Mumi orta təhsil səviyyəsinin yeni fənn …/110/7 Milli kurikulum Abdulla Qəhrəmanov xətdə əlaqələnməsi, uyğun prinsiplərə tabe olmaması onların

gtirilmsin, bir xtt zr qurulmasna imkan yaratmdr. Nticd komponentlrin bkli vahid

Ümumi thsil müssissinin kitabxanasının nümunvi sasnamsi

You are using an outdated browser.

• NAZİRLİK
• XƏBƏRLƏR
• SOSİAL MEDİA

• Virtual bələdçi

• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətinin 1918-ci il 28 may tarixli qərarı ilə maarif və təhsil üzrə ilk nazirlik-Xalq Maarifi Nazirliyi yaradılıb. Nazirlər Şurasının 30 iyun 1918-ci il tarixli qərarı ilə Xalq Maarifi Nazirliyinin üç şöbədən (ümumi orta təhsil, ali və orta ixtisas təhsili, peşə məktəbləri) ibarət strukturu təsdiq olunub. Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin 28 aprel 1920-ci il tarixli qərarı ilə Xalq Maarifi Nazirliyinin adı dəyişdirilərək Xalq Maarifi Komissarlığı adı ilə yenidən təşkil edilib və ölkədəki bütün təhsil müəssisələri bu qurumun tabeliyinə verilib.

Haqqımızda

Today, our catalogue contains:

Menyu Menyu

Menyu

Xidmətlər Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təqdim olunan elektron xidmətlər

Məktəbəqədər təhsil İntellektual, fiziki, mənəvi inkişafa xidmət edən ilkin bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsi prosesidir.

Ümumi təhsil Təhsilalanlar tərəfindən bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsini təmin edən mühüm fəaliyyət sahəsidir.

Məktəbdənkənar təhsil Məktəbdənkənar təhsil uşaq, yeniyetmə və gənclərin maraq, meyil və bacarıqlarının, intellektual səviyyələrinin, yaradıcılıq qabiliyyətlərinin inkişafı, fiziki imkanlarının artırılmasını təmin edən təhsil növüdür.

Peşə təhsili Zəruri əmək bacarıqlarına yiyələnməni təmin edən prioritet fəaliyyət sahəsidir.

Orta ixtisas təhsili Ümumi orta təhsil bazasında cəmiyyətin və əmək bazarının tələbatına uyğun olaraq, müxtəlif sənət və kütləvi peşələr üzrə ixtisaslı işçi kadrlar hazırlığını təmin edir.

Ali təhsil Tam orta təhsil və orta peşə-ixtisas təhsili bazasından cəmiyyətin və əmək bazarının tələbatı nəzərə alınmaqla yüksək ixtisaslı mütəxəssis hazırlığını təmin edir.

Xüsusi təhsil Xüsusi təhsil – sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə dövlət proqramları əsasında bilik, bacarıq və özünəxidmət vərdişlərini aşılamaqla, onların cəmiyyətə inteqrasiyasını, o cümlədən əmək fəaliyyətinə və ailə həyatına hazırlanmasını təmin edir.

Ümumi orta təhsil səviyyəsinin yeni fənn …elibrary.bsu.az/110/n_60.pdf7 Milli kurikulum Abdulla Qəhrəmanov xətdə əlaqələnməsi, uyğun prinsiplərə tabe olmaması onların

Azrbaycan thsil sistemin 90-c illrdn balayaraq yeni pedaqoji terminalogiya daxil olmudur.

Bu Kurikulum (slahatn balancnda Kurrikulum adlanrd. Bu sz Azrbaycan dilinin ahng

qanunlarna uyun glmdiyi n dililr bu termini Kurikulum kimi istifad etmyi tklif

ediblr) pedaqoji terminologiyas idi. Daha sonralar elm v thsil sahlrind termin kimi ilnmy

balamdr. Kurikulum thsilin mzmunu, tkili v qiymtlndirilmsi il bal btn msllri

znd ks etdirn konseptual snddir. Kurikulumun sasn thlil, trtib, ttbiq, v

qiymtlndirm tkil edir.

Kurikulum masir drs modelinin sas rivlri zr fnlr kursunun hr bir blmsinin

mqsdini, mzmununu, tdris-tlim faliyytini, nailiyytlrini, onlarn qiymtlndirilmsini ks

Qlobal dnyann informasiya bolluu raitind mktbin, thsilin vziflri dyiir. Aln,

intellektin inkiaf etdirilmsi n plana keir. Dnyann thsil mkannda sadc bilik, bacarqlar

deyil, dyrlr, sritlr xsiyytin inkiafnda mhm atributlar kimi qiymtlndirilir v bugnk

thsilin keyfiyyt gstricilri kimi qbul edilir. Bel bir zamanda Azrbaycan da mstqillik ld

etmi lklrdn biri kimi btn sahlrd, o cmldn thsild islahatlar aparr. Mstqil

Azrbaycann memar ulu ndr Heydr liyev demidir: “ndi thsil sistemind islahatlarn sas

mqsdi ondan ibartdir ki, Azrbaycan thsil sistemi dnya thsil sisteminin standartlarna

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Kurikulum (curriculum) latn sz olub, lgvi mnas kurs, elm, yol, qa demkdir.

Bu sz ingilisc-rusca lgtlrd tlim kursu, tdris plan, proqram kimi izah olunur.

Curriculum szn ilk df Leyden (1582-ci il) v Qlazqo (1633-c il) hrlrinin

universitetlrinin sndlrind rast glir.

Bzi alimlrin qeyd etdiklri kimi, 1876-c ildn etibarn ondan bir termin kimi istifad olunmaa

balanmdr. lk fnn kurikulumlar 1918-ci ild AB-da meydana glmdir. tn srin 70-ci

illrindn sonra kurikulum nzriyysi formalamdr. Azrbaycanda bu termindn ken srin 90-

c illrinin axrlarndan balayaraq istifad olunur. lk df The Oxford English Dictionary (OED-

Oxford ngilis dili Lti) leksikoqrafik termin kimi bu sz ildib. Mnas, cbari tdris kursu v

ya tdris mssissind hazrlq demkdir.

Kurikulum dnyann mtrqqi thsil modellrindn biri olmaqla hazrda geni miqyasda ttbiq

olunur. Avropa lklrind kurikuluma thsilin sasn tkil edn snd kimi yanalr. Konseptual

snd kimi onun mzmununda standartlar, zruri minimum, thsil alanlarn hazrlna qoyulan

tlblr, texnologiya v qiymtlndirm msllri hat edilir. slind bu msllrin hr biri

kurikulumda onun trkib hisssi mhm komponentlri kimi ehtiva olunur. Hmin komponentlrin

bir-biri il qarlql laqsi, hr hans birinin digrini tamamlamas, onun mntiqi davam olmas

vacib tlb kimi gzlnilir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

2. AZRBAYCANDA KURKULUM

Hazrda Azrbaycan znn thsil sistemini dnyann n mtrqqi lklrinin thsil

prinsiplrindn istifad etmkl tkmilldirir, mzmun v struktur dyiikliklri aparr. nsann

hyati bacarqlara malik bir xsiyyt kimi formalamas istiqamtind smrli faliyyt gstrir.

Azrbaycanda thsil sahsind islahatlar mhz bu mntiq uyun olaraq pill-pill aparlr.

Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti mhtrm lham liyev cnablar demidir: “Btn ilr

mhz mktbdn balayr, thsil diqqt, mllim qay hmi olmaldr. Btn dvlt orqanlar

bu tvsiylri eitmli v praktik hyatda bunu tmin etmlidir”.

Azrbaycann tarixind artq tlbynml bir thsil sistemi formalar. Cmiyytimizin ehtiyac v

tlbatlarna uyun bel bir thsil sisteminin qurulmasnda demokratikldirm, humanistldirm,

inteqrasiya, diferensialladrma, frdildirm, humanitarladrma mhm pedaqoji prinsiplr kimi

nzr alnr. xsiyytin maraq v ehtiyaclarn, arzu v istklrini sas gtrmkl thsil alanlarn

mnafeyin xidmt gstrmk n plana kilir. Bellikl, thsilin btn sahlrind dnmz

xarakter malik, ardcl v sistemli ilr rvac verilir. O cmldn kurikulum islahatlar elmi

sasda mqsdynl, planl kild aparlr.

Kurikulum islahatlar Azrbaycan hkumti il Dnya Banknn Beynlxalq nkiaf Assosiasiyas

arasnda balanm ilk Kredit Sazii sasnda balayb. 15 iyun 1999-cu il tarixd “Azrbaycan

Respublikasnn thsil sahsind slahat Proqram” tsdiq olunmudur. 1999-cu ildn bnvrsi

qoyulan bu islahatn yrdici innovasiya mrhlsind mumthsilin vziyytinin aradrlmas,

glck faliyytlr n istiqamtlrin myynldirilmsi, pilot mssislrin tkili,

mtxssislr kurikulumlarn hazrlanmas sahsind zruri bacarqlarn alanmas v sair

sahlrd ilr grlb. Beynlxalq v milli sviyyli mtxssislr trfindn mumi thsil

sistemind aparlan aradrmalar birbaa onun mvcud durumunu myynldirmy ynlib.

Xsusn inzibati amirlik sistemindn xan bir lk kimi Azrbaycanda tlim-trbiy iinin

xarakterik chtlri yrnilib.

Thsil sahsind slahat Proqram 1999-2013-c illri hat edir. Kurikulum islahat thsil

islahatnn sas istiqamtlrindn biridir.

Thsil islahatlarnn mrhllri

Mrhl Dvr Mzmunu

I mrhl 1999-2003 yrdici-innovativ

II mrhl 2004-2007 hazrlq

III mrhl 2008-2013 ttbiqetm

Hmin aradrmalarda birmnal kild bel qnat hasil edilmidir ki, Azrbaycanda mumi

thsil, sasn, lzumsuz olaraq elmlrin saslarnn yrdilmsin ynlib v agirdlrin hyati

bacarqlara yiylnmsi n istiqamtlndirilmsi imkanlar mhdudlab. Bundan lav,

qloballaan dnyann prinsiplrinin ksi olaraq fnlr daha ox fundamental biliklr mnbyi kimi

baxlb. Onlarn inkiafetdirici, trbiyvi imkanlarna zif diqqt yetirilib. Ona gr d mumi thsil

kurikulumlarnn yenidn hazrlanmas tklif olunub.

Bellikl, yrdici innovasiya mrhlsind grlm ilr Dnya Banknn rhbrliyi trfindn

rbtl qarlandndan 2003-2013-c illri hat edn, iki mrhld hyata keirilmsi nzrd

tutulan v birinci mrhld 5 komponentdn ibart olan ikinci layih myynldirilib. “mumi

orta thsilin keyfiyyti v real tlbatlara uyunluu” adl birinci komponentin alt-

komponentlrindn biri kimi “Kurikulum islahat” tsdiq olunub.

Tcrb gstrir ki, tlimin mqsd, mzmun, forma, metod v vasitlrdn ibart sistemi hmi

aparc olsa da, ona yanamalar mxtlif olmudur. Sadalanan vacib komponentlrin strateji bir

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

xtd laqlnmsi, uyun prinsiplr tabe olmamas onlarn mnimsnilmsini tinldirmi v

ttbiq imkanlarn mhdudladrmdr. Kurikulum modelin mracit olunmas onlarn bir mcraya

gtirilmsin, bir xtt zr qurulmasna imkan yaratmdr. Nticd komponentlrin bkli vahid

strukturu ml glmidir. Baqa szl, thsild mxtlif faliyytlrin mzmununu hat edn

xsusi snd meydana xmdr. Bu sndin zlliyi ondadr ki, o, tlimin mzmununu,

strategiyalarn, qiymtlndirm mexanizmlrini v sairi birldirmkl konseptual xarakter dayr.

Btn resurslarn yaradlmasnda, tlim prosesinin tkili v aparlmasnda baza rolunu oynayr v

drsliklri trtib ednlrdn balayaraq ta tlim prosesind qiymtlndirm il mul olan btn

mtxssislr qdr insanlarn faliyytini istiqamtlndirir.

Bs kurikulumlar nec hazrlanr? Onlarn mllifi kimlrdir?

Thsil kurikulumlarnn hazrlanmas ar bir prosesdir. Ona cmiyytin btn zmrlrindn olan

insanlar (mtxssislr, mllimlr, valideynlr, agirdlr v b.) clb edilirlr. Dnyada

kurikulumlarn yaradlmas ii il xsusi qurumlar mul olur. Hmin qurumlar z trafna fal

qvvlri toplayaraq cmiyytin tlbatlarna uyun mzmun v texnologiyalar sistemi

Bzn thsil kurikulumlarnn bir v ya bir ne xs trfindn hazrlanmasnn mmknly

bard mlahizlr sylnilir. Bu, vvlki thsil proqramlar n xas olan xsusiyytlrdir. Hmin

proqramlar tklifynml olduundan bir v ya bir ne nfrin subyektiv mlahizsi kimi irli

srlrk istifady verilirdi.

Thsil kurikulumlar is maraql olan trflrdn (mtxssislr, mllimlr, valideynlr, agirdlr)

ibart daha ox insann mnasibtini hat etmkl obyektiv xarakter dayr. Ona gr d dnya

lklrind thsil kurikulumlarnn hazrlanmasnda ii qruplarndan v onlarn faliyyt

mexanizmlrindn ibart texnologiyalara mracit olunur.

Azrbaycanda da kurikulumlar hazrlanarkn bel bir texnologiyaya istinad edilmidir. 2005-ci ild

Thsil Problemlri nstitutunun strukturunda Kurikulum Mrkzi yaradlm, hmin vaxtdan

respublikada kurikulum hrkat balanmdr. Yzlrl mllim, thsil iisi bu hrkata qoularaq

kurikulumlarn hazrlanmas istiqamtind mzakirlrin itiraksna evrilmi v 400- qdr

zv olan 23 ii qrupunun trafnda birlrk kurikulumlarn hazrlanmas prosesin

qoulmudur. Dnya Banknn prosedurlarna sasn seilmi 95 nfr milli mslhti, kurikulum

v qiymtlndirm sahsind beynlxalq miqyasda tannm Hollandiyann “CTO QROEP”

tkilat kurikulumlarn hazrlanmasnda mslhtilik xidmtlri gstrmilr.

Bellikl, “Azrbaycan Respublikasnda mumi thsilin Konsepsiyas (Milli Kurikulumu)”

sndinin 2006-c ild, I-IV siniflr n fnn kurikulumlarnn 2007-ci ild ilk df hazrlanaraq

tsdiq olunmas respublikamzn thsil hyatnda hadisy evrilmidir.

