Buyuk Britaniya geografiyasi

Dövlətin tərkibinə Böyük Britaniya adası, İrlandiya adasının şimal-şərq hissəsi və çoxsaylı kiçik adalar daxildir. Materik Avropaya Fransa vasitəsi ilə La Manş kanalı ilə birləşir.

Buyuk Britaniya bayrog’i: tarixi va ma’nosi

The Birlashgan qirollik bayrog’i Bu Shotlandiya, Angliya, Uels va Shimoliy Irlandiyani aks ettiruvchi milliy bayroqdir. Ushbu mamlakatlarning barchasi bitta parlament monarxiyasi tomonidan boshqariladi, ammo har biri o’z navbatida mustaqil bayroqlarga ega. Birlashgan Qirollikning bayrog’i “Union Jack”, “Union flag” yoki oddiygina “British flag” deb ham nomlanadi.

Birlashgan Qirollikning amaldagi bayrog’i 1801 yildan buyon amal qilib kelmoqda. Bu ittifoqqa a’zo barcha mamlakatlarning eng muhim bayrog’i hisoblanadi va uning a’zolari tomonidan dunyoning istalgan nuqtasida ko’tariladi. Bundan tashqari, u boshqa mamlakatlar bayrog’ining bir qismi sifatida, ayniqsa, Avstraliya, Tuvalu va Yangi Zelandiya singari hamdo’stlikda ham qo’llaniladi.

2013 yilda Shotlandiya Buyuk Britaniyadan mustaqil bo’lgan taqdirda bayroqni o’zgartirish taklif qilingan edi. Bannerga o’zgartirish kiritilishi yoki kiritilmasligini bilish uchun o’zgartirish ssenariysi paydo bo’lishi kerak edi, ammo Britaniya ittifoqiga a’zo mamlakatlar uchun o’zgarishga yondashuv mavjud.

Tarix

– Birinchi Ittifoq bayrog’i (1606 – 1801)

Birinchi Ittifoq bayrog’i Shotlandiyaning Angliya bilan birlashishidan keyin qabul qilingan. 1603 yilda Angliya va Shotlandiya butunlay mustaqil davlatlar edi. Darhaqiqat, ikkala mamlakatda ham ingliz mahalliy shohlari tomonidan sodir bo’lgan hududiy nizolardan keyin ikkala o’rtasida bir qator urushlar bo’lgan.

Shuningdek, 1603 yilda Angliya qirolichasi Yelizaveta I vafot etdi. Malika Shotlandiya qiroli Jeyms VI ning amakivachchasi edi. Yelizaveta I hech qachon sovchilarni qabul qilishi bilan tanilmagan va butun umri davomida yolg’iz qolgan. Bu uning farzandsiz bo’lishiga olib keldi, bu esa ingliz taxtini qonuniy merosxo’rsiz qoldirdi.

Ushbu mojaroni hal qilish uchun qirolicha Yelizaveta I o’zi Jeyms VI Angliya qiroli bo’lishini xohlagan edi. Biroq, monarxning ikki xil mamlakat ustidan hukmronligini amalga oshirishi tarixda bo’lmagan narsa edi, Angliya va Shotlandiya singari keskinliklarga ega bo’lgan ikki millatda.

Birinchi Ittifoq bayrog’i Angliya va Shotlandiya bayroqlarining kombinatsiyasi edi. Biroq, Irlandiya taxti ham Shotlandiyalik Jeyms VI tomonidan meros bo’lib o’tdi, chunki Irlandiya Angliya hududiga tegishli edi, garchi u o’z siyosatiga kelsak mustaqil ravishda harakat qildi.

Uels va Irlandiya bayrog’ini chiqarib tashlash

Birlik bayrog’ining asl dizayni Uels bayrog’ining biron bir elementini o’z ichiga olmaydi. Biroq, Uels tashkil topganidan buyon Buyuk Britaniyaning bir qismi bo’lgan. Uels dizayni hech qachon kiritilmaganligi sababi, shu vaqtgacha Uels hududi Angliyaga tegishli edi.

Irlandiya ham xuddi shunday zamonaviy Zamonning boshidanoq inglizlar qo’li ostida edi. Britaniya orollari mamlakatlari o’sha paytda amalga oshirilgan protestant islohotlari tufayli bir qator ichki kurashlarga olib keldi. Bu Angliyaning Irlandiyani o’z nazoratiga olishiga sabab bo’ldi.

Bundan tashqari, bugungi kunda Shimoliy Irlandiyaga tegishli bo’lgan va o’sha paytda mamlakatning katolik dvoryanlari qo’lida bo’lgan hudud inglizlar tomonidan musodara qilindi va Shotlandiya va Angliyaning protestant zodagonlariga berildi.

Bu vaqtga kelib ikki davlatga bo’linmagan Irlandiya maxsus yurisdiktsiya ostida Angliya hududining bir qismiga aylandi. Ya’ni, mamlakat mustaqil qirollik sifatida tashkil etilgan, ammo ingliz toji bilan maxsus ittifoq bilan.

Mamlakatdagi protestant monarxiyasi tufayli Buyuk Britaniyaning deyarli barcha hududlari inglizlar qo’lida edi, bundan mustasno Shotlandiya o’z suverenitetini amalga oshirishda davom etdi.

Birinchi Union Jekning rasmiy tashkil etilishi

Shotlandiyalik Jeyms VI Yelizaveta I vafotidan keyin Angliya qiroli deb tan olindi va monarx bir vaqtning o’zida ikkita suveren davlatni boshqargan birinchi Britaniya qiroli bo’ldi. Biroq, tojni qo’lga kiritishi bilan u ikkala mamlakatni ham bitta bayroq ostida birlashtirishni iltimos qildi.

Ittifoq bayrog’ini yaratish Angliya va Shotlandiya o’rtasidagi qirollik ittifoqini rasmiylashtirish uchun berilgan haqiqat edi. Shotlandiyalik Jeyms VI Angliyaning Jeyms I deb nomlanganidan uch yil o’tgach, 1606 yilda qonuniy ravishda qabul qilingan.

Bu Shotlandiya va Angliya qirolliklarining, shuningdek Irlandiya va Uels dominionlarining qonuniy bayrog’iga aylandi.

– Angliya Hamdo’stligi (1649-1660)

Angliya Hamdo’stligi mavjud bo’lgan davr qisqa bo’lsa-da, Ittifoq bayrog’i rasmiy ravishda ishlatilmaydigan 11 yil edi. Ushbu mamlakat Angliya inqilobidan va mamlakat hukumati bilan qator ichki mojarolardan so’ng boshi kesilgan Yakobo I o’g’li qirol Karlos I vafotidan so’ng tashkil topgan.

Qarama-qarshiliklar asosan Karlos I parlament qarorlari bilan aralashmaydigan va uning harakatlari haqida nima deb o’ylashlariga ahamiyat bermaydigan absolyutist qirol bo’lganligi sababli yuzaga kelgan, chunki u shohlarning “ilohiy huquqiga” ishongan.

1625 yilda Karl I taxtni otasidan meros qilib oldi. Bu vaqtga kelib Angliya va Buyuk Britaniyaning aksar qismi protestantlar edi. Biroq, Karlos I Frantsiyaning malika, sodiq katolik turmushga chiqdi. Bu uning fuqarolari orasida juda ko’p tanqidlarni keltirib chiqardi va mamlakatda qirolni qo’llab-quvvatlaganlar va unga qarshi bo’lganlar o’rtasida ikkita fuqarolik urushi boshlandi.

