadığı üçün bəzən çəp baxa bilərlər. Bu vəziyyət normaldır. Amma 3-cü aydan etibarən çəplik düzəlmirsə həkimə müraciət etməyiniz yaxşı olar. 3-cü ayı keçmiş uşaq hələ də çəp baxırsa o dəqiqə panika etməyin böyük ehtimalla “yalançı çəplik” olub normal bir vəziyyət ola bilər.

Körpələr ilk günlərində özlərinə yaxın obyektləri kölgələr şəklində seçə bilərlər. Bəzi fizioloji təcrübələrdə körpələrin ilk günlərində böyüklərin 1/20- i qədər görə bildikləri müəyyən edilmişdir. Körpələr 3-4 aylıq olanda isə böyüklər kimi dəqiq gördükləri təsdiq olunmuşdur.

1. Körpəm niyə əllərini davamlı olaraq yumruq şəklində saxlayır?

Əllərini yumruq şəklində saxlaması körpələrin hiss etmədən etdikləri bir hərəkətdir. Bir neçə müddətdən sonra əllərini istifadəyə başladıqdan sonra bu saxlama formasını körpə itirir. Ilk aylarda körpələrdə tutma refleksi olduğuna görə ovuc içinə gələn hər şeyi möhkəm tuturlar.

Körpələrin ana bətnində belə eşitdikləri bilinir. Buna görə də hamilə olandan etibarən tez-tez körpənizlə danışın. Danışığınızı melodiya tərzində etsəniz sizi daha çox dinlədiyini görəcəksiniz.

1. Körpəm niyə görə ayaqlarını qarnına çəkərək yatır?

Körpələr daima qollarını və ayaqlarını yığaraq yatmağa meyillidirlər. Beləliklə, ana bətnindəki pozisyalarını almağa çalışırlar. Bu hərəkət beynin tam formalaşması ilə itəcəkdir.

Bunun bir neçə səbəbi ola bilər:

• Ac ola bilər;
• Alt paltarının (bezinin) çirkli olması;
• Qorxması;
• Qaz sancısının olması;
• Paltarının dəyişdirilməsi

Bu dövrdə əsas körpəni nə narahat etdiyi öyrənilməyə çalışılmalıdır. Dəqiq bilmirsəniz onda körpənizi:

• Qucağınıza alın;
• Ona lay-lay oxuyun;
• Əmizdirin.

Qucağa almaqla körpəni qucağa öyrəşdirmiş ya da ona pis təsir etmiş olmazsınız. Əksinə onu xoşbəxt və sevindirmiş olarsınız.

1. Yenidoğulan körpəm necə geyindirilməlidir?

Körpənin tər vəziləri hələ tam formalaşmamışdır. Ona görə də onlar tərləmirlər. Ona görə çox isti yerdə olmaq və ya qat-qat geyindirmək körpəni narahat edə bilər. Vaxtında doğulan və normal çəkili uşağınız varsa sizin geyinimizdən bir qat çox geyinməsi belə kifayətdir. Körpənin dərisinin hava ala bilməsi üçün geyimlərinin pambıqdan olmasına diqqət edin.

Əsasən uşaqların əlləri və ayaqları soyuq olur. Ona görə əl-ayaq yoxlanılması ilə siz dəqiq müəyyən edə bilməzsiniz. Ancaq, körpənin boynu istidirsə deməli körpəniz üşümür.

1. Yenidoğulan körpəni nəm salfetlər ilə silə bilərəm?

Nəm salfetlərin tərkibində kimyəvi maddələr olur. Tez-tez nəm salfet istifadə olunması nəticəsində bu kimyəvi maddələr dəridə toplana bilər. Əgər nəm salfet istifadə etməli olsanız, onda istifadədən sonra körpənin dərisini su ilə yumağınız məsləhət görülür.

