Torpaq idarəsi, necə soruşa bilərəm

10.000:100 x 10 + 10.000:100×20 = 3000 kvadratmetr.

Yerli Arıların İdarə edilməsi və İdarə Olunması

Erkən yazda arı arıları aktiv olur. Bu arılar çayda və ya bağçın çılpaq yamalarında yerlərdə yuva qazdırır. Torpağın hörümçəkləri, qarışqalara bənzər, lakin daha böyük açılışlar tapdıqda, onlar torpaq arı yuvaları ola bilər. Arıların yerə enib uçan aralarına baxın.

Torpaq arıları nədir?

İlk növbədə, torpaq arıları pollinator kimi mühüm rol oynayan faydalı həşəratlardır .

Yer-yuvalama arıları qazma arıları (ailə Anthoporidae), tər arıları (ailə Halictidae) və mədən arıları (ailə Andrenidae) daxildir. Qadın quru torpaqda bir yuva çıxarır və yuva girişinin ətrafında boş torpaqları yığır. O, nəslini çiçək və nektar ilə yuvasına verir.

Yer arıları yalnız arıdır. Hər bir qadın qazıntı və öz bürcünü təmin edir. Lakin şərait yuva üçün uyğun olduqda, bir sahədəki onlarla arı beyin yuvasını tapmaq qeyri-adi deyil. Mütəxəssislər potensial yoldaşları üçün patrul gəzirlər.

Yer Arıları Sting edirsiniz?

Qadın arı arıları alovlana bilər, lakin nadir hallarda olur. Yer arıları aqressiv deyil. Ancaq təhdid edildikdə müdafiə edəcəyik. Bəzi növlərin kişiləri yuva sahələri ətrafında təcavüzkar davrana bilərlər, amma buna bənzəmirlər. Tərəvəz arıları, kişilərin dərilərindən tərsini çəkmək üçün bir az əyləncəli bir vərdiş var; bu davranış, əslində, nə üçün tər arıları deyilir.

Sizə düşən torpaqda tər tökmək lazımdırsa, özünü müdafiə edə bilər.

Yer Arı Yuvalarını necə təyin etmək olar?

Bumblebees də yeraltı tökülmələrində də yuva edirlər, baxmayaraq ki, onlar adətən yeni bir qazıntı deyil, tərk edilmiş kemirici burrows istifadə. Ancaq bumblebees sosial koloniyalarda yaşayır. Təhlükəsiz bir məsafədən yuvanı izləyin.

Yəqin ki, bir arı gələn və gedən, yaxud yuvaya daxil olan bir çox arı görürsənmi? Bumblebees kimi sümük arıları onların yuvalarını aqressiv şəkildə müdafiə edər, belə ki hər hansı bir hərəkət etməzdən əvvəl onları müəyyənləşdirin.

Yellowjackets də yerə yuva və bumblebees kimi, tez-tez köhnə gəmirici burrows hərəkət. Bəzi təkli baqalar da torpaq yuvalarıdır. Arı və arıçılıq arasındakı fərqləri bildiyinizə əmin olun. Ağıllı, yer arılarınızı düşünməyin.

Yer Arılarını necə idarə etmək olar?

Yerli arılarınızı çıxarmaq qərarına gəldikdən əvvəl bunu düşünün. Bu arılar pollinatörler kimi əhəmiyyətli bir vəzifəyə xidmət edir. Onlar təcavüzkar deyil və əksər hallarda, hələ də çim biçmək və müntəzəm açıq fəaliyyəti davam etmək qorxusuz davam edə bilərsiniz. Və yuva fəaliyyəti yayla məhdudlaşır, buna görə də torpaq arıları uzun müddət qalmayacaq. Bir arı zəhər allergiyası olan bir ailə üzvü üçün narahatlıq etmədiyiniz təqdirdə, təkcə torpaq arılarınızı tərk etməlisiniz.

