Dövlət və Yerli İdarəetmə: Əsas səlahiyyətlər və vəzifələr

Hər bir əyalətin qanunverici orqanı var, vətəndaşlar tərəfindən iki ildən dörd ilə qədər dəyişən müddətlərə seçilmək üçün nümayəndələr seçilir. Nebraska xaricində əyalət qanunverici orqanlarının hamısı iki hissəyə bölünür: yuxarı və alt palata. Hər bir yuxarı palata Senat adlanır. Alt palataların hər birində eyni adı yoxdur. Ümumi adlara Dövlət Məclisi, Nümayəndələr Palatası və Nümayəndələr Palatası daxildir. (Nebraska qanunverici orqanında yalnız bir otaq var.)

“Yerli idarəetmə orqanlarında ictimai nəzarətin rolunu artırmaq lazımdır”-RƏY

Prezident İlham Əliyev yeni təyin olunan icra başçılarını qəbulu zamanı çıxışında yerli icra orqanlarını korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı mübarizədə ictimaiyyətin dəstəyindən faydalanmağa çağırıb. Prezident bildirib ki, mərkəzi dövlət aparatı bu mübarizədə icra başçılarını dəstəkləyir, lakin eyni zamanda ictimaiyyətin dəstəyi mühümdür.

Bununla bağlı Sonxeber.az-a danışan deputat Cavid Osmanov bildirib ki, ölkə başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən Ağstafa və İmişli rayonlarına yeni icra başçısı təyinatı oldu: “Bir müddət bundan öncə bu rayonların icra başçıları korrupsiya əməllərinə görə həbs edildilər. Eyni zamanda onlar cənab prezidentin sərəncamı ilə vəzifələrindən azad olundular. Onların yerinə də dünən yeni təyinatlar oldu. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulması ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Çünki SSRİ dağıldıqdan sonra ölkədə xaos və anarxiya hökm sürürdü. Ulu öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə gələndən sonra Azərbaycan müstəqil, hüquqi və dünyəvi dövlət kimi qurulmağa başladı. Cənab prezident İlham Əliyev 2003-cü ildə ölkə başçısı seçildikdən sonra bu siyasi kursu daha da inkişaf etdirdi. Cənab prezident İlham Əliyevin Azərbaycanın demokratik və dünyəvi dövlət kimi tanımasında misilsiz xidmətləri var. Hər zaman cənab prezident İlham Əliyev korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı mübarizənin aparılması ilə hüquq-mühafizə orqanlarının qarşısında çox ciddi vəzifələr qoyur. Bir neçə dəfə özü də məmurlara xəbərdarlıq edib ki, rüşvətxorluq və korrupsiyaya yol verən məmurlar bu əməllərindən əl çəksinlər. Əks təqdirdə acı tale onları da gözləyəcək. Cənab prezidentin bu çağırışlarına əməl etməyən insanlar hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən həbs edilirlər. Cənab prezident dünən yeni icra başçılarını qəbul edən zaman onlara tövsiyyə edib ki, xüsusilə korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı təkcə hüquq-mühafizə orqanlarının deyil, eyni zamanda ictimaiyyətin də dəstəyindən istifadə etsinlər. Bu sahədə lazım olan tədbirlərin görülməsini icra başçıların qarşısında vəzifə qoydu. Cənab prezidentimiz bunu təkcə dünən təyin olunan icra başçıların deyil, bütünlükdə yerli və mərkəzi icra orqanların qarşısında vəzifə kimi qoyub. Çünki korrupsiya və rüşvətxorluq halları dövlətin ümumi inkişafına mənfi təsir edir. Eyni zamanda insanlar arasında narazılığa səbəb olur. Ona görə də bundan sonrakı dövr ərzində belə hallar baş verərsə cənab prezidentimizin tapşırığı əsasında hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən qətiyyətlə alınacaq. İnanıram ki, bundan sonrakı dövr ərzində belə xoşa gəlməz hallar olmayacaq. Cənab prezidentin çağırışına ölkə ictimaiyyəti tam dəstəkləyir və bəyənir. Bu məsələdə də ölkə başçısının çağırışlarına bu sahədə daha şəffaflığın yaradılmasında Azərbaycan ictimaiyyəti öz töfhəsini verərək, ölkə başçısının çağırışlarına dəstək olacaq”.