1. Yenidoğulan qız uşaqlarında genital nahiyyə təmizliyi necə aparılmalıdır?

Qızınızın cinsi nahiyyəsi digər yerlərdəki kimi oxşar şəkildə təmizlənmə aparılmalıdır.

Burada əsas vacib məqam təmizliyi həmişə qabaqdan arxaya doğru və tək hərəkətlə aparmaqdır. Belə edərək nəcisin başqa yerlərə yayılmasının da qarşısını almış olursunuz.

Sinir ağrısı simptomları, səbəbləri və müalicə variantları

Ağrı qavrayışı hər fərdə görə dəyişir; bıçaqlama, xırtıldama, yandırma, qarınqıltı və başqa izahatlar kimi terminlərdən istifadə edilmişdir. Sinir ağrısı ilə yaşamaq çətindir, lakin əksər fərdlərdə bu azalmaq olar. Sinir ağrısına nöropatik ağrı da deyilir.

Sinir ağrısını anlamaq

Sinir ağrısı ümumiyyətlə xroniki ağrı ilə nəticələnən yalan siqnallar göndərən zədələnmiş sinirlərdən qaynaqlanır. Ayrıca, siqnallar normal bir zədə ilə əlaqəli ağrıları qeyd etmək üçün işləməyə bilər. Buna bənzər bir vəziyyətdə, insanın zədələnməni göstərən bir ağrı reaksiyası olmaması ola bilər (məsələn, ayaqlarında nöropati olan diabet xəstəsi, meydana gəldiyi zaman ayaq zədələnməsini qeyd edə bilməz).

Sinir Ağrısı Tetikler

Bəzi insanlarda, sinirlərin stimullaşdırılmasına qarşı yüksək həssaslığı (yüksək həssaslığı) səbəbindən onları müəyyən şərtlərə həddindən artıq həssas edən qeyri-adi tetikleyicilər inkişaf edir. Məsələn, toxunma üçün sinir həssaslığı, herpes zoster olan bəzi şəxslərdə ağrıya səbəb ola bilər; yoluxmuş bölgəyə toxunan paltar və ya çarşaflara dözə bilməzlər. Digər sinir zədələri ayaqda və ya oturanda ağrılı bədən mövqeləri ilə nəticələnə bilər.

Hissin itirilməsi

Bütün sinir ziyanları ağrı ilə nəticələnmir. Hiss və ya uyuşma itkisi ola bilər. Ağrılı olmasa da, uyuşma ümumiyyətlə əllərdə olan çevikliyə mane ola biləcək toxunma hissinin həssaslığının azalması ilə nəticələnir. Bu, yazma, ayaqqabı bağlamaq və ya musiqi alətində çalma kimi işləri çətinləşdirə bilər.

Sinir ağrısı və yuxu

Bəzi sinir ağrıları gecə daha şiddətlidir və nəticədə fərd yatmaqda çətinlik çəkə bilər. Bu yuxu itkisi əlavə problemlərə səbəb ola bilər, belə ki, bu tip sinir ağrısı olan insanlar erkən müalicə almaq üçün problemini həkimləri ilə müzakirə etməlidirlər.

Balansı itirmək

Uyuşma və ya toxunma hissinin azalması / itməsi bir xəstə üçün təhlükəli ola bilər, çünki tarazlığı və əzələ gücünü təsir edir. Bu cür xəstələrin düşməsinin qarşısını almaq üçün aşırma, qamış və ya gəzinti kimi əşyalardan istifadə etmək lazım ola bilər.

Görünməyən xəsarətlər

Bəzi sinir zədələri ağrı əvəzinə uyuşma ilə nəticələnsə də, keylik ayaqlar kimi travma almış əzaların zədələnməsini maskalaya bilər. Bu tip sinir zədələnmələri olan insanlar müntəzəm olaraq ətraflarını mümkün gözardı edilməyən zədələr üçün müayinə edərək faydalana bilərlər.