Quru torpaqda yer arısı yuvası və yuva sahələrini seçərkən nəm yerlərdən qaçın. Yerin arılarını idarə etmək üçün asan və az zəhərli üsul sadəcə sahəni suya verməkdir. Torpaq arıçılıq fəaliyyətini görürsəniz, ərazini həftədə bir dəfə tam su ilə nəmləndirməyə başlayın. Bu, çürümüş qadınları cəmləşdirmək və quru yerə köçürmək üçün kifayətdir.

Çılpaq bağçalarda yataqların qalın təbəqəsi də torpaqları iki dəfə yuva etmək barədə düşünür.

Pestisidlər torpaq arılarının nəzarətində məsləhət görülmür.

VERGİLƏR

Müəssisələrin torpaq vergisi hesabatlarını təqdim etməsi müddətinə az qalır. Bu mövzuda maraq doğuran məsələləri maliyyə mütəxəssisi Vüqar Mirheydərov şərh edir.

Torpaq vergisinin ödəyiciləri Azərbaycan Respublikasının ərazisində, mülkiyyətində və ya istifadəsində torpaq sahələri olan fiziki şəxslər və müəssisələrdir. Burada bir məqama xüsusi diqqət yetirilməlidir ki, mülkiyyətində bina və ya binanın bir hissəsi olan şəxslər də torpaq vergisi ödəyicisi hesab edilir. Çünki bina hansısa torpaq sahəsi üzərində dayanır və beləliklə əmlakın sahibi həmin torpaq sahəsinin istifadəçisinə çevrilir.

Kənd təsərrüfatı torpaqları üçün torpaq vergisi dərəcəsi hər 100 kvadratmetr üçün 2 manat müəyyən edilib. Təyinatı üzrə istifadə olunan kənd təsərrüfatı torpaqları və ya suvarma, meliorasiya və ya digər aqrotexniki səbəblərdən istifadəsi mümkün olmayan ərazilərə verginin hesablanması 1 şərti nöqtə üçün 0,06 manat nisbətində hesablanır. Bu bəndlər, eləcə də bu növ torpaqların siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiqlənir.

Bütün digər hallarda, torpaq vergisi Vergi Məcəlləsinin 206.3 maddəsində qeyd olunmuş cədvələ əsasən hesablanır. Məsələn, Bakı şəhərinin ərazisində yerləşən 65 kvadratmetr bağ sahəsi olan torpaq üçün vergi məbləği bu cədvələ əsasən 65:100×0.60 AZN = 0.39 AZN təşkil edəcək.

Ayrılıqda bir neçə hüquqi və ya fiziki şəxsin mülkiyyətində və ya istifadəsində olan tikililərin altında qalan və ya onlara xidmət üçün ayrılmış torpaq sahələrinə görə vergi onlara məxsus tikili sahələrinə mütənasib surətdə hesablanır.

Tutaq ki, “Payçı” şirkəti Bakı şəhərində 20.000 kvadratmetr ərazidə yerləşən beşmərtəbəli ofis binasının birinci mərtəbəsinin sahibidir. Bu şirkətin nə qədər torpaq vergisi ödəməli olduğunu hesablamaq üçün əvvəlcə binanın tutduğu ərazinin ümumi torpaq vergisini hesablayırıq. Yuxarıdakı cədvəldən göründüyü kimi, bu binanın sahəsinin 10.000 kvadratmetrə qədəri üçün torpaq vergisi hər 100 kvadratmetr üçün 10 manat dərəcəsi ilə, 10.000 kvadratmetrdən artıq sahəsi üçün isə hər 100 kvadratmetr üçün 20 manat dərəcəsi ilə hesablanmalıdır.

10.000:100 x 10 + 10.000:100×20 = 3000 kvadratmetr.

Bununla birlikdə, “Payçı” şirkəti binanın hamısına sahib olmadığı üçün verginin hamısını onun ödəməsi tələb olunmur. Dövlət reyestrindən binanın, məsələn, 18.000 kvadratmetrinin bu şirkətə aid olduğu barədə məlumat alırıq. Bundan sonra tikintinin aparıcısından və ya əmlakı şirkətə satan şəxsdən binanın ümumi sahəsi haqqında məlumat əldə etməliyik (bunu binanın yerləşdiyi sahə ilə qarışdırmaq olmaz!). Tutaq ki, binanın ümumi sahəsi 104.000 kvadratmetrdir. Deməli, “Payçı” şirkəti üçün torpaq vergisinin məbləği

18.000:104.000×3.000 = 519.23 manat olacaq.

