Siqaretin zərər və insan sağlamlığına təsiri

Artıq ilk günlərdə orqanizmin siqaret çəkməyin kənar təsirlərindən qurtulmasından sonra qanın tərkibi normallaşır – oksigenlə zənginləşir və karbon qazının miqdarı azalır.

Siqaretdən imtina orqanizmə necə təsir edir?

Məlum olduğu kimi, Azərbaycanda ictimai yerlərdə siqaret çəkməyi məhdudlaşdıran “Tütün məmulatlarının istifadəsinin məhdudlaşdırılması” haqqında qanun layihəsi qəbul olunub.

Qanun layihəsinə görə, ümumtəhsil müəssisələrində, idman yarışlarının və digər kütləvi tədbirlərin keçirildiyi məkanlarda, həmçinin ticarət obyektlərində, restoranlarda, kafelərdə, barlarda və digər ictimai iaşə obyektlərində (bu məqsədlə ayrılmış açıq sahələr və yerlər istisna olmaqla) tütün məmulatlarından (siqaret), qəlyandan və elektron siqaretdən istifadənin qadağan edilməsi nəzərdə tutulur.

Oxu.Az orqanizmin siqareti atdıqdan sonra hansı şəkildə bərpa olunduğunu araşdırıb.

Tütün tüstüsü təkcə nikotindən ibarət olmur. Onun tərkibində 196 sayda zərərli maddə sadalamaq olar ki, onun da 14-ü narkotik maddələrdir. İstənilən zəhər kimi, bu toksinlərdə dərhal müdafiə sistemi ilə orqanizmdən kənarlaşdırılır. Ancaq bu prosesə sonradan yeni dozalar əngəl olur.

Siqaret çəkdikdən sonra orqanizmin təmizlənməsi və nikotin asılılığının aradan qaldırılması – siqaret çəkməyi tərgitmək prosesinin iki fərqli qoludur. Bütün keçmiş siqaret aludəçilərində siqaret çəkməyi tərgitdikdən sonra sağlamlıqlarında əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşma müşahidə olunur.

Siqareti çəkib qurtardıqdan dərhal sonra nikotin bədəndən çıxır. Bu narkotik maddənin qısa bir zamanda uyğunlaşmaya səbəb olmasına baxmayaraq, orqanizm elə həmin tezlikdə də ondan qurtula bilir. Yeni porsiya daxil olmadıqda, artıq iki saatdan sonra onun böyük hissəsi ağciyərlər və qan-damar sistemindən xaric olur.

Tənəffüs 12 saatdan sonra sabitləşir. Nikotinin ağciyər reseptorlarını qıcılandırmasından qaynaqlanan bronx spazmaları kəsilir.

Artıq ilk günlərdə orqanizmin siqaret çəkməyin kənar təsirlərindən qurtulmasından sonra qanın tərkibi normallaşır – oksigenlə zənginləşir və karbon qazının miqdarı azalır.

Siqareti atan hər kəs bilir ki, ən çətin dövr – ilk 3-4 gündür. Həmin müddətdə əsas zərərli maddələr orqanizmi tərk edir və orqanizm təmizlənir. Ağızdan, dəri qatından xoşagəlməz qoxu yoxa çıxır.

Orqanizmin nikotindən və qatrandan 99% təmizlənməsi 3 həftə sonra baş verir.

2-3 gündə öskürək və bəlğəmin artımı müşahidə olunur. Bu, bronx epitelinin fəaliyyətinin bərpa olunmasının göstəricisidir. Zəhərlə iflic olmuş kiprikciklər yenidən canlanır və təmizlənməyə başlayır, çöküntü və selik məhsullarını xaric edir. Bəlğəm sekresiyasının artması ağciyərdə uzun illər yığılıb qalan çöküntüləri yuyub aparır.

Tərləmənin intensivləşməsi gözləniləndir – belə ki, dərinin ifrazı ilə maddələr mübadiləsinin zərərli məhsulları bədəndən xaric olur.