Kurikulumlar hazrlanarkn, ilk nvbd, dnyann AB, Rusiya, Hollandiya, Avstraliya, ngiltr,

Finlandiya, sve, Trkiy, Kanada, Moldova, Qazaxstan v baqa lklrin bu sahd tcrblri

diqqtl yrnilmi, thlillr aparlmdr. i qruplarnda mzakirlr keirilmidir. Obyektiv

qrarlarn qbul olunmas diqqt mrkzind saxlanlmdr.

i qruplar trfindn hazrlanan kurikulumlarn layih variantlar dflrl mzakir olunaraq

mrhl-mrhl respublikann pedaqoji mtbuatnda – “Azrbaycan mllimi”, “Thsil

problemlri” qzetlrind drc edilrk oxucularn v pedaqoji ictimaiyytin mhakimsin

verilmidir. Yeri glmikn qeyd etmk lazmdr ki, kurikulumlarn layih variantlar il bal

Thsil Nazirliyin minlrl tklif gndrilmidir. Hmin tkliflrd mllimlr kurikulumlar tqdir

etmkl ona mnasibt bildirmi, mzmun standartlarn mqsduyun saym, layih variantnn

tkmilldirilmsi n zruri hesab etdiklri tkliflrini irli srmlr.

Eyni zamanda kurikulumlar AB, Avstraliya, Hollandiya kimi xarici lklrdki bu il mul

olan qurumlara, mtxssislr ry gndrilmi, onlar trfindn msbt qiymtlndirilmidir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Beynlxalq ekspertlr hazrlanm yeni kurikulumlar inkiaf etmi Avropa lklrinin

kurikulumlar sviyysin uyun sndlr kimi qiymtlndirmilr.

Artq drd ildir ki, fnn kurikulumlarnn ttbiqin balanlmdr.

Fnn kurikulumlar mahiyyt etibaril cmiyyt n hrtrfli inkiaf etmi xsiyytin

formalamasna imkan yaradan, cmiyytin tlblrin cavab vern mhm thsil sndi kimi

nticynml, xsiyytynml v inteqrativ xarakter dayr. Onlarn mzmunu agird

faliyytinin ardcl olaraq izlnmsin, nailiyytlrin mntzm kild qiymtlndirilmsin

imkan yaradr, tlim prosesi il gzlniln ntic arasnda ks-laq mexanizminin qurulmasn

Dnya pedaqoji fikrind kurikulumlar nzri v praktik chtdn geni yrnilmi, xsusi

nzriyylr formalamdr. Azrbaycan da z faliyytimizd onlara istinad etmidir. He

bhsiz, bu bard respublikamzda fundamental pedaqoji aradrmalarn aparlmasna, thsil

sahsindki faliyytlrin xarakteri, onlar arasndak laq v mnasibtlr, kurikulumlarn

konseptuall v inteqrativliyi, mzmun standartlarnn komponentlri, bilik v faliyyt, onlar

arasnda laq v ballq kimi mahiyytynml msllrin yrnilmsin ehtiyac

yaranmaqdadr. Bu problemlr konseptual xarakter dayr v masir didaktikann nzri

msllrindn biri kimi znn tdqiqatlarn gzlyir.

Bu gn kurikulumlarda yer tutan mzmun standartlar xsiyytynml thsilin nticlri olmaqla

inteqrativ xarakter dayr v dyrlri ifad edir. Bu dyrlr uaqlarn mumi inkiafn, intellekt

sviyysini myynldirmk imkan yaradr.

Kurikulumlar elmi sasda, sistemli olaraq hazrlanm yeni thsil sndlridir. Ttbiq edildikc,

tbii olaraq, onlarn tkmilldirilmsi istiqamtind mlahizlr yaranr.

Thsil islahatlar il bal dvlt sndlri

l Sndin ad Tsdiqi

1999 Azrbaycan Respublikasnn thsil sahsind slahat

Proqramnn tsdiq edilmsi haqqnda.

ARPS. 15 iyun 1999.

2003-2005-ci illr n Azrbaycan Respublikasnda

yoxsulluun azaldlmas v iqtisadi inkiaf zr Dvlt

ARPF. 20 fevral 2003.

Azrbaycan Respublikasnda yeni mumthsil mktblrinin

tikintisi, mvcud mktblrin sasl tmiri v masir tdris

avadanlqlar il tmin olunmasna dair Dvlt Proqram

2004 Azrbaycanda regionlarn sosial-iqtisadi inkiaf Dvlt

Proqram (2004-2008-ci illr) ARPS. 2004.

2005 2005-2009-cu illr n mumthsil mktblri bksind

pedaqoji kadrlarla tminat zr Dvlt Proqram ARPF. 2005.

Azrbaycan Respublikasnda xsusi qayya ehtiyac olan

(salamlq imkanlar mhdud) uaqlarn thsilinin tkili il

laqdar Dvlt Proqram-2005-2009

Azrbaycan Respublikasnda xsusi qayya ehtiyac olan

(salamlq imkanlar mhdud) uaqlarn thsilinin tkili il

laqdar Dvlt Proqram-2005-2009

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

l Sndin ad Tsdiqi

2005 Azrbaycan Respublikasnda mumthsil mktblrinin KT il

tminat Proqram 2005-2007 ARPF. 2005.

Azrbaycan Respublikasnda dvlt uaq mssislrindn

uaqlarn aillr verilmsi (de-institutladrma) v alternativ

qay Dvlt Proqram 2006-2015

2006 Drslikl tminat Proqram 2006-2015 ARPF. 2006.

2006 Xsusi istedada malik olan uaqlarn (gnclrin) yaradclq

potensialnn inkiaf zr Dvlt Proqram 2006-2010 ARPF. 2006.

2006 Azrbaycan Respublikasnn mumi thsilin konsepsiyas

ARNKQ. 3 iyun 2010.

2008 2008-2015-ci illrd Azrbaycan Respublikasnda

yoxsulluun azaldlmas v davaml inkiaf Dvlt Proqram

ARPS. 15 sentyabr 2008.

2009 Azrbaycan Respublikas regionlarnn 2009-2013-c illrd

sosial-iqtisadi inkiaf Dvlt Proqram ARPF. 14 aprel 2009.

2009 Azrbaycan Respublikasnn mumi thsil sistemind

13 yanvar 2009. 9

2009 Thsil haqqnda Azrbaycan Respublikasnn qanunu. ARP. 19 iyun 2009.

2010 “mumi thsil pillsinin dvlt standart v proqramlar

(kurikulumlar)”nn tsdiq edilmsi haqqnda

3 iyun 2010. 103

mumi thsil mktblrind v ilk-pe ixtisas thsili

mssislrind thsilalanlarn qiymtlndirilmsi v yekun

dvlt attestasiyasnn aparlmas qaydalar

ARP – Azrbaycan Respublikas Prezidenti.

ARPF – Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Frman.

ARPS – Azrbaycan Respublikas Prezidentinin Srncam

ARNK – Azrbaycan Respublikas Nazirlr Kabineti

ARNKQ – Azrbaycan Respublikas Nazirlr Kabinetinin Qrar

ARTN – Azrbaycan Respublikas Thsil Nazirliyi

ARTNQ – Azrbaycan Respublikas Thsil Nazirliyinin Qrar

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Kurikulum mnc latn sz olub lti mnas yol, istiqamt, “kurs”, “elm” demkdir.

Thsil kurikulumlar xarakterin gr iki yer ayrlr. Onlardan

birincisi fnynml, ikincisi is xsiyytynml kurikulum

Fnynml kurikulumlar mzmun etibaril elm sahsini,

onun mkmml anlaylar sistemini hat etmkl bilavasit

bu anlaylarn mnimsnilmsin istiqamtlndirilir. Bel

kurikulumlarn keyfiyytind biliklrin hcmi v miqdar sas

rol oynayr. Btn praktik bacarqlarn yerin yetirilmsind

mqsd biliklrin mhkmliyini, davamlln artrmaa

xidmt gstrmkdn ibart olur. Praktik hmiyyt dayan

bacarq, vrdi v qabiliyytlr arxa plana keir, fnnin elmi potensial artr, mlumatlq sviyysi

oxalr. agirdlr zlrin praktik chtdn lazm olmayan fundamental biliklri yrnmk

xsiyytynml kurikulumlar bilavasit hyati bacarq v vrdilr stnlk verilmsi il

frqlnir. Bu kurikuluma gr, insann glck hyat faliyytind lazm olacaq praktik bacarq v

vrdilr hat edilir, onun qli faliyytl bal qabiliyytlrinin formalamas n plana kilir.

Tlb olunan bacarq v vrdilrin formaladrlmasna imkan yaradan minimum biliklrin hcmi

myynldirilir. Bu biliklr minimum tlim mqsdlrin atmaq n vasit kimi nzrd tutur.

xsiyytynml kurikulumlar inteqrativ mzmunu il seilir. Oradak fnlrin adlandrlmasnda,

mzmunun myynldirilmsind xsiyytin formalamas n hmiyyt ksb edn v

bilavasit insann xsi faliyyti n lazm olan tlblr sas gtrlr.

Kurikulumun nzri problemlrindn biri onun nvlrin gr tsnif olunmudur. Bu msldn

bhs edn ailmlrin fikrinc, kurikulumlarn nvlri bard yekdil fikir yoxdur. Bu da ondan irli

glir ki, kurikulumlar tsnif edrkn ona mxtlif prinsiplrl yanalr: ya xarakterlrin, ya

tyinatna ya da mzmun v strukturuna gr mnasibt bildirirlr. Btn mqamlarda el

kurikulumlar vardr ki, onlar mumi lk sviyysind qbul olunmaqla geni miqyasda ttbiq

edilir. Mahiyyt etibar il bel kurikulumlar milli xarakter dayr. Ona gr d Milli Kurikulum

adlanr. Ayr-ayr fnlrin btvlkd xsusiyytlrini hat edn kurikulumlar is fnn

kurikulumlar kimi tannr v dyrlndirilir.

Kurikulum thsilin son mqsdini, mqsdlr atmaq n yollar, bu yollarn smrliliyini

yoxlamaq sullarn znd birldirn, bir szl, thsil prosesi il bal btn faliyytlrin

smrli v mqsdynl tkilin hrtrfli imkan yaradan konseptual snddir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4. FNN KURKULUMLARININ STRUKTURU V MZMUNU

4.1. Kurikulum islahatn zruri edn sbblr

Cmiyytd yeni ictimai mnasibtlrin yaranmas Planl iqtisadiyyatdan bazar iqtisadiyyatna keid Dnya thsil sistemin inteqrasiya nformasiya srinin tlblri Thsilin mqsd v vziflrin yeni bax v yanamalarn formalamas Mvcud mumi thsil proqramlarnn masir tlblr cavab vermmsi

4.2. mumi thsil pillsinin dvlt standart v proqramlar (kurikulumlar) sndinin sas xsusiyytlri

Kurikulum thsilin mzmunu, tkili v qiymtlndirilmsi il bal btn msllri znd ks

etdirn konseptual snddir.

Azrbaycan Respublikasnda mumi thsil pillsinin dvlt standartlar v proqramlar

(kurikulumlar) (bundan sonra – dvlt standartlar) aadaklar myyn edir:

mumi thsilin mzmununu;

mumi thsilin idar olunmasn;

mumi thsilin maddi-texniki v tdris bazasn;

mumi thsilin infrastrukturunu;

mumi thsil sistemind thsilvernlrin keyfiyyt gstricilrini;

mumi thsil sistemind thsilalanlarn bilik, bacarq v vrdilrinin sviyysini.

mumi thsil pillsinin dvlt standartlar 5 il mddtin qvvddir.

4.2.1. mumi thsilin mzmunu

mumi thsilin mzmunu frdin, cmiyytin, dvltin maraq v tlbatlarn, milli v mumbri

dyrlri ks etdirmkl, humanistlik, dnyvilik, varislik, inteqrativlik prinsiplri sasnda

mumi thsilin mzmunu thsilalanlarn ya, fizioloji, psixoloji xsusiyytlri nzr alnmaqla,

onlarn dnyagrnn v xsiyytinin formalamasn, bazar mnasibtlrinin tlblrin uyun

zruri bilik v bacarqlara yiylnmsini, qli, fiziki, mnvi, estetik inkiafn, mstqil mk v

thsil hyatna hazrlanmasn, cmiyytin faydal v mhsuldar zvn evrilmsini tmin edir.

mumi thsilin mzmununa dair mumi tlblr aadaklardr:

thsilin mzmununu thsilalann v cmiyytin tlbatna, dvltin thsil siyastin uyunladrmaq;

mzmunu nticynmllk, xsiyytynmllk, agirdynmllk, inteqrativlik prinsiplri sasnda myynldirmk;

thsilalanlarn tlim maran, potensial imkanlarn, salamlnn thlksizliyini nzr almaqla onlara davaml inkiaflarn tmin edn, mstqil hyatda lazm olan zruri

biliklrin v qli, informativ-kommunikativ, psixomotor bacarqlarn alanmasn tmin

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

thsilin mzmununa agirdlrin mumi inkiafna xidmt etmyn, ttbiqi xarakterd olmayan, mzmunu arladran mlumatynml msllrin daxil edilmsin yol

4.2.2. mumi thsilin idar olunmas

mumi thsilin idar olunmas hesabatllq, msuliyytin bldrlmsi v inkiafn monitorinqi

prinsiplri sasnda hyata keirilir.

mumi thsilin idar olunmas dvlt-ictimai xarakter dayr.

4.2.3. mumi thsilin infrastrukturu

Myyn edilmi dvlt standartlarna uyun keyfiyytli mumi thsil almaq n mvafiq

infrastrukturun yaradlmas mhm rt hesab edilir.

mumi thsilin infrastrukturuna thlksiz thsil raiti, pedaqoji kadrlarla tminat, thsil faliyyti

n zruri imkanlara malik binalar, yardm bina v qurular, sad idman meydanas v

qurular, mvafiq kadrlarla tmin olunmu tibb, ia obyektlri, kitabxana, rabit, su, istilik,

elektrik sistemlri, internet xidmti daxildir.

4.2.4. mumi thsilin maddi-texniki v tdris bazas

mumi thsil zr dvlt thsil proqramlarnn (kurikulumlarn) yerin yetirilmsin lverili rait

yaratmaq mqsdi il mumi thsil mssislri zruri maddi-texniki v tdris bazasna malik

mumi thsil mssissinin maddi-texniki v tdris bazasna tchiz olunmu tdris laboratoriyalar,

emalatxanalar, idman v akt zallar, thsilalan v thsilvernlr n mebel avadanl, informasiya-

kommunikasiya texnologiyalar, audio-vizual avadanlqlar, tdris-yani vsaitlri, tlimin texniki

vsaitlri, drslik v elmi-bdii dbiyyat fondu daxildir.