Torpaq vergisi bəyannamələri müəssisələr tərəfindən hər il may ayının 15-dək illik təqdim edilir, 15 avqust və 15 noyabr tarixlərinə qədər bərabər hissələrlə ödənilir.

Fiziki şəxslər üçün torpaq vergisinin hesablanması iyulun 1-dən əvvəl yerli icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən həyata keçirilir və bu barədə avqustun 1-dək fiziki şəxsə məlumat verilir. Nəhayət, fiziki şəxsin torpaq vergisi üzrə xərcləri gəlir vergisi bəyannaməsinə (gəlir) gəlirdən çıxılan xərc kimi daxil edilə bilər.

Fəxriyyə İKRAMQIZI

Torpaq vergisindən azadolma və güzəştlər

Torpaq vergisinə cəlb edilməyən vergi ödəyiciləri

Bu kateqoriyaya aid olan vergi ödəyicilərinə tətbiq edilən torpaq vergisi güzəştləri AR VM-in 207.1, 207.4, 207.7 maddələrində şərh olunub. Məsələn, torpaq sahəsi yaşayış məntəqələrində ümumi istifadədirsə, vergiyə cəlb edilmir . Bunlar əsasən əhalinin ictimai tələbatını ödəməyə yönəlib, nümunə kimi məhəllələr arası yolların altındakı torpaqları göstərmək olar. Meydanların, parkların, xiyabanların, sahilləri də belə torpaqlardandır (maddə207.1.1).

Yaşayış məntəqəsinin (şəhər, qəsəbə və kəndlər) daxili torpaqları və onların tərkibi AR Respublikası Torpaq Məcəlləsinin 18-ci maddəsi ilə tənzimlənir.

Torpaq vergisinə cəlb edilməyən digər kateqoriya Məcəllənin 207.1.2. maddəsinə şərh olunub. Vergi hesablanması zamanı tətbiq edilən torpaq vergisi güzəştləri aşağıdakı şəkildə verilib.

• qanunverici orqanlar (Milli Məclis);
• icraedici orqanlar (Prezident, NK, icra hakimiyyəti orqanları);
• məhkəmə orqanları aiddir aiddir.

Onların əsasnaməsi, bu gəlirin mənbəyini təsdiqləyən sənədlər torpaq vergisindən azadolmalar üçün əsas sayılır. Büdcə təşkilatlarının tərkibi “Büdcə sistemi haqqında” AR qanununa uyğun olaraq müəyyənləşir. Buraya AR büdcəsi və Naxçıvan MR büdcəsi hesabına maliyyələşən qurumlar aiddir. Yerli özünü idarəetmə fəaliyyətini bələdiyyələr həyata keçirir.

Torpaq vergisi güzəştləri tətbiq edilən digər qurum publik hüquqi şəxslərdir. Publik hüquqi şəxs dövlət yaxud bələdiyyə qurumu hesab edilmir, amma onlar adından yaradılır. Onların fəaliyyəti “Publik hüquqi şəxslər haqqında” AR qanunu ilə tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasının Müəllif Hüquqları Agentliyi, Dövlət İmtahan mərkəzi, Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi (AZƏRTAC), “İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi və s. kimi qurumlar belə şəxslərə aiddir və onlara torpaq vergisindən azadolmalar AR VM-ə uyğun tətbiq edilir.

Xəzərin altındakı torpaqlar, sərhəd zolaqlarına, müdafiə məqsədlərinə aid torpaqlar, dövlət, habelə meşə, su fondlarına aid torpaqlar torpaq vergisinə cəlb edilmir.

