Bernard şou seçilmiş əsərləri

Lokal şəbəkədə oxucuların istifadəsinə bütün elm sahələri üzrə 5 000 e-kitabdan ibarət elektron kitabxana – Elektron Kitabxana Sistemi İPR Books təqdim olunur.

Bernard Shaw: tərcümeyi-halı, yaradıcılığı, əsərləri

19-20-ci əsrlərin sərhəddində dünya ədəbiyyatında prinsipial olaraq yeni tiplər, süjetlər yaranmağa başladı. Yeni əsr ədəbiyyatının əsas fərqi ondan ibarət idi ki, indi əsas personajlar insanlar deyil, ideyalar idi, onlar həm də aksiyanın fəal iştirakçıları idi. “İdeya dramları” yazmağa başlayan ilk müəlliflər Q.İbsen, A.Çexov və təbii ki, B.Şou idi. Ədəbiyyatçı atalarının təcrübəsinə əsaslanaraq, Şou tamamilə yeni dramatik sistemin yaradılmasında iştirak edə bildi.

Tərcümeyi hal

Dünya şöhrətli dramaturq Corc Bernard Şou 26 iyul 1856-cı ildə İrlandiyanın paytaxtı Dublində anadan olub. Artıq uşaqlıqda o, hər cür rədd etdiyi ənənəvi təhsil sistemindən narazılığını açıq şəkildə göstərirdi və mümkün qədər çox vaxtını mütaliəyə ayırmağa çalışırdı. On beş yaşında, yəni 1871-ci ildə məmur işləməyə başladı və ürəyi həmişə İrlandiyaya aid olsa da, 1876-cı ildə İngiltərəyə getdi. Burada siyasi və sosial bərabərsizlik xüsusilə özünü büruzə verirdi ki, bu da gənc müəllifə xarakterini təmkinlə salmağa və gələcəkdə onu narahat edən bütün münaqişələri əsərində əks etdirməyə kömək edirdi.

70-ci illərin sonlarında B.Şou, nəhayət, gələcəyi ilə bağlı qərar verdi və ədəbiyyatı peşə seçdi. 1980-ci illərdə musiqi tənqidçisi, ədəbi rəyçi və teatr köşə yazarı kimi fəaliyyətə başlayıb. Parlaq və orijinal məqalələr dərhal oxucuların marağına səbəb olur.

Lələk nümunələri

Müəllifin ilk əsərləri bir çox paradokslar və canlı səhnələrlə özünəməxsus metodu inkişaf etdirməyə çalışdığı romanlardır. Artıq bu zaman, daha çox ilk ədəbi eskizlər olan Bernard Şounun əsərlərində canlı dil, maraqlı dialoqlar, yaddaqalan personajlar, görkəmli müəllif olmaq üçün lazım olan hər şey var.

1885-ci ildə pyesləri getdikcə peşəkarlaşan Bernard Şou İngiltərədə yeni dramın başlanğıcını qoyan “Dulların evi” üzərində işləməyə başladı.

Sosial baxışlar

Şounun bir müəllif kimi formalaşmasında onun siyasi və sosial baxışları mühüm rol oynamışdır. 1980-ci illərdə o, Fabian İcmasının üzvü idi. Bu assosiasiyanın irəli sürdüyü ideyaları, adının haradan gəldiyini öyrənsəniz, başa düşmək asandır. İcma qəddar Karfagen hökmdarı Hannibalı gözləyə və düzgün anı seçə bildiyinə görə məğlub edə bilmiş Roma generalı Fabius Cunktatorun adını daşıyır. Eyni taktikanı Fabianlar da izlədilər, onlar da kapitalizmi əzmək fürsəti yaranana qədər gözləməyə üstünlük verdilər.

Əsərləri oxucunu zəmanəmizin yeni problemlərinə açmaq məqsədi güdən Bernard Şou cəmiyyətdəki dəyişikliklərin qızğın tərəfdarı idi. O, təkcə kapitalizmin kök salmış əsaslarını dəyişmək deyil, həm də dramaturgiya sənətində total yeniliklər həyata keçirmək istəyirdi.

Bernard Shaw və İbsen

Şounun İbsenin istedadının ən sadiq pərəstişkarı olduğunu inkar etmək mümkün deyil. O, norveçli dramaturqun müasir ədəbiyyatda zəruri dəyişikliklərlə bağlı fikirlərini tam dəstəkləyib. Bundan əlavə, Şou öz kumirinin ideyalarını fəal şəkildə təbliğ edirdi. 1891-ci ildə o, burjua yalançı əxlaqına nifrətini və saxta idealları məhv etmək istəyini nümayiş etdirdiyi “İbsenizm kvintessensi”nin müəllifi olur.