4.2.5. mumi thsil pillsind thsilvernlrin keyfiyyt gstricilri

mumi thsilin hyata keirildiyi mssislr, bir qayda olaraq, pedaqoji ali thsilli mtxssislr

mumi thsil sistemind alan thsilvernlr, sasn, aadak keyfiyyt gstricilrin malik

ixtisas zr dvrn tlbatna uyun elmi-nzri biliklr;

uaqlarla hssas nsiyytqurma v i bacarna;

xlaqi-mnvi keyfiyytlr, pedaqoji etika v mdniyyt;

mkdalq, tdqiqatlq, znthsil v idarilik bacarqlarna;

yaradclq v salam rqabt tlb edn layihlrd, msabiq v innovativ proqramlarda itirak etmk qabiliyytin;

z faliyytini tqdim etmk v qabaqcl pedaqoji tcrblrdn bhrlnmk bacarna;

daltlilik, msuliyytlilik, cavabdehlik keyfiyytlrin;

ildiyi mktbd v ictimaiyytd hrmt v nfuza.

Thsilvernlrin keyfiyyt gstricilri Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti trfindn

tsdiq ediln attestasiya qaydalarna sasn myyn edilir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4.2.6. mumi thsil pillsind thsilalanlarn bilik, bacarq v vrdilrinin sviyysi

mumi thsil pillsind thsilalanlarn bilik, bacarq v vrdilrinin sviyysi mumi thsilin hr

bir sviyysi zr tsdiq olunmu tlim nticlri v fnlr zr mzmun standartlar il myyn

Thsilalanlarn bilik, bacarq v vrdilrinin sviyysini myyn edn tlim nticlri v mzmun

standartlar aadak tlblri ehtiva edir:

frdin, dvltin, cmiyytin maraq v tlbatnn dnilmsi;

thsilin nticynmllk, agirdynmllk, inteqrativlik prinsiplri sasnda qurulmasna didaktik zmin yaradlmas;

thsilalanlarn hyati bacarqlara yiylnmsinin prioritet hesab edilmsi;

keyfiyytli thsil almaq n hamya brabr imkanlarn yaradlmas;

thsil sviyylri zr thsil proqramlarnda (kurikulumlarda) varisliyin tmin olunmas;

agird nailiyytlrinin qiymtlndirilmsi zr mvafiq standartlarn myyn edilmsi n etibarl sas yaradlmas;

thsilalanlarn salamlnn qorunmas mqsdi il arladrc tdris materiallarnn tlim prosesin gtirilmsinin qarsnn alnmas.

4.3. Thsil proqram (kurikulum)

mumi thsil zr thsil proqramnda (kurikulumda) aadaklar hatli kild gstrilir:

– mumi thsilin sviyylri zr tlim nticlri v mzmun standartlar;

– mumi thsilin hr bir sviyysind tdris olunan fnlr;

– mumi thsilin sviyylri zr hftlik drs v drsdnknar ml saatlarnn miqdar;

– mumi thsil sistemind pedaqoji prosesin tkili prinsiplri;

– tlim nailiyytlrinin (nticlrinin) qiymtlndirilmsi v monitorinqi.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4.4. MUM THSLN SVYYLR ZR TLM NTCLR

4.4.1. btidai thsil zr mumi tlim nticlri

btidai thsili baa vurmu agird aadaklar bacarmaldr:

yana uyun bdii, elmi-ktlvi v mlumat xarakterli mtnlri myyn edilmi qaydada oxuma;

oxuduu mtndki sas mzmunu ayrma v ona z fikrini bildirmyi;

ltlrdn, mlumat xarakterli vsaitlrdn, kompter texnikasndan istifad etmyi;

z fikirlrini ifahi v yazl formada aydn ifad etmyi;

mntiqi dnmyi, fikir irli srmyi, baqasnn fikrin mnasibt bildirmyi;

zruri riyazi biliklri hyatda ttbiq etmyi, sad alqoritmlri yerin yetirmyi;

mahid etdiyi obyekt v hadislri tsvir etmyi, onlar sciyyvi lamtlrin gr frqlndirmyi;

nsiyyt qurma, mkdalq etmyi, komanda, kollektiv trkibind faliyyt gstrmyi;

sad mdni davran, xsi gigiyena v zruri thlksizlik qaydalarna ml etmyi;

myyn olunmu normativlr rivsind fiziki hrktlri, bdii-estetik qabiliyytini nmayi etdirmyi, sad mk vrdilrini ttbiq etmyi;

z hquqlarn mdafi etmyi, baqasnn hquqlarna hrmt etmyi;

insanlara, tbit, xsi v dvlt mlakna, baqasnn myin hssas, qayke v daltli mnasibt gstrmyi;

Azrbaycan xalqnn xlaqi-mnvi dyrlri, tarixi, mdniyyti, incsnti, grkmli xsiyytlri haqqnda qazand ilkin biliklri, habel lksin qar ks mvqed olan

qvvlri sad formada tqdim etmyi;

xarici dild sad nsiyyt bacarqlarna yiylndiyini nmayi etdirmyi.

4.4.2. mumi orta thsil zr mumi tlim nticlri

mumi orta thsili baa vurmu agird aadaklar bacarmaldr:

dinldiyi v oxuduu mxtlif slubda v janrda olan mtnlri thlil etmyi, onlarn mzmununu ycam, hm d qismn geni formada baqasna atdrma;

nitqin monoloq v dialoq formalarndan istifad etmyi;

plan, tezis, icmal trtib etmyi, layih, ry hazrlama;

nmunlr v dlillr vasitsil fikirlrini mntiqi chtdn saslandrma, mxtlif fikirlrd ifad olunan balca mqamlar mumildirmyi;

hesablamalar v proqnozladrma aparma, riyazi dildn istifad etmyi, alqoritmlr qurma, ehtimallar irli srmyi;

traf almi drk etmk n mahid, lm, hesablama, tcrb, qiymtlndirm sul v vasitlrindn istifad etmyi;

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

tbitdki sas qanunauyunluqlarn mahiyytini v onlarn qarlql laqsini izah etmyi;

mxtlif fakt, mlahiz v dlillri mqayis, tsnif v tqdim etmyi;

tlim prosesind yaradclq tlb edn ilri mstqil yerin yetirmyi;

tlim taprqlarn yerin yetirmk n mxtlif informasiya mnblrindn (ltlr, ensiklopediyalar, kompter, internet, dvri mtbuat v s.) istifad etmyi;

z imkanlarn, meyil v maran urlu olaraq myyn etmyi, iradi v qeyri-iradi keyfiyytlrini nmayi etdirmyi;

grdy ilrin nticsini qiymtlndirmyi, qarlad problemlrin optimal hllini tapma;

sad formada icralq, tkilatlq v idaretm bacarqlarn nmayi etdirmyi;

ictimai davran, habel mvafiq thlksizlik v tibbi-gigiyena qaydalarna, salam hyat trzi normalarna ml etmyi;

milli, xlaqi-mnvi, hquqi, etik, estetik dyrlr, vtndalq mvqeyin, liderlik keyfiyytlrin malik olduunu nmayi etdirmyi;

problemlrin hllind birg faliyyt gstrmyi, kollektiv i prosesind znn v baqalarnn faliyytini qiymtlndirmyi;

xarici dild nsiyyt qurma;

ana dilind yazl v ifahi nsiyyt bacarqlarna yiylndiyini, lksinin dbiyyat, tarixi, mdniyyti, incsnti, grkmli xsiyytlri bard, habel vtnin qar ks mvqed

dayanan qvvlr haqqnda mvafiq mlumatlara malik olduunu nmayi etdirmyi.

4.4.3. Tam orta thsil zr mumi tlim nticlri

Tam orta thsili baa vurmu agird aadaklar bacarmaldr:

dinldiklrin v oxuduqlarna tnqidi v yaradc mnasibt bildirmyi, maraq dairsin gr onlar yeni mlumatlarla znginldirmyi;

nitqin mxtlif formalarndan mqamna gr istifad etmyi;

fikirlrini yazl formada ifad etmyi, yaradc yazlar (esse, mahid v tssrat xarakterli yazlar v s.) yazma;

ictimai hyatda ba vern hadislr v sosial-mdni sahlrdki yeniliklr ya sviyysin uyun olaraq mnasibt bildirmyi;

maraq dairsin gr mstqil mlumatlar toplama, onlar sistem ldirmyi, thlil v ttbiq etmyi;

informasiya-kommunikasiya texnologiyalarndan hyat faliyytinin tkili istiqamtind istifad etmyi;

qarlad hyati problemlri qiymtlndirmyi v onlarn hlli isti qamtind optimal qrarlar qbul etmyi;

potensial imkanlar daxilind mvcud bilik v bacarqlarn tkmilldir myi, mdni v intellektual sviyysini yksltmyi;

insan myini, vtndalarn hquq v azadlqlarn dyrlndirmyi, milli xlaqi-mnvi dyrlr, habel mumbri dyrlr hssas v tolerant mnasibt bslmyi;

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

xarici dild (dillrd) nsiyyt saxlama;

icralq, tkilatlq v idaretm il bal funksiyalar yerin yetirmyi v bu proseslrd liderlik xsusiyytlrini nmayi etdirmyi;

ana dilind yazl v ifahi nitq mdniyytin yiylndiyini, lksinin dbiyyat, tarixi, corafiyas, grkmli xsiyytlri, habel Vtnin mnafeyin qar olan ksqvvlr

haqqnda trafl mlumatlara malik olduunu nmayi etdirmyi.

4.4.4. mumi orta thsil sviyysind mzmun standartlar

“Azrbaycan dili” (tlim Azrbaycan dilind olan mktblrd), “Rus dili” (tlim rus dilind

olan mktblrd), “Grc dili” (tlim grc dilind olan mktblrd) fnlri zr agird:

dinldiyi mtnlr mnasibt bildirmkl, mvqeyini saslandrr;

mtni dzgn v ifadli oxuyur, mzmun v strukturuna gr thlil edir;

dil vahidlrindn istifad etmkl, mxtlif tipli (nqli, tsviri, mhakim) v formal (ina, esse, hekay) mtnlr qurur, onlar tkmilldirir;

mxtlif mzmunlu mlumatlar sasnda tqdimatlar edir;

ifahi v yazl nitqind zruri dil qaydalarn mnimsdiyini nmayi etdirir.

“Azrbaycan dili” (dvlt dili kimi) fnni zr agird:

dinldiyi mtnin mzmununu izah edir, ona mnasibt bildirir;

urlu v ifadli oxu bacarqlarn nmayi etdirir;

mxtlif formal rabitli mtnlr qurur v tqdim edir;

z fikirlrini srbst, ardcl v aydn ifad edir;

nitq bacarqlarn inkiaf etdirmk n mxtlif mnblrdn istifad edir, trcm bacarn nmayi etdirir.

“dbiyyat” fnni zr agird:

dbi-bdii nmunlri onlarn mzmunundan irli gln mna alarlarna uyun ifadli oxuyur, mtni bdii-emosional chtdn qvvtlndirn szlrin mahiyytini izah edir;

yazl nitqind mzmuna uyun slub myynldirir, orfoqrafiya v orfoepiya qaydalarna ml edir, sz ehtiyatndan smrli istifad edir, fikirlrini ardcl v mntiqli ifad edir,

dbi nmunlrl bal fikirlrini aydn, ardcl, mqsdynl, ycam, yeri gldikc bdii tsvir vasitlrindn istifad etmkl rh edir;

mxtlif janrlarda yazlm mtnlr zrind srbst ilyir, onlarda ifad olunmu sas ideyan rh edir, mtni mzmununa uyun hisslr ayrr v mvafiq plan trtib edir;

ifahi v yazl dbiyyatn oxar v frqli chtlrini, xarakterik xsusiyytlrini konkret nmunlrl izah edir, z fikirlrini mqayislr aparmaqla saslandrr;

dbi srlri mzmun v ideya istiqamtin, sntkarlq chtlrin, obrazlarn sciyysin gr thlil edir, z xsi mnasibtini, mlahizlrini bildirir;

dbi srlrin mzakirsi zaman tolerantlq, obyektivlik, daltlilik, saslandrma v mumi ry gl bilmk bacarqlarn nmayi etdirir.

“Xarici dil” fnni zr agird:

dinldiyi v oxuduu mtnlrin mzmununa mnasibt bildirir;

dialoji v monoloji nitq bacarqlarn nmayi etdirir;

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

dilin yrnilmsi prosesind nsiyyt etiketi qaydalarna ml edir, yolda larnn nitqin mnasibt bildirir;

fikirlrini yazl ifad edir;

ltlrdn, lav materiallardan, texnoloji vasitlrdn istifad edir, sad mtnlri trcm edir.

“kinci xarici dil” fnni zr agird:

dinldiyi fikrin mzmununu izah edir;

ya v hadislri, onlara aid lamtlri ifad edir;

sad nitq etiketlri sasnda nsiyyt qurur;

yeni szlrin mnasn lt vasitsil myyn edir;

kiikhcmli mtnlri oxuyur v mzmununu izah edir;

kiikhcmli ifahi v yazl mtnlr qurur.

“Riyaziyyat” fnni zr agird:

lm v hesablama lvazimatlarndan istifad edir, ifahi, yazl formada dqiq v ya tqribi hesablamalar aparr;

simvollarla ifad olunmu cbri dildn istifad edir;

rasional ifadlr zrind eynilik evrilmlri aparr, xtti v kvadrat tnliklri, xtti brabrsizliklr sistemini hll edir;

funksiya anlayndan v qrafiklrdn real asllqlarn yrnilmsind v rhind istifad edir;

mstvi fiqurlarnn v sad fza cismlrinin xasslrini praktik hndsi msllrin hllind ttbiq edir, sad hndsi qurmalar v lmlr aparr;

riyazi v statistik mlumatlar toplayr, aradrr, sistemldirir v nticsini tqdim edir;

statistika v ehtimal sasnda hadisnin baverm mmknlyn proqnozladrr;

mhakimlrini mntiqi saslandrr, yazl v ifahi nitqind fikirlrini dqiq, aydn v ycam ifad edir;

mxtlif hyati msllrin hllind riyazi biliklri ttbiq edir;

faliyytini layihlndirir, onlarn sasnda alqoritmlr qurur, nticlri yoxlayr v qiymtlndirir.