Nümunə 1: Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin Bakı şəhərində istifadəsində olan torpaq sahəsi 1200 kvadrat metrdir. Onun bir hissəsi agentliyin işləri üçün istifadə olunur. Digər hissəsindən istifadə edilməyən boş sahədir. Agentlik dövlətin adından yaradılan publik şəxs olduğu üçün, onun torpaq vergisi ödəməsinə ehtiyac yoxdur.

Torpaq vergisi güzəştləri necə nizamlanır?

Məcəllənin 207.2-ci maddəsi əsasında konkret kateqoriyaya aid şəxslərin mülkiyyətindəki torpaq sahələrinə görə torpaq vergisi güzəşti tətbiq edilərək məbləğ 10 manat azaldılır. Belə vergi ödəyicilərinə nümunə olaraq müharibə qəhrəmanları, müharibə veteranı olmuş şəxslər, habelə əlilliyi olan şəxslər (müharibədən qaynaqlanan) buraya aiddir. Tam siyahı Məcəllənin 102.2-ci maddəsində verilib.

Nümunə 2: İkinci Qarabağ müharibəsi veteranı adını almış döyüşçünün Bakı şəhərinin Yasamal rayonunda mülkiyyətində 3 sot torpaq sahəsi vardır. Döyüşlər bitdikdən sonra sözügedən fiziki şəxs Mehdiabad qəsəbəsində də 2 sot həyətyanı torpaq sahəsini istifadəyə götürür.

Vətəndaşın mülkiyyətindəki torpaq sahəsinə (Yasamal rayonundakı) torpaq vergisi hesablanarkən 10 manat azaldılır, istifadəsindəki torpağa vergi hesablanması zamanı isə (Mehdiabad qəs.) torpaq vergisi güzəştləri tətbiq olunmur.

Qismən torpaq vergisindən azadolmalar

Məcəllənin 207.3, 207-5, 207.6, 207.8, 207.11 maddəlıri qismən yaxud müəyyən müddətə torpaq vergisindən azadolmalara həsr olunub. Məsələn, investisiya təşviqi sənədi almış hüquqi şəxsin yaxud fərdi sahibkarın mülkiyyətində yaxud istifadəsindəki müvafiq torpaqlar, sənədin alınma tarixindən 7 il müddətinə torpaq vergisindən azaddır. Bu, investisiyalara təşviqlə bağlı mexanizmin təkmilləşdirilməsi, həmçinin sənaye istehsalını artırmaq, biznes mühitini yaxşılaşdırmaq, investisiya fəaliyyətini genişləndirmək məqsədlərinə köklənib.

Sözügedən təşviq sənədi İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən verilir. İnvestisiya təşviq sənədi layihənin həcmi, fəaliyyət sahəsiylə bağlı konkret tələblər nəzərə alınır. Sənədin bir sıra üstünlükləri var. Onu almaqla sahibkar yaxud hüquqi şəxs Vergi Məcəlləsinə, eləcə də gömrük qanunvericiliyinə əsasən bir sıra güzəştlər əldə edir.

Nümunə 2: Əliheydərov Cavanşir fərdi sahibkar kimi 2019-cu ilin fevral ayında investisiya təşviqi sənədini əldə edib. Həmin ildən etibarən 7 il müddətinə mülkiyyətində və istifadəsində olan torpaq sahələri üçün torpaq vergisindən azad olunur.

Qeyd edilmiş torpaq vergisindən azadolma məhz təşviq sənədinin verildiyi fəaliyyət növünə aiddir. Başqa fəaliyyətlə də məşğul olduqda, həmin əməliyyatların uçotu ayrıca aparmalı və adi qaydada vergiyə cəlb edilməlidir.

Təşviq sənədi ləğv edilsə daha əvvəl tətbiq edilən torpaq vergisi güzəştləri ləğv olunur, ödənməmiş vergilər üzrə büdcəyə hesablama edilir, həmin vergilərə isə faizlər ödənməyəcək.

Hesablama ləğv edilmənin baş verdiyi dövrün bəyannaməsində əks etdirilməlidir. Sənədin ləğv edildiyi yoxlama zamanı aşkarlanarsa, o zaman yoxlamanın aid olduğu ən sonuncu dövrə aid edilməlidir.