Şounun fikrincə, İbsenin yeniliyi kəskin konfliktlərin yaradılmasında və ağıllı, incə müzakirələrin mövcudluğunda özünü göstərir. Məhz İbsen, Çexov və Şounun sayəsində müzakirə yeni dramın ayrılmaz hissəsinə çevrildi.

“Xanım Uorrenin peşəsi”

Müəllifin ən populyar pyeslərindən biri Viktoriya İngiltərəsinin pis satirasıdır. İbsen kimi Bernard Şou da görünüşlə reallıq, xarici hörmətlilik və personajlarının daxili əhəmiyyətsizliyi arasında dərin uyğunsuzluq göstərir.

Tamaşanın baş qəhrəmanı öz sənətinin köməyi ilə ciddi kapital toplamağı bacaran asan fəzilətli qızdır. Ailənin gəlir mənbəyi haqqında heç bir fikri olmayan qızının qarşısında özünə haqq qazandırmağa çalışan xanım Uorren, onu bu həyat tərzinə sövq edənin məhz bunun olduğunu iddia edərək, əvvəllər yaşamalı olduğu açıq-aşkar yoxsulluqdan danışır. Bu cür fəaliyyət kimsənin xoşuna gəlməyə bilər, lakin Bernard Şou oxucuya xanım Uorrenin ədalətsiz sosial təşkilatın qurbanına çevrildiyini izah edir. Müəllif onun qəhrəmanını qınamır, çünki o, sadəcə olaraq pul qazanmağın bütün yollarının yaxşı olduğunu söyləyən cəmiyyətin göstərişinə əməl edib.

Şounun İbsendən götürdüyü retrospektiv analitik kompozisiya burada özünün ən standart sxeminə uyğun həyata keçirilir: xanım Uorrenin həyatı haqqında həqiqətlər tədricən üzə çıxır. Tamaşanın finalında həlledici olan obrazı müəllifin müsbət qəhrəmanı canlandırmaq üçün ilk cəhdinə çevrilən baş qəhrəmanla qızı arasındakı müzakirədir.

Puritanlar üçün parçalar

Müəllif bütün pyeslərini üç kateqoriyaya ayırdı: xoş, xoşagəlməz və puritanlar üçün. Müəllif xoşagəlməz pyeslərdə İngiltərənin sosial quruluşunun dəhşətli təzahürlərini təsvir etməyə çalışırdı. Xoş olanlar isə oxucunu əyləndirməli idi. Puritanlar üçün pyeslər müəllifin rəsmi saxta əxlaqa münasibətini ifşa etmək məqsədi daşıyır.

Bernard Şounun puritanlar üçün yazdığı pyeslərə dair şərhləri 1901 kolleksiyasının girişində ümumiləşdirilmişdir. Müəllif iddia edir ki, o, təvazökar deyil və hissləri təsvir etməkdən çəkinmir, lakin qəhrəmanların bütün hadisə və hərəkətlərini sevgi motivlərinə endirməyin əleyhinədir. Əgər kimsə belə bir prinsipi rəhbər tutursa, dramaturq mübahisə edir, o zaman heç kim aşiq olmasa, cəsur, xeyirxah və səxavətli ola bilməz.

“Ürəklərin qırıldığı ev”

Birinci Dünya Müharibəsinin sonunda yazılmış “Ürəklərin sındığı ev” pyesi Şounun yaradıcılığında yeni bir dövrə girdi. Müəllif müasir əxlaqdakı kritik vəziyyətə görə ingilis ziyalılarını günahlandırırdı.Bu fikri təsdiqləmək üçün tamaşanın sonunda öz kapitan körpüsünü tərk edən və ekipajını laqeyd bir gözlənti ilə tərk edən kapitanla naməlum yerə üzən, öz kursunu itirmiş gəminin simvolik təsviri görünür. fəlakət.

Qısa tərcümeyi-halında ədəbi sistemi müasirləşdirmək istəyini göstərən Bernard Şou bu tamaşada realizmi yeni libaslarda geyindirir və ona başqa, özünəməxsus cəhətlər verir. Müəllif elmi fantastika, simvolizm, siyasi qrotesk və fəlsəfi alleqoriyaya müraciət edir. Sonralar bədii tip və obrazların fantastik mahiyyətini əks etdirən qrotesk situasiyalar və personajlar onun dramının ayrılmaz hissəsinə çevrilir və siyasi satirada xüsusilə qabarıq şəkildə özünü göstərir. Onlar müasir oxucunun gözünü indiki siyasi şəraitdə real vəziyyətə açmağa xidmət edir.