Sinir Ağrısı Proqressiyası

Sinir ağrısı tez-tez mütərəqqi olur, xüsusən kök səbəb (məsələn, diabet) müalicə edilmirsə. Sinir ağrısının adi inkişafı beyindən və onurğa beyni (əllər və ayaqlar) uzaqlarda başlayaraq geri və geriyə doğru (retrograd) qollara və ayaqlara doğru yayılmasıdır. Müvafiq müalicə ilə proqressiya dayandırıla bilər və bəzi hallarda geri çevrilə bilər.

Ağrınızı qiymətləndirirəm

Doktorunuz sinir ağrısını idarə etməkdə ortağınızdır. Verilən bütün sualları (ağrı növü, müddəti və həyat tərzinizi necə dəyişdirdi) cavablandıraraq, həkiminizə ağrının səbəbini və necə müalicə olunacağını təyin etməyə kömək edirsiniz.

Sinir ağrısına səbəb olan şərtlər

Bəzi insanlar bilinməyən bir səbəb olmadan sinir ağrısı inkişaf etdirsə də, bir çox insan diabet, zona və ya xərçəng kimi müəyyən bir sağlamlıq problemi səbəbindən bu ağrıları inkişaf etdirir. Bu cür şərtlərin müalicəsi çox vacibdir, çünki bu cür müalicələr dolayı yolla ağrını azalda və ya dayandıra bilər. Bununla birlikdə, şərtlərin özləri üçün müalicə alarkən bu şərtləri müşayiət edən ağrıları müalicə etmək mümkündür.

Sinir Ağrısı üçün Xarici Müalicələr

Reçetesiz satılan (OTC) ağrıkəsici dərmanlar tez-tez sinir ağrısını azaltan və ya dayandıran ilk dərmanlardır. Komponentlər arasında steroid olmayan antiinflamatuar dərmanlar (NSAİİ) və ya asetaminofen ola bilər. Bəzi OTC-lər ağrılı bölgəni örtən dəriyə tətbiq olunan kremlər, jellər, məlhəmlər, yağlar və ya spreylərə daxil edilə bilər.

Sinir ağrısı üçün reçeteli dərmanlar

Sinir ağrısını azaltmağa kömək edə biləcək bir çox fərqli reçeteli dərman var. Bunlar güclü ağrı kəsicilərindən əvvəl depressiya və ya nöbet üçün istifadə edilən, lakin sinir ağrısını azaltmaqda təsirli olan dərmanlara qədərdir. Bununla birlikdə, bu reçeteli dərmanlardan bəziləri asılılıq yarada bilər, buna görə də sizin və həkiminiz sizə əlavə problem yaratmadan sizin üçün uyğun bir müalicə planı tapmalısınız.

Sinir Ağrısı üçün Təbii Müalicələr

Bəzi sinir ağrısı olan insanlar tamamlayıcı, təbii və ya alternativ müalicə adlanan digər müalicələrə cavab verirlər. Məsələn, akupunktur bəzi şəxslərə kömək edə bilər, pəhriz əlavələri (məsələn, B-12 vitamini) digərlərinə kömək edə bilər. Bununla birlikdə, siz və həkiminiz, istifadə edə biləcəyiniz digər tibbi müalicələrə müdaxilə etmədiklərindən əmin olmaq üçün bu müalicə və əlavələrin istifadəsini müzakirə etməlisiniz.

Sağlamlığınıza nəzarət etmək

Sinir ağrısı üçün həkim yönümlü müalicələr təsirli olsa da, əksər həkimlər xəstənin daha yaxşı bir həyat tərzi yaratmağa başladıqda (idman, yaxşı pəhriz və ehtiyac olduqda kilo vermə) ağrının daha da yaxşılaşdırılması şansını artıracağını qəbul edirlər.

Uşaq yıxılıb və başı dəyibsə nə etməli? İlk yardım

Kiçik yaşlı uşaqlarda ən çox təsadüf edilən travma – kəllə-beyin travmasıdır. Bunun da əsas səbəbi uşağın yıxılmasıdır. Uşaqlar çarpayı, stul, divan və s. hündürlüklərdən əksər hallarda başıaşağı olmaqla yıxılırlar.