Tütünün ümumi təsirindən, həmçinin zəhərli ağız suyunun udulmasından sonra siqaret tüstüsünün mədəyə təsirindən zədələnmiş mədənin və bağırsaqların selikli qişası bərpa olunur. Hamar əzələ təbəqəsində tonusun aşağı düşməsi və qəbzləşmənin baş verməsi mümkündür. Belə hallarda bağırsaq reseptorlarının normal həssaslığının bərpası ilə ötüb keçir.

Bəzən arterial təzyiqdə dəyişkənliklər və ya baş ağrıları meydana gəlir. Nikotin kiçik kapilyarları iflic etdiyinə və damarları daraldan təsirə malik olduğuna görə reseptorların “yenidən canlanmış” damarlara öyrəşməsi müəyyən qədər vaxt tələb edir.

Normal tonusun bərpası hesabına bütün orqanların və toxumaların, ilk növbədə beynin qan dövranı yaxşılaşır.

Dadbilmə və iybilmə reseptorları bərpa olunur. Artıq bir həftə sonra siz əvvəl iyləyə bilmədiyiniz qoxuları hiss edirsiniz, qida isə yeni dad alır. Yeri gəlmişkən, iybilmənin bərpası əsasında siqareti atdıqdan sonra orqanizmin təmizlənməsinin nə dərəcə tez getdiyini müəyyən etmək olur.

İştah artır. Bu, iki faktorla əlaqədardır. Birinci, psixoloji faktordur. Ağıza siqaret almaq əvəzinə, insan nəyisə çeynəməyə başlayır. Siqareti atdıqdan sonra pasiyent stress keçirdikdə, qida qəbulu onu sakitləşdirir. İkinci faktor dadbilmənin bərpası ilə əlaqədardır.

Siqaret çəkməyi tərgidən bəzi insanların keçirdiyi qıcıqlanma sırf psixoloji əhval-ruhiyyədən asılı olur.

Nikotindən fiziki asılılıqdan çox asan şəkildə qurtulmaq olur, habelə, şüurda və şüuraltında siqaret çəkməyə həvəsləndirən neqativ fikirlər sinir pozuntularına və düşkünlüyə yol açır.

Orqanizmin nikotindən hansı müddət ərzində təmizlənməsindən asılı olmayaraq, psixoloji asılılıq uzun müddət qüvvədə qala bilir.

Saglamolun.Az

Siqaretin zərər və insan sağlamlığına təsiri

Bu gün siqaret paketlərində çox fərqli qorxulu şəkillərə baxa bilərsiniz, nikotine asılı insanların sağlamlığı ilə cansız perspektivləri gözləyirik. Çox çəkənlər belə təsvirlərə heç bir reaksiya vermirlər, həkimlərin həvəsləndirmələrinə və siqaretin zərərini çox şişirdirdilər ki, mömin mö’minlər və ya özlərini doğrulturlar. Amma faktlara və statistika əleyhinə deyilsiniz: dünyada hər il 5 milyon insan ölür və bu zərərli vərdişi tərk etmək üçün vaxtım yoxdur.

Siqaret çəkmədən zərər çəkin

Siqaretdən yaranan zərər mif və həkimlərin boş bir dəhşəti deyil. Bu sözlərin ciddiliyini dəqiq bir şəkildə qiymətləndirmək üçün sadəcə bir siqaretin 4000-dən çox zəhərli maddə olan 3-ü ölümcül olduğunu bilmək kifayətdir:

• zəhərli qazlar;
• nikotin;
• qatran.