“nformatika” fnni zr agird:

informasiya v kommunikasiya texnologiyalarnn masir cmiyytd rolunu v hmiyytini rh edir;

gndlik hyatda v mitd lazm olan msllri kalkulyator rejimind hll edir;

kompterd istifad olunan mliyyat sistemini tnzimlyir;

mtn redaktorunda sad olmayan mtnlri yr v formatladrr, mtn mxtlif yaddalardan killr daxil edir;

qrafik redaktorda myyn tinlik drcsin malik killr hazrlayr, klin atributlarn dyidirir, onlara mvafiq mtnlr daxil edir;

obyektin xasslrini, parametrlrini v mhitini tyin edir, obyektlr sistemini tsnif edir;

obyektin informasiya modelini qurur v onun tbii modelini tsvir edir;

informasiyann xasslrini, kodladrlmasn, qbul edilmsini v trl m sini nmunlr sasnda izah edir;

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

bk nvlri vasitsil mlumatlar axtarr, toplayr, sistemldirir v onlardan mqsdynl istifad edir;

mxtlif tqdimatlar hazrlayr v nmayi etdirir;

elektron cdvllrdn istifad etmkl, yeni sndlr trtib edir;

mxtlif bk nvlrindn, bknin iini tmin edn proqram tminatndan istifad edir, sad “Web” shiflr yaradr.

“Azrbaycan tarixi” fnni zr agird:

tarixi hadislri xronoloji sasda tsvir edir, onlar arasndak sbb v ntic laqlrini izah edir;

sivilizasiyalarn formalamasnda, dnya mdniyytinin, incsntinin in kiafnda Azrbaycann rolu v mvqeyi bard mlahizlrini rh edir;

tarixi fakt v hadislr, tarixi xsiyytlr v onlarn faliyytin mna sibt bildirir, onlar mvafiq dvr baxmndan qiymtlndirir.

“mumi tarix” fnni zr agird:

tarixi dvrlri v sivilizasiyalar xarakterik lamtlrin gr frqlndirir, tarixi xsiyytlri, hadislri v faktlar dvr baxmndan qiymtlndirir, onlara mnasibt

tarixi paralellr aparmaq yolu il ayr-ayr dvltlrin inkiaf tendensiyalarn, ictimai, iqtisadi, siyasi proseslri mqayis edir, ntic xarb mlahizlrini rh edir;

mxtlif tarixi mnblri aradrmaqla, lazmi materiallar toplayb sistemldirir v tqdim edir.

“Fizika” fnni zr agird:

tbit hadislrini xarakterin gr qrupladrr v onlarn baverm sbblrini fiziki qanunlar sasnda izah edir;

tbit hadislrinin qanunauyunluqlar haqqnda mlumatlar toplayr, onlar mumildirib rh edir;

fiziki hadislri mahid edir, nticlri mumildirir v onlar haqqnda mlahizlrini tqdim edir;

fiziki kmiyytlri lr v nticlrindn gndlik hyatda ttbiq n istifad edir, bu prosesd thlksizlik qaydalarna ml edir;

fizika elminin cmiyytin sosial-iqtisadi trqqisind rolu v hmiyyti, grkmli fizik-alimlrin yaradcl bard tqdimatlar edir.

“Kimya” fnni zr agird:

kimyvi hadislrin mahiyytini drk etmk n mahidlr v tcrblr aparr, alnm nticlr sasnda onlara mnasibt bildirir;

maddlrin quruluunu, xasslrini, onlarn evrilmsinin sbblrini izah edir;

maddlrin evrilmsini ttbiq v idar edir;

traf alm hssas v qayke mnasibt nmayi etdirir, mahid etdiyi hadislri mumildirib tqdim edir;

kimya sahsind grkmli alimlr v onlarn xsusi hmiyyt malik elmi kflri, nailiyytlri haqqnda mlumatlarn trlmsi v yaylmasnda itirak edir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

“Biologiya” fnni zr agird:

canllar almini tkil edn varlqlar sciyyvi xsusiyytlrin gr mqayis edir, bu bard mlahizlrini rh edir;

bioloji varlqlarda ba vern dyiikliklri mahid edir, nticlri mumildirir, onlar rh edir;

canl varlqlarda maddlr mbadilsinin qanunauyunluqlarn izah edir;

bitkilrin kilmsi, becrilmsi, ev heyvanlarnn, qularn v digr heyvanlarn bslnmsi v onlardan mhsul alnmas texnologiyasn mitd ttbiq edir;

fiziki, kimyvi, bioloji amillrin canl varlqlara mnfi tsiri bard nzri biliklrdn ekoloji problemlrin aradan qaldrlmasnda istifad edir;

zdlnmlr zaman ilk tibbi yardm gstrir, xstliklr zaman profilaktik tdbirlr grr.

“Corafiya” fnni zr agird:

tbii mhiti tkil edn komponentlrin sas xsusiyytlrini, tbitdki corafi hadislrin baverm sbblrini v yerlm qanunauyunluqlarn izah edir, onlarn sasnda

mqayislr aparr, nticlri mumildirir, yazl v ifahi tqdim edir;

corafi tbqnin hmiyytini v onun mhafizsinin hyat n vacibliyini mvafiq dlillr sasnda rh edir;

mxtlif rait v vziyytlrd traf mhitin yrnilmsind corafi cihazlardan istifad edir;

myyn razinin kartoqrafik tsvirini verir, xrit v plan zr thlillr aparr, xritdn, corafi mlumatlardan, statistikadan istifad edrk, mvafiq hesablamalar aparr v

nticlr dair diaqramlar, cdvllr qurur;

Azrbaycann, elc d mxtlif lklrin tbiti, tbii ehtiyatlar, halisi, iqtisadi inkiaf meyillri haqqnda lav mlumatlar toplayr, sistemldirir, onlarn sasnda tqdimatlar

“Hyat bilgisi” fnni zr agird:

mvafiq normativ hquqi sndlrd tsbit olunmu insan hquq v azadlqlarna dair mddalarn mahiyytini konkret tarixi hadislrin, faktlarn, dbi srlrin nmunsind

rh edir, znn v baqalarnn hquqlarna hrmtl yanadn nmayi etdirir;

zrrli vrdilrin insan hyat n thlkli olduunu v ar nticlr verdiyini konkret nmunlr sasnda rh edir, salam hyat trzi keirdiyini gndlik faliyytind nmayi

hyat faliyytinin thlksizliyi qaydalarna yiylndiyini yazl v ifahi tqdimatlarnda, tlim-mq tdbirlrind nmayi etdirir;

mnvi-xlaqi mvzulara hsr olunmu mzakirlrd, diskussiya-larda v digr tdbirlrd mvafiq problemlrl bal ry v mlahizlrini bildirir, hadis v faktlar mahiyytin

gr qiymtlndirmkl xsi mvqeyini v mnasibtini bruz verir;

gndlik hyatda iqtisadi smrliliy dair kiik layihlr qurur, onlar tqdim v ttbiq edir;

tbit v cmiyyt hadislri il bal qanunauyunluqlarn mahiyytini izah edir, hmin msllrl laqdar bu fnn daxilind ld etdiyi mlumatlar digr fnlrdki eyni

mzmunlu mlumatlarla mqayis edir, onlar sistemldirir v mumildirmlr aparr.

“Texnologiya” fnni zr agird:

mstqil hyatda zruri saylan ilkin texniki v texnoloji biliklri ttbiq edir, thlksizlik texnikas qaydalarna riayt etmkl, gndlik mitd vacib olan texnoloji ilri yerin

yetirir, sad mmulatlar hazrlayr;

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

sad layihlr trtib edib onlar hyata keirir, mmulatlarn hazrlanmasnda dizayn tlblrin ml edir, mrkkb olmayan tmir-tikinti ilrini yerin yetirir;

texnoloji proseslr aid informasiyalar toplayb sistemldirir, mmulatlarn hazrlanmasnda onlardan istifad edir;

rait v tbii imkanlara uyun olaraq becrm, bslm, tdark v emaletm bacarqlarn nmayi etdirir;

mk faliyytini planladrr v idar edir;

i prosesind birgfaliyyt bacarqlarn nmayi etdirir.

“Fiziki trbiy” fnni zr agird:

ayr-ayr hrki qabiliyytlrinin inkiaf n hrktlr kompleksi seir v onlar mvafiq rejim v sullarla yerin yetirir;

fiziki hazrln tkmilldirmk v salamln mhkmlndirmk n vasit v tdbirlr myynldirib icra edir, hrki qabiliyytlri zr myyn edilmi normativlri yerin

hrki faliyyt prosesind mvafiq thlksizlik qaydalarna, tibbi-gigiyenik tlblr, gn rejimin ml edir;

kollektiv faliyyt zaman z yerini v rolunu myynldirir, zruri mqamlarda qabaqcl v hlledici mvqe tutur, hrki potensialn realladrr, mkdalq bacarqlarn nmayi

“Musiqi” fnni zr agird:

Azrbaycann grkmli klassik v masir musiqi xadimlri, dnya musiqi sntinin ta nnm nmayndlri, onlarn geni yaylm mhur srlri haqqnda tqdimatlar edir;

folklor musiqi nmunlrini, aq havalarn, muamlar v onlarn trkib hisslrini tanyr, musiqi srlrini ifa vasitlrin gr mqayis edir, onlar janr v formasna gr

musiqi srlrini melodik, ritmik v poetik xsusiyytlrin gr thlil edir;

musiqi melodiyalarn notla oxuyur;

frdi, qrup v kollektiv daxilind ifalq bacarn nmayi etdirir.

“Tsviri incsnt” fnni zr agird:

tsviri incsntin cmiyyt hyatnda hmiyytini izah edir;

Azrbaycann, dnya incsntinin grkmli nmayndlri v onlarn srlri haqqnda mlumatlar rh v tqdim edir;

tsviri snt nvlrini, onlar tkil edn sas janrlar ayrr, bunlarn xarakterik xsusiyytlrini izah edir;

hyati grntlri real, habel abstrakt trzd tsvir edir;

bdii snt srlrini milli-slubi chtlrin gr mqayis v izah edir;

bdii trtibat v dizayn bacarqlarn nmayi etdirir.

4.5. Kurikulumun sas xsusiyytlri

Kurikulum konseptual sndinin qbul olunmas il Azrbaycan thsil sistemind masir

qiymtlndirmdn istifad olunmaa baland. Masir qiymtlndirmnin nnvi qiymtlndirm

il mqayisd bir sra stnlklri nzr arpr:

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

nnvi qiymtlndirm agird qiymt yazmaq kimi qbul olunurdu, agird yalnz qiymt almaq xatirin oxuyurdu. Masir qiymtlndirmd is qiymtlndirm thsilin

keyfiyytinin yksldilmsin ynldilir v onu idar edn vacib amil kimi meydana xr.

nnvi qiymtlndirm zaman cari qiymtlndirm formalizm gtirib xarrd. Bunun ksin olaraq masir qiymtlndirmd cari qiymtlndirilmnin aradan qaldrlmas

qiymtlndirmnin obyektivliyini tmin edir.

nnvi qiymtlndirmd sasn bilik sviyysi qiymtlndirilirdi. Masir qiymtlndirilmd is agirdin nailiyyti qiymtlndirilir, inkiaf sistemli kild izlnilir.

nnvi qiymtlndirmd qiymtlndirm standartlar mvcud deyil. Masir

qiymtlndirmd is mzmun standartlarnn mnimsnilmsi sviyysini lmk n

qiymtlndirm standartlar myynldirilmidir.

Hftlik drs saatlarnn maksimum miqdar

ibtidai thsil sviyysi I-IV

mumi orta thsil

tam orta thsil sviyysi X-XI

Azrbaycan dili 91/8 149/15 66/8 306/31

Digr dillr 99/8 159/15 70/8 328/31

1. Ksrin surtindki dd drs saatlarnn, mxrcindki dd is drsdnknar ml saatlarnn miqdarn ks

2. Zruri hallarda drsdnknar ml saatlarndan digr fnnin (fnlrin) tdrisin ayrla bilr.

12.1. mumi thsil mssislrind siniflr agirdlrin say 20 nfr olmaqla myyn edilir. Zruri hallarda mumi

thsil mssislrind mvcud qanunvericiliyin tlblri gzlnilmkl, siniflr agirdlrin say 20 nfrdn az olmaqla

4.6. Milli Kurikulumun strukturu

mumi thsil v mumi thsilli xs veriln tlblr mumi thsilin mzmun standartlar mumi thsil mssislrind fnlr zr hftlik drs saatlarnn miqdar mumi thsil sistemind pedaqoji prosesin tkili prinsiplri mumi thsil sistemind agird nailiyytlrinin qiymtlndirilms Fnn kurikulumlarnn strukturu

4.6.1. Milli kurikulumdan fnn kurikulumuna keid

Milli Kurikulumda Fnn kurikulumunda

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4.6.2. Fnn kurikulumlarnn sciyyvi chtlrinin mqayisli tsviri

nnvi thsil proqram Masir kurikulum

Fndaxili v fnlraras laq mqsdynl

v sistemli xarakter damr.

nteqrativlik sas prinsip kimi qbul

Bzi fnlr zr qiymt normalar myyn

Qiymtlndirm standartlar v

mexanizmlri myyn edilib.

Thsil alann idraki, nsiyyt v psixomotor faliyytlri sasnda hyati bacarqlarn inkiaf

etdirmkl onlarda milli v bri dyrlrin formaladrlmasdr.

Thsil sahsind faliyytlrin thsilalanlarn mnafeyin, maraq v tlbatlarnn dnilmsin,

istedad v qabiliyytlrinin, potensial imkanlarnn inkiafna xidmt etmsidir.

ld olunmas nzrd tutulan tlim nailiyytlrinin nticlr formasnda vvlcdn myyn

mmuummii tthhssiilliinn ppiillllssiinniiii ssvviiyyyyllrr zzrr ttlliimm nnttiiccllrrii

Fnlr zr mumi tlim nticlri

bbttiiddaaii mmuummii oorrttaa TTaamm oorrttaa

bbttiiddaaii mmuummii oorrttaa

SSiinniiffllrr zzrr ttlliimm nnttiiccllrrii

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Giri Fnnin mqsd v vziflri Fnnin xarakterik

mumi tlim nticlri Mzmun xtlri Mzmun xtlri zr tlim nticlri Mzmun standarltlar

Fnn zr tlimin tkilin veriln sas tlblrin tsviri

Forma v sullarn tkmilldirilmsi bard tvsiylr

Mllimin tlim faliyytinin planladrlmasna dair nmunlr

sas qiymtlndirm nvlri Qiymtlndirm standartlar v qiymtlndirm vasitlri

Frdin, cmiyytin v dvltin dyin ehtiyac v tlbatlarnn nzr alnmasdr.

Thsilin mzmun komponentlrinin bir-biri il v hyatla sistemli kild laqlndirilmsidir.

Thsil alanlarn nailiyyt sviyysin qoyulan dvlt tlbidir.

4.6.3. Fnn kurikulumunun strukturu

4.6.4. Fnnin mqsdi v mzmunu

11..11.. ssaass ssttaannddaarrtt

1. Mzmun xtti DDyyiimmzzddiirr

FFnnnn zzrr mmuummii ttlliimm nnttiiccllrrii

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

MMzzmmuunn xxttttiinniinn ffuunnkkssiiyyaallaarr

Mzmun xtti fnn zr mumi tlim nticlrinin realladrlmasn tmin etmk n myyn ediln mzmunun zruri hesab ediln hisssidir.