Bunun da səbəbi var. Saglamolun.az bildirir ki, böyüklərdə baş, ümumi bədən uzunluğunun 1/8 hissəsini təşkil edirsə, uşaqlarda bu rəqəm ¼ hissəyə bərabər olur, yəni onların başı böyüklərlə müqayisədə bədənlərinə nisbətən daha ağır olur. Bundan əlavə böyüklər yuxıldıqda reflektor olaraq başlarını qoruyurlar – əllərini qabağa verirlər və s. Uşaqlarda bu qoruyucu refleks formalaşmamış olur.

Uşaqların yıxılmasının qarşısını hər vasitə ilə almaq lazımdır. Heç bir halda, hətta ən kiçik uşaqları onları bələdiyiniz masanın üstündə, divanda nəzarətsiz qoymayın. Əgər sizə uşaq üçün digər otaqdan nə isə gətirmək, telefona cavab vermək, qapını açmaq və s. lazım olarsa, uşağı da mütləq özünüzlə aparın! Uşaqları uzun müddət ərzində otaqda tək qoymayın. Onlar hər şeylə maraqlandıqları üçün masanın, şkafın və s. ev əşyalarının üstünə qalxmağı xoşlayırlar.

Uşaq yıxılıb və başı dəyibsə nə etmək lazımdır? İk növbədə onun vəziyyətinə diqqətlə nəzarət edin.

Uşaq yıxıldıqdan sonra dərhal qışqırıbsa, huşunu itirməyib, özünü adi halda olduğu kimi aparırsa və onun sağlamlığında heç bir dəyişiklik qeyd edilmirsə, uşağı sakitləşdirin, zədə olan nahiyəyə soyuq suda isladılmış əski və ya parçaya bükülmüş buz qoyun. Bu, ağrının azalmasına, toxumalarda şişkinliyin və qanaxmanın dayanmasına səbəb olur. Əgər qanaxma varsa “təcili yardım” çağırmaq lazımdır!

Uşaq yıxıldıqdan sonra huşunu itirib, uşaqda bəbəklərin genişlənməsi və ya daralması, bəbəklərin ölçülərinin müxtəlifliyi, baş ağrısı, əzginlik, başgicəllənmə, ona edilən müraciətə cavab verməməsi, yuxululuq, dərinin ağarması, danışığında və ya hərəkətlərində pozulmalar, ürəkbulanması və ya qusma, burnundan və ya qulaqlarından qanaxma, rəngsiz və ya qan qarışıqlı mayenin xaric olması, gözlərin altında və ya qulaqların arxasında tünd (tünd göy) ləkələrin olması kimi əlamətlər müşahidə edilirsə, onu dərhal həkimə çatdırmaq lazımdır. Sadalanan bu əlamətlər beyin silkələnməsi və ya əzilməsinin əlamətləri ola bilər.

Əgər uşaqlarda başın travması yatmazdan qabaq baş veribsə, azı 1 saat ərzində uşağı yatmağa qoymayın və ona diqqətlə nəzarət edin. Heç bir halda uşağa hər hansı sakitləşdirici və ya ağrıkəsici dərmanlar verməyin! Əgər uşaqda yuxarıda sadalanan əlamətlərdən hər hansı biri qeyd edilərsə, dərhal həkimə müraciət edin!

Beyin silkələnməsi zamanı uşaqda müəyyən bir müddət ərzində huşun itirilməsi, qusma (3 aylığına qədər olan uşaqlarda – çoxsaylı), dərinin ağarmasıı, soyuq tər kimi əlamətlər qeyd edilir. Uşaq əzgin, yuxulu olur, yeməkdən imtina edir. Sadalanan əlamətlərin qeyd edildiyi halda, tez bir zamanda “təcili yardım” çağırmaq lazımdır!