Bir necha marta Angliya parlamentini tarqatib yuborishga urinib ko’rgach, Charlz I 1649 yilda o’lim jazosiga mahkum etilgan. Regitsid harakati qonuniy ravishda sodir bo’lgan va o’sha yili qirol davlatga xiyonat qilganligi sababli boshi kesilgan. mamlakatingizga qarshi.

– “o’n bir yillik zulm”

Ushbu voqea Angliya Hamdo’stligini (Angliya Respublikasi deb ham nomlanadi yoki ingliz tilida nomi bilan Angliya Hamdo’stligi) tashkil topishiga olib keldi.

Oliver Kromvell va Richard Kromvel bu davrda Angliyani boshqarish uchun mas’ul bo’lgan ikki asosiy shaxs edi. Ikkalasi ham mamlakatning “Lord Himoyachisi” deb nomlangan; birinchi Oliver Kromvel va vafotidan keyin uning o’g’li Richard edi.

Ushbu yillarda Angliya, Shotlandiya va Irlandiya odatda respublika shaklida boshqarilardi. Ya’ni o’n bir yillik zulmning boshlanishi va Hamdo’stlikning yaratilishi nafaqat yangi bayroqni keltirib chiqardi, balki Buyuk Britaniyada monarxiyaning vaqtincha tugatilishini ham ko’rsatdi.

– Monarxiyani tiklash

Angliya Hamdo’stligi Buyuk Britaniyani almashtirgan 11 yil tugaganidan so’ng, mamlakatda yangi qirolning tiklanishi bilan monarxiya tartibi tiklandi. 1660 yilda monarxiya Angliyaga Charlz II qo’lida qaytib keldi, u Kromvellar hukmronligiga chek qo’ydi va mamlakatning respublika davlatiga barham berdi.

Biroq, inglizlar katoliklarga qarshi juda kuchli qarashlarni davom ettirdilar. Taxminan 1672 yilda, Angliyaning Oliy Admirali Yakobo Estuardo katolik diniga ishonishini e’lon qilganida edi. Ushbu holat Parlament katoliklarga davlat lavozimida ishlashga ruxsat bermaganligi sababli Styuart o’z lavozimidan iste’foga chiqishiga sabab bo’ldi.

Karlos II vafotidan keyin Yakobo Estuardo Angliyaning yangi qiroli bo’lgan. Mamlakatdagi diniy erkinlikni tiklashga urinishlar qilingan, ammo Styuart yuzaga kelgan keskinliklar juda aniq bo’lgan va oxir-oqibat 1688 yilgi Styuartni taxtdan chetlatgan Shonli inqilobni qo’zg’atgan.

– Ittifoq to’g’risidagi akt va bayroqni tiklash (1707)

1707 yilda Angliya Qirolligi va Shotlandiya Qirolligi Buyuk Britaniya Qirolligini yaratish uchun siyosiy ittifoqni rasmiylashtirdilar. Uels, o’sha paytda, hali ham inglizlar hukmron bo’lgan hududlarning bir qismi edi.

Ushbu deklaratsiya Angliya va Shotlandiya parlamentlarining ma’qullashidan o’tdi. Shunday qilib, ikkala davlat ham Ittifoq to’g’risidagi aktni rasmiy ravishda qaror qildilar, unga binoan Buyuk Britaniya Qirolligini yaratish nafaqat shohlarning so’zlari bilan, balki ikkala mamlakat parlamentlari tomonidan ham tasdiqlandi.

Ikki mamlakat o’rtasidagi avvalgi ittifoq, 1603 yilda Shotlandiyalik Jeyms VI qo’lida sodir bo’lgan, shaxsiy birlashma deb hisoblangan. Ushbu tadbir “Tojlar ittifoqi” deb nomlangan va u parlamentlar tomonidan ma’qullanmagan, faqat monarxiya nuqtai nazaridan qilingan.

Mamlakat rasman Irlandiyani ittifoqqa qo’shmasdan 100 yildan ortiq suveren davlat bo’lib qoldi. Biroq, Buyuk Britaniya Qirolligi butun Irlandiya hududini o’z qo’liga oldi. Ya’ni, Irlandiya rasman Qirollikning bir qismi bo’lmagan bo’lsa-da, ittifoqning bilvosita qismi edi.

– Irlandiya va yangi bayroqni birlashtirish (1800 – hozirgi kunga qadar)

Irlandiya hududlari inglizlar nazorati ostida bo’lgan barcha yillar davomida Irlandiya o’zini mustaqil millat deb bilishdan to’xtamadi va hatto o’z bayrog’iga ega bo’ldi. Biroq, 1800 yilda Ittifoq to’g’risidagi qonun imzolandi. Bunda Irlandiyaning Buyuk Britaniya Qirolligiga qo’shilishi rasmiylashtirildi.

Darhaqiqat, Buyuk Britaniyani Buyuk Britaniya Qirolligi deb atash odatiy holdir, ammo bu terminologiya to’g’ri emas. Buyuk Britaniya qirolligida rasman Irlandiya hududi bo’lmagan. Birlik to’g’risidagi qonun imzolanishi bilan ikkala qirollik birlashib, Irlandiya Birlashgan Qirolligi va Buyuk Britaniyani yaratdi.

Bu 1801 yilda Britaniyaning bayrog’iga so’nggi o’zgartirish kiritilib, unga bugungi holatini bergan. 1801 yilgacha amal qilgan bayroqda Avliyo Endryu xoch (Shotlandiya bayrog’i) va Avliyo Jorj xoch (Angliya bayrog’i) tasvirlangan. Buyuk Britaniyaning amaldagi bayrog’ida Sankt-Patrikning Qizil Xoch jamg’armasi ham mavjud (o’sha paytdagi Irlandiya bayrog’i).

– Ittifoq to’g’risidagi qonun

Irlandiyaliklar Zamonaviy asrning katta qismini inglizlar hukmronligi ostida o’tkazgan bo’lishiga qaramay, 1782 yildagi Konstitutsiya ularni rasmiy ravishda mustaqil qirollikka aylantirdi. Ular ko’p jihatdan Buyuk Britaniya Qirolligiga qaram bo’lib qolishdi, ammo endi ingliz hududining rasmiy qismi emas edi. Mamlakat o’z parlamentini yaratdi va Buyuk Britaniyadan mustaqil ravishda ish yuritdi.

Ittifoq to’g’risidagi akt Buyuk Britaniya va Irlandiya Qirolligi parlamentlari tomonidan Irlandiya ittifoqini Buyuk Britaniya bilan rasmiylashtirish uchun imzolangan rasmiy hujjat edi. Ushbu shartnoma asosida Irlandiyaliklar Buyuk Britaniya parlamentida 100 o’rinni egalladilar va 100 yillik inglizlar hukmronligidan so’ng qirollikka rasmiy ravishda qo’shildilar.

Ko’plab irlandiyaliklar Angliyaga qayta qo’shilishni rad etishgan. Irlandiyalik siyosatchilar, aslida, 1798 yilda Ittifoq aktini imzolashning birinchi g’oyasini rad etishdi, ammo ittifoq foydasiga bo’lgan mamlakatda qo’zg’olon mamlakat siyosatchilarida g’oyalarning o’zgarishiga olib keldi.

Bundan tashqari, Buyuk Britaniya Qirolligi Irlandiya parlamentini tashkil etgan irlandiyalik siyosatchilarga zodagonlar, boylik va er unvonlarini taqdim etdi. Va nihoyat, 1800 yilda kelishuvga erishildi va ikkala davlat rasmiy ravishda hujjatni imzoladilar.

