Tarix keçmişdn glcy

Tarix — mənbələr üzrə insanın meydana gəlməsi və inkişafını, müxtəlif xalqların ən qədim zamanlardan bizim dövrümüzədək necə yaşamaları, onların həyatlarında hansı hadisələrin baş verməsi, insan cəmiyyətlərinin həyatı necə və niyə dəyişib indi mövcud olduğu hala düşməsini öyrənən elmdir.

Tarix keçmişdn glcy.

Tarix — mənbələr üzrə insanın meydana gəlməsi və inkişafını, müxtəlif xalqların ən qədim zamanlardan bizim dövrümüzədək necə yaşamaları, onların həyatlarında hansı hadisələrin baş verməsi, insan cəmiyyətlərinin həyatı necə və niyə dəyişib indi mövcud olduğu hala düşməsini öyrənən elmdir.

Tarix nədir?

sualına illərlə, əsrlərlə mütəffəkirlər müxtəlif təriflər vermiş, müxtəlif fikirlər söyləmişlər. Bu sualın tarixi tarix elminin keçmişi qədər qədimdir.

Heredot-“Tarixin Atası”. Avstriya, Vyana şəhəri

Qədimdən bəri tarixçilər, mütəfəkkirlər bu sual ətrafında düşünüb mülahizələr yürütmüş, məsələyə müxtəlif aspektlərdən yanaşaraq cavab verməyə çalışmışdılar. Bu suala “tarix keçmişin elmidir” kimi qısa və doğru bir cavab vermək mümkündür. Lakin bu yetərli tövsif olmayacaqdır. Bu səbəbdən də tarix elminin mahiyyəti haqqında bir neçə kəlmə söyləmək yerinə düşəcəkdir. Hər bir elmin tarixi olduğu kimi tarix elminin də tarixi vardır. Tarixə dair ilk yazılı əsərlər qədim Yunanıstanda meydana çıxmışdır. “Epos” adı verilən bu əsərlər “Loqoqraflar” tərəfindən qələmə alınırdı. Bu qəbildən olan tarixi əsərlər hekayəçi, rəvayətçi xarakterli əsərlər idi. Daha sonra öyrədici, praqmatik xarakterli tarixi əsərlər meydana çıxmağa başlamışdı ki, bu cür əsərlərin qələmə alınmasında məqsəd keçmişdə baş vermiş hadisələrdən dərs almaq, oxuyucuya əxlaqi və mənəvi duyğular aşılaya bilmək idi.

XIX əsrə gəlindiyində tarix elmi sahəsində ciddi irəliləyiş baş vermişdi. Tarixi hadisələrin sadə nəqli və praqmatik xüsusiyyətləri ilə yanaşı meydana gəlmə səbəbləri, bu səbəblərə təsir etmiş müxtəlif amillər, hadisələrin səbəb və nəticə əlaqələri araşdırılmağa başlanmışdı. İstənilən bir hadisənin tarixi hadisə sayılması üçün şübhəsiz həmin hadisənin insan fəaliyyəti nəticəsində meydana çıxmış olması mühümdür. Məsələn heyvan sürülərinin köçü və ya hər hansı bir təbii fəlakət tarix elminin araşdırma sahəsinə aid hadisə hesab olunmur. Digər tərəfdən insanın daim fəal, aktiv olduğunu nəzərə alaraq onun istənilən fəaliyyətinin də tarixi hadisə hesab olunması mümkün deyil. İnsanın və ya insan topluluğunun fəaliyyətinin tarixi hadisə hesab olunması üçün həmin fəaliyyətin cəmiyyət həyatına təsir etməsi əsas şərtdir.Məsələn bir bənnanın divar hörməsi tarixi hadisə deyilsə də bir memarın yeni inşaat üsulu icad etməsi tarixi hadisədir. Belə ki, bu icad nəticəsində şəhərsalma işində böyük bir həmlə edilmiş ola bilər.

Qobustan Qaya Təsvirləri

Tarixi hadisələr mütləq mənada səbəb və nəticə baxımından bir-biri ilə əlaqəlidirlər. Tarixi hadisələrin inkişaf dinamikası baxımından determinik bir təşəkkül içində olduğu şübhəsizdir. Tarixçilər tarixi hadisələri mənbə materiallarına istinadən qələmə alarkən hər şeydən əvvəl həmin mənbə materiallarını təsnif etmə, onlara tənqidi yanaşma bacarığına, qabiliyyətinə malik olmalıdırlar. Hadisənin meydana gəldiyi coğrafi məkan və baş verdiyi zamanın tarixçi tərəfindən dəqiq müəyyənləşdirilməsi də həmin hadisəyə tarixi kimlik, qazandıran mümüh xüsuslardan biridir.Beləliklə, buraya qədər sadaladıqlarımızı aşağıdakı kimi xülasə etsək “tarix nədir?” sualını bu cür cavablandıra bilərik: “Tarix-insanların cəmiyyət həyatına təsir edən fəaliyyətləri nəticəsində meydana gəlmiş hadisələri, səbəb və nəticə əlaqələrini müəyyən edərək, mənbə materiallarının tənqidi təhlilinə əsaslanaraq, məkan və zaman bildirərək öyrənən ictimai elm sahəsidir”.