Təəssüflər olsun ki, bir sıra hallarda, valideynlər zədələnmənin ciddiliyini və uşağın vəziyyətini (məsələn, beyin silkələnməsi halda) düzgün qiymətləndirməyərək, həkimlərin məsləhətinə əməl etmirlər. Kəllə-beyin travmasını diqqətsiz qoymaq, sonadək müalicə etməmək çox təhlükəlidir!

Həkimlərin müşahidələrinə görə, kəllə-beyin travması keçirmiş və müvafiq müalicə almamış uşaqların əksəriyyətində, 3-5 il keçdikdən sonra baş ağrıları, başgicəllənmə, eşitmənin zəifləməsi, görmənin pozulması, yuxunun pisləşməsi kimi əlamətlər meydana çıxa bilər. Nadir hallarda belə uşaqlarda daha ağır fəsadlar, məsələn, epilepsiya (qıcolma tutmaları) da inkişaf edə bilər.

Bundan əlavə, bəzi hallarda kəllə sümüyünün sınıqları və beyin silkələnməsi olmadan da, beyinin əzilməsi zamanı, kəllə daxilində qan damarının partlaması nəticəsində axan qan kütləsi tədricən beyin toxumasına təzyiq edir. Belə hallarda əvvəlcə yaxşı vəziyyətdə olan uşaq, bəzən travmadan bir neçə saat sonra, birdən-birə huşunu itirir, onda qıcolmalar başlayır! Bu halda yalnız, bəzən cərrahi əməliyyat da daxil olmaqla aparılan aktiv müalicə nəticəsində uşağın həyatını xilas etmək olar!

Baş beyinin travmasının daha ağır forması – baş beyinin əzilməsidir. Bu zaman bilavasitə travmadan sonra uşaq xeyli müddət huşunu itirir (bəzən 1 saatdan da artıq müddətə). Daha ağır hallarda tənəffüs və ürək fəaliyyətinin pozulması da baş verir.

Kəllə sümüklərinin sınığı zamanı xəstəliyin simptomları dərhal deyil, yalnız travmadan bir neçə saat keçdikdən sonra meydana çıxır! Buna görə də istənilən güclü yıxılmadan sonra uşağa çox diqqətlə nəzarət etmək lazımdır! Kəllə sümüklərinin sınığı zamanı uşaqda burundan və ya qulaqdan qan və ya açıq rəngdə mayenin (likvor) ifraz edilməsi, göz ətrafında göyərmələr (“eynək simptomu”) yarana bilər. Bu zaman uşağın vəziyyəti kəskin şəkildə ağırlaşır.

Beyin silkələnməsi, əzilməsi və ya kəllə sümüklərinin sınığının ilkin əlamətləri qeyd edilən kimi, dərhal “təcili yardım” çağırmaq lazımdır!

Hər bir kəllə-beyin travması zamanı “təcili yardım” gələnə qədər:

– Uşağı sakitləşdirmək, yatağa uzatmaq, qusma olduğu halda – başını yana çevirmək lazımdır.

– Travma nəticəsində başda yara olarsa, onun üzərinə steril, sıx olmayan (!) sarğı qoymaq tələb olunur. Bu, yaraya infeksiya düşməsinin qarşısını alır və qanaxmanın dayanmasına kömək edir.

– Sarğının üstündən parçaya bükülmüş buz və ya soyuducunun buzxanasında olan hər hansı bir məhsulu qoymaq olar.

– uşaq huşunu itiribsə, onu böyür üstə qoyun. Əgər uşaq huşsuz vəziyyətdə olarsa onun nəfəs alıb-almadığını, ürək döyünməsinin olub-olmadığını yoxlayın!

Baş travmalarından sonra uşağa 24 saat ərzində nəzarət etmək lazımdır! Simptomlar bu müddət ərzində üzə çıxa bilər.

Saglamolun.Az