Ma’nosi

Birlashgan Qirollikning amaldagi bayrog’i uchta mamlakat ittifoqini hech kimni kamsitmasdan namoyish etishning uyg’un usuli hisoblanadi. Darhaqiqat, Shotlandiya xochi va Angliya xochidan tashkil topgan bayroqning birinchi takrorlanishi yaratilgan vaqtga kelib, bu birlashma shakli sifatida qaraldi, unda biron bir mamlakat boshqasidan kam emas edi.

Shu sababli, Irlandiya Buyuk Britaniyaga qo’shilganda, irlandlar Shotlandiya va Angliya bilan bir xil huquq va dolzarblikka ega bo’lishini ko’rsatish uchun bayroq yana o’zgartirildi. Bayroqda aks ettirilmagan yagona Buyuk Britaniya a’zo davlati Uelsdir, chunki u hech qachon mustaqil davlat bo’lmagan. Uels parlamenti faqat 1998 yilda tashkil etilgan.

Biroq, Uels bayrog’idan ajdahoni Ittifoq bayrog’iga kiritish bo’yicha takliflar qilingan, ammo hech kim etarli ma’qullamagan.

Adabiyotlar

1. Buyuk Britaniya bayrog’i, Uitni Smit Britannica entsiklopediyasi uchun, 2018 yil. Britannica.com saytidan olingan
2. Union Jekning hikoyasi: Buyuk Britaniyaning davlat bayrog’i, Jahon Altas veb-sayti, (nd). Worldatlas.com saytidan olingan
3. Britaniya bayrog’i tarixi, Milliy park xizmatining veb-sayti, (nd). Nps.gov-dan olingan
4. Britaniya imperiyasi, Vikipediya, 2019. Wikipedia.org saytidan olingan
5. Buyuk Britaniya, Vikipediya, 2019. Wikipedia.org saytidan olingan

Buyuk Britaniya geografiyasi

Buyuk Britaniya Britaniya orollarida joylashgan oroldir va dunyodagi to’qqizinchi yirik orol va Yevropadagi eng katta oroldir. U qit’a Evropa shimoli-g’arbiy qismida joylashgan bo’lib, Shotlandiya, Angliya, Uels va Shimoliy Irlandiyani o’z ichiga olgan Buyuk Britaniyaga tegishli (aslida Buyuk Britaniyaning orolida emas). Buyuk Britaniyada umumiy maydoni 88745 kvadrat kilometr (229,848 km kvadrat) va taxminan 65 million aholi (2016 kiritish) mavjud.

Buyuk Britaniyaning orollari Buyuk Britaniyaning London shahridan, shuningdek Edinburgh, Shotlandiya kabi kichik shaharlar bilan mashhur. Bundan tashqari, Buyuk Britaniya o’z tarixi, tarixiy arxitekturasi va tabiiy muhit bilan mashhur.

Quyida Buyuk Britaniya haqida bilish uchun geografik ma’lumotlarning ro’yxati keltirilgan:

1. Buyuk Britaniyaning eng erta odamlari kamida 500 000 yil yashagan. O’sha paytda bu odamlar qit’alararo Yevropadan quruqlik ko’prigidan o’tgan deb ishoniladi. Zamonaviy odamlar Buyuk Britaniyada taxminan 30 000 yil davomida bo’lgan va taxminan 12 000 yil muqaddam arxeologik dalillar, orol va sekin Evropa o’rtasidagi er ko’prigi orqali orqaga va orqaga o’tganligini ko’rsatadi. Ushbu quruqlik ko’prigi yopildi va Buyuk Britaniya so’nggi muzlikning oxirida orolga aylandi.
2. Buyuk Britaniyaning zamonaviy insoniyat tarixi mobaynida bir necha bor ishg’ol qilindi. Misol uchun, mil. Avv. 55 yilda rimliklar bu hududga kirib, Rim imperiyasining bir qismiga aylandi. Orol ham turli qabilalar tomonidan nazorat qilingan va bir necha marta bosib olingan. 1066 yilda orol Norman fathining bir qismi bo’lib, bu hududning madaniy va siyosiy rivojlanishiga boshlandi. Norman Fathidan keyin o’n yillar mobaynida Buyuk Britaniya turli xil shohlar va qirollar bilan boshqarilardi va u orolda joylashgan mamlakatlar orasidagi bir necha kelishuvlarning bir qismiga aylandi.

1. Buyuk Britaniyaning nomi Aristotelning davridan boshlanadi, ammo Angliya termasi 1474 yilgacha Angliyaning qizi Edvard IV bilan Shotlandiyalik Jeyms IV o’rtasida nikoh to’yi haqidagi yozuvni rasmiylashtirmagan. Bugungi atamalar Buyuk Britaniyaning eng katta oroliga yoki Angliya, Shotlandiya va Uels shaharlariga murojaat qilish uchun ishlatiladi.

1. Bugungi kunda Buyuk Britaniya Buyuk Britaniya o’zining siyosati jihatidan Angliya, Shotlandiya va Uelsni anglatadi, chunki ular Buyuk Britaniyaning eng katta orolida. Bundan tashqari, Buyuk Britaniyada Angliyaning Isle of Angliya, Anglesey, Scilly orollari, Hebrid orollari va Orkney va Shetland orollari orasidagi orollari joylashgan. Ushbu tashqaridagi joylar Buyuk Britaniyaning bir qismi hisoblanadi, chunki ular Angliya, Shotlandiya yoki Uelsning bir qismidir.
2. Buyuk Britaniya sharqiy Yevropaning shimoli-g’arbiy qismida va Irlandiyaning sharqida joylashgan. Shimoliy dengiz va ingliz kanali uni Evropadan ajratib turadi, ammo dunyodagi eng uzun dengiz osti temir yo’l tuneli Kanal Tunneli bu kontinental Evropa bilan bog’laydi. Buyuk Britaniyaning topografiyasi asosan orolning sharqiy va janubiy qismlarida, g’arbiy va shimoliy hududlardagi tepaliklar va past tog’lardagi kam pastroq tepalik tepaliklaridan iborat.
3. Buyuk Britaniyaning iqlimi mo’tadil bo’lib, Gulf oqimi tomonidan boshqariladi. Mintaqa qish vaqtida sovuq va bulutli bo’lishi va orolning g’arbiy qismlari shamol va yomg’irli bo’lgani uchun tanilgan, chunki ular okeanning ta’siri ko’proq. Sharqiy qismlari quruq va kamroq shamolli. Orolning eng katta shahri bo’lgan London, yanvar oyida o’rtacha 36˚F (2.4˚C) past haroratga va iyulning o’rtacha 73˚F (23˚C) haroratiga ega.

1. Katta hajmiga qaramay, Buyuk Britaniyaning orolida oz miqdorda fauna mavjud. Buning sababi so’nggi o’n yilliklar ichida jadal rivojlanib borganligi va bu orolda yashash muhitini yo’q qilishiga olib keldi. Natijada, Buyuk Britaniyada juda kam miqdorda sut emizuvchi o’simliklar mavjud va u erda sichqon, sichqonchani va quyon kabi kemiruvchilar sut emizuvchilarning 40% ni tashkil qiladi. Buyuk Britaniyaning florasi nuqtai nazaridan, turli xil daraxtlar va 1500 turdagi o’simliklar mavjud.
2. Buyuk Britaniyada taxminan 60 million kishi (2009 yildagi taxmin) va aholi zichligi har kvadrat kilometrida 717 kishidan iborat (kvadrat kilometrga 277 kishi). Buyuk Britaniyaning asosiy etnik qismi inglizlar, ayniqsa Cornish, ingliz, shotlandiya yoki Welsh.
3. Buyuk Britaniyaning bir nechta yirik shaharlariga ega, lekin Buyuk Britaniyaning Buyuk Britaniya va Buyuk Britaniyaning poytaxti hisoblanadi. Boshqa yirik shaharlar orasida Birmingham, Bristol, Glasgow, Edinburgh, Leeds, Liverpul va Manchester.