Mzmun xtlri agirdlrin yrncyi mzmunu daha aydn tsvir etmk n myyn olunur v onu sistemldirmk mqsdi dayr.

ssaass ssttaannddaarrttnn ffuunnkkssiiyyaallaarr

Fnlr zr myyn olunan tlim nticlrini mzmun xtlri zr mumi kild ifad edir.

Sinif v fnlr zr summativ qiymtlndirmnin aparlmasn tmin edir.

Tlim mqsdlrinin dqiq myyn olunmas n etibarl zmin yaradr. Tlim strategiyalarnn dzgn seilmsind mhm rol oynayr. Tlimd inteqrativliyi tmin edir. Tlimin mzmununun davaml inkiafn tmin edir.

SSttaannddaarrttllaarr sslliinndd mmzzmmuunn ssttaannddaarrttllaarr ttoopplluussuunnddaa kkoonnkkrreett mmzzmmuunnuunn nnvvaannnn ggssttrriirr.. GGlliinn rreeaall

hhyyaattddaann bbiirr mmiissaall nnmmuunn ggttiirrkk.. HHrr bbiirr xxssiinn yyaaaadd mmnnzziilliinn nnvvaann vvaarr.. MMssllnn:: NNiizzaammii

kkssii eevv 22 mmnnzziill 55.. BBuu nnvvaann 33 hhiissssddnn iibbaarrttddiirr::

KKnniinn aadd ((NNiizzaammii))

EEvviinn nnmmrrssii ((22))

MMnnzziilliinn nnmmrrssii ((55))

BBiirr ooxx llkkllrrdd bbyykk hhrrllrrdd kkllrr nnmmrr vveerriirrllrr ((mmssllnn:: 113366–cc kk)).. YYaaxxnn

zzaammaannllaarrddaa BBaakk hhrriinndd dd kkllrriinn nnmmrrllmmssii ssiisstteemmii ii ddcckk.. ggrr rrttii oollaarraaqq qqbbuull

eettsskk kkii,, NNiizzaammii kkssiinniinn nnmmrrssii 33 oollaaccaaqq,, oonnddaann bbiizz nnmmuunndd vveerrddiiyyiimmiizz mmnnzziilliinn nnvvaann qqssaaccaa bbeell yyaazzaa bbiillrriikk::

NNiizzaammii .. 22 .. 55 vv yyaa 33 .. 22 .. 55

AAllnnmm 33..22..55 yyaazzll bbiizz mmzzmmuunn ssttaannddaarrttnnnn iiaarrllnnmmssiinnii xxaattrrllaaddrr..

44..22..11.. XXttkkeeiinn vv ttrraannssppoorrttiirriinn kkmmyyii iill llmmllrr aappaarrrr..

yyaazzllnnddaa 44..22..11.. iiaarrllmmssii bbuu ssttaannddaarrttnn 44 nnmmrrllii mmzzmmuunn xxttttiinniinn ((4. lm)) 44..11 nnmmrrllii ssaass ssttaannddaarrttnnnn ((44..22.. lm v hesablama vasitlrindn istifad edrk hesablamalar

aparr.)) 22–ccii mmzzmmuunn ssttaannddaarrttddrr..

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Aada mxtlif fnlr zr mzmun xtlrinin siyahs v ixtiyar seilmi mzmun xtti zr sas

v alt-satandartlar verilib.

1. Dinlyib-anlama v danma 2. Oxu 3. Yaz 4. Dil qaydalar

2.1. Mtnd tan olmayan szlri mnimsdiyini nmayi etdirir.

2.1.1. Ltlrdn istifad etmkl tan olmad szlrin mnasn myynldirir.

2.1.2. Szn hqiqi v ya mcazi mnada ilndiyini myynldirir.

2.2. Mtnin mzmun v strukturunu mnimsdiyini nmayi etdirir.

2.2.1. Tlffz qaydalarn gzlmkl mtni dzgn oxuyur.

2.2.2. Mtnin trkib hisslrini frqlndirir.

2.2.3. Mtndki sas fikri myynldirir.

1. dbiyyat v hyat hqiqtlri; 2. ifahi nitq; 3. Yazl nitq.

2.1. ifahi nitq bacarqlar nmayi etdirir.

2.1.1. Mxtlif vznli eirlrdn, sad sjetli dbi nmunlrdn (nal, tmsil, hekay)

yrndiyi yeni szlrdn nitqind istifad edir.

2.1.2. dbi nmunlrl bal fikirlrini bdii tsvir vasitlrindn (epitet, tbeh) istifad

2.1.3. dbi nmunlrl bal fikirlrini bildirir.

2.2. dbi srlrin mzakirsind nsiyyt mdniyyti nmayi etdirir.

2.2.1. Mzakirlrd sylniln fikirlr z mnasibtini bildirir.

1. Dinlyib-anlama 2. Danma 3. Oxu 4. Yaz

1. Dinlyib- anlama

1.1. Dinldiyi mtnin mzmununu anladn nmayi etdirir.

1.1.1. Mracitlr zaman sad suallar cavablandrr.

1.1.2. Dinldiyi mtnd yeni sz v ifadlri seir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

2. Cbr v funksiyalar

5. Statistika v ehtimal

4.1. l vahidlrinin mnasn baa dr, mvafiq l altlrindn istifad edir. 4.1.1. Uzunluun, sahnin, hcmin v bucan l vahidlrini bilir v lm altlrindn

4.2. lm v hesablama vasitlrindn istifad edrk hesablamalar aparr. 4.2.1. Xtkein v transportirin kmyi il lmlr aparr.

1. nformasiya v informasiya proseslri 2. Formalladrma, modelldirm, alqoritmldirm v proqramladrma 3. Kompter, informasiya v kommunikasiya texnologiyalar v sistemlr 4. Cmiyytin informasiyaladrlmas

4. Cmiyytin informasiyaladrlmas

4.1. nformasiya cmiyytinin formaladrlmasna dair biliklr nmayi etdirir.

4.1.1. nformasiya resurslarn lamtlrin gr tsnif edir.

4.1.2. nformasiya resurslarn sas lamtlrin gr qrupladrr.

4.1.3. Tbitl laqdar informasiya resurslarnn hmiyytini izah edir.

1. Tarixi zaman 2. Tarixi mkan 3. Dvlt 4. xsiyyt 5. Mdniyyt

3.1. Azrbaycan razisind dvltlrin yaranmas, inkiaf v tnzzl il bal bilik v

bacarqlar nmayi etdirir.

3.1.1. Azrbaycan dvltlri haqqnda sad biliklr nmayi etdirir.

3.1.2. Xalqn mnafeinin qorunmasnda dvltin rolunu dyrlndirir.

3.1.3. Kiikhcmli tarixi hekay qurur.

1. Tarixi zaman 2. Tarixi mkan 3. Dvlt 4. xsiyyt 5. Mdniyyt

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

1.1. Tarixi faktlarn tarixi zamanla laqsini anladn nmayi etdirir.

1.1.1.Tarixd il hesabndan istifad edir.

1.1.2. Quldar dvltlrin (Misir, umer, Babil, Aur, skit, Midiya, hmni, Hun, in,

Hindistan, Parfiya, Yunanstan v Roma) meydana glmsi, inkiaf v tnzzl dvrlrini

1.1.3.Mxtlif lklrd ba vermi mhm hadis, proses v tzahrlrin xronoloji

rivlrini myyn edir.

1. Fiziki hadislr, qanunauyunluqlar v qanunlar 2. Madd v sah, qarlql tsir, laqli sistemlr 3. Eksperimental fizika v masir hyat.

1. Fiziki hadislr, qanunauyunluqlar, qanunlar.

1.1. Fiziki hadislr dair bilik v bacarqlar nmayi etdirir. 1.1.1. Mexaniki, istilik, elektromaqnit hadislrini frqlndirir.

1.1.2. Mxtlif xarakterli fiziki hadislr dair sad msllr hll edir.

1.1.3. Hrkti nvlrin gr qrupladrr.

1.1.4. Mxtlif xarakterli tbit hadislrin dair mahidlrini tqdim edir.

1. Madd v maddi alm 2. Kimyvi hadislr 3. Eksperiment v modelldirm 4. Kimya v hyat

1. Madd v maddi alm agird:

1.1. Maddlrin xsusiyytlrin dair bilik v bacarqlar nmayi etdirir.

1.1.1. Maddlri (bsit, mrkkb, saf), qarqlar trkibin gr frqlndirir.

1.2. Maddlr v onlar tkil edn hissciklrin laqlrin dair bilik v bacarqlar

1.2.1. Atomun trkibini, atom-molekul tlimini izah edir.

1.3. Maddlrin trkibin v quruluuna aid hesablamalar aparr. 1.3.1. Maddlrin formuluna sasn sad hesablamalar aparr.

1. Canllarn quruluu v mxtlifliyi 2. Bioloji proseslr 3. nsan v onun salaml 4. Canllar v traf mhit

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

1. Canllarn quruluu v mxtlifliyi

1.1. Canllarn quruluu v mxtlifliyi haqqnda biliklr malik olduunu nmayi etdirir.

1.1.1. Canllar almindn bhs edn elm sahlri bard fikirlrini rh edir.

1.1.2. Canllarn mxtlifliyi haqqnda mlahizlrini rh edir.

1.1.3. Canllarn quruluunun yrnilmsind laboratoriya avadanlqlarndan istifad

qaydalarna ml edir.

1.1.4. Canllarn sistematik kateqoriyalarn frqlndirir.

1. Corafi mkan 2. Tbit 3. Cmiyyt

1.1. Corafi kflr nticsind cmiyytd v xritd ba vern dyiikliklr aid bilik v

bacarqlar nmayi etdirir.

1.1.1. Qdim insanlarn Yer haqqnda tsvvrlrini rh edir.

1.2. Yerin Gn sistemind mvqeyi v hrktlrin dair bilik v bacarqlar nmayi

1.2.1. Kainatdak sma cismlrinin hrktini frqlndirir.

1.2.2. Yerin z oxu v Gn trafnda hrktini tsvir edir v onun corafi nticlrini

1.3. Kartoqrafik tsvirlr zrind bilik v bacarqlar nmayi etdirir.

1.3.1. Kartoqrafik tsvirlrd istifad olunan elementlri rh edir.

1.3.2. Yaad razinin plann trtib edir.

1. Tbit v biz 2. Frd v cmiyyt 3. Mnviyyat 4. Salamlq v thlksizlik

1.1. Varlq v hadislr, onlarn qarlql laqsin dair bilik v bacarqlar nmayi

1.1.1. Cism, madd v tbit hadislrinin sad tsnifatn verir.

1.2. Ekoloji tarazln qorunmasna dair bilik v bacarqlar nmayi etdirir.

1.1.2. Canllarn hyatnda ekoloji mhitin rolunu saslandrr.

1. Emal texnologiyalar 2. Texnika elementlri 3. Mit mdniyyti 4. Qrafika

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4.1. Mmulatlarn texniki spesifikasiyasn rh edir.

4.1.1. Mxtlif formal detallar olan mmulatlarn spesifikasiyasn rh edir.

4.2. Mmulat v onun detallarnn texniki sndldirilmsi bacarqlarn nmayi etdirir.

4.2.1. Dzbucaql detallar olan mmulatlarn qrafik tsvirini, ertyojlarn, texnoloji

xritsini kir v oxuyur.

1. nformasiya tminat v nzri biliklr 2. Hrki bacarqlar v vrdilr 3. Hrki qabiliyytlr* 4. xsiyytin mnvi iradi keyfiyytlrinin formalamas.

4. xsiyytin mnvi iradi keyfiyytlrinin formalamas.

4.1. Hrki faliyyt zaman mqbul davran nmayi etdirir.

4.1.1. gn rejiminin yerin yetirilmsind urluluq nmayi etdirir.

4.1.2. faliyytini mvcud qaydalar rivsind yoldalarnn faliyyti il uzladrr.

1. Musiqi almi 2. Emosional dyrlndirm 3. Musiqi faliyyti

3. Musiqi faliyyti

3.1. Mahnnn melodiyasn notla v szlri il oxuyur.

3.1.1. Mahn melodiyasn birssli (unison) not v szlri il oxuyur.

3.2. Frdi, qrup v kollektiv ifalq bacar nmayi etdirir.

3.2.1. Frdi v kollektiv kild birssli (unison) oxuyur.

1. Cmiyyt v tsviri incsnt 2. Tsviri v dekorativ yaradclq 3. Estetik reaksiya

2. Tsviri v dekorativ yaradclq

2.1. Hyati grntlri real v abstrakt tsvir edir.

2.1.1. Hyati grntlri qrafika, rngkarlq, heykltralq nvlrind real v abstrakt

trzd tsvir edir.

2.1.2. Hyati grntlrin real v abstrakt tsvirind mxtlif vasitlrdn (kmr, sulu

boya, plastilin v ya gil) istifad edir.

2.2. Trtibat v dizayn bacarqlar nmayi etdirir.

2.2.1 Sad yann zrind trtibat v dizayn bacarqlar nmayi etdirir.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Alt-standartlarn dyimsi Alt-standartlar sinifdn-sinf kedikc saddn mrkkb doru dyiir. Aadak nmunlr

bunu ks etdirir.

Ana dili fnni Sinif Alt-standartn nvan

V 1.1.1. Danann fikrini verdiyi suallar sasnda aydnladrr.

VI 1.1.1. Danann ifahi v qeyri-ifahi mlumatlarna sasn onun mqsdini

(mqsdlrini) rh edir.

VII 1.1.1. ifahi mlumatda ton, hvali-ruhiyy v emosiyan myyn edir.

VIII 1.1.1. Suallar vermkl dinldiyi fakt v hadislr bard znn fikir v

IX 1.1.1. Danann mvzuya mnasibtini myyn etmk n tdqiqat xarakterli

Xarici dil fnni Sinif Alt-standartn nvan

V 1.1.1. Mracitlr zaman sad suallar cavablandrr.

VI 1.1.1. Mracitlr zaman suallar cavablandrr.

VII 1.1.1. Mracitlr uyun taprqlar icra edir.

VIII 1.1.1. Mracitlr uyun taprqlar ardcl icra edir.

IX 1.1.1. Mracitd ifad olunan fikr mnasibt bildirir.

Riyaziyyat fnni Sinif Alt-standartn nvan

V 1.1.1. Natural ddlri oxuyur v yazr.

VI 1.1.1. Tam ddlri oxuyur v yazr.

VII 1.1.1.Rasional ddlri oxuyur v yazr.