Nə Cahiliyyə dövrü Ərəb ədəbiyyatına aid nümunələrdə, nə də Qurani-Kərimdə “tarix” kəlməsinə rast gəlinmədiyi üçün bunun ərəbcədə alınma söz olduğu düşünülür. Tarix” qədim Semit sözüdür, mənası Ay (səma cismi – Yerin ətrafına dolanan Ay) deməkdir. Mahiyyətcə həyatda baş verən hadisələrin qeydə alınması, hesablanmasıdır. Xronologiya müəyyən etməkdir (ən qədimlərdə təqvimin əsasında Günəşin deyil, Ayın durduğu məlumdur). Məzmun cəhətdən hekayə söyləmək, anlatmaq mənasında işlənilmişdir.“Tarix” və “İlm əl-əxbar” (xəbərlər elmi) kəlmələri eyni mənanı daşımışlar. Tarix sözünün ilk dəfə Əl-Buxari (810-870) tərəfindən işlənildiyi ( nüfuzlu din xadimlərinin həyat hekayələri məcmuəsinə bu adı vermişdi), “İlm əl-əxbar” ifadəsinə əl Xarəzmidə (təqribən 780-850) rast gəlindiyi deyilir. Dilimizə ərəb mənşəli söz olaraq keçmiş “tarix” kəlməsi qaynağını sami dillərindəki “ərx” kökündən almaqdadır. Bu kəlmə akkad dilində “ərxu”, ibrani dilində isə “yərxu” olaraq səslənir və “ay” mənasını ifadə edirdi. Ərəb dilində bu kökün törəməsi “ay təqviminin hesablanması” və ya “xronologiya” anlamında (تاريخ) “tarix”, cəm formasında isə (تواريخ təvarix)olaraq səslənmişdir.”Ərəb tarixinin atası” İbn Xəldun tarixlə əlaqədar 7 cildlik əsərinin 1-ci cildi olan məşhur “Müqəddimə”sində tarix elminin mahiyyətini, məqsədini və faydasını möhtəşəm bir şəkildə izah etmişdir. O elm aləmində məhşur “Müqəddimə” əsəri ilə tanınmışdır.

Qurani-Kərim

Historia – yunanca öyərənmək, araşdırmaq deməkdir. İlk dəfə Herodot (484-424) öz əsərinə bu adı vermişdi. Herodotdan başlayan və İbn Xəldun istisna olmaqla yeni Avropa dövrünə qədər yazılan tarixlər əsasən üç növ qaynaq üzərində qurulurdu: 1) səyahət edən hərbçilər, tacirlər və az saylı qələm sahiblərinin öz gözləri ilə gördükləri “tarixi” hadisələrin təsviri; 2) həmin yer və hadisələr haqqında daha əvvəl yazanların əsərləri; 3) tarixçinin görmədiyi yerlərdə baş verən hadisələr haqqında müxtəlif şəxslərin söylədikləri.

Kopspekt.az . .

tarix. konspekt.az Əziz dostlar! Vaxtilər tarix.info kimi fəaliyyətə başlayan saytımız, daha sonra tarix.0101.az kimi davam etmişdir.

Təbliğat və Maarifləndirmə . .

Administrator 26-06-2020, 20:37 oxunub 1 113

41-45 müharibəsinin ən ağır döyüşlərindən biri müharibənin gedişatını dəyişən Stalinqrad uğrunda gedən döyüşlər olub. 17 iyul 1942-ci ildən.

AZƏRBAYCAN XALQ CUMHURİYYƏTİNİN . .

Administrator 28-05-2020, 22:47 oxunub 1 753

Birinci dünya müharibəsi dövründə Rusiyada daxili vəziyyət gərgin idi.Müharibədə ard_arda məğlubiyyətə uğrayan Rusyanın daxilində.

Respublika gününüz qutlu olsun! . .

Administrator 28-05-2020, 00:08 oxunub 1 151

Hörmətli həmvətənlərim! Sevimli AZƏRBAYCAN aşiqləri! 102 il öncə. 1918-ci ilin may ayının 28-də. həftənin ikinci günü. Çar Rusiyasının.

ONLİNE dərs (5) . .

Administrator 19-05-2020, 21:57 oxunub 1 960

5-ci siniflərlə KARANTİNDƏ keçirdiyimiz sonuncu dərsimiz. Yeni tanışlığa görə sevindim, lakin eyni zamanda ayrılmamız üçün də üzüldüm.

Qədim Roma (Online dərs) . .

Administrator 14-05-2020, 23:16 oxunub 1 462

Sabah (14 may 2020) saat 18-00-da 6-cı sinif şagirdləri üçün növbəti ONLİNE dərsimiz olacaq. Mövzu: “Respublikanın sonu. Roma imperiyasının.

