Zdə gənə

Bir qayda olaraq bu hallar hormonal pozğunluq, qeyri-düzgün qidalanma, inkişaf anomaliyaları və s. səbəblərdən əmələ gəlir.

Aybaşı neçə yaşda olur?

Menstruasiya yetkin qadınlar üçün hər ay təkrarlanan adi bir proses olsa da, gənc qızlarda ilk aybaşı qorxu yarada bilər. Bu səbəbdən analar qızlarına dəstək olmaq üçün aybaşı haqqında bir çox məlumata yiyələnməlidirlər. Məsələn, aybaşı neçə yaşda olur? Necə baş verir? Buna öncədən hazırlaşmaq lazımdırmı və s.

Aybaşı neçə yaşda olur – daha ətraflı

Statistikaya görə qızlarda menstruasiya 11-14 yaş arasında başlayır. Bəzən bu müddət 15 yaşa qədər uzana bilər.

Aybaşı neçə yaşda olur – ginekoloqa nə vaxt getmək lazımdır?

Aşağıdakı hallarda uşaq ginekoloqunun konsultasiyası tövsiyə olunur:

menstruasiya 11 yaşdan tez başladıqda;
14 yaşdan sonra hələ də menstruasiya olmadıqda;
ikincili cinsi əlamətlər 9 yaşdan tez, 13 yaşdan gec müşahidə edildikdə. Həmin əlamətlərə süd vəzilərinin böyüməsi, qasıq və qoltuq altında tüklənmə aiddir.

Bir qayda olaraq bu hallar hormonal pozğunluq, qeyri-düzgün qidalanma, inkişaf anomaliyaları və s. səbəblərdən əmələ gəlir.

Aybaşı neçə yaşda olur – bu prosesə hansı amillər təsir edir?

Gənc qızda ilk menstruasiya menarxe adlanır. Onun başlamasında aşağıdakı amillər böyük rol oynayır:

hormonal status;
fiziki inkişafın xüsusiyyətləri;
qidalanma vərdişləri və keyfiyyəti;
bədən quruluşu;
yaşayış yeri;
psixoemosional vəziyyət;
keçirilmiş xəstəliklər;
irsiyyət.

Həmyaşıdlarına nisbətən iri bədən quruluşuna malik qızlarda menstruasiya daha erkən vaxtlarda başlayır. Bununla yanaşı qeyri-sağlam qidalanma, xəstəliklər, stress aybaşı başlanmasını gecikdirir. Menstruasiyanın başlanmasında irsiyyət də önəmli rol oynayır.

Əgər nəsildəki qadınlarda, xüsusən ana və böyük bacılarda aybaşı normadan gec və ya tez başlayıbsa, qızda da həmin hadisələrin oxşar gedişatı ola bilər.

Aybaşı neçə yaşda olur – ilk əlamətlər

Menarxe orqanizmin cinsi yetişkənlik dövrünün təzahürüdür. İlk əlamətləri aybaşı başlamadan 2-3 il öncə görmək olar. Məsələn, qızlarda süd vəziləri böyüməyə başlayır, qasıq və qoltuq altında tüklər sıxlaşır, çanaq genişlənir, dərialtı piy toxuması artır.

İlk aybaşı cinsi yetişkənlik deməkdir

Aybaşı başlamazdan 6 ay əvvəl uşaqlıq yolundan selikli ifrazat axır. Bu axıntı rəngsiz, bəzən də sarımtıl rəngdə olur. Qoxusu bir qədər turşdur. Bununla yanaşı qızlarda qarnın aşağı hissəsində ağrı, əhvalın dəyişməsi, depressiya, yuxululuq, ürəkbulanma, iştahın dəyişməsi kimi simptomlar meydana çıxır.

Bu əlamətlər norma sayılır, narahatlıq üçün heç bir əsas yoxdur.

Aybaşı neçə yaşda olur – fiziologiya

Əksər qızlar qanlı axıntını ilk dəfə görəndə qorxu keçirdirlər. Çünki bu vaxta qədər qan onlar üçün dəri tamlığının pozulması, travma əlaməti idi. Ona görə də yeniyetmə qıza öncədən izah etmək lazımdır ki, menstruasiya travma və ya qorxulu xəstəlik deyil.

Hormonların təsirindən 10-11 yaşdan etibarən reproduktiv sistem dəyişməyə başlayır. İlk növbədə uşaqlıq və yumurtalıqların ölçüləri böyüyür. Daha sonra isə uşaqlığın daxili qatı – endometrium qalınlaşaraq, soyulur, qanlı ifrazat ilə orqanizmdən xaric olur. Aybaşı bitdikdən sonra endometrium yenidən qalınlaşır.

Menstrual tsikl neçə gün davam edir?

Qadın orqanizmində reproduktiv proseslər ciddi qrafikə tabedir. Bunlardan biri də ovulyator-menstrual tsikldir. O, adətən 28-30 gün davam edir. Bəzən isə normadan kənara çıxmaqla 21-35 arasında dəyişir. Tsiklin uzunluğu estrogen və progesteron hormonlarının nisbətindən asılıdır.

Yeniyetmə qızlarda tsikl 1-2 ilə tənzimlənir. 2 il ərzində tsiklin pozulması norma sayılır. Əsas odur ki, gecikmənin uzunluğu 3 ay, 1 menstruasiyanın davamiyyəti isə 10 gündən çox olmasın. Yeniyetmələrdə ilk aybaşı çox ağrılı keçə bilər. Belə vəziyyətlərdə iltihabəleyhinə qeyri-steroid dərmanlar (ibuprofen, naproksen) və ya ağrıkəsicilərdən istifadə etmək olar.