1. Buyuk Britaniyaning Evropadagi uchinchi yirik iqtisodiyoti. Buyuk Britaniya va Buyuk Britaniya iqtisodiyotining aksariyat qismi xizmat ko’rsatish va ishlab chiqarish sohalarida, ammo qishloq xo’jaligida ham oz miqdor mavjud. Asosiy tarmoqlar – mashinasozlik, elektroenergetika uskunalari, avtomatizatsiya uskunalari, temir yo’l uskunalari, kema qurilishi, samolyotlar, avtotransport vositalari, elektronika va aloqa uskunalari, metallar, kimyoviy moddalar, ko’mir, neft, qog’oz mahsulotlari, oziq-ovqatni qayta ishlash, to’qimachilik va kiyim-kechak. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari orasida don, yog ‘, kartoshka, sabzavot, qo’y, parrandachilik va baliq bor.

Birləşmiş Krallıq

Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı, Birləşmiş Krallıq (qısa şəkildə Böyük Britaniya və ya Britaniya kimi işlədilir) – Şimal-qərbi Avropa dövləti.

Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı
Himni: ing. Dieu et mon droit
• 2009 təxmini

Dövlətin tərkibinə Böyük Britaniya adası, İrlandiya adasının şimal-şərq hissəsi və çoxsaylı kiçik adalar daxildir. Materik Avropaya Fransa vasitəsi ilə La Manş kanalı ilə birləşir.

Böyük Britaniya tərkibində dörd dövlət – İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şimali İrlandiya olmaqla konstitusiyalı monarxiyadır. Dövlətin hazırkı monarxı II Elizabetdir. Kraliça dünyanın daha 17 müstəqil dövlətin başçısı sayılır. Bunlar bir vaxtlar yer səthinin 1/4-ni zəbt etmiş Britaniya İmperiyasından qalma ərazilərdir.

Britaniya İmperiyası bir vaxtlar dünyanın yeganə supergücü sayılırdı. Lakin ardıcıl dünya muharibələri və XX əsrin ikinci yarısından imperiayada başlayan tənəzzül prosesi onun süqutuna gətirib çıxardı. Bununla belə Britaniya müasir dünyanın əhəmiyyətli siyasi, mədəni, iqtisadi nüvə-hərbi gücü kimi qalmaqdadır. Britaniya Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yanında Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü, Böyük Səkkizlərin və Britaniya Millətlər Birliyinin üzv dövləti və İkinci dünya müharibəsinin keçmiş səkkiz qalib dövlətlərindən biridir.

Mündəricat

• 1 Tarixi
• 2 Coğrafiyası
• 3 İnzibati quruluşu
• 4 Xarici siyasəti
• 5 İqtisadiyyatı
  • 5.1 Ümumi məlumatlar
  • 5.2 İqtisadiyyatın tarixi
  • 5.3 Sənaye
  • 5.4 Kənd təsərrüfatı
  • 5.5 Təbii ehtiyatlar

  Əsas məqalə: Böyük Britaniya tarixi

  İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şimali İrlandiyanın tarix öncəsi dövrlərini əhatə edir. 1800–1922 illəri arasında İrlandiyanın hamısı Birləşmiş Krallığın bir hissəsi sayıldığı üçün bu dövrlərdə İrlandiyanın tarixi də Birləşmiş Krallıq tarixinin bir hissəsi sayılır. Birləşmiş Krallığın ən qədim xalqlarını keltlər təşkil edir. E.ə. 55 və E.ə. 410 illəri arasında Britaniya adaları Roma İmperiyasına bağlı Britannia əyalətini təşkil. V əsrdə bölgə Xristianlığın təsiri altına girdi. Eyni illərdə Cermen bir xalq olan Anqlosaksonlar böyük kütlələr halında namizədə köç etdilər. 1066–1154-ci illəri arasında yenə bir Cermen irqi olan Normanlar namizədi ələ keçirdilər. İngilislər bu Cermen irqlərinin davamını meydana gətirməkdədirlər. Şotlandlar, Uelslilər və İrlandiyalılar isə Keltlərin davamıdır.

  Coğrafiyası

  Dövlət Britaniya adalarında (Böyük Britaniya, İrlandiya adasının şimal-şərq hissəsi,həmçinin kiçik adalar və arxipelaqlar: Hebrid, Orkney və Şetland adaları, Anqlsi, Arran, Vayt) Atlantik okeanda yerləşir. Şimali, İrlandiya, Kelts və Hebrid dənizləri ilə yuyulur. Cənub-şərq sahili ilə Fransanın şimal sahili arasinda yalniz 35 km məsafə var. Iki dövləti bir-birindən La Manş boğazı ayırır.

  Böyük Britaniyanın sahəsi-244 820 km².1993-cü ilin məlumatına görə,torpaq sahəsinin 10%-i meşə ilə örtülü idi, 46%-i otlaq üçün istifadə edilmişdir və 25%-i kənd təsərrüfatında istifadə edilmişdir. Sahil uzunluğu 17.820 km-dir. Cənub sahil Avropa kontinenti ilə uzunluğu 50 km olan (38 km su altında olmaqla) avrotunel vasitəsilə birləşir. Bu, dünyada ən uzun sualtı tuneldir. İrlandiyanın Şimali İrlandiya Respublikası ilə 360 kilometrlik quru sərhədi var və bu,Böyük Britaniyanın yeganə quru sərhədidir.

  İngiltərə, Böyük Britaniyanın yarısından çox ərazisini əhatə edir (130.395 kvadrat kilometr) Bunun böyük bir hissəsi ovalığlardan ibarətdir. Yüksəkliklər əsasən ərazinin şimal (Pennins) və şimal-qərbində (Kamberlend) cəmlənmişdir.Ən uzun çayları Temza, Severn və Humberdir.

  Şotlandiya Böyük Britaniyanın 78.772 kvadrat kilometr əhatə edir.Şotlandiyanın ərazisinə əsasən qərb və şimal hissələrində yerləşən səkkiz ada daxildir(Hebrid, Orkney,Şetland və başqa adalar).Şotlandiya iki tamamilə müxtəlif regionlardan ibarətdir:şimal-qərb hissədə yerləşən Şimali-Şotlandiya dağlıq ərazi(Haylend) və cənub-şərq hissədə yerləşən Loulend.Haylendə demək olar ki Şotlandiyanın bütün dağlıq ərazisini əhatə edir(Ben Nevis 1343 metr hündürlüyü ilə Britaniya adalarının ən yüksək zirvəsi hesab olunur).

  Uels Böyük Britaniyanın 20.779 kvadrat kilometr əhatə edir. Uels- əsasən dağlıq ölkədir. əsas əhali və sənaye sahələri Kardiff, Swansea və Nyuport sahil şəhərlərində, o cümlədən dəqiq Cənubi Uels yerləşir. (Snoudon dağı-1085 m) Uelsin ən yüksək dağları Snoudonda yerləşir(Snoudon dağı-1085 m).

  Şimali İrlandiya yalnız 13.843 kvadrat kilometr əhatə edir və əsasən dağlıq ərazidir. Şimali İrlandiyaın ən yüksək nöqtəsi 852 m hündürlüyü olan Sliv-Donard zirvəsi hesab olunur.