5-cilərlə ONLİNE dərs (İstiqlalımızın . .

Administrator 11-05-2020, 18:41 oxunub 1 726

SALAM! Sabah (11 may 2020) 5-ci sinif şagirdləri üçün saat 17-00-da, növbəti ONLİNE dərsimiz olacaq. MÖVZU: “İSTİQLALIMIZIN BƏRPASI”. Dərs.

5-cilərlə ONLİNE dərs (DİRÇƏLİŞ) . .

Administrator 5-05-2020, 10:55 oxunub 1 249

Əziz beşincilər! Karantin davam edir, elə biz də. Həftənin birinci günü (4 may 2020) saat 17-00-da növbəti ONLİNE dərsimiz olacaqdır.

6-cı siniflərlə ONLİNE dərs . .

Administrator 30-04-2020, 20:22 oxunub 3 163

Salam! Həftənin dördüncü günü (30/04/2020) saat 18-00-da 6-cı sinif şagirdləri üçün ” Qədim Roma respublikasının yaranması” mövzusunda.

İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ VƏ SSRİ . .

Mushviqe m 29-04-2020, 14:12 oxunub 1 683

Müharibə dövlətlər,tayfalar və siyasi qruplar arasında və onların hərbi birləşmələri arasında gedən münaqişədir. Başqa sözlə desək.

5-cilərlə ONLİNE dərs . .

Administrator 27-04-2020, 20:30 oxunub 1 968

Bu gün 5-ci siniflər üçün keçirdiyimiz ONLİNE dərs. Qeyd edim ki, bu video heç bir dəyişikliyə məruz qalmamışdır. Olduğu kimi sizlərə.

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” . .

Administrator 23-04-2020, 20:20 oxunub 1 747

Əziz altıncılar! Həftənin dördüncü günü (23 aprel 2020), saat 18-00-da növbəti ONLİNE DƏRSİMİZ təşkil olunacaq. Mövzu: “Yunan.

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video . .

Administrator 19-04-2020, 21:53 oxunub 1 777

Azərbaycan tarixi 7-ci sinif 2.1 Ərəb işğalına qarşı mübarizə. Cavanşir. Müəllif: Əliyev Hamlet Qasım oğlu. Dövlət İmtahan Mərkəzinin.

Xaç yürüşləri (Video dərs) . .

Administrator 17-04-2020, 17:20 oxunub 2 264

Əziz izləyicilər! 7-ci sinif Ümumi tarix dərsliyi əsasında “Xaç yürüşləri” mövzusunda video-dərsi sizlərə təqdim edirəm. Qeyd edim ki, bu.

6-cı siniflər üçün dərs . .

Administrator 16-04-2020, 20:35 oxunub 1 759

Əziz şagirdlər! Bu gün keçirdiyimiz dərsdə istifadə olunan resurları sizlərə təqdim edirəm. Dərs zamanı vaxt imkansılığı səbəbindən.

Пособие для абитуриентов . .

Administrator 12-04-2020, 20:06 oxunub 1 077

Предлагаю абитуриентам русского сектора КОНСПЕКТЫ ПО ПРЕДМЕТУ ИСТОРИЯ. Изучая эти материалы вам не понадобиться.

5-cilər üçün ONLİNE dərs . .

Administrator 12-04-2020, 19:46 oxunub 1 096

Salam! Sabah (13/04/2020) saat 17-00-da 5-ci siniflər üçün növbəti ONLİNE DƏRSİMİZ olacaq. Dərsim mövzusu “Qardaş köməyi”. online.

7-cilər üçün PULSUZ ONLİNE -DƏRS . .

Administrator 10-04-2020, 20:06 oxunub 1 024

Əziz 7-cilər növbə sizindir. Online dərslərimiz sürətlə davam edir. İnşallah sabah (11/04/2020) saat 18:00-da “Xaç yürüşləri. Qranada.

Qədim Yunanıstan haqqında interaktiv . .

Administrator 9-04-2020, 18:42 oxunub 3 366

Əziz uşaqlar! Koronovirus sizi evdə oturmaqdan yormasın. səbrli olaq. inşallah hər şey yaxşı olacaq. Sizə Qədim Yunanıstan haqqında.

5-cilər üçün daha bir MİLYONÇU . .

Administrator 7-04-2020, 18:18 oxunub 4 214

Əziz beşincilər! Ümid edirəm ki, bu korovirus təhlükəsinin davam etdiyi müddətdə evdən çölə çıxmayıb, sevimli kitablarınızla.

Aprel şəhidlərinə həsr olunur . .

Administrator 2-04-2020, 00:51 oxunub 1 163

Aprel şəhidlərinə həsr olunmuş Bakı MOdern Təhsil Kompleksindəki tədbirdən fraqmentlər. Allah şəhidlərimizə rəhmət etsin. qəbrləri nurla.

Distant dərs-6 . .