Xülasə

Hər bir ana yeniyetmə qızına ilk aybaşı və onun mexanizmi haqqında müəyyən qədər məlumat verib, övladını bu prosesə psixoloji olaraq öncədən hazırlamalıdır.

Üzdə gənə

Üzdə gənə təhlükəli xəstəlik sayılır. Onun elmi adı demodeksdir. Patologiya mikroskopik ölçülü gənə tərəfindən törədilir. Xəstəlik erkən mərhələdə aşkarlandıqda müalicə daha asan başa gəlir.

Üzdə gənə nədir?

Demodeks tük follikullarında və yağ vəzilərində yaşayan kiçik parazitdir. Ölçüsü 0.1-0.4 mm arasında dəyişir. Normada dəri səthinin hər sm 2 -də 2-3 gənə yaşayır. Onların sayı az olduqda orqanizmə zərər yetirilmir. Lakin müəyyən faktorların (zəif immunitet, stress, hormonal fonun dəyişməsi və s.) təsirindən bu parazitlər çoxaldıqda üzdə gənə xəstəliyi – demodekoz yaranır.

Üzdə gənə hansı əlamətlərlə təzahür edir?

Dərialtı parazitin varlığından necə xəbər tutmaq olar? Demodeksin xarakterik simptomları aşağıdakılardır:

sızanaqlar;
yağlı parıltı;
dərinin qaşınması və qızarması.

Demodeks dəri örtüyünün normal fəaliyyətini pozduğundan üzdə daimi parıltı müşahidə edilir. Heç bir yuyunma vasitəsi bu görüntünü azaltmır. Dəri yağlılığının səbəbsiz artması üzdə gənənin ilkin əlaməti sayılır.

Dəri örtüyünün funksional pozğunluqları çoxsaylı sızanaq, akne ilə özünü büruzə verir. Növbəti mərhələdə xoralar əmələ gəlir. Dəri nahamar şəkil alır. Gənə infeksiyasının əsas simptomlarından biri dəridə qızartıdır.

Üzdə gənə xəstəliyindən əziyyət çəkən şəxslərdə daimi qaşınma müşahidə olunur. Məsələ burasındadır ki, demodeksin həyat fəaliyyəti məhsulları üzdə allergiya törədir. Bəzi həssas insanlar dərinin üst qatlarında gənənin hərəkətini hiss edirlər. Gecə saatlarında əlamətlər daha da güclənir. Gündüz vaxtı simptomların zəif olması demodeksin işıqdan qorxması ilə əlaqəlidir.

Gənə burun əsasında məskunlaşdıqda bu hissədəki toxuma birləşdirici qatla əvəz olunur. Buna görə də burun böyüyür, daha ətli görünür. Dəri örtüyü isə kobudlaşır və qabıqla örtülür.

Gözlərdə daim qum hissiyatı, qızarma və yaşarma demodeksin kiprik diblərində məskunlaşması zamanı müşahidə olunur.

Sadalanan əlamətlər qorxunc görünsə də, onların hamısı dərhal təzahür etmir.

Üzdə gənə parazitinin inkişaf mərhələləri

Xəstəliyin gedişatında bir neçə mərhələ ayırd edilir.

Birinci mərhələdə xəstəlik yüngül gedişə malik olduğundan çox zaman əlamətlərə fikir verilmir. Adətən dəridə dəqiq sərhədləri olan qızartı izlənilir. Alkoqol qəbulu, duzlu və acılı yeməklər prosesi sürətləndirir.

Üzdə gənə xəstəliyinin eritematoz mərhələsi

Bu dövrdə qızarıqlıq daha parlaq xarakter daşıyır.

Papula-pustulyoz dövrü

Dəridə düyüncüklər formalaşır. Onlar zamanla sızanaqlara və irinli yaralara çevrilir. Bu, demodeksin ciddi mərhələsi sayıldığından dərhal dermatoloqa müraciət etmək lazımdır.

Hipertrofik dövr

Xəstəliyin axırıncı mərhələsi olub, dərinin kobudlaşması, oval şişkinliklərin, irinli düyünlərin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə edilir.

Üzdə gənə xəstəliyinin diaqnostikası

Törədicilər üz dərisindən və kipriklərdən götürülən sıyrıntının mikroskopiyasında təyin olunur. Analiz verməzdən bir neçə gün əvvəl dekorativ kosmetika, krem və losyondan istifadə etmək olmaz.

Üzdə gənə xəstəliyinin müalicəsi

Demodeksin ən effektiv müalicə sxeminə aşağıdakılar daxildir:

Məlhəmlər (maz);
Həblər (tabletlər);
TCA-pilinq;
Ozonoterapiya.

Kükürd mazı. Demodeksin tez sağalması üçün maz və tablet formaları birlikdə istifadə edilir. Kükürd mazı vazelin və kükürddən hazırlanır. Parazitləri dəridən kənarlaşdırır. Dəri örtüyünü sağaldır. Qoxusu xoşagəlməz olsa da, təsiri yüksəkdir.

Permetrin mazı. Həkimlərin üstünlük verdiyi mazlardandır. Üzdə gənə parazitini məhz edir.

Tablet qismində isə adətən Trixopol, Metrogil tətbiq olunur. Qaşınmanı aradan qaldırmaq üçün Suprastin və ya Zirtek tabletləri qəbul edilir. Kompleks müalicədə bunlarla yanaşı immuniteti gücləndirən preparatlar da içilir.

TCA-pilinq trixlorturşu ilə kimyəvi pilinqidir. Ozonoterapiya isə müalicə əsnasında immuniteti gücləndirməyə yardımçı olur.