VIII 1.1.1. rrasional (kvadrat kkalma il tyin olunan) ddlri oxuyur v yazr.

IX 1.1.1 Hqiqi ddlri oxuyur v yazr.

nformatika fnni Sinif Alt-standartn nvan

V 1.1.1. nformasiyalarn sad iarlrl kodladrlmasn izah edir.

VI 1.1.1. kilik say sisteminin mahiyytini izah edir.

VII 1.1.1. Mxtlif say sistemlrinin xsusiyytlrini izah edir.

VIII 1.1.1. nformasiyalarn kodladrlmas sullarn izah edir.

IX 1.1.1. Mxtlif xarakterli informasiyalarn kodladrlmasn frqlndirir.

Hyat bilgisi Sinif Alt-standartn nvan

V 1.1.1. Cism, madd v tbit hadislrinin sad tsnifatn verir.

VI 1.1.1. Maddlrin xasslrini onlarn daxili quruluu il laqlndirir.

VII 1.1.1. Tbitd ba vern hadislri enerji evrilmlri, hrkt v qarlql tsirl

VIII 1.1.1. Materiyann quruluunun eyniliyini, kainatda ba vern proseslrin mumi

qanunlara tabe olmasn saslandrr.

IX 1.1.1. Dnyann drk olunmasnda elmi v dini dnyagrlri thlil edir.

gr ehtiyac duyularsa, mllim, mvcud standartlar dyimdn, z yeni standart daxil ed bilr.

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

4.6.5. Mzmun standartnn quruluu

ddyn nmayi etdirir.

2.1. Qarlad yeni szlrin mnasn

2.1.1. Rast gldiyi yeni ya v hadislri

sad formada izah edir.

2.1.2. yrndiyi yeni szlrin mnasn

2.1.3. Yaxnmnal v ksmnal szlri

cml irisind ildir. 2.1.4. yrndiyi yeni szlri

Mzmun standartna aid nmun

olduunu nmayi etdirir.

2.1. ddi v dyinli ifadlr haqqnda

ilkin tsvvr olduunu nmayi etdirir.

2.1.2. Sad ddi ifadlrin

2.1.3. Dyinli ifadlr haqqnda

riyazi fikri yazl ifad edir. 2.1.4. ifahi kild sylnmi

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

Mlumat xarakterli biliklrdir. Bunlarn srasna anlaylar, triflr,

Faliyytin icrasna dair prosedur qaydalar hat edn biliklrdir.

Problemin hll edilmsi yolu il ld olunan yeni biliklrdir.

draki tanmaq, izah etmk, nmun gstrmk, istifad etmk, thlil etmk,

mqayis etmk, dyrlndirmk

nsiyyt izah etmk, tsvir etmk, rh etmk, reaksiya vermk, tqdim etmk

Psixomotor rqs etmk, qamaq, yazmaq, rsm kmk, yapmaq, quradrmaq

MMzzmmuunn ssttaannddaarrttllaarrnnnn kkoommppoonneennttllrrii zzrr ttssnniiffaatt

ttssvviirreettmm rrhheettmm ttqqddiimmeettmm

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

draki bacarqlar (tfkkrn inkiaf mrhllri)

Bilm xatrlamaq, tanmaq, gstrmk, sadalamaq, adlandrmaq

Anlama izah etmk, nmun gstrmk, oz szlri il tsvir etmk, frqlndirmk

Ttbiqetm hll etmk, istifad etmk, cml qurmaq

Thliletm hisslr ayrmaq, struktur myynldirmk, mqayis etmk

Sintezetm yaratmaq, plan tutmaq, trtib etmk

Dyrlndirm mnasibt bildirmk, qrar qbul etmk

Psixomotor bacarqlar (fiziki inkiafn mrhllri mrhllri)

Mrhl Faliyytin xsusiyytlri

Hissetm Hrktlrin icrasndan vvl z imkanlarn myynldirir.

Hazrolma Hrktlrin icrasna hazrlq ilri aparr.

Tqlidetm Nmayi etdiriln hrktlri tkrarlayr.

mnimsnilmsi Hrktlri qaydalara uyun yerin yetirir.

Mkmml icra Formalam hrktlr nmayi etdirir.

Uyunlama Hrktin icras zaman yaranm problemi hll etmk n davrannda

Yaradclq Yeni faliyyt nmunlri yaradr.

Tlim mqsdlrinin myyn edilmsi

Mzmun standart : 1.1.1. 20 dairsind bir-bir dzn v trsin sayr.

1. 5 dairsind bir-bir dzn sayr; 2. 5 dairsind bir-bir dzn v trsin sayr. 3. Sayarkn ixtiyari diqqt nmayi etdirir.

Mzmun standart: 1.1.2. Varlq v hadislri sad kild tsvir edir.

1. Canl varlqlarn xsusiyytlrini tsvir edir. 2. Cansz varlqlarn xsusiyytlrini tsvir edir. 3. ifahi nitq bacarqlar nmayi etdirir. 4. Mahid bacarqlar nmayi etdirir

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

5. MASR KURKULUMLAR V YEN TLM STRATEGYALARI

5.1. Fnn zr tlimin tkilin veriln sas tlblr

pedaqoji prosesin taml – pedaqoji prosesd tlim mqsdlri kompleks (inkiafetdirici, yrdici, trbiyedici) hyata keirilir, real nticlrl yekunlaan mllim v agird

faliyytini hat edir;

tlimd brabr imkanlarn yaradlmas – btn agirdlr eyni tlim raiti yaradlr v pedaqoji proses onlarn potensial imkanlar nzr alnmaqla tnzimlnir;

agirdynmllk – agird pedaqoji prosesin mrkzind dayanr. Btn tdris v tlim ii agirdlrin maraq v tlbatlarnn dnilmsin, onlarn istedad v qabiliyytlrinin,

potensial imkanlarnn inkiafna ynldilir;

inkiafynmllk – agirdlrin idrak fall izlnilir, nailiyytlri thlil edilir, bilik, baarq v vrdilrinin inkiaf sviyysi tnzimlnir;

faliyytin stimulladrlmas – pedaqoji prosesin smrli v effektiv qurulmas, agirdlrin tlim marann artrlmas n onlarn faliyytindki btn irlilyilr qeyd

olunur v dyrlndirilir, ntic etibar il agirdlrin daha uurlu tlim nticlrin

istiqamtlndirilmsi tmin olunur;

dstklyici mhitin yaradlmas – pedaqoji prosesin mnasib maddi-texniki baza sasnda v salam mnvi-psixoloji mhitd tkil edilmsi keyfiyytin v smrliliyin

yksldilmsi n lverili v thlksiz tlim raiti yaradr.

5.2. Tlim faliyytinin planladrlmas

Perspektiv planladrma aparr. Gndlik drs plan trtib edir.

5.2.1. Perspektiv planladrma aparmaq mqsdil mllim n zruri hesab ediln bacarqlar

1. Mzmun standartlarna sasn drslikdki (drslik olmayan fnlr zr mllim vsaitindki) tdris vahidi v mvzular zr dqiqlmlr aparmaq.

2. Tdris vahidlrinin v mvzularn ardclln myynldirmk. 3. nteqrasiya imkanlarn myyn etmk. 4. lav resurslar semk. 5. Mvzulara gr mqsdynl vaxt blgs aparmaq.

Tlimin tkilin veriln

Forma v sullar Tlim faliyytinin

Milli kurikulum Abdulla Qhrmanov

6. Mvzuya gr nailiyytlrin qiymtlndirilmsinin nvlrini myynldirmk.

Nmunvi perspektiv planladrma sxemi

vahidi Mvzu Standartlar nteqrasiya Resurslar Qiymtlndirm Saat Tarix

Perspektiv planladrma aparmaq mqsdil mllim n zruri hesab ediln bacarqlar

Mzmun standartlarna sasn drslikdki tdris vahidi v mvzular zr dqiqlmlr aparmaq.

Tdris vahidlrinin v mvzularn ardclln myynldirmk.

nteqrasiya imkanlarn myyn etmk.

lav resurslar semk.

Mvzulara gr mqsdynl vaxt blgs aparmaq.

Mvzuya gr nailiyytlrin qiymtlndirilmsinin nvlrini myynldirmk.

Planladrma il laqdar tvsiylr

Standartlar qrupuna lav standartlar daxil ed bilr.

Mvzular dyi v ya artra bilr.

nteqrasiya n lav imkanlar myyn ed bilr.

lav resurslar se bilr.

Mvzular zr vaxt blgsnd dyiikliklr ed bilr.

5.2.2. Gndlik planladrma nmunsi

Ümumi thsil müssissinin kitabxanasının nümunvi sasnamsi

Nazirlər Kabineti “Ümumi təhsil müəssisəsinin kitabxanasının Nümunəvi Əsasnaməsi”ni təsdiq edib. Apa-nın məlumatına görə, bu Nümunəvi Əsasnamə Azərbaycan ərazisində yerləşən bütün ümumi təhsil müəssisələrinin kitabxanalarının fəaliyyətini tənzimləyir. Ümumi təhsil müəssisənin kitabxanası tədris və tərbiyə prosesinin informasiya təminatını həyata keçirən, biliyi, elmi, mədəniyyəti yeni metodlarla təbliğ edən, çap məhsullarını və elektron resursları toplayıb mühafizə edən, onların müəllim və şagird kontingenti tərəfindən sistemli istifadəsini təşkil edən sosial institutdur. Kitabxana, minimum kitabxana fondu (azkomplektli ümumi təhsil müəssisəsində 500, tamkomplektli ümumi təhsil müəssisəsində 1000 çap vahidindən az olmamaqla), müvafiq sahə (oxu zalı və fond üçün otaqlar), avadanlıq və kadr potensialı olduqda, müəssisənin struktur bölməsi kimi onun infrastrukturuna daxil edilir. Bu Nümunəvi Əsasnamə hər bir kitabxana üçün fərdi Əsasnamənin hazırlanmasında əsas hesab olunur. Kitabxananın fondundan və informasiya resurslarından bütün oxucular və istifadəçilər tərəfindən tam istifadə edilməsi üçün müvafiq şərait yaradılır. Kitabxana ümumi təhsil müəssisəsinin təlim-tərbiyə prosesində fəal iştirak edir, müəllim və şagird kontingentinə, valideyn-müəllim assosiasiyalarının üzvlərinə kitabxana xidmətləri göstərir. Kitabxananın fonduna dərsliklər, dərs vəsaitləri, tədris-metodik ədəbiyyat, elmi-pedaqoji ədəbiyyat, bədii ədəbiyyat, universal məzmunlu kitablar (ensiklopediyalar, məlumat kitabları, soraq kitabçaları, biblioqrafik nəşrlər), dövri nəşrlər (dövri nəşrlərin sayı ümumi təhsil müəssisəsinin növündən, şagird kontingentinin sayından və milli tərkibindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir), müəllim üçün metodik vəsaitlər, elektron resurslar və digərləri daxildir. Kitabxana ümumi təhsil müəssisəsinin direktoruna tabedir və direktor kitabxana xidmətinin təşkilinə və bu xidmətin keyfiyyətli olmasına görə məsuliyyət daşıyır. Kitabxanaya rəhbərlik öz işinə görə məsuliyyət daşıyan kitabxananın müdiri (və ya kitabxanaçı) tərəfindən həyata keçirilir. Kitabxananın müdiri (və ya kitabxanaçı) ümumi təhsil müəssisəsinin direktoru tərəfindən qanunla müəyyən edilmiş qaydada vəzifəyə təyin və vəzifədən azad olunur və işlədiyi müddətdə müəssisənin pedaqoji kollektivinin üzvü hesab edilir. Kitabxananın müdiri (və ya kitabxanaçı) ümumi təhsil müəssisəsinin Pedaqoji Şurasının tərkibinə daxil edilir. Təhsil Nazirliyi sistemində fəaliyyət göstərən ümumi təhsil müəssisələrində kitabxana işinin elmi-metodik təminatı onların elmi-metodik əlaqələndirmə mərkəzi statusuna malik olan Təhsil Nazirliyinin Respublika Elmi Pedaqoji Kitabxanası tərəfindən həyata keçirilir. Kitabxananın kadr təminatında peşə üzrə ixtisas təhsili olan şəxslərə üstünlük verilir. Müstəsna hallarda, müvafiq peşə-ixtisas təhsili olmayan, lakin yüksək təcrübəyə və kitabxanada çoxillik iş stajına malik olan mütəxəssislər də kitabxanada işləyə bilərlər. Kitabxananın oxuculardan itirilmiş və ya yararsız vəziyyətə salınmış kitabxananın fonduna məxsus çap əsərlərinin və digər materialların müvafiq çap əsərləri və materiallarla əvəz edilməsini, bu mümkün olmadıqda, vurulmuş ziyana görə yeni qiymətləndirmə əmsalları nəzərə alınmaqla, onların qiymətinin 10 misli məbləğində vəsaitin ödənilməsini tələb etmək hüququ var. Kitabxananın vəzifələri sırasında isə “informasiya günü”, “müəllim günü”, “sinif günü” adlı tədbirləri təşkil etmək və ayda bir dəfə kitabxanada sanitariya günü keçirmək də yer alıb. Nümunəvi Əsasnaməyə əsasən kitabxananın fonduna daxil olan çap və informasiya resurslarından istifadə qaydaları da müəyyənləşdirilib. Abonement vasitəsilə kitabxananın çap resursları evdə istifadə etmək üçün götürülə bilər. Evə götürülən resurslardan istifadə müddəti aşağıdakı kimi müəyyənləşdirilir:

– dərslik, dərs vəsaiti – bir tədris ili;

-elmi-populyar və bədii ədəbiyyat – bir ay;

– dövri və çox istifadə olunan nəşrlər – 15 gün;

Oxu zalında istifadə üçün nəzərdə tutulan resurslardan, o cümlədən qiymətli və soraq xarakterli informasiya resurslarından yalnız kitabxana daxilində istifadə edilir. Bir kompüterdə eyni zamanda iki nəfərdən artıq istifadəçinin işləməsinə icazə verilmir. İnternetin pullu resurslarından istifadə edilməsinə də icazə verilmir.xeber100.com