Administrator 1-04-2020, 21:29 oxunub 839

Əziz 6-cılar! Sabah (2 aprel 2020) saat 18-oo-da “Atropatenaın qonşu dövlətlərlə münasibəti” mövzusunda ZOOM proqramı ilə növbəti ONLİNE.

Distant dərs-8 . .

Administrator 1-04-2020, 11:54 oxunub 1 100

Tarix fənni üzrə məktəblilərə online dərslərimiz davam edir. Növbədə 8-lərdir. “İngiltərədə parlamentli monarxiyanın qurulması” mövzusunda.

Distant təhsildən. . .

Administrator 1-04-2020, 11:49 oxunub 584

5-ci siniflər üçün təşkil olunan online dərsdən fraqmentlər. Əziz dostlar baxib fikir bildirin. İrad və təklifləriniz vacibdir. Bu.

« Mart 2023 »
Be	Ça	Ç	Ca	C	Ş	B
1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Populyar xəbərlər

Qədim Yunanıstan haqqında interaktiv oyunlar

9-04-2020, 18:42

5-cilər üçün daha bir MİLYONÇU

7-04-2020, 18:18

DUEL (Online oyun)

6-01-2020, 21:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

23-11-2019, 22:20

7-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-11-2019, 18:51

6-cı siniflər üçün Milyonçu

6-11-2019, 09:16

5-ci lər üçün Milyonçu

24-10-2019, 21:18

8-ci siniflər üçün “Milyonçu”

21-10-2019, 22:16

5-cilər üçün yeni “Milyonçu”

27-02-2018, 22:13

İbtidai cəmiyyət (interaktiv oyun)

9-11-2017, 22:35

Xronologiya (Online-oyun)

3-11-2017, 23:59

Prometanda interaktiv tapşırıqlar

5-08-2017, 20:41

İnteraktiv tapşırıqlar

9-07-2017, 21:03

Milyonçu (6-cı sinif)

15-03-2017, 20:02

İnteraktiv oyun (6-cı sinif)

30-10-2016, 21:57

Qədim Azərbaycan (İnt-Oyun)

4-10-2016, 07:13

Sayta daxil ol

Kopspekt.az 0

26 06 2020

Təbliğat və Maarifləndirmə 0

28 05 2020

AZƏRBAYCAN XALQ CUMHURİYYƏTİNİN YARADILMASI TARİXİNDƏN 0

28 05 2020

Respublika gününüz qutlu olsun! 0

19 05 2020

ONLİNE dərs (5) 0

14 05 2020

Qədim Roma (Online dərs) 0

11 05 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs (İstiqlalımızın bərpası) 0

5-cilərlə ONLİNE dərs (DİRÇƏLİŞ) 0

30 04 2020

6-cı siniflərlə ONLİNE dərs 1

29 04 2020

İKİNCİ DÜNYA MÜHARİBƏSİ VƏ SSRİ 0

27 04 2020

5-cilərlə ONLİNE dərs 0

23 04 2020

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs) 0

19 04 2020

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs) 0

17 04 2020

Xaç yürüşləri (Video dərs) 0

16 04 2020

6-cı siniflər üçün dərs 0

12 04 2020

Пособие для абитуриентов 0

12 04 2020

5-cilər üçün ONLİNE dərs 0

10 04 2020

7-cilər üçün PULSUZ ONLİNE -DƏRS 0

Yazdı → Revan777 Xəbər → Böyük Summativ qiymətləndirmə V sinif Həyat .

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → ivaferJed Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → Dating_Roovareria Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → dadaviame Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Yazdı → maiaa Xəbər → Prometanda interaktiv tapşırıqlar

Video

5-cilərlə ONLİNE dərs

27-04-2020, 20:30

Yunan şəhər-dövlətlərinin tənəzzülü” (Video dərs)

23-04-2020, 20:20

Ərəb işğalına qarşı mübarizə (Video dərs)

19-04-2020, 21:53

Xaç yürüşləri (Video dərs)

17-04-2020, 17:20

Ağqoyunlu dövləti (Video-dərs)

31-03-2020, 07:41

Azərbaycan Orta və Üst Paleolit dövründə (Video-dərs)

5-08-2019, 12:31

Atropatena video dərs(

17-05-2019, 02:15

Marketinq (Video dərs)

2-05-2019, 20:39

“Azadlıq hərəkatının yeni mərhələsi”

13-04-2019, 19:34

XIX əsrdə Azərbaycanda Milli mətbuat. (Video dərs)

11-04-2019, 21:42

Qədim Şumer

7-02-2019, 19:17

Assur dövləti

4-01-2019, 23:25

Əziz istifadəçilər ! Tarix.info saytı sizi tarixin maraqlı dünyasına səyahətə aparacaqdır. Bu saytda siz Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrini izləyəcəksiniz. Dünya tarixinin şəxsiyyətləri, üsyanları, dövlətləri və s. haqqında geniş məlumat toplayacasınız. Saytda müəllimlər, şagirdlər və tarixlə maraqlanan hər kəs üçün əlavə məlumatlar toplanılıb. Testlər, yeni dərs modelləri, təqdimatlar, əyləncəli oyunlar, video-audio dərslər və s. Bildiyiniz kimi tarix fənni müxtəlif mənbələr əsasında öyrənilir. Odur ki, verilən xəbərlərdə mübahisə doğuracaq məqamlara rast gələ bilərsiniz. Bunu isə verilmiş xəbərin müəllifi ilə məsləhətləşmək lazımdır. Saytda yerləşdirilən xəbərlərə və şərhlərə görə yalnız müəlliflər məsuliyyət daşıyır. Tarixi gözünlər gör.