  İnzibati quruluşu

  Böyük Britaniya 4 tarixi-coğrafi vilayətdən – İngiltərə (Böyük Britaniya adaları), Uels, Şotlandiya, Şimali İrlandiyadan ibarətdir. Böyük Britaniya adaları, İrlandiya adasının şimal-şərq hissəsi, Anqlsi, Vayt, Normand, Orkney, Hebrid, Şetlend adaları və bir sıra kiçik adalar Birləşmiş Krallığın tərkibinə daxildir. Vayt adası İngiltərəyə, Anqlsi adası Uelsə, Hebrid, Şetlend və Orkney adaları Şotlandiyaya mənsubdur. İngiltərə – 34 qraflığa (two-tier counties), 32 London inzibati rayonuna və 1 London şəhərinə (və ya Böyük London), 36 metropoliya-qraflığa (metropolitan county), 46 unitar rayona (unitary authoritities) bölünür. Şotlandiya – 32 unitar rayondan ibarətdir. Şimali İrlandiya – 26 rayon şurasından ibarətdir. Uels – 22 unitar rayondan ibarətdir [1] .

  Xarici siyasəti

  Birləşmiş Krallığın xarici siyasətinin əsas prioritetləri aşağıdakılardır [2] :

  • Ölkənin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
  • Birləşmiş Krallığın enerji daşıyıcıları ilə təmin edilməsinin təhlükəsizliyi və fasiləsizliyinin təmin edilməsi, ölkənin iqtisadi maraqlarının qorunması;
  • dünyada demokratiyanın, qanunun aliliyi prinsipinin yayılması və möhkəmləndirilməsi, insan hüquqlarının təmin edilməsi üzərində nəzarət;
  • yeni münaqişələrin yaranmasının qarşısının alınması, hazırda mövcud olan münaqişələrin nizamlanmasında iştirak etmək;
  • ümumdünya siyasi sisteminin sabitliyinin saxlanılması;
  • beynəlxalq terrorizmlə mübarizə;
  • ölkə ərazisində terror aktlarının törədilməsinin qarşısının alınması;
  • kütləvi qırğın silahlarının yayılmasının qarşısının alınması;
  • Birləşmiş Krallığın qeyri-qanuni miqrasiya, narkotiklərin qeyri-qanuni dövriyyəsi, insan alveri və digər beynəlxalq cinayətlərdən qorunmasının təmin edilməsi; həmçinin qlobal miqyasda beynəlxalq cinayətkarlığın səviyyəsinin aşağı salınması;
  • NATO, Avropa İttifaqı, BMT, G8 çərçivəsində (Böyük səkkizlik) fəal siyasət aparılması;
  • Birləşmiş Krallığın dünya siyasəti məsələlərinə və qlobal problemlərin həllinə maksimum təsir göstərmək istiqamətində effektiv çoxtərəfli əməkdaşlıq sistemini dəstəkləməsi;
  • BMT Təhlükəsizlik Şurasının islahatlarının dəstəklənməsi;
  • Rusiya, Çin, Yaponiya, Hindistan ilə daha sıx əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması;
  • İslam dövlətləri ilə “konstruktiv qarşılıqlı əlaqələr”in qurulması;
  • müsəlman dövlətlərində siyasi və sosial islahatların dəstəklənməsi;
  • ABŞ və Avropa İttifaqı ölkələri ilə sıx əlaqələrin qurulması;
  • Birləşmiş Krallıq üçün beynəlxalq terrorizm təhlükəsinin azaldılması;
  • Əfqanıstan və İraqın bərpa olunması prosesində iştirak etməyə davam etmək, Əfqanıstanda opium istehsalının əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması və yaxın 10 il ərzində tamamilə aradan qaldırılması;
  • beynəlxalq tərəfdaşlarla qarşılıqlı əlaqələr vasitəsilə Cənubi Asiya, Yaxın Şərq, Balkanlar və digər regionlarda gərginliyin səviyyəsinin azaldılması;
  • İran və Şimali Koreyanın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısının alınması;
  • Birləşmiş Krallığın NATO-nun müasirləşdirilməsi və Avropa İttifaqının müdafiə imkanlarının təkmilləşdirilməsi yolu ilə Avropada təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi;
  • ətraf mühitlə bağlı səmərəli siyasətin təmin edilməsi.

  İqtisadiyyatı

  Ümumi məlumatlar

  İqtisadiyyatın mühüm sahələri: avtomatlaşdırma avadanlığı, elektrik avadanlığı, dəmiryol avadanlığı, gəmiqayırma, təyyarə, elektrik və rabitə avadanlığı, kağız istehsalı, neft, kimya sənayesi, yüngül sənaye və geyimlər, yeyinti sənayesi [3] .

  • ÜDM: $ 2.224 trilyon (2009)
  • ÜDM-nin artımı: −4.8% (2009)
  • Sektorların payına düşən ÜDM: kənd təsərrüfatı: 1,2 %, sənaye: 23,8 %, xidmətlər: 75 % (2009)
  • Adambaşına ümumi daxili məhsul: $ 35.200 (2009)
  • Büdcə: Gəlirlər: $ 880.8 milyard, Xərclər: $ 1.129 trilyon (2009) İxrac: $ 357.3 milyard (2009)
  • İxrac tərəfdaşları: ABŞ 13,8%, Almaniya 11,5%, Niderland 7,8%, Fransa 7,6%, İrlandiya 7,5%, Belçika 5,3%, İspaniya 4,1%,
  • İxrac məhsulları: maşınqayırma məhsulları, yanacaq, kimya sənayesi məhsulları, ərzaq, içki, tütün. İdxal: $ 486 mlrd. (2009)
  • İdxal tərəfdaşları: Almaniya 13%, ABŞ 8,7 %, Çin 7,5%, Niderland 7,4%, Fransa 6,8%, Norveç 6%, Belçika 4,7%, İtaliya 4,1% İdxal məhsulları: maşınqayırma məhsulları, avadanlıqlar, yanacaq, ərzaq

  İqtisadiyyatın tarixi

  XIX əsrin axırlarınadək Böyük Britaniya dünya təsərrüfatında ağalıq etmişdir. Bunun başlıca səbəbi Böyük Britaniyanın kapitalizmin vətəni, sənaye çevrilişinin beşiyi olması ilə, “dünyanın sənaye emalatxanasına” çevrilməsi ilə izah olunur. Bununla yanaşı, olduqca iri müstəmləkələrə malik Böyük Britaniya, bu müstəmləkələrin istismar edilməsindən böyük gəlir götürürdü. Nəhayət, La-Manş və Pa-de-Kale boğazlarından keçən mühüm dəniz ticarət yollarında əlverişli coğrafi mövqeyi ölkəyə Yer kürəsinin bütün regionları ilə əlaqə yaratmağa imkan verirdi. Böyük Britaniyanın iqtisadiyyatının sürətli inkişafına ölkə ərazisində müxtəlif faydalı qazıntı yataqlarının, xüsusilə dəmir filizi və daş kömür hövzələrinin bir-birinə yaxın yerləşməsi çox böyük təsir göstərmişdir. Belə amil metallurgiyanın güclü inkişafına, metallurgiya isə müstəmləkələrin ələ keçirilməsində və Dünya Okeanında hökmranlıq edilməsində mühüm rol oynayan güclü dəniz donanmasının yaradılmasına imkan vermişdir. Keçmiş mövqeyini itirməsinə baxmayaraq Böyük Britaniya indi də dünyanın yüksək inkişaf etmiş sənayeyə malik başlıca ölkələrindən biridir. Böyük Britaniya İnkişaf Etmiş Ölkələr arasında kapital ixracatına görə yalnız ABŞ və Yaponiyadan geri qalır. XX əsrin 80-ci illərindən başlayaraq neft hasilatının sürətlə artması onun iqtisadi strukturunun yenidən qurulmasına, iqtisadiyyatın inkişafına imkan yaratmışdır. Bununla yanaşı Böyük Britaniya, əvvəllər Britaniya imperiyasına daxil olan ölkələrin Birliyini yaratmış və ona rəhbərlik edir. Bu, keçmiş müstəmləkə ölkələri ilə əlaqələri tənzimləyən özünəməxsus iqtisadi birlik formasıdır.