Siqaretin insan bədəninə təsiri

Siqaret sağlamlığa zərər verir – bu, bir faktdır! Ancaq nikotin travmasının anında bədənin nə olduğunu bir neçə bilir:

1. Sıxılma, nikotin, rezin və zəhərli maddələr zamanı, damar, damar və qaz kimi yanma məhsulları tənəffüs sisteminin bütün orqanlarına nüfuz edir və təsir göstərir.
2. Ağciyər alveolasında bir il, təxminən 1 kiloqram zəhərli qatranlar yerləşdirilir.
3. Ürək və qan damarlarına böyük bir yük var.
4. Dəri, skelet, qaraciyər və qida sistemi siqaretdən böyük zərər görər.
5. Sinir sisteminin tərkibində nikotinə asılılıq qeyd edilir, narkotik maddələrə aiddir.
6. Siqaret çəkən həyat boyunca nəfəs yolları onkoloji, bronxial patologiyalar və kronik öskürəyin inkişafına səbəb olan iltihab keçməməsi rejimindədir, bədənin zəhərli maddələrə qarşı qoruyucu reaksiyasıdır.
7. Siqaretlər toxunulmazlığı əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, vücudun infeksiyalara və viruslara qarşı qeyri-sabitliyini təmin edir və beyin performansına da mənfi təsir göstərir.

Daimi siqaret bütün sistem və orqanların işinə mənfi təsir göstərir. Lakin qadınlar, xüsusilə nullipar və ya hamilə qadınlar üçün siqaretin zərəri bir neçə dəfə artır və gələcək anaya deyil, həm də körpə üçün, hələ bətnində olmadıqda və körpə gələcək planlarında yalnız rəqəmləri artırır. “İçməli” ana nə gözləyir?

• doğuş zamanı uşağın qeyri-kafi çəkisi;
• yüksək doğum dərəcəsi;
• fetusun prematüre olması;
• konjenital patologiyalar;
• ağırlaşmalar və ağır gebelikler ;
• uşaqların gecikmiş inkişafı.

Siqaretin sinir sisteminə təsiri

Sinir sistemi bədənimizdə ən mütəşəkkil və kövrək bir əlaqədir. Siqaret təhlükəsi haqqında, ilk növbədə tütünün Milli Məclisə təsiri təhlükəli hesab edilməlidir. Bağımsızlıq siqaretin zərərli olduğunu ən vacib meyarlardan biridir. Zəif siqaret çəkənlər, sıxıldığında, enerji dalğası, zehni fəaliyyətin aktivləşdirilməsi, səliqəsizliyi və diqqəti cəlb edirlər. Bu bir dərəcədə doğrudur, çünki nikotin, dərman kimi, beynində zövq mərkəzini aktivləşdirir, nikotin “qulları” təşkil edir.

Yüksək sinir sisteminin məğlubiyyəti, antisosial davranış, təcavüz hücumu, sinirlənmə ilə nəticələnir. Periferik sinir sistemi də tütündən əziyyət çəkir. Nəticə:

• nevrit;
• radikulit;
• polinevit.

Beyin üzərində siqaretin təsiri

Siqaretin bədənə mənfi təsiri çox böyükdür. Tütün dumanının tərkib hissəsi CNS və beyinə ən həssasdır. Nikotinin təsiriylə beyin damarlarının dar olduğu, beynin hipoksiyasına səbəb olduğu və bunun nəticəsində inkişaf:

• zəif yaddaş;
• sistematik baş ağrıları;
• dağılmış diqqət;
• beynin bioelektrik fəaliyyətinin zəifləməsi;

Siqaretin ürək-damar sisteminə təsiri

Digər şeylər arasında siqaretin zərəri ürək-damar sisteminə uzanır. Siqaret çəkənlər üçün ürək patologiyalarının inkişaf riski 5 qat artır! Siqaretin ürəkə patoloji təsirinin səbəbi nədir?

1. Hipoksemiya – qan içində oksigen çatışmazlığı, uzun illər siqaretin fonunda inkişaf edən, ateroskleroz da daxil olmaqla bir çox ürək-damar xəstəliyinə səbəb olur.
2. Nikotin yalnız gəmilərdə təzyiq artırmaq və yükü artırmaq üçün kömək edir, həm də qanındakı katekolaminlərin səviyyəsini artırır (neyrotransmitter).
3. Tütün reçineleri vazospazma səbəb olur, bu da onların zədələnməsinə və oksigen çatışmazlığı səbəbindən ürək işlərinin artmasına səbəb olur. Bu təsir nəticəsində iskemik ürək xəstəliyi var .
4. Artan tromboz ürək böhranı, zərbələrə gətirib çıxarır.