TARIX.INFO TARIXI GÖZÜNLƏ GÖR © 2010-2017

tarix

6) наука, изучающая последовательное развитие, последовательные изменения какой-л. области природы, культуры, знания. Azərbaycan dilinin tarixi история азербайджанского языка, musiqi tarixi история музыки, teatr tarixi история театра

7) совокупность фактов и событий, связанных с кем-, ч ем-л. Operanın yaranma tarixi belədir такова история создания оперы, tanışlığın tarixi история знакомства

8) происшествие, событие, случай. Tarixi uzundur длинная история

9) отдалённое время с его событиями, происшествиями, прошлое. Bu kitab bizim üçün artıq bir tarixdir эта книга для нас – уже история, onun faciəli tarixi var его история трагична

2. дата, число (пометка на документе, письме и т.п. о времени его написания). Məktubun tarixini qoymaq поставить дату (число) на письме, датировать письмо, əmrin tarixi дата приказа

3. летосчисление (система определения времени по годам от какого-л. условленного момента). Azərbaycan teatrının tarixi 1873-cü ildən başlanır азербайджанский театр начинает своё летосчисление с 1873 г

прил. исторический. Tarix fakültəsi исторический факультет, tarix elmi историческая наука

◊ tarix boyu на протяжении истории; tarixdə görünməmiş невиданный в истории; tarixə yazılmaq вписаться в историю; tarixin təkərlərini geri döndərməyə çalışmaq стараться, попытаться повернуть колесо истории вспять; canlı tarix живая история; tarix susur kim, nə haqqında история умалчивает о ком, о чём; tarix açmaq пространно рассказывать о чём-л.; tarixdə adı qalanlar великие мира сего; tarixdə iz qoyanlar оставившие след в истории

нареч. исторически:

1. в ходе исторического развития страны, народа и т.п. 60 il tarixən uzun vaxt deyil 60 лет – исторически небольшой срок

2. в порядке развития, изменения чего-л. Tarixən yetişmiş vəzifələr исторически созревшие задачи

3. опираясь на историю, считаясь с ней. Tarixən düz qiymətləndirmək nəyi исторически правильно оценить что

1) история; 2) дата; 3) эра; 4) летоисчисление. tarix qoymaq ставить дату, датировать.
древний, старинный, античный. Qədim tarix древняя история.
1
прил. живой:

1. такой, который живёт, обладает жизнью. Canlı məxluq (xilqət) живое существо, canlı orqanizm живой организм, canlı toxumalar живые ткани, canlı cisimlər живые тела; canlı materiya живая (органическая) материя; canlı (üzvi) maddə живое (органическое) вещество

2. принадлежащий, относящийся к животному или растительному миру; органический. Canlı təbiət живая (органическая) природа, canlı aləm живой мир

3. настоящий, подлинный, действительный. Canlı nümunə живой пример, canlı şahid живой свидетель, canlı klassik живой классик (о том, кто еще при жизни признан классиком)

4. подлинный, производящий впечатление существующего в жизни. Canlı abidə живая статуя, canlı heykəl живой памятник

5. отвечающий насущным потребностям жизни, ею вызванный, обусловленный. Canlı təşəbbüs живое начинание (живая инициатива), canlı iş живое дело

6. бессмертный, вечный. Səməd Vurğunun canlı obrazı живой образ Самеда Вургуна, canlı təlim живое учение

7. состоящий из множества, массы людей. Canlı axın живой поток, canlı divar (hasar) живая стена, canlı qüvvələr живые силы

8. деятельный, интенсивно проявляющийся. Canlı iştirakı kimin nədə живое участие кого в чем, canlı diskussiya (müzakirə) живая дискуссия, canlı ədəbi proses живой литературный процесс, canlı əks-səda живой отклик, canlı maraq kimdən nədə живой интерес в ком к чему

9. бойкий, оживлённый. Canlı danışıq живой разговор, canlı söhbət живая беседа, canlı dialoq живой диалог

10. яркий, выразительный, образный. Canlı veriliş живая передача, canlı nitq живая речь, canlı ifadə живое изложение, canlı təsvir живое описание, canlı hekayət живой рассказ (живое повествование)

11. сильный, яркий. Canlı boyalarla təsvir etmək описывать живыми красками, canlı lövhələr живые картины, canlı təxəyyül живое воображение, canlı sübut живое доказательство