  Sənaye

  Böyük Britaniya sənayesinin strukturu digər başlıca İEÖ-i xatırladır. Mürəkkəb və çoxsahəli maşınqayırma mühüm rol oynayır. Elektrotexnika, elektronika, aviakosmik sənayenin, cihazqayırma və avtomobilqayırmanın inkişafına görə London, Birmingem-Koventri rayonları, dəzgahqayırma və avtomobilqayırmaya görə Birminhem, toxuculuq maşınqayırmasına görə Mançester, gəmiqayırmaya görə Qlazqo, idxal xammala əsaslanan metallurgiyanın inkişafına görə Şeffild, Kardiff və dəniz sahili şəhərlər fərqlənir. Kimya sənayesi Şimal dənizinin dayazlıqlarından çıxarılan neft və təbii qaza əsaslanır

  Kənd təsərrüfatı

  Böyük Britaniyanın intensiv inkişaf etmiş kənd təsərrüfatında heyvandarlıq üstünlük təşkil edir. Ölkənin şimal və qərbində günəşli günlərin məhdudluğu taxıl bitkilərinin yetişdirilməsinə imkan vermir. Rütubətli okean iqlimində otlaq və çəmənliklər mal-qaranı yaşıl otla yaxşı təmin edir. Böyük Britaniyanın kənd təsərrüfatı əhalinin ərzağa olan tələbatını təmin etmir. Kənd təsərrüfatı məhsullarına buğda, tərəvəz, dana əti, quzu əti, quş əti, balıq, kartof aiddir.

  Təbii ehtiyatlar

  Təbii ehtiyatlar: daş kömür, neft, təbii qaz, əhəng daşı, metal, duz, gil, gips, qurğuşun, manqan [3] .

  Mədəniyyət

  Keçən əsrin 60-cı illərində The Beatles və “Rollinq stounz”un populyarlığının çiçəklənməsindən bu günə kimi Böyük Britaniya gənc mədəniyyətinin avanqardı olaraq qalır. Ölkənin Uilyam Şekspir və şotland Robert Berns, uelsli Dilan Tomas və şimali irlandiyalı Şeymas Xini də daxil olmaqla, zəngin ədəbiyyat irsi var. Barokko dövrü ndən, Henri Perselladan XX əsrdə Benjamin Brittenə qədər, dünyaya klassik bəstəkarlar verən milli musiqi qədim köklərə malikdir. [4]

  Əsas məqalə: Böyük Britaniya şəhərlərinin siyahısı
  Ənənə və mərasimlər

  • Böyük Britaniyada Pasxa, Milad və Yeni il bayramlarından başqa bütün digər bayramlar ancaq bazar ertəsi günü keçirilir.

  Əsas məqalə: Böyük Britaniyada din

  Birləşmiş Krallıqda hakim din xristianlığın müxtəlif formalarıdır. Dövlət siyahıya almasının nəticələrinə görə, iyirminci əsrin ortalarındandan bəri kilsəyə müntəzəm olaraq gələnlərin sayında kəskin azalmaya və immiqrasiya və demoqrafik dəyişikliklər nəticəsində başqa dinlərə sitayiş edənlərin sayının artmasına baxmayaraq, vətədaşların əksəriyyəti xristiandır.

  İstinadlar

  1. ↑ (PDF) . 2019-11-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2019-01-23 .
  2. ↑ (PDF) . 2019-11-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2019-01-23 .
  3. ↑ 12 (PDF) . 2019-11-01 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2019-01-23 .
  4. ↑ . 2013-07-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2009-03-07 .

  Xarici keçidlər

  • Office for National Statistics : The UK population: by ethnic group, April 2001
  • http://ukinazerbaijan.fco.gov.uk/az/our-offices-in-azerbaijan/britian-azer 2009-01-20 at the Wayback Machine
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Withdrawal_from_the_European_Union

  Həmçinin bax

  • Britaniya İmperiyası
  • II Elizabet

  September 03, 2021
  Ən son məqalələr

  Torre Espacio

  Torre PwC

  Torre del Qreko

  Torrens gölü

  Torres boğazı

  Tort

  Toru Takemitsu

  Torul

  Torçvud

  Torşvotl

  Ən çox oxunan

  II Kambiz

  II Kambis

  II Karl (İngiltərə kralı)