Deputat Azər Badamov vurğulayıb ki, cənab prezident dünən yeni təyin olunmuş icra başçılarının video qəbulu zamanı çox mühüm məsələlərə toxundu və bütün məmurlara bir daha mesaj verdi ki, korrupsiyaya qarşı mübarizə tədbirləri davamlı olacaq: “Bir daha əmin olduq ki, dövlətimiz ölkədə korrupsiyanın və rüşvətxorluğun kökünü kəsməyə israrlıdır. Yeni təyin olunmuş icra başçılarına da əsas tapşırıq bu istiqamətədədir. Rəhbərlik etdiyi rayonlardakı struktrurlarda bu kimi halları müəyyənləşdirmək və bu məsələdə ictimaiyyətin dəstəyəyindən istifadə etmək. Yəni korrupsiya ilə qarşılaşan sadə vətəndaşlardır və harda belə hallar baş verirsə ictimaiyyət daha yaxşı görür. Ona görə də hər bir dövlət idarəetmə orqanında ictimai nəzarətin rolunu artırmaq lazımdır”.

Sosial Baxılıb: 1462 Tarix: 22 may 2020

Şikayətiniz varsa Whatsapp: 051 7028255

Dövlət və Yerli İdarəetmə: Əsas səlahiyyətlər və vəzifələr

Vətəndaş haqqında məlumatlı olmaq, əyalət və yerli rəhbərliklərin Birləşmiş Ştatlar içərisində necə işlədiyini bilmək üçün əsas bir anlayışı tələb edir. Dövlət və yerli səviyyələrdə əsas hökumət səlahiyyətləri və vəzifələri haqqında məlumat əldə edin.

Dövlət Hökümətinin səlahiyyətləri və vəzifələri

ABŞ-da hər bir əyalətin hökuməti federal hökumətlə eyni üç qollu formatı izləyir. Bu o deməkdir ki, əyalət hökumətləri icra, qanunvericilik və məhkəmə qollarına sahibdir. Hər bir dövlət öz konstitusiyası çərçivəsində fəaliyyət göstərməlidir.

Dövlət İcra Hakimiyyəti

Hər bir əyalətdə qubernator icra hakimiyyətinin rəhbəridir. Qubernator həmişə dövlətin vətəndaşları tərəfindən seçilir. Dövlət səviyyəsində icra hakimiyyətində bir sıra digər rəhbər rolları var. Bunun xaricində heç iki əyalət hökuməti eyni fəaliyyət göstərmir. Ümumi icra rolları və vəzifələrinə aşağıdakılar daxildir:

• qubernator – dövlətin icra başçısı vəzifəsini icra edir; qanunverici fəaliyyət üzərində veto hüququna malikdir
• leytenant qubernator – qubernator edə bilmədikdə qubernator rolunu oynayır; müddətini yerinə yetirə bilmədiyi təqdirdə qubernatorun yerinə gələ bilər
• Dövlət katibi – biznes qeydiyyatı; notarius dövlət qeydiyyatı; seçki nəzarəti; dövlət uçotu
• Baş prokuror – baş icra məmuru; dövlət hökuməti üçün baş hüquq məsləhətçisi; dövlət qanunlarının pozulmasını təqib edir
• dövlət auditoru – dövlət maliyyəsinə və mühasibatına nəzarət edir; dövlət qurumlarını yoxlayır; saxtakarlığı araşdırır
• dövlət xəzinədarı – dövlətin maliyyə direktoru vəzifələrini icra edir; dövlət işçiləri üçün maliyyə, gəlir, borc, investisiyalara, əmək haqqına nəzarət edir

Hər bir ştatda bu rolların hamısı yoxdur. Bəzilərinin başqa rolları var. Bəzi əyalətlərdə qubernator xaricindəki rollar seçilə və ya təyin edilə bilər. Ştatların ayrıca təhsil, magistral yol tikintisi və istismarı, iqtisadi inkişaf, əlil vətəndaşlar üçün xidmətlər və daha çox şeyə həsr olunmuş bir sıra agentlik və şöbələri var.

Dövlət Qanunverici orqanı

Hər bir əyalətin qanunverici orqanı var, vətəndaşlar tərəfindən iki ildən dörd ilə qədər dəyişən müddətlərə seçilmək üçün nümayəndələr seçilir. Nebraska xaricində əyalət qanunverici orqanlarının hamısı iki hissəyə bölünür: yuxarı və alt palata. Hər bir yuxarı palata Senat adlanır. Alt palataların hər birində eyni adı yoxdur. Ümumi adlara Dövlət Məclisi, Nümayəndələr Palatası və Nümayəndələr Palatası daxildir. (Nebraska qanunverici orqanında yalnız bir otaq var.)

• Əyalət qanunverici orqanının əsas vəzifəsi, dövlətə xas qanunların təsis edilməsinə dair qanun layihələri təklif etmək və səsvermə yolu ilə qanun verməkdir.
• Ştat qanunverici orqanları mövcud qanunlara dəyişiklik təklif edir, nəzərdən keçirir və səs verir.
• Bəzi əyalətlərdə qanunverici orqanlar konstitusiya dəyişiklikləri təklif edə və səs verə bilərlər. Digərlərində konstitusiya dəyişiklikləri təklif edə bilərlər, təsdiqlənmədən əvvəl seçicilər tərəfindən təsdiqlənməlidir.