12. выразительный, подвижный (о чертах лица, глазах, взгляде и т.п. ). Canlı baxış(lar) живой взгляд, canlı gözlər живые глаза, canlı sifət живое лицо

в знач. сущ. canlı живое, canlılar живые (живые существа, живые организмы)
нареч. живо (оживленно, бодро). Dərs çox canlı keçdi урок прошел очень живо (оживленно)
◊ canlı qüvvə живая сила (люди, животные в отличие от механизмов, техники); canlı dil живой язык:
1) о разговорном языке в противоположность книжному

2) существующий, употребляющийся, в противоположность мертвому, исчезнувшему; canlı ensiklopediya живая (ходячая) энциклопедия (о человеке, обладающем разносторонними знаниями, у которого всегда можно навести справку по самым различным вопросам); canlı əlaqə (rabitə) живая связь:

1) связь, осуществляемая людьми

2) связь тесная, постоянная, непосредственная; связь. canlı yayım прямая трансляция; canlı inventar живой инвентарь (рабочий, молочный скот и т.п. ); canlı guşə живой уголок (помещение, место, отведенное для зверей, птиц); canlı meyit: 1. живой труп; 2. кожа да кости (об очень худом человеке); canlı növbə живая очередь (очередь, требующая личного присутствия всех ожидающих); canlı portret живой портрет (о ком-л. очень похожем на кого-л.); canlı salnamə живая летопись (человек, который хорошо помнит все современные ему события); canlı söz живое слово:

1) устная речь в отличие от письменной

2) речь, содержащая свежие и интересные мысли, волнующие и трогающие слушателя; canlı tarix живая история (обычно о долгожителе, о человеке, который является свидетелем важнейших исторических событий); canlı çəpər живая изгородь (ряд часто посаженных кустов, образующих ограду); canlı (tər) çiçək живые цветы (сорванные цветы)

2

1) большой, значительный по объёму в поперечном сечении. Canlı tir (шалбан) толстое бревно, canlı kəndir толстая веревка, canlı sap толстая нитка

2) полный, имеющий тучную фигуру, тело. Canlı adam толстый человек

3) крупный, мясистый (о некоторых частях тела). Canlı baldırlar толстые бёдра, canlı qollar толстые руки

2. сильный, крепкий, здоровенный
прил. многотысячелетний. Çoxminillik tarix многотысячелетняя история
прил. четырёхсотлетний:

1. длящийся четыреста лет. Dördyüzillik tarix четырехсотлетняя история, dördyüzillik dövr четырехсотлетний период

2. относящийся к четырехсотлетию. Dördyüzillik yubiley четырехсотлетний юбилей
сущ. четырехсотлетие:
1. промежуток времени, срок в четыреста лет

2. годовщина события, бывшего четыреста лет тому назад. Şairin anadan olmasının dördyüzilliyi четырехсотлетие со дня рождения поэта, şəhərin dördyüzilliyi четырехсотлетие города

сущ. факультет (учебнонаучное и административное подразделение высшего учебного заведения, где преподаются научные дисциплины какой-л. одной отрасли знаний). Filologiya fakültəsi филологический факультет, hüquq fakültəsi юридический факультет, tarix fakültəsi исторический факультет, iqtisadiyyat fakültəsi экономический факультет, fizika-riyaziyyat fakültəsi физико-математический факультет, fakültənin dekanı декан факультета

прил. факультетский. Fakültə sistemi факультетская система, fakültə şurası факультетский со вет.
сущ. специальность:

1. отдельная область науки, техники, искусства. Rus dili ixtisası üzrə по специальности русский язык, tarix ixtisası üzrə по специальности история

2. профессия, квалификация. Çilingər ixtisası специальность слесаря, ixtisası üzrə işləmək работать по специальности, ixtisasdan imtahan экзамен по специальности

1. специальный (относящийся к какой-л. отдельной отрасли науки, техники, искусства). Ali və orta ixtisas təhsili высшее и среднее специальное образование, ixtisas redaktoru специальный редактор

2. специализированный. İxtisas oxu zalı специализированный читальный зал

3. квалификационный. İxtisas komissiyası квалификационная комиссия, ixtisasın artırılması повышение квалификации, yüksək ixtisas высокая квалификация; ixtisası itirmə экон. деквалификация

1. неизбежный, неминуемый, неотвратимый, непредотвратимый (о смерти, гибели, конце и т.п. ). Tarixən labüd mərhələ исторически неизбежный этап, labüd nəticə неизбежное следствие, labüd ölüm неминуемая гибель

2. обязательный, непременный (такой, соблюдение, исполнение которого обязательно). Labüd şərt обязательное условие; labüd olmaq: 1. быть неизбежным, неминуемым, неотвратимым, непредотвратимым; 2. быть обязательным; labüd qalmaq быть вынужденным, оказаться перед необходимостью