Altyazıda müəllif pyesini “İngilis mövzularında rus üslubunda fantaziya” adlandıraraq, L.Tolstoy və A.Çexovun pyeslərinin ona örnək olduğunu vurğulayır. Kitabları qəhrəmanların daxili natəmizliyini üzə çıxarmağa yönəlmiş Bernard Şou öz romanında xalqın mədəni irsini ağılsızcasına puç edən personajların ruhunu, sınmış qəlblərini Çexov kimi araşdırır.

“Applecart”

Ən məşhur pyeslərindən birində – “Alma arabası”nda dramaturq XX əsrin birinci üçdə birində İngiltərədəki ictimai-siyasi vəziyyətin xüsusiyyətlərindən bəhs edir. Tamaşanın mərkəzi mövzusu siyasi zadəganlar, Kral Maqnus və nazirlər kabineti haqqında müzakirədir. Xalq tərəfindən, yəni demokratik yolla seçilən nazirlər dövlət tərəfindən konstitusiya tipli idarəetmənin qurulmasını tələb edir, kral isə dövlətdə bütün hakimiyyətin müstəsna olaraq hökumətə məxsus olduğunu israr edir. Parodiya elementləri ilə satirik müzakirə müəllifə dövlət hakimiyyəti institutuna həqiqi münasibətini əks etdirməyə və ölkəni faktiki kimin idarə etdiyini izah etməyə imkan verir.

Tərcümeyi-halında hər hansı bir tiran gücə qarşı bütün nifrətli münasibətini əks etdirən Bernard Şou dövlət konfliktinin əsl fonunu təkcə avtokratiya ilə kvazi-demorasiya qarşıdurmasında deyil, həm də “plutokratiya”da göstərməyə çalışır. Müəllifin fikrincə, o, “plutokratiya” anlayışı dedikdə, demokratiyanın müdafiəsi adı altında kral hakimiyyətini və demokratiyanın özünü məhv edən fenomeni nəzərdə tutur. Bu, təbii ki, hakimiyyətdə olanların köməyi olmadan baş verdi, Bernard Shaw deyir. Əsərdən sitatlar yalnız bu fikri dəstəkləyə bilər. Məsələn: “Kral bir dəstə yaramaz tərəfindən ölkəni idarə etməyi asanlaşdırmaq üçün yaradılan idealdır, kraldan kukla kimi istifadə edir” Maqnus deyir.

“Pigmalion”

Şounun müharibədən əvvəlki illərdəki əsərləri arasında “Piqmalion” komediyası seçilir. Bu pyesi yazarkən müəllif qədim mifdən ilham almışdır. Söhbət Piqmalion adlı heykəltəraşdan gedir, o, özü yaratdığı heykələ aşiq olur və ilahə Afroditadan bu yaradılışı canlandırmasını xahiş edir, bundan sonra gözəl canlanan heykəl onun yaradıcısının həyat yoldaşı olur.

Şou mifin müasir versiyasını yazıb, burada əsas personajlar artıq mifik deyil, onlar adi insanlardır, lakin motiv eyni qalır: müəllif öz yaradıcılığını cilalayır. Pygmalon rolunu sadə Elizadan bir xanım yaratmağa çalışan professor Higgins oynayır, lakin nəticədə onun təbiiliyinə heyran olan özü yaxşılığa doğru dəyişir. Məhz burada sual yaranır ki, iki qəhrəmandan hansının müəllifi, kimin yaradıcısıdır, baxmayaraq ki, əsas yaradıcısı, təbii ki, Bernard Şounun özüdür.

Elizanın tərcümeyi-halı o dövrün nümayəndələri üçün olduqca xarakterikdir və uğurlu fonetika professoru Higgins ondan əvvəllər onu əhatə edənləri unutmasını və sosialist olmasını istəyir. Nəticədə “heykəltəraş” uğur qazandı. Baş qəhrəmanın möcüzəvi çevrilməsi ilə Şou əslində müxtəlif sosial qruplar arasında heç bir fərq olmadığını göstərmək istəyirdi.İstənilən insanın potensialı ola bilər, yeganə problem odur ki, əhalinin kasıb təbəqəsi bunu reallaşdırmaq imkanına malik deyil.

Nəticə

Əsərlərindən sitatlar hər bir təhsilli şəxsə məlum olan Bernard Şou uzun müddət tanınmağa nail ola bilmədi və kölgədə qaldı, çünki nəşriyyatlar onun əsərlərini çap etməkdən imtina etdilər. Lakin bütün maneələrə baxmayaraq, o, məqsədinə çata bildi və bütün dövrlərin ən məşhur dramaturqlarından birinə çevrildi. Əgər doğru yoldan dönməsən, gec-tez gerçəkləşəcək istək böyük ingilis dramaturqunun yaradıcılığının leytmotivinə çevrildi, ona nəinki misilsiz yaradıcılıqlar yaratmağa, həm də klassiklərin klassikinə çevrilməyə imkan verdi. Drama.