Dövlət Məhkəmə Hakimiyyəti

Dövlət hökumətlərinin məhkəmə qolu ədalətə yönəlmişdir. Dövlət Ali Məhkəməsi rəhbərlik edir və alt dövlət səviyyəli məhkəmələri əhatə edir. Bir dövlətin məhkəmə sisteminin quruluş qaydası ya ştatın konstitusiyası, ya da qanunvericilik prosesi ilə müəyyən edilir.

• Dövlət məhkəmələri ədalətin təmin olunmasını təmin etmək üçün məhkəmə iclasları keçirirlər.
• Ştat Ali Məhkəməsi, əyalət daxilində aşağı səviyyəli məhkəmələrdə çıxarılan qərarlar nəticəsində irəli sürülən müraciətlərə baxır və qərar verir.
• İddiaçı və ya cavabdeh bir Dövlət Ali Məhkəməsinin qərarı ilə razılaşmazsa, federal məhkəməyə şikayət edilə bilər.

Yerli İdarəetmə səlahiyyətləri və vəzifələri

Hər bir əyalət daxilindəki yerli hökumətlər, bu ştata məxsus qanunlara uyğun olaraq qurulur. Hər bir dövlət yerli hakimiyyətlərə hansı səlahiyyət və məsuliyyətlərin verildiyini təyin edir. Yerli hökumət adətən iki təbəqədən ibarətdir: mahal və bələdiyyə.

Bələdiyyə rəhbərliyi

Bələdiyyə səviyyəsində hökumətlərə şəhərlər, ilçeler, qəsəbələr və qəsəbələr daxildir. Bəzi bələdiyyə hökumətləri çox kiçik, bəziləri isə (Atlanta və Seattle kimi) çox böyükdür. Bələdiyyə hökuməti ümumiyyətlə bələdiyyə hüdudlarında yaşayan insanlara lazımi xidmətlərə nəzarət edir. Əksər bələdiyyələrə bələdiyyə başçısı və şəhər və ya bələdiyyə məclisi də daxil olmaqla seçilmiş məmurlar rəhbərlik edir. Ümumi səlahiyyət və məsuliyyət nümunələrinə aşağıdakılar daxildir:

• parklar və istirahət
• polis şöbəsi
• yanğınsöndürmə
• mənzil xidmətləri (bölgələrə ayırma, icazə vermə, ictimai evlər və daha çox)
• ictimai nəqliyyat
• biznes lisenziyaları
• kütləvi kitabxanalar
• küçə tikintisi, baxım və lövhə
• zibil götürmə
• kanalizasiya xidməti
• su xidməti

İlçe hökuməti

Əksər əyalətlər bölgələrə bölünür, baxmayaraq ki, Luiziana mahal səviyyəsinə istinad etmək üçün “kilise” sözünü istifadə edir. Alyaskada, mahal termini istifadə olunur. Ölkələr bələdiyyələrdən daha böyükdür. Hər bir bələdiyyə, hər hansı bir bələdiyyənin sərhədləri daxilində olmayan təsis edilməmiş ərazilər olduğu kimi, bir mahalda (və ya ona bərabər tutulmuşdur). İlçeler ümumiyyətlə mahal komissarları və bir şerif kimi bəzi seçilmiş məmurlara sahibdirlər. Bəzilərinə baş idarəçi və ya icraçı rəhbərlik edir.

İlçe hökumətləri, bir çox bələdiyyəni və bələdiyyəyə aid olmayan sahələri əhatə edən il səviyyəsində, bələdiyyələrlə eyni xidmətlərin çoxunu təklif edir. Digər ümumi vəzifələrə aşağıdakılar daxildir:

• məktəb sistemləri
• xalq sağlamlığı
• mahal məhkəmələri
• qeydlər arxivləri
• təcili yardım idarəsi
• 911 xidmət
• yaşlı vətəndaş xidmətləri
• qazi xidmətləri
• ictimai işlər
• şerif şöbəsi
• qatı tullantıların atılması

Dövlət və Yerli İdarəetmə haqqında Anlaşma

Dövlət və yerli hökumətlər bir çox rolu yerinə yetirirlər və yurisdiksiyaları daxilində yaşayan vətəndaşlar adından bir sıra vəzifələrə malikdirlər. ABŞ-da yaşayan insanların həyatında hökumətin rolu haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün milli hökumət səlahiyyətlərini öyrənməyə bir az vaxt ayırın. Hökümət haqqında daha çox şey öyrənmək istəyirsinizsə, bu siyasi jarqon nümunələrini nəzərdən keçirin.