  II Karlos

  II Kiaksar

  birləşmiş, krallıq, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, sentyabr, 2021, böyük. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz sentyabr 2021 Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis Kralligi Birlesmis Kralliq qisa sekilde Boyuk Britaniya ve ya Britaniya kimi isledilir Simal qerbi Avropa dovleti Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis KralligiUnited Kingdom of Great Britain and Northern IrelandBoyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis KralligiBayragi GerbiHimni ing Dieu et mon droit source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track PaytaxtiLondonEn boyuk seheriLondon Birminhem Qlazqo Mancester Edinburq LiverpulResmi dilleriingilis diliIdareetme formasiKonstitusiyali monarxiyaRehberlik KralicaII Elizabet Bas NazirBoris ConsonTarixi Yaranmasi12 aprel 1927Erazisi Umumi244820 77 Su 1 34Ehalisi 2009 texmini61 113 205 22 Sixliq246 km2 637 1 kv mil 48 ValyutasiFunt sterlinq ISO 4217 GBP Yolun hereket istiqametisolTelefon kodu44ISO 3166 koduGBInternet domeni uk eu gbDovletin terkibine Boyuk Britaniya adasi Irlandiya adasinin simal serq hissesi ve coxsayli kicik adalar daxildir Materik Avropaya Fransa vasitesi ile La Mans kanali ile birlesir Boyuk Britaniya terkibinde dord dovlet Ingiltere Sotlandiya Uels ve Simali Irlandiya olmaqla konstitusiyali monarxiyadir Dovletin hazirki monarxi II Elizabetdir Kralica dunyanin daha 17 musteqil dovletin bascisi sayilir Bunlar bir vaxtlar yer sethinin 1 4 ni zebt etmis Britaniya Imperiyasindan qalma erazilerdir Britaniya Imperiyasi bir vaxtlar dunyanin yegane supergucu sayilirdi Lakin ardicil dunya muharibeleri ve XX esrin ikinci yarisindan imperiayada baslayan tenezzul prosesi onun suqutuna getirib cixardi Bununla bele Britaniya muasir dunyanin ehemiyyetli siyasi medeni iqtisadi nuve herbi gucu kimi qalmaqdadir Britaniya Birlesmis Milletler Teskilati yaninda Tehlukesizlik Surasinin daimi uzvu Boyuk Sekkizlerin ve Britaniya Milletler Birliyinin uzv dovleti ve Ikinci dunya muharibesinin kecmis sekkiz qalib dovletlerinden biridir Mundericat 1 Tarixi 2 Cografiyasi 3 Inzibati qurulusu 4 Xarici siyaseti 5 Iqtisadiyyati 5 1 Umumi melumatlar 5 2 Iqtisadiyyatin tarixi 5 3 Senaye 5 4 Kend teserrufati 5 5 Tebii ehtiyatlar 6 Medeniyyet 7 Seherleri 8 Enene ve merasimler 9 Din 10 Istinadlar 11 Xarici kecidler 12 Hemcinin baxTarixi Redakte Esas meqale Boyuk Britaniya tarixiIngiltere Sotlandiya Uels ve Simali Irlandiyanin tarix oncesi dovrlerini ehate edir 1800 1922 illeri arasinda Irlandiyanin hamisi Birlesmis Kralligin bir hissesi sayildigi ucun bu dovrlerde Irlandiyanin tarixi de Birlesmis Kralliq tarixinin bir hissesi sayilir Birlesmis Kralligin en qedim xalqlarini keltler teskil edir E e 55 ve E e 410 illeri arasinda Britaniya adalari Roma Imperiyasina bagli Britannia eyaletini teskil V esrde bolge Xristianligin tesiri altina girdi Eyni illerde Cermen bir xalq olan Anqlosaksonlar boyuk kutleler halinda namizede koc etdiler 1066 1154 ci illeri arasinda yene bir Cermen irqi olan Normanlar namizedi ele kecirdiler Ingilisler bu Cermen irqlerinin davamini meydana getirmekdedirler Sotlandlar Uelsliler ve Irlandiyalilar ise Keltlerin davamidir Cografiyasi RedakteDovlet Britaniya adalarinda Boyuk Britaniya Irlandiya adasinin simal serq hissesi hemcinin kicik adalar ve arxipelaqlar Hebrid Orkney ve Setland adalari Anqlsi Arran Vayt Atlantik okeanda yerlesir Simali Irlandiya Kelts ve Hebrid denizleri ile yuyulur Cenub serq sahili ile Fransanin simal sahili arasinda yalniz 35 km mesafe var Iki dovleti bir birinden La Mans bogazi ayirir Boyuk Britaniyanin sahesi 244 820 km 1993 cu ilin melumatina gore torpaq sahesinin 10 i mese ile ortulu idi 46 i otlaq ucun istifade edilmisdir ve 25 i kend teserrufatinda istifade edilmisdir Sahil uzunlugu 17 820 km dir Cenub sahil Avropa kontinenti ile uzunlugu 50 km olan 38 km su altinda olmaqla avrotunel vasitesile birlesir Bu dunyada en uzun sualti tuneldir Irlandiyanin Simali Irlandiya Respublikasi ile 360 kilometrlik quru serhedi var ve bu Boyuk Britaniyanin yegane quru serhedidir Ingiltere Boyuk Britaniyanin yarisindan cox erazisini ehate edir 130 395 kvadrat kilometr Bunun boyuk bir hissesi ovaliglardan ibaretdir Yukseklikler esasen erazinin simal Pennins ve simal qerbinde Kamberlend cemlenmisdir En uzun caylari Temza Severn ve Humberdir Sotlandiya Boyuk Britaniyanin 78 772 kvadrat kilometr ehate edir Sotlandiyanin erazisine esasen qerb ve simal hisselerinde yerlesen sekkiz ada daxildir Hebrid Orkney Setland ve basqa adalar Sotlandiya iki tamamile muxtelif regionlardan ibaretdir simal qerb hissede yerlesen Simali Sotlandiya dagliq erazi Haylend ve cenub serq hissede yerlesen Loulend Haylende demek olar ki Sotlandiyanin butun dagliq erazisini ehate edir Ben Nevis 1343 metr hundurluyu ile Britaniya adalarinin en yuksek zirvesi hesab olunur Uels Boyuk Britaniyanin 20 779 kvadrat kilometr ehate edir Uels esasen dagliq olkedir esas ehali ve senaye saheleri Kardiff Swansea ve Nyuport sahil seherlerinde o cumleden deqiq Cenubi Uels yerlesir Snoudon dagi 1085 m Uelsin en yuksek daglari Snoudonda yerlesir Snoudon dagi 1085 m Simali Irlandiya yalniz 13 843 kvadrat kilometr ehate edir ve esasen dagliq erazidir Simali Irlandiyain en yuksek noqtesi 852 m hundurluyu olan Sliv Donard zirvesi hesab olunur Inzibati qurulusu RedakteBoyuk Britaniya 4 tarixi cografi vilayetden Ingiltere Boyuk Britaniya adalari Uels Sotlandiya Simali Irlandiyadan ibaretdir Boyuk Britaniya adalari Irlandiya adasinin simal serq hissesi Anqlsi Vayt Normand Orkney Hebrid Setlend adalari ve bir sira kicik adalar Birlesmis Kralligin terkibine daxildir Vayt adasi Ingiltereye Anqlsi adasi Uelse Hebrid Setlend ve Orkney adalari Sotlandiyaya mensubdur Ingiltere 34 qrafliga two tier counties 32 London inzibati rayonuna ve 1 London seherine ve ya Boyuk London 36 metropoliya qrafliga metropolitan county 46 unitar rayona unitary authoritities bolunur Sotlandiya 32 unitar rayondan ibaretdir Simali Irlandiya 26 rayon surasindan ibaretdir Uels 22 unitar rayondan ibaretdir 1 Xarici siyaseti RedakteBirlesmis Kralligin xarici siyasetinin esas prioritetleri asagidakilardir 2 Olkenin tehlukesizliyinin temin edilmesi Birlesmis Kralligin enerji dasiyicilari ile temin edilmesinin tehlukesizliyi ve fasilesizliyinin temin edilmesi olkenin iqtisadi maraqlarinin qorunmasi dunyada demokratiyanin qanunun aliliyi prinsipinin yayilmasi ve mohkemlendirilmesi insan huquqlarinin temin edilmesi uzerinde nezaret yeni munaqiselerin yaranmasinin qarsisinin alinmasi hazirda movcud olan munaqiselerin nizamlanmasinda istirak etmek umumdunya siyasi sisteminin sabitliyinin saxlanilmasi beynelxalq terrorizmle mubarize olke erazisinde terror aktlarinin toredilmesinin qarsisinin alinmasi kutlevi qirgin silahlarinin yayilmasinin qarsisinin alinmasi Birlesmis Kralligin qeyri qanuni miqrasiya narkotiklerin qeyri qanuni dovriyyesi insan alveri ve diger beynelxalq cinayetlerden qorunmasinin temin edilmesi hemcinin qlobal miqyasda beynelxalq cinayetkarligin seviyyesinin asagi salinmasi NATO Avropa Ittifaqi BMT G8 cercivesinde Boyuk sekkizlik feal siyaset