Siqaretin mədə-bağırsaq traktına təsiri

Mədə yarmasının inkişafı və alovlanmasının 65% -dən çoxu nikotin asılılığı ilə əlaqədardır və bu, siqaret çəkmək üçün zərərli bir səbəbdir.

1. Siqaret mədəin sinir və humoral tənzimlənməsini pozur, nəticədə bir siqaret çəkənin ağır aclıq və ya iştahın tam olmaması ilə nəticələnə bilər. Bu pozğunluqdan ötəri, həzm sistemi yeyinti mədə daxil olub-olmamasından asılı olmayaraq yeməkləri (kisə, safra) sindirməyə zəruri olan maddələr çıxarır.
2. Hər bir şişkinlik düz kasların spazmını yaradır və bağırsaqların işini maneə törədir, buna görə bədənin bütün lazımi qidaları udmaq üçün imkan verməyən yeməklərin həzm sisteminin yuxarı hissələrində durğunlaşması mümkündür.
3. Tükürlü tüstünün ən çox zəhərli tərkib hissəsi mədə daxil olur və hətta kiçik dozalarda mədə mukozasının iltihabına səbəb olur.

Siqaret çəkmək üçün nargilə zərər verin

İlk növbədə meyvə ətirli tüstüsüylə belə oriyental bir əyləncə tamamilə zərərsiz görünür. Ancaq qəlyan çəkmək həqiqətən zərərlidir? Bunun zəruri olduğunu anlayın, çünki bu cür xidmətlərin populyarlığı hər gün bir çox əyləncə yerlərində artır.

Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bir qəlyananın siqaret çəkməsinin zərəri mütləq orada! Son araşdırmalar göstərir ki:

1. Narıncılığın siqaret çəkməsinin hourly sessiyası zərərli olmaq üçün yüz siqaretli siqaretə bərabərdir.
2. 45 dəqiqəlik bir qəlyan sessiyası eyni anda birdən çox siqaret siqareti olan karbon monoksit ilə bədəni zehirləyir. Qeyd etmək lazımdır ki, narıncı kömürün temperaturu 650 ° C, zərərli tüstü isə tənəffüs yollarına daha dərindən nüfuz edə bilər.
3. Bədənin içindəki həkər içərisində siqaret çəkənlər arsenik, qurğuşun, xrom, karboksihemoglobin miqdarının artdığını göstərir.
4. Nargilə eyni patologiyaların siqaret, hətta sonsuzluq kimi inkişafına səbəb ola bilər.
5. Böyük bir şirkətdə siqaret çəkən qəlyanə xəstəliklərin havada damlacıqlarla ötürülməsi riskinə gətirib çıxarır, çünki bir seans üçün bir qəlyanaltı ilə bir neçə adam təmasda olur və tüpürcək artır.

Siqaret çəkmədən çəkinmək

Bir çox siqaret çəkənlər asılılıq vərdişindən xilas olmaq üçün elektron siqaretə keçid edirlər. Bununla yanaşı, tənəffüs sistemi xəstəliklərinə səbəb ola bilən tənəffüs dumanları səbəbindən, həm də tərkibinə daxil olan qarışığın tərkibinə görə,

1. Qliserin, qan damarlarının işini və quruluşunu pozan. Qan dövranı mənfi təsir göstərir. Patogen mikrobların inkişafı üçün faydalı bir mühitdir.
2. Nikotin.
3. Propilen glikol allergik reaksiyalara səbəb olur: bir döküntü, nazal mukozanın şişməsi və s.
4. Flavors nikotinin zərərli təsirlərini artırır.
5. Metallar, qatranlar, kanserogenlər, yanma və oksidləşmə məhsulları siqaretdən ən çox zərər verir. Bədənin intoksikasiyasına səbəb olur və tənəffüs yolu və qan dövranı sistemindən başlayaraq demək olar ki, bütün sistemlərə və orqanlara təsir göstərir.