urbanizasiya və yerli idarəetmə – Journal of Qafqaz University

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

URBANİZASİYA VƏ YERLİ İDARƏETMƏ Səbuhi YUSİFOV Qafqaz Universiteti İqtisadiyyat və İdarəetmə Fakultəsi Politologiya Kafedrası Bakı / AZƏRBAYCAN yusifovsebuhi@yahoo.com XÜLASƏ İngiltərə sənaye inqilabı ilə sürətlənən urbanizasiya prosesi dünya şəhərlərinin istər iqti-sadi, istərsə də siyasi strukturunda bir çox dəyişiklərə yol açdı. Sənayenin sürətli inkişafı şəhər-lərin sürətlə böyüməsinə və enerji mənbələrinin, nəqliyyat vasitələrinin, xammal ehtiyatlarının və işçi qüvvəsinin ucuz və əlverişli olduğu yerlərə çevrilməsinə şəbəb oldu. Bu isə öz növbəsində şəhərləri şəhər ətrafında və xüsusilə də kənd ərazilərində yaşayan insanların cazibə mərkəzinə çevirdi. Beləliklə, insanlar firavan və təminatlı həyat tərzi əldə etmək və şəhərin yüksək mədəni, sosial, iqtisadi mühitindən istifadə etmək ümidi ilə şəhərlərə axın etməyə başladılar. Lakin urbanizasiya prosesi ölkələrin inkişaf dərəcəsinə görə taraz və ya nataraz şəkildə cərəyan etmişdir. Məhz buna görə, müxtəlif ölkələr bu prosesin təbii qanunauyğunluq əsasında cərəyan etməsi üçün müxtəlif siyasi kurslar aparmaq məcburiyyətində qalmışlar. Bu da öz növbəsində urbanizasiyanın mənfi ya da müsbət təsirləri ilə birbaşa qarşılaşan idarəetmə strukturlarının aktual probleminə çevrilmişdir. Şəhərlərin və şəhər ərazisində yaşayan insanların yerli əhəmiyyətli sosial, iqtisadi, mədəni və ekoloji problemlərinin həllinə məsuliyyət daşıyan yerli idarəetmə orqanları urbanizasiya prosesi ilə sürətlə böyüyən və əhalisi artan şəhərlərin optmal böyüklüyünü qoruyub saxlaya bilmək və əhaliyə optimal xidmət göstərə bilmək üçün qoruyucu və yaxşılaşdırıcı tədbirlər həyata keçirmişlər. Açar sözlər: urbanizasiya, sənayeləşmə, yerli idarəetmə URBANIZATION AND LOCAL GOVERNMENTS ABSTRACT Urbanization process booming with the England industrial revolution especially caused many changes both in industrial and political structures of cities. Rapid development of industry caused the development of cities where energy recourses, transportation means, raw materials and work powers became abundant and affordable. And this at the same time attracted people who live in rural areas and in villages to the cities. Thus, people moved to cities in order to get welfare and guaranteed way of life and also hope to get use the high cultural, social, economical environment of the city. However, urbani-zation process shows changes from country to country on the basis of the level of development. That’s why many countries were forced to lead dıfferent policies in order to direct the prosses in the right way. As a result local governments, who are directly responsible for meeting all kinds local needs, such as social, economical, cultural, ecological and etc. had to take different measurement to provide optimal service to local people in optimal city area. Key Words: Urbanızatıon, industrialization, local governments 1. GİRİŞ Urbanizasiya dar mənada şəhərlərin sayının və şəhərlərdə yaşayan əhali-nin sayının artması prosesidir. Bu mənada urbanizasiya demoqrafik xüsusiyyətə malikdir. Lakin urbanizasiya sadəcə olaraq əhali artımı prosesi olmayıb, eyni zamanda cəmiyyətin iqtisadi və ictimai quruluşunda baş verən dəyişiklikləri də özündə əks etdirir. Beləliklə, geniş mənada urbanizasiya sənayeləşmə və iqtisa-di tərəqqiyə paralel olaraq, şəhərlərin kəmiyyətcə artması və böyüməsi nəticə-sində cəmiyyətdə sürətli təşkilatlanma, əmək bölgüsü və ixtisaslaşma yaratmaq-la, insanların davranış və münasibətlərində şəhərə xas olan dəyişikliklərə yol açan bir əhali artımı prosesidir (1, s.7).

• Page 2 and 3: Sənaye inqilabından sonra dünya
• Page 4 and 5: sektor-lararası bərabərsizlik, i
• Page 6: Müasir dövrdə izdihamdan boğula

Share

Share from cover
Share from page:

Inappropriate

Flag as Inappropriate Cancel

Inappropriate

You have already flagged this document.
Thank you, for helping us keep this platform clean.
The editors will have a look at it as soon as possible.