Bölməyə aid digər xəbərlər

Dövlət İmtahan Mərkəzi: Test imtahanına qeydiyyat yekunlaşıb

Dövlət qulluğunda fəaliyyətin davam etdirilməsi üzrə martın 18-də keçiriləcək test imtahanına qeydiyyat aparılır. Bu barədə Dövlət İmtahan Mərkəzindən (DİM) bildirilib. Qeyd olunub ki, BB qrupu üzrə test imtahanında iştirak etmək istəyən namizədlərin qeydiyyatı bu gün başa çatıb və 208 nəfər qeydiyyatdan keçib. AB, AC, BA qrupları üzrə isə qeydiyyat martın 16-sı saat 11:00-da yekunlaşacaq. Bu günə olan məlumata görə, AB, AC, BA qrupları üzrə 83 nəfər qeydiyyatdan keçib. Xatırladaq ki, dövlət qulluğunda fəaliyyətin davam etdirilməsi üzrə test imtahanında aşağıda qeyd edilən kateqoriya üzrə şəxslər iştirak edə bilərlər: – Sertifikat alaraq dövlət qulluğuna qəbul edilən və dövlət qulluqçusu kimi fəaliyyətini davam etdirmək istəyən şəxs sertifikatın qüvvədə olma müddətinin son ilində, lakin həmin sertifikatın qüvvədə olma müddətinin bitmə tarixindən gec olmayaraq; – “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 31 may tarixli 267-VQD nömrəli Qanunu qüvvəyə mindiyi günədək (10.08.2016-cı il tarixinədək) dövlət qulluğunda inzibati vəzifəyə qəbul olunmuş, inzibati vəzifələr üzrə 10 ildən az qulluq stajı olan və daha yüksək inzibati vəzifənin tutulmasına iddia edən dövlət qulluqçuları.xeber100.com

Mart 6, 2023 14:59

Dövlət İmtahan Mərkəzi buraxılış imtahanı verəcək şagirdlərə müraciət edib

Martın 12-də Bakı şəhərinin Nərimanov, Sabunçu, Xəzər, Səbail, Nəsimi, Nizami rayonlarında, Gəncə (II zona), Naxçıvan, Mingəçevir şəhərlərində, Abşeron, Samux, Daşkəsən, Ağstafa, Qazax, Tovuz, Sabirabad, Saatlı, İmişli, Qobustan, Zərdab, Şamaxı, İsmayıllı, Cəlilabad, Yardımlı, Lerik, Biləsuvar, Ağcabədi, Beyləqan, Fizuli, Ağdam, Zəngilan (Ağalı kəndi), Qax, Balakən, Zaqatala, Quba, Şabran, Qusar rayonlarında, həmçinin Bakının xüsusi məktəblərində (internat məktəbləri, cəzaçəkmə müəssisələrində yerləşən məktəblərdə), tədrisi gürcü dilində olan məktəblərdə Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən tam (11 illik) orta təhsil səviyyəsi üzrə buraxılış imtahanı keçiriləcək. DİM-dən bildirilib ki, şagirdlər linkdən istifadə etməklə özlərinin imtahana buraxılış vərəqəsini, təhsil müəssisələri isə bütün şagirdlərin imtahana buraxılış vərəqələrini çap edə bilərlər. Şagirdlər iş nömrəsini DİM-in internet portalından öyrənə bilərlər. Buraxılış vərəqəsini çap etmək üçün kompüterə Adobe Reader proqramı quraşdırılmalıdır və brauzerin “Pop-up blocked” sahəsindən qeyd işarəsi götürülməlidir. Şəxsiyyəti təsdiq edən sənədində şəkli olmayan şagirdlər buraxılış imtahanı üçün təhsil müəssisəsi tərəfindən verilməli olan arayışı DİM-in saytından yükləyə bilərlər.xeber100.com

Mart 3, 2023 13:47

2022-2023-cü tədris ilinin qış imtahan sessiyasında

Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) bir qrup könüllüsü 2022-2023-cü tədris ilinin qış imtahan sessiyasının təşkilində könüllü kimi fəal iştiraklarına görə təşəkkürnamə ilə təltif edilib.Bu barədə BDU-dan məlumat verilib. “BDU Könüllüləri” təşkilatının “Təcrübə könüllüləri” layihəsinin iştirakçıları universitetin müxtəlif strukturlarında 3 ay müddətində fəaliyyət göstərir, gələcək karyeraları istiqamətində ilkin addımlar atır və təcrübə qazanırlar. Könüllülər imtahan sessiyalarının təşkilində də mütəmadi iştirak edirlər.xeber100.com

Fevral 27, 2023 13:39

AMEA-nın magistraturalarına keçirilmiş qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən ali təhsil müəssisələrinin və AMEA-nın magistraturalarına fevralın 19-da keçirilmiş qəbul imtahanının nəticələri açıqlanıb. DİM-dən bildirilib ki, imtahan nəticələri ilə Mərkəzin saytında tanış olmaq mümkündür. Bakalavrlar imtahanın nəticələri haqqında məlumatı, həmçinin mobil operatorlar (Azercell, Bakcell, Nar, Naxtel) vasitəsilə “iş nömrəsi”ni 7727 nömrəsinə göndərməklə də öyrənə bilərlər. İmtahanda iştirak etmək üçün qeydiyyatdan keçən 18724 bakalavrdan 255 nəfəri imtahana gəlməyib. İmtahanda 1 nəfər 100 bal toplamaqla mümkün olan ən yüksək nəticəni göstərib. Qəbul imtahanındakı nəticələri müsabiqə şərtlərini ödəyən bakalavrlar ixtisaslaşma seçiminə buraxılırlar. Müsabiqə şərtləri müxtəlif ixtisas qruplarına uyğun olaraq 30, 40, 45, 50 baldır (fənlər üzrə ayrıca minimal bal tələbləri var). İxtisaslaşma seçimi “Magistratura səviyyəsi üzrə ixtisaslaşma seçimi cədvəli” ilə tənzimlənir (həmin cədvəl “Magistr” jurnalının növbəti sayında dərc ediləcək). İmtahan nəticələri ilə əlaqədar müraciətlərə baxılması üçün DİM tərəfindən fevralın 24-dən etibarən onlayn (telefon əlaqəsi vasitəsilə) apellyasiya prosesi təşkil ediləcək. Apellyasiya komissiyasına müraciət etmək istəyənlər fevralın 22-24-də DİM-in saytında yerləşdiriləcək elektron ərizəni doldurmaqla qeydiyyatdan keçə bilərlər. Göstərilən müddət ərzində qeydiyyatdan keçməyənlər sonradan apellyasiya üçün müraciət edə bilməyəcəklər. Bir bakalavrın ərizəsi (müraciəti) üzrə ən çox 15 dəqiqə müzakirə aparıla bilər. Ayrılan vaxt bitdikdə, kənar şəxs müzakirəyə qoşulduqda və ya etik davranış qaydaları pozulduqda müzakirə prosesi dayandırılır.xeber100.com

Fevral 21, 2023 14:27

Milli Elmlər Akademiyasının magistraturalarına qəbul imtahanı keçirilir

Fevralın 19-da Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) ali təhsil müəssisələrinin və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının magistraturalarına qəbul imtahanı keçirir. DİM-dən bildirilib ki, imtahanda 18 min 724 bakalavrın iştirakı gözlənilir. Onlardan 17 min 190-ı Azərbaycan bölməsi, 1534-ü rus bölməsi üzrə imtahan verəcək. Bakalavrlardan 12 min 292-si cari ilin, 6432-si isə əvvəlki illərin məzunlarıdır, 49 nəfər xarici ölkə vətəndaşıdır. Bakıda 13 min 635, Naxçıvanda 501, Gəncədə 1528, Sumqayıtda 1344, Abşeronda 745, Mingəçevirdə 565, Lənkəranda 406 bakalavrın imtahan verəcəyi gözlənilir. Magistraturaya qəbul imtahanı respublikanın 7 şəhər və rayonunda – Bakıda 51, Sumqayıtda 5, Abşeronda 3, Gəncədə 6, Naxçıvanda 2, Mingəçevirdə 3, Lənkəranda 2 binada olmaqla, ümumilikdə 72 binada təşkil olunacaq. Bakalavrların imtahan verəcəyi yer onun “Şəxsi kabinet”ində qeyd etdiyi faktiki yaşadığı məntəqəyə uyğun müəyyən olunur. İmtahan bütün binalarda saat 11:00-da başlanır. Saat 10:45-də buraxılış rejimi başa çatır. Bundan sonra gələn iştirakçılar imtahan binasına buraxılmır. İmtahanda bakalavrların xarici dil üzrə dinləyib-anlama bacarıqları da yoxlanılır. İmtahan dinləmə mətninin səsləndirilməsi ilə başlanacaq. Mətnin səsləndirilməsinə hazırlıq və binada sakitliyin təmin olunması ilə əlaqədar imtahanın başlanmasına 15 dəqiqə qalmış hər kəs zalda olmalıdır. Üç saat davam edəcək imtahan başa çatdıqda və ya iştirakçı tərəfindən yekunlaşdırıldıqda cavab kartı ilə yanaşı, sual kitabçası da nəzarətçiyə təhvil verilir. İmtahan binasına mobil telefon və digər rabitə vasitələri, elektron cihazlar, kalkulyator, elektron məlumat daşıyıcısı, kitab, dəftər, jurnal, konspekt, məlumat kitabçası, lüğət, cədvəl, çanta və digər yardımçı vəsaitlər gətirmək qadağandır. DİM iştirakçılardan imtahan binasına əlavə əşya gətirməməyi xahiş edir. Bütün bunlar buraxılış rejimi işinin səmərəli təşkilinə və onun vaxtında başa çatdırılmasına mane olur. Qəbul imtahanının idarə olunmasına 72 ümumi rəhbər, 202 imtahan rəhbəri, 1684 nəzarətçi-müəllim, 169 buraxılış rejimi əməkdaşı (mühafizə) cəlb olunacaq. Ərizə vermiş bakalavrlar imtahanda iştirak etmək üçün fevralın 13-dən etibarən DİM-in internet saytına daxil olub buraxılış vərəqəsini çap edirlər. Burada iştirakçının imtahan verəcəyi şəhər, bina və digər məlumatlar qeyd olunur.xeber100.com

Fevral 19, 2023 15:34

İnzibati icraçı vəzifələrə aid olan vəzifə qrupları üzrə test imtahanı keçirilib

Fevralın 12-də Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) dövlət qulluğunda inzibati icraçı vəzifələrə (B növü) aid olan vəzifə qrupları üzrə test imtahanı keçirib. İmtahan Mərkəzindən bildirilib ki, imtahan prosesinin idarə olunması üçün DİM-də operativ qərargah fəaliyyət göstərib, müntəzəm olaraq imtahan keçirilən binalarla əlaqə saxlanılıb və imtahanın gedişi nəzarətdə olub. Bir nəfərin üzərində mobil telefon tapıldığı üçün imtahandan xaric olunub və nəticəsi araşdırılaraq ləğv olunacaq. Fevralın 13-dən etibarən DİM-də imtahan protokolları və cavab kartlarının emalı aparılacaq. İmtahanın nəticəsi yaxın 2 gün ərzində elan olunacaq.xeber100.com

Fevral 13, 2023 13:04

Dövlət qulluğuna qəbul üçün növbəti test imtahanı keçiriləcək

Bu gün Dövlət İmtahan Mərkəzi tərəfindən dövlət qulluğunda inzibati vəzifələrin B növünə (inzibati icraçı vəzifələr) aid olan BA və BB qruplarına uyğun vəzifələr üzrə dövlət qulluğuna qəbul olmaq üçün test imtahanı keçiriləcək. İmtahan bütün binalarda eyni vaxtda – saat 11:00-da başlanacaq və 3 saat davam edəcək. Saat 10:45-dən sonra gələn namizədlər imtahana buraxılmırlar. İmtahan binasına buraxılış vərəqəsində qeyd olunan vaxtda gəlmək lazımdır. İmtahan binasına mobil telefon və digər rabitə vasitələri, elektron cihazlar, kalkulyator, elektron məlumat daşıyıcısı, kitab, dəftər, jurnal, konspekt, məlumat kitabçası, lüğət, cədvəl, çanta və digər yardımçı vəsaitlər gətirmək qadağandır. İştirakçılardan imtahan binasına əlavə əşyaları gətirməməyi xahiş edirik. Bütün bunlar buraxılış rejimi işinin səmərəli təşkilinə və onun vaxtında başa çatdırılmasına mane olur. İmtahanda iştirak etmək üçün qeydiyyatdan keçmiş namizədlər DİM-in internet saytına daxil olaraq “İmtahana buraxılış vərəqəsi”ni çap etməlidirlər. Buraxılış vərəqəsi ilə yanaşı onlara “Namizədin yaddaş kitabçası” da təqdim olunur. Burada namizədlərə imtahan prosesi ilə bağlı vacib tövsiyələr, onların əməl etməli olduqları qaydalar və digər zəruri məlumatlar çatdırılır.xeber100.com

Fevral 12, 2023 13:30

Dövlət İmtahan Mərkəzi: Magistraturaya sənəd qəbulu yekunlaşır

Magistraturaya qəbul imtahanında iştirak etmək üçün bakalavrların ərizələrinin qəbulu bu gün başa çatır. Dövlət İmtahan Mərkəzindən bildirilib ki, bu gün saat 09:20-yə olan məlumata əsasən, 17275 bakalavr (Azərbaycan bölməsi – 15844; rus bölməsi – 1431) ərizəsini təsdiq edib. Ərizələrini doldurmuş, lakin hələ təsdiq etməmiş, eləcə də digər bakalavrlar bu gün saat 23:59-dək elektron ərizələrini təsdiq edə bilərlər. Sənəd qəbulunda iştirak etmək istəyənlərin ekabinet.dim.gov.az səhifəsində “Şəxsi kabinet”i olmalıdır. Ərizə vermək üçün tələb olunan məbləği “Şəxsi kabinet”indəki hesabına əlavə edilir. Hesaba məbləği əlavə etmək üçün ödəniş üsulları ilə DİM-in səhifəsində tanış olmaq mümkündür. Bakalavr “Şəxsi kabinet”inin istifadəçi adı və parolundan istifadə etməklə müvafiq linkə daxil olub “Bakalavrın elektron ərizəsi” formasını doldurur və təsdiq edir. İmtahan fevralın 19-da keçiriləcək.xeber100.com

Fevral 9, 2023 13:04

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin 100 illik yubileyi münasibətilə