aparilmasi Birlesmis Kralligin dunya siyaseti meselelerine ve qlobal problemlerin helline maksimum tesir gostermek istiqametinde effektiv coxterefli emekdasliq sistemini desteklemesi BMT Tehlukesizlik Surasinin islahatlarinin desteklenmesi Rusiya Cin Yaponiya Hindistan ile daha six emekdasliq munasibetlerinin qurulmasi Islam dovletleri ile konstruktiv qarsiliqli elaqeler in qurulmasi muselman dovletlerinde siyasi ve sosial islahatlarin desteklenmesi ABS ve Avropa Ittifaqi olkeleri ile six elaqelerin qurulmasi Birlesmis Kralliq ucun beynelxalq terrorizm tehlukesinin azaldilmasi Efqanistan ve Iraqin berpa olunmasi prosesinde istirak etmeye davam etmek Efqanistanda opium istehsalinin ehemiyyetli derecede azaldilmasi ve yaxin 10 il erzinde tamamile aradan qaldirilmasi beynelxalq terefdaslarla qarsiliqli elaqeler vasitesile Cenubi Asiya Yaxin Serq Balkanlar ve diger regionlarda gerginliyin seviyyesinin azaldilmasi Iran ve Simali Koreyanin nuve silahi elde etmesinin qarsisinin alinmasi Birlesmis Kralligin NATO nun muasirlesdirilmesi ve Avropa Ittifaqinin mudafie imkanlarinin tekmillesdirilmesi yolu ile Avropada tehlukesizliyin mohkemlendirilmesi etraf muhitle bagli semereli siyasetin temin edilmesi Iqtisadiyyati RedakteUmumi melumatlar Redakte Iqtisadiyyatin muhum saheleri avtomatlasdirma avadanligi elektrik avadanligi demiryol avadanligi gemiqayirma teyyare elektrik ve rabite avadanligi kagiz istehsali neft kimya senayesi yungul senaye ve geyimler yeyinti senayesi 3 UDM 2 224 trilyon 2009 UDM nin artimi 4 8 2009 Sektorlarin payina dusen UDM kend teserrufati 1 2 senaye 23 8 xidmetler 75 2009 Adambasina umumi daxili mehsul 35 200 2009 Budce Gelirler 880 8 milyard Xercler 1 129 trilyon 2009 Ixrac 357 3 milyard 2009 Ixrac terefdaslari ABS 13 8 Almaniya 11 5 Niderland 7 8 Fransa 7 6 Irlandiya 7 5 Belcika 5 3 Ispaniya 4 1 Ixrac mehsullari masinqayirma mehsullari yanacaq kimya senayesi mehsullari erzaq icki tutun Idxal 486 mlrd 2009 Idxal terefdaslari Almaniya 13 ABS 8 7 Cin 7 5 Niderland 7 4 Fransa 6 8 Norvec 6 Belcika 4 7 Italiya 4 1 Idxal mehsullari masinqayirma mehsullari avadanliqlar yanacaq erzaqIqtisadiyyatin tarixi Redakte XIX esrin axirlarinadek Boyuk Britaniya dunya teserrufatinda agaliq etmisdir Bunun baslica sebebi Boyuk Britaniyanin kapitalizmin veteni senaye cevrilisinin besiyi olmasi ile dunyanin senaye emalatxanasina cevrilmesi ile izah olunur Bununla yanasi olduqca iri mustemlekelere malik Boyuk Britaniya bu mustemlekelerin istismar edilmesinden boyuk gelir gotururdu Nehayet La Mans ve Pa de Kale bogazlarindan kecen muhum deniz ticaret yollarinda elverisli cografi movqeyi olkeye Yer kuresinin butun regionlari ile elaqe yaratmaga imkan verirdi Boyuk Britaniyanin iqtisadiyyatinin suretli inkisafina olke erazisinde muxtelif faydali qazinti yataqlarinin xususile demir filizi ve das komur hovzelerinin bir birine yaxin yerlesmesi cox boyuk tesir gostermisdir Bele amil metallurgiyanin guclu inkisafina metallurgiya ise mustemlekelerin ele kecirilmesinde ve Dunya Okeaninda hokmranliq edilmesinde muhum rol oynayan guclu deniz donanmasinin yaradilmasina imkan vermisdir Kecmis movqeyini itirmesine baxmayaraq Boyuk Britaniya indi de dunyanin yuksek inkisaf etmis senayeye malik baslica olkelerinden biridir Boyuk Britaniya Inkisaf Etmis Olkeler arasinda kapital ixracatina gore yalniz ABS ve Yaponiyadan geri qalir XX esrin 80 ci illerinden baslayaraq neft hasilatinin suretle artmasi onun iqtisadi strukturunun yeniden qurulmasina iqtisadiyyatin inkisafina imkan yaratmisdir Bununla yanasi Boyuk Britaniya evveller Britaniya imperiyasina daxil olan olkelerin Birliyini yaratmis ve ona rehberlik edir Bu kecmis mustemleke olkeleri ile elaqeleri tenzimleyen ozunemexsus iqtisadi birlik formasidir Senaye Redakte Boyuk Britaniya senayesinin strukturu diger baslica IEO i xatirladir Murekkeb ve coxsaheli masinqayirma muhum rol oynayir Elektrotexnika elektronika aviakosmik senayenin cihazqayirma ve avtomobilqayirmanin inkisafina gore London Birmingem Koventri rayonlari dezgahqayirma ve avtomobilqayirmaya gore Birminhem toxuculuq masinqayirmasina gore Mancester gemiqayirmaya gore Qlazqo idxal xammala esaslanan metallurgiyanin inkisafina gore Seffild Kardiff ve deniz sahili seherler ferqlenir Kimya senayesi Simal denizinin dayazliqlarindan cixarilan neft ve tebii qaza esaslanir Kend teserrufati Redakte Boyuk Britaniyanin intensiv inkisaf etmis kend teserrufatinda heyvandarliq ustunluk teskil edir Olkenin simal ve qerbinde gunesli gunlerin mehdudlugu taxil bitkilerinin yetisdirilmesine imkan vermir Rutubetli okean iqliminde otlaq ve cemenlikler mal qarani yasil otla yaxsi temin edir Boyuk Britaniyanin kend teserrufati ehalinin erzaga olan telebatini temin etmir Kend teserrufati mehsullarina bugda terevez dana eti quzu eti qus eti baliq kartof aiddir Tebii ehtiyatlar Redakte Tebii ehtiyatlar das komur neft tebii qaz eheng dasi metal duz gil gips qurgusun manqan 3 Medeniyyet RedakteKecen esrin 60 ci illerinde The Beatles ve Rollinq stounz un populyarliginin ciceklenmesinden bu gune kimi Boyuk Britaniya genc medeniyyetinin avanqardi olaraq qalir Olkenin Uilyam Sekspir ve sotland Robert Berns uelsli Dilan Tomas ve simali irlandiyali Seymas Xini de daxil olmaqla zengin edebiyyat irsi var Barokko dovru nden Henri Perselladan XX esrde Benjamin Brittene qeder dunyaya klassik bestekarlar veren milli musiqi qedim koklere malikdir 4 Seherleri Redakte Esas meqale Boyuk Britaniya seherlerinin siyahisiEnene ve merasimler RedakteBoyuk Britaniyada Pasxa Milad ve Yeni il bayramlarindan basqa butun diger bayramlar ancaq bazar ertesi gunu kecirilir Din Redakte Esas meqale Boyuk Britaniyada dinBirlesmis Kralliqda hakim din xristianligin muxtelif formalaridir Dovlet siyahiya almasinin neticelerine gore iyirminci esrin ortalarindandan beri kilseye muntezem olaraq gelenlerin sayinda keskin azalmaya ve immiqrasiya ve demoqrafik deyisiklikler neticesinde basqa dinlere sitayis edenlerin sayinin artmasina baxmayaraq vetedaslarin ekseriyyeti xristiandir Istinadlar Redakte Great Britain seh 1 PDF 2019 11 01 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 23 Great Britain seh 3 PDF 2019 11 01 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 23 1 2 Great Britain seh 2 PDF 2019 11 01 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 23 Arxivlenmis suret 2013 07 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 03 07 Xarici kecidler RedakteOffice for National Statistics The UK population by ethnic group April 2001 http ukinazerbaijan fco gov uk az our offices in azerbaijan britian azer Arxivlesdirilib 2009 01 20 at the Wayback Machine https en wikipedia org wiki Withdrawal from the European UnionHemcinin bax RedakteBritaniya Imperiyasi II ElizabetMenbe https az wikipedia org w index php title Birlesmis Kralliq amp oldid 6055641, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

  ne axtarsan burda

  en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

  Related posts:

  1. 3-cü sinif azərbaycan dili iş dəftəri pdf
  2. Ali məktəb pedaqogikası şəxsiyyətin formalaşmasında mühitin rolu
  3. Allaha pənah allaha təvəkkül kitabı
  4. Beynelxalq ucot ve hesabata giris