Siqaret çəkməyən marixuana zərər verin

Bəzi ölkələrdə və ABŞ-da marixuana dərman olaraq təyin olunur. Ancaq həkimlər bu addımı yalnız başqa bir yol yoxdursa və siqaret çəkən otlardan olan zərərin xəstəlikdən daha az olduğunu nəzərə alaraq götürürlər. Esrarın bir dərman olması ilə yanaşı, bu bitki digər mənfi cəhətləri var:

• psikomotor və bilişsel funksiyaların ən güclü məğlubiyyəti;
• mərkəzi sinir sistemi və beyində güclü bir mənfi təsir;
• şizofreniya inkişaf riski;
• nəzarətsiz aclıq;
• antisosyal davranış;
• depressiya və asılılıq;
• toxunulmazlığı azaldı;
• görmə maneəsi;
• anjina pektoris, aritmiya, hiper və ya hipotansiyon;
• tar və yanma məhsulları ilə tənəffüs sisteminə zərər verə bilər.

Pasif siqaretin zərəridir

Siqaretin “girovu” olmayan insanlar üçün, tütündən zəhərli maddələrin 60% -i havaya düşdüyünə görə, siqaret pasiyentə ciddi ziyan vurur. Siqaret tüstüsü ilə zəhərlənən havanı tənəffüs edən bir adam ən güclü mənfi təsirlərə məruz qalır:

• karbon monoksid zəhərlənməsi;
• oksigen açlığı;
• azot oksid ilə zəhərlənmə;
• aldehidə sinir sisteminin zülmü;
• formaldehidlərlə zəhərlənmə;
• vücudun tamamilə hidrogen siyanid ilə zədələnməsi;
• nitrosaminin inhalasiyası səbəbindən beyin hüceyrələrinin məhv edilməsi;
• Bronşi və nazofarinksin acrolein ilə qıcıqlanması – yanan tütünün bir elementi;
• onkoloji riski, tütün dumanının kanserojen maddələrinə məruz qalması nəticəsində yaranır.

Siqaretdən zərərin azaldılması necədir?

Siqaretin bədənə mənfi təsirinə qarşı çıxmaq bir asılılığın sadəcə imtina etməsi ola bilər, lakin əgər bir adam siqareti buraxa bilmirsə, siqaretin zərərini bir neçə qaydada azaltmaq olar:

• yolda siqaret etməyin;
• Soyuqda siqaret etməyin;
• boş bir mədədən siqaret çəkməyin;
• Yalnız istədiyiniz zaman siqaret çəkmək;
• təzə havada daha çox vaxt sərf etmə;
• vitamin C çatışmazlığını artırmaq;
• idmana getmək;
• siqaret çəkənlərin yanında siqaret çəkməyin.

Siqaret təhlükəsi haqqında miflər

Çoğunlukla, sigaranın sigara içme haklarını savunanlar, sigara’nın ölümcül olmadığını ve genelde kendi yağ avantajlarına sahip olduğu konusundaki insanlara “beslemeye” hazırdırlar. Suala dürüst cavab verə bilək, siqaret çəkmək zərərlidirmi?

1. Mif 1 . Nikotin istirahətə təşviq edir. Yəqin ki, belə deyil – ritual özünü rahat hiss edir, tütün dumanında olan maddələr deyil.
2. Mif 2 . Nikotin, marafon idmançıları tərəfindən dopinq kimi istifadə olunur, lakin heç kim dopinq qadağasının tətbiq olunmasından əvvəl bir çox idmançının yüklərdən uzaqlaşdığı, həyəcan verici maddələrin zərərli təsirləri ilə birbaşa öldüyünü ifadə edir.
3. Mif 3 . Nikotin qan axını və sinir sistemini stimullaşdırır . Eyni zamanda, catecholamines səviyyəsinin artırılması və asılılığa səbəb olan bədənin yükünü artırır.