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin (ADMİU) 100 illik yubileyi münasibətilə “PİLLƏ 2” Tələbə Tamaşa Festivalına qəbul elan edilir. Bu barədə ADMİU-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, iyunun 5-dən 9-dək keçiriləcək festival tələbələri yaradıcılığa ruhlandırmaq, onlara sənət bayramı yaşatmaq, gənc istedadların aşkarlanmasına dəstək olmaq və teatr tədrisi prosesini fəallaşdırmaq məqsədlərini hədəfləyir. Festivalın qalibləri ADMİU-nun Teatrşünaslıq kafedrasının müəllimlərindən ibarət münsiflər heyətinin qiymətləndirməsi əsasında “Ən yaxşı tamaşa”, “Ən yaxşı kişi rolu” və “Ən yaxşı qadın rolu” nominasiyaları üzrə müəyyənləşdiriləcək. Qaliblərə münsiflər heyətinin və gənc tənqidçilərin xüsusi mükafatları təqdim olunacaq. Festivalda ADMİU-nun və digər universitetlərin bakalavr və magistr tələbələri tamaşa ilə iştirak edə bilər. Müsabiqəyə göndərilən tamaşalara janr və mövzu məhdudiyyəti qoyulmur. İştirakçılar tamaşaların posterini və müraciət formasını təşkilat komitəsinə təqdim etməlidirlər. Müsabiqəyə təqdim edilən materiallar mayın 20-dən gec olmayaraq [email protected] elektron poçt ünvanına göndərilməlidir. Son tarixdən gec göndərilən və tələblərə cavab verməyən tamaşalar müsabiqəyə qəbul olunmayacaq. Təşkilat komitəsi festivala təqdim edilən tamaşaların seçimi və müsabiqə proqramının tərtibi hüququnu özündə saxlayır. Təqdim edilməli materialların və sənədlərin siyahısı ilə ADMİU-nun saytında tanış olmaq mümkündür.xeber100.com

Fevral 5, 2023 14:35

Dövlət İmtahan Mərkəzi TKT kvalifikasiyasının modulları üzrə imtahan təşkil edir

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) ingilis dili müəllimləri üçün bilik və bacarıqları beynəlxalq səviyyədə təsdiq edən TKT (Teaching Knowledge Test) kvalifikasiyasının modulları üzrə imtahan təşkil edir. Bu barədə DİM-dən məlumat verilib. Bildirilib ki, aşağıdakı TKT modulları üzrə imtahanlar təklif edilir: -TKT Modul 1 -TKT Modul 2 -TKT Modul 3 -TKT Modul YL (azyaşlı öyrənənlərə dilin tədrisi) -TKT Modul CLIL (dilin məzmunla inteqrativ tədrisi) İmtahan aprelin 29-da keçiriləcək. Qeydiyyat martın 13-dək aparılacaq. Xatırladaq ki, DİM Kembric Universiteti Nəşriyyat və Qiymətləndirmə qurumunun rəsmi test mərkəzlərindən biri olaraq Cambridge English Qualifications (Kembric ingilis dili kvalifikasiyaları), Cambridge English Teaching (Kembric ingilis dilinin tədrisi) və LinguaSkill imtahanlarını təşkil edir.xeber100.com

Yanvar 29, 2023 14:48

AMEA-nın magistraturalarına qəbul imtahanına hazırlaşanlar üçün sınaq imtahanı keçirilib

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) yanvarın 29-da ali təhsil müəssisələrinin və AMEA-nın magistraturalarına qəbul imtahanına hazırlaşanlar üçün sınaq imtahanı keçirilib. DİM-dən bildirilib ki, imtahan Bakı, Naxçıvan və Gəncə şəhərlərində, ümumilikdə 4 binada təşkil olunub. İştirakçılara biliklərini yoxlamaq üçün zəruri şərait yaradılıb. İmtahan bütün binalarda eyni vaxtda – saat 11:00-da başlanıb və 3 saat davam edib. İmtahanın idarə olunması üçün 8 imtahan rəhbəri və 56 zal nəzarətçisi ayrılıb. Sınaq imtahanı ilə bağlı DİM-də operativ qərargah da fəaliyyət göstərib və mütəmadi olaraq imtahan keçirilən mərkəzlərlə əlaqə saxlanılıb. İmtahan bütün binalarda təlimata uyğun təşkil olunub.xeber100.com

Yanvar 29, 2023 14:46

Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi: “Heydər Əliyev İli” ilə bağlı tədbirlərə start verilib

“Azərbaycan Respublikasında 2023-cü ilin “Heydər Əliyev İli” elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı”nın icrası məqsədilə Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin əmri imzalanıb. İdarədən bildirilib ki, əmrə əsasən, “Heydər Əliyev İli” ilə bağlı forum, konfrans, simpozium, dəyirmi masa, açıq dərs və seminarların, müxtəlif müsabiqələrin, sərgi və festivalların, elm və mədəniyyət xadimlərinin, təhsil işçilərinin, tanınmış ziyalıların iştirakı ilə tədbirlərin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Həmçinin təhsil müəssisələrində “Heydər Əliyev və azərbaycançılıq ideologiyası” mövzusunda seminarların, “Heydər Əliyev dərsləri”nin təşkili, “Kiçik Akademiya” və “Heydər Əliyev dərsləri”nin iştirakçıları və məzunlarının iştirakı ilə şəhər elmi konfransının keçirilməsi planlaşdırılıb. Bundan əlavə, ümumi təhsil müəssisələrinin şagirdləri arasında Ümummilli Lider Heydər Əliyevə həsr edilmiş “Ən yaxşı təqdimat” müsabiqəsi keçiriləcək, Ulu Öndərin irsinin öyrənilməsi məqsədilə məktəblilərin Heydər Əliyev Mərkəzinə ekskursiyaları təşkil olunacaq.xeber100.com

Yanvar 26, 2023 13:11

Dövlət İmtahan Mərkəzi: Magistraturaya sınaq imtahanı keçiriləcək

Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən yanvarın 29-da ali təhsil müəssisələrinin və AMEA-nın magistraturalarına qəbul olmaq istəyənlər üçün sınaq imtahanı keçiriləcək. DİM-dən verilən məlumata görə, imtahan Bakı, Naxçıvan və Gəncə şəhərlərində ümumilikdə 4 binada təşkil olunacaq. İmtahanda iştirak etmək üçün yazılış internet vasitəsilə aparılıb və 566 nəfər qeydiyyatdan keçib. İmtahan bütün binalarda eyni vaxtda – saat 11:00-da başlanacaq və 3 saat davam edəcək. İmtahanda iştirak edəcək bakalavrların nəzərinə çatdırılır ki, imtahan binasına buraxılış saat 10:45-də başa çatacaq. Bakalavr imtahan günü buraxılış vərəqəsində göstərilən vaxtda imtahan verəcəyi binanın qarşısına gəlməlidir. İmtahan binası, imtahanın tarixi və saatı haqqında məlumat imtahana buraxılış vərəqəsində göstərilib. Bakalavr özü ilə şəxsiyyət vəsiqəsi və imtahana buraxılış vərəqəsini gətirməlidir. Göstərilən sənədlərdən biri olmadıqda və ya sənədlər arasında uyğunsuzluq olduqda bakalavr imtahana buraxılmayacaq. İmtahanların idarə olunması üçün 8 imtahan rəhbəri və 56 zal nəzarətçisi ayrılıb.xeber100.com

Yanvar 26, 2023 13:05

Dövlət İmtahan Mərkəzində GRE General Test imtahanı keçirilib

Yanvarın 12-də Dövlət İmtahan Mərkəzində (DİM) GRE General Test imtahanı keçirilib. İmtahan Mərkəzin Nəsimi rayonu, Abdulvahab Salamzadə küçəsi, 28 ünvanında yerləşən binasında təşkil olunub. DİM-dən bildirilib ki, imtahanda 5 nəfər iştirak edib. İştirakçılar imtahan nəticələrini ETS-nin saytında yaradılmış şəxsi hesabları vasitəsilə 10-15 gün sonra onlayn şəkildə öyrənə bilərlər. Növbəti GRE General Test imtahanının yanvarın 26-da keçirilməsi nəzərdə tutulur. Qeydiyyatdan keçmək qaydaları haqqında ətraflı məlumat DİM-in saytında yerləşdirilib.xeber100.com

Yanvar 12, 2023 13:34

2022-2023-cü tədris ilinin payız semestrinin imtahan sessiyası davam edir

Bakı Dövlət Universitetində (BDU) 2022-2023-cü tədris ilinin payız semestrinin imtahan sessiyası davam edir. Yanvarın 12-də bakalavriatura səviyyəsində 226 qrup üzrə 4 min 551 tələbə, magistratura səviyyəsində 124 ixtisaslaşma üzrə 741 nəfər imtahan verir. Bu barədə BDU-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, ümumilikdə sessiya ərzində bakalavriatura səviyyəsində 20 mindən çox, magistratura səviyyəsində isə 1975 tələbə imtahan verəcək. Sessiya zamanı üzrlü və üzrsüz səbəblərdən imtahanda iştirak etməyən təhsilalanlara həmin fənlərdən imtahan vermək üçün fevralın 7-dən 14-dək şərait yaradılacaq. İmtahan sessiyası müvafiq qaydalara uyğun təşkil olunub.xeber100.com

Yanvar 12, 2023 13:31

Dövlət İmtahan Mərkəzi imtahan verəcək namizədlərə müraciət edib

Dövlət qulluğunda fəaliyyətin davam etdirilməsi üçün BB vəzifə qrupuna aid inzibati vəzifələr üzrə yanvarın 15-də kağız daşıyıcılar vasitəsilə keçiriləcək test imtahanında iştirak edəcək namizədlər “İmtahana buraxılış vərəqəsi”ni çap edə bilərlər. Bu barədə Dövlət İmtahan Mərkəzindən (DİM) məlumat verilib. Qeyd edilib ki, namizəd imtahana şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin əslini və “İmtahana buraxılış vərəqəsi”ni mütləq gətirməlidir. Göstərilən sənədlərdən hər hansı biri olmazsa və ya sənədlər arasında uyğunsuzluq olarsa, namizəd imtahana buraxılmayacaq. Yanvarın 15-də keçiriləcək digər vəzifə qrupları (AB,AC,BA) üzrə olan imtahanlar, həmçinin inzibati rəhbər vəzifələr (A növü) üzrə dövlət qulluğuna qəbul imtahanı isə kompüter vasitəsilə Bakı şəhəri, Nəsimi rayonu, Əbdülvahab Salamzadə küçəsi, 28 (8 Noyabr metrostansiyasının yanı) ünvanında keçiriləcək.xeber100.com

Yanvar 10, 2023 14:07

Qəbul imtahanlarında iştirak etmək üçün qeydiyyat davam edir

İnzibati rəhbər (A növü) vəzifələr üzrə yanvarın 15-də keçiriləcək dövlət qulluğuna qəbul imtahanlarında iştirak etmək üçün qeydiyyat davam edir. Dövlət İmtahan Mərkəzindən (DİM) bildirilib ki, inzibati rəhbər vəzifələr üzrə müsabiqənin test imtahanında iştirak etmək üçün qeydiyyat yanvarın 12-si saat 11:00-dək aparılacaq. İmtahan Bakı şəhərində keçiriləcək və namizədlər üçün 100 yer ayrılıb. Bu günə olan məlumata görə, imtahanda iştirak etmək üçün 52 (AB – 8, AC – 44) nəfər qeydiyyatdan keçib. Xatırladaq ki, imtahanlarda iştirak etmək istəyən namizədlər DİM-in portalında “Şəxsi kabinet”lərini (şəxsi kabineti olmayanlar) yaratmalıdırlar. “Şəxsi kabinet”də olan pul hesabına vəsait daxil etmək üçün müxtəlif ödəniş üsullarından (ətraflı məlumat www.payment.dim.gov.az saytında verilib) istifadə etmək olar. “Şəxsi kabinet” yaradıldıqdan və hesaba lazımi vəsait daxil edildikdən sonra imtahanlarda iştirak etmək üçün DİM-in internet portalında müvafiq olaraq “Dövlət qulluğuna qəbul üzrə test imtahanında iştirak etmək üçün onlayn qeydiyyat” xidməti vasitəsilə qeydiyyatdan keçmək lazımdır. Qeydiyyatdan keçən və imtahanda iştirak etməyən namizədlərin ödədiyi məbləğ geri qaytarılmır.xeber100.com

Yanvar 9, 2023 11:38

Azərbaycan Dillər Universitetinin məlumatı əsasında…

Azərbaycan Dillər Universitetində (ADU) qış imtahan sessiyası davam edir. Qarlı hava şəraiti ilə əlaqədar imtahana gecikən tələbələrə bir saatadək şərait yaradılıb. Bu barədə ADU-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, imtahanların saat 10:00-da başlayıb 12:00-da bitməsinə baxmayaraq, gecikənlər sessiyaya buraxılıblar. Həmçinin yaşayış yerinə görə imtahana gələ bilməyən tələbələrin iştirak etməməsi üzürlü sayılacaq və onlar üçün sessiya müddətində növbəti günlərdə yenidən imtahan təşkil olunacaq.xeber100.com

Yanvar 9, 2023 11:29

2022-2023-cü tədris ilinin payız semestrinin qış imtahan sessiyası davam edir

Bakı Dövlət Universitetində (BDU) 2022-2023-cü tədris ilinin payız semestrinin qış imtahan sessiyası davam edir. Bu gün imtahanda iştirak etməli olan 4. 827 tələbədən 4.742-si imtahanda iştirak edir, 85-i isə hava şəraiti və digər səbəblərə görə imtahana gəlməyib. Bu barədə BDU-dan məlumat verilib. Bildirilib ki, imtahanda iştirak etməyən tələbələrə müvafiq qaydalara uyğun olaraq münasib vaxtda imtahan vermələri üçün imkan yaradılacaq. Qış imtahan sessiyasında imtahanlar iki növbədə (bakalavriat səviyyəsi üzrə yazılı imtahanlar saat 10:00-13:00-dək, şifahi və magistratura səviyyəsi üzrə imtahanlar saat 14:00-17:00-dək) keçirilir. Bakalavriatura səviyyəsində ümumilikdə 20 mindən çox, magistratura səviyyəsində isə 1975 tələbə imtahan verəcək.xeber100.com

Yanvar 9, 2023 11:26

TKT modulları üzrə imtahanlar təklif edilir

Kembric Universiteti Nəşriyyat və Qiymətləndirmə qurumunun rəsmi test mərkəzi olan Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) ingilis dili müəllimləri üçün bilik və bacarıqları beynəlxalq səviyyədə təsdiq edən TKT (Teaching Knowledge Test) kvalifikasiyasının modulları üzrə imtahan təşkil edir. Bu barədə DİM-dən məlumat verilib. Bildirilib ki, aşağıdakı TKT modulları üzrə imtahanlar təklif edilir: -TKT Modul 1 -TKT Modul 2 -TKT Modul 3 -TKT Module YL (azyaşlı öyrənənlərə dilin tədrisi) -TKT Module CLIL (dilin məzmunla inteqrativ tədrisi) İmtahan 2023-cü il fevralın 25-də keçiriləcək. Son qeydiyyat tarixi yanvarın 11-dir. Xatırladaq ki, DİM Kembric Universiteti Nəşriyyat və Qiymətləndirmə qurumunun rəsmi test mərkəzlərindən biri olaraq Cambridge English Qualifications (Kembric ingilis dili kvalifikasiyaları), Cambridge English Teaching (Kembric ingilis dilinin tədrisi) və LinguaSkill imtahanlarını təşkil edir.