сущ. методология:
1. учение о методе научного исследования

2. совокупность приёмов исследования в какой-л. науке, области знаний. Tarix metodologiyası методология истории

сущ. христианский. Miladi tarix христианское летосчисление
1 сущ. музей:

1. учреждение, занимающееся собиранием, хранением и экспонированием памятников истории, искусства, различных коллекций и т.п. Ölkəşünaslıq muzeyi краеведческий музей, tarix muzeyi исторический музей, döyüş şöhrəti muzeyi музей боевой славы, muzeyin ekspozisiya şöbəsi экспозиционный отдел музея

2. помещение этого учреждения. Muzeyə girmək войти в музей
прил. музейный. Muzey eksponatı музейный экспонат, muzey zalı музейный зал

1) передавать кому-л. какие-л. знания, навыки; научить; обучать, обучить. Uşaqları öyrətmək учить детей, tələbələri öyrətmək учить студентов, peşə (sənət) öyrətmək учить ремеслу, savad öyrətmək учить грамоте, alman dili öyrətmək учить немецкому языку, oxumağı öyrətmək учить читать, yazmağı öyrətmək учить писать, çalmağı öyrətmək nədə учить играть на ч ём

2) наставлять, поучать. Övladlarını öyrətmək учить своих детей, fədakarlığa öyrətmək учить самоотверженности; tarix öyrədir ki … история учит, что …

1) передавать кому-л. какие-л. знания, навыки, умение; обучать чему-л., научить. At minməyi öyrətmək научить ездить на лошади

2) советовать, подговаривать сделать что-л.

3) заставлять понять что-л., убедить в чём-л. Həyat öyrədib жизнь научила, təcrübə öyrədib опыт научил

3. nəyə приучать, приучить (прививать навык к чему-л.). Tezdən durmağı öyrətmək приучать вставать рано, əməyə öyrətmək приучать к труду

4. поучать (учить чему-л., давая советы, объясняя, показывая); наставлять (внушать что-л., поучать). Başqalarını öyrətmək поучать других, bizi öyrətmə! не поучай нас!

5. проучивать, проучить (наказать с целью предупредить повторение каких-л. поступков). Mən səni öyrədərəm я тебя проучу

6. выезжать, выездить, объездить, наезжать, наездить (приучить молодую лошадь ходить в упряжке или под седлом). Ayqırı miniyə öyrətmək объездить молодого жеребца

7. nəyi дрессировать (обучать животных, приучая к выполнению каких-л. действий), выдрессировать; приучать, приучить. Meymunları öyrətmək дрессировать обезьян, ayını öyrətmək дрессировать медведя

8. kimə nəyi передавать, передать кому-л. знания, опыт. Təcrübəsini gənclərə öyrətmək передавать свой опыт молодёжи, ustalığın sirlərini öyrətmək передавать секреты мастерства

9. kimi подучивать, подучить (подговорить сделать что-л. плохое, предосудительное). Yalan danışmağa öyrətmək подучить лгать, xəbərçiliyə öyrətmək подучить ябедничеству, наушничеству

◊ ağıl öyrətmək учить уму-разуму; bugünkü sərçə dünənkinə cip-cip öyrədir яйца курицу не учат

1. древний, старинный, старый. Qədim şəhərin xarabaları развалины древнего города, qədim mədəniyyat древняя культура, qədim memarlıq abidələri древние памятники архитектуры, qədim tarix древняя история, qədim xalqlar древние народы, qədim zamanlarda в древние времена, геол. qədim allüvial çöküntülər древнеаллювиальные отложения, qədim Xəzər terrasları древнекаспийские террасы, qədim yunan dili эллинский язык, древнегреческий язык, qədim xalq mahnıları старинные народные песни, qədim ənənələr старые традиции, qədim dünya старый свет

2. геол. ископаемый. Qədim düzənliklər ископаемые равнины, qədim qalıqlar ископаемые остатки, qədim su ископаемая вода

3. античный. Qədim dünya pedaqogikası пед. античная педагогика
4. архи … (в сложных словах). Qədim fonem лингв. архифонема
◊ qədim əyyamda при царе Горохе; qədim dövrlərdən bəri испокон веков
сущ. субъективист (сторонник, последователь субъективизма)
прил. субъективистский. Tarixə subyektivist baxış субъективистский взгляд на историю
сущ. свидетельство:

1) сообщение, показания лица, бывшего очевидцем чего-л. Müasirlərin şəhadətinə görə по свидетельству современников

2) то, что служит подтверждением, удостоверением какого-л. события, факта. Tarix danılmaz şəhadətlərlə doludur история полна неоспоримых свидетельств

3) дача свидетельских показаний на суде, а также показания, сообщения свидетеля. Şahidlərin şəhadəti показания свидетелей, bütün şəhadətlər onun əleyhinə oldu все свидетельства оказались против него

4) присутствие при чем-л. для официального удостоверения подлинности чего-л. Sizi şəhadət üçün çağırmışıq мы вас вызвали для свидетельства; şəhadət vermək: 1. свидетельствовать; 2. давать, дать показания; şəhadət etmək:

1) свидетельствовать
2) подтверждать, подтвердить
◊ şəhadət barmağı указательный палец
прил. трёхвековой. Üçəsrlik tarix трёхвековая история, üçəsrlik yubiley трёхвековой юбилей

1) относящийся ко всему, всем; распространяющийся на всех, на всё; охватывающий всех, всё. Ümumi vəziyyət общее положение, ümumi qaydalar общие правила, ümumi çatışmazlıqlar общие недостатки

2) осуществляемый совместно с кем-л., коллективный. Ümumi iş общее дело

3) принадлежащий всем или нескольким, находящийся в совместном пользовании. Ümumi əmlak общее имущество, ümumi vaqon общий вагон, ümumi mətbəx общая кухня

4) одинаковый, сходный с кем-л. Ümumi maraqlar общие интересы, ümumi ələmətlər общие признаки, ümumi cəhətlər общие черты

5) весь, целый, совокупный. Ümumi nəticə общий итог, ümumi dəyəri nəyin общая стоимость чего, ümumi sayı общее количество

6) касающийся основ чего-л. Elmin ümumi məsələləri общие вопросы науки, ümumi dilçilik общее языкознание, ümumi anatomiya общая анатомия

7) касающийся самого главного, основного, представляющий что-л. в целом, обобщенно, без подробностей. Ümumi təəssürat общее впечатление, ümumi plan общий план, ümumi şəkildə в общих чертах

2. всеобщий (относящийся ко всем, охватывающий всех; распространяющийся на всех). Ümumi seçki hüququ всеобщее избирательное право, ümumi təhsil всеобщее обучение, təbiətin ümumi qanunları всеобщие законы природы; ümumi tarix всеобщая история

3. экон. валовой (общий, весь, целиком, без вычетов и расходов). Ümumi mənfəət валовая прибыль, ümumi məhsul валовая продукция, ümumi istehlak валовое потребление, ümumi istehsal валовое производство, ümumi büdcə валовой бюджет, ümumi gəlir валовой доход, ümumi yığım валовой сбор, ümumi xərc валовой расход; ümumi iclas общее собрание; ümumi kitabxana публичная библиотека; ümumi yataqxana общежитие; лингв. ümumi isim нарицательное имя существительное

◊ ümumi dil tapmaq kimlə найти общий язык с кем
прил. семисотлетний:
1. существующий, продолжающийся в течение семисот лет. Yeddiyüzillik tarix семисотлетняя история
2. относящийся к семисотлетию. Yeddiyüzillik yubiley семисотлетний юбилей

сущ. семисотлетие (годовщина чего-л. произошедшего семьсот лет тому назад). Şairin anadan olmasının yeddiyüzilliyi семисотлетие со дня рождения поэта

См. также в других словарях:

• tarix — is. <ər.> 1. Bir hadisənin baş verdiyi, cərəyan etdiyi vaxt; keçmiş həyata aid olub adamların hafizəsində qalmış fakt və hadisələrin məcmusu. Tarixin təcrübəsi göstərir ki. . . Məsələnin tarixi. – <Nüşabə:> Şanlı tariximiz görməmiş… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• tarixən — sif. <ər.> Tarixə görə, tarix etibarilə, tarix baxımından. Tarixən düzgün qiymətləndirmək. Tarixən doğru deyil … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• tarix — ə. 1) müəyyən işin görüldüyü vaxt (ay, gün və il); 2) həmin vaxtı göstərən rəqəm; 3) cəmiyyətin inkişafından bəhs edən elm. Tarixi din din tarixi; tarixi hicri hicri tarix (Məhəmməd peyğəmbərin Məkkədən Mədinəyə köçdüyü vaxtdan hesablanan… … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• tarixən — ə. 1) tarix etibarilə; 2) tarixcə … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• müvərrəx — ə. tarix qoyulmuş; yazılı … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• tövrix — ə. tarix qoyma, tarixini yazma … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• təvarix — ə. «tarix» c. tarixlər … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• Список музеев мира — … Википедия
• Varieties of Arabic — For the historical family of dialects, see Arabic languages. Different dialects of Arabic in the Arab world The Arabic language is a Semitic language characterized by a wide number of linguistic varieties within its five regional forms. The… … Wikipedia
• The Changcuters — es una banda musical formada en Bandung, Indonesia. Se formó el 19 de septiembre de 2005, los integrantes de la banda son: Mohammad Tria Ramadhani (también conocido como Tria , vocalista), Muhammad Iqbal (alias Qibil , backing vocal y guitarra),… … Wikipedia Español
• era — <lat.> 1. İl hesabının başlandığı zaman, tarix başlanğıcı. Yeni era (İsanın doğulduğu zənn edilən gündən başlanan tarix). – Ellips, parabola kimi həndəsi obrazlar 2000 il eramızdan əvvəl yunan riyaziyyatçılarına məlum idi. Z. Xəlilov. 2.… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti