Enerji ehtiyatları elektrik enerjisi istehsalı v traf mühit

Brpa olunmayan enerji ehtiyatlar.Bu enerji mnblrindn ox istifad edilyi n onlara nnvi enerji mnblrid deyilir.Brpa olunmayan enerji ehtiyatlar tknn v vz oluna bilinmyn ehtiyatlardr.Yanacaqlardan istifad edn elektrik stansiyalar gnn v ya ilin istniln vaxtnda elektrik enerjisi hasil ed bilrlr. Onlar etibarl enerji mnblridir.Onlara balamaq n srf olunan vaxt frqlnir:Uzun balama vaxt ——————————————————— qsa balama vaxt Nv kmr neft tbi qaz

ENERJİ İSTEHSALI VƏ ƏTRAF MÜHİT

*Əsas kapital qoyuluşu enerjinin bərpa olunan və ya tükənməyən mənbələrdən istehsalına yönəlməlidir. Mövcud problemlerin həll edilməsi məqsədilə bərpa olunmayan enerjinin istifadəsinin səmərələşdirilməsi, bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi üçün aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi zəriuridir:

*İstilik elektrik stansiyalarında yüksək effektli texnalogiyaların tətbiqi və enerji sisteminin strukturunun optimallaşdırılması;

*İİstehsalat və qeyri-istehsalat sahələrində müasir enerji qoruyucu texnologiyaların istifadəsini stimullaşdırılması;

*Məişətdə enerji qoruyucu vəsaitlərin istifadəsinin(termoslar,temeratur qoruyucu qurğular və s.)geniş tətbiqinə yönəldilmiş milli və regional proqramların hazırlanması və həyata keçirilməsi ;

*kiçik hidroenergetika obyektlərinin sxeminin yaradılması və tətbiqi,günəş və külək enerjisinin istifadəsinə dair milli fəaliyyət planlarının hazırlanması ,külək enerjisindən istifadə edilməsi,fərdi və bələdiyyə obyektlərində biooqazın istehsalı və istifadəsi.

enerji

Enerji ehtiyat ndir?Enerji ehtiyatlar dedikd myyn obyektlrd cmln v insanlar trfindn istifadsi mmkn olan enerji nvlri nzrd tutulur.Enerji ehtiyatlar brpa olunan v brpa olunmayan enerji mnblrin ayrlr.Brpa olunan enerji ehtiyatlarGn enerjisiKlk enerjisiGeotermal enerjiHidroenerjiBrpa olunmayan enerji ehtiyatlarKmrNeft Tbii qazNv yanaca

Brpa olunmayan enerji ehtiyatlar.Bu enerji mnblrindn ox istifad edilyi n onlara nnvi enerji mnblrid deyilir.Brpa olunmayan enerji ehtiyatlar tknn v vz oluna bilinmyn ehtiyatlardr.Yanacaqlardan istifad edn elektrik stansiyalar gnn v ya ilin istniln vaxtnda elektrik enerjisi hasil ed bilrlr. Onlar etibarl enerji mnblridir.Onlara balamaq n srf olunan vaxt frqlnir:Uzun balama vaxt ——————————————————— qsa balama vaxt Nv kmr neft tbi qaz

Nv yanacaNvdaxili enerjinin ayrlmas il maiyt olunan, nvlrin blnmsi v ya sintezi reaksiyalarn hyata keirmkl istilik enerjisi almaq n istifad ediln maddlr nv yanacaqlar adlanr.Tbii halda taplan nv yanaca uran v toriumdur.Uran v Toriumu rti olaraq nv yanaca adlandrrlar. slind, onlardan enerjinin alnmas yanma hesabna deyil, nvlrin blnmsi nticsind ba verir. Adi Yanacaqlardan frqli olaraq bu prosesd oksigen itirak etmir.

Neft Neft mxtlif trkibli karbohidrogenlrin qarndan ibart mayedir. Mxtlif yataqlardan xarlan neftin karbohidrogen trkibid mxtlifdir.sasn neftin trkibind 84-87%karbon 11-15% hidrogen nadir hallarda is neftin tekibind oksigen, azot v kkrd olur.Neft ox qiymtli xammal olduu n Elektrik enerji istehsalatnda yanacaq kimi neftin emal mehsullarindandan mazutdan, dizel yanacaqlarndan istifad olunur

KmrKmr hm ehtiyatlarna, hm d istehsal hcmin gr dnyann enrji balansnda birinci yeri tutur.Kmrn da kmr, qonur kmr v antrasit kimi nvlri var.Bitki mnlidir, trkibind 75-79% Karbon v cox az miqdarda Kkrd, Azot, Hidrogen v Oksigen vardr.Yer qabnda yksk tyziq v tempraturu nticsind bitkilrin uzvi qalqlarnn paralanma mhsullarnn dyimsindn ml glir.

7Tbii qazQaz yanacaqlar yanan v yanmayan qazlarn mexaniki qarndan ibartdir. Tbii qazn trkibi sasn metandan v txminn 4-5% etan,propan, butan v s. karbohidrogen qarndan v az miqdarda azotdan v karbon qazndan ibartdir.Mxtlif yataqlardan hasil ediln qazn trkibi d mxtlifdir.Dnya enerji balansnda kmr v neftdn sonra tbii qaz nc yeri tutur.

Brpa olunmayan enerji ehtiyatlarnn mnfi chtlri Yanan faydal yanacaqlaristixana effektiv qlobal isinmni artrankarbon dioksidqazn buraxr.Enerjinin eyni miqdar n kmr neft nisbtn daha ox karbon dioksid hasil edir, ya is tbii qazdan daha ox hasil edir.Yanar kmr v neftturu yanasbb olankkrd dioksidqaz buraxr.Yandrlmazdan vvl kkrd yanacaqdan knarladrla bilr v ya kkrd dioksid tullant qazlar atmosfer daxil olmazdan vvl knarladrla bilr. Bu yaranan enerjinin dyrini artrr.Baxmayaraq ki, nv yanacaqlar karbon dioksid v ya kkrd dioksid hasil etmirlr v normal ildikd trafa ox az radiasiya v ya radioaktiv materiallar buraxrlar, hmi bdbxt hadis riski vardr.ox thlkliradioaktiv materialnbyk miqdar sonra geni sah zrin buraxla bilr.Nv elektrik stansiyalar tullantlar istehsal edir ki, bunlar da min illr boyunca thlkli radioaktiv olaraq qalr. Bunlar thlksiz kild saxlanlmaldr, yoxsa halidxrngxstliklrini artra bilr.Nv elektrik stansiyalar n yanacan dyri aadr, amma ilkin inaat xrclri v faydal iin sonunda sonlandrma xrclri ykskdir.

Brpa olunan enerji ehtiyatlarBrpa olunan enerjiehtiyatlar vz oluna biln ehtiyatlardr, onlar bitmirlr.Brpa olunan ehtiyatdan gln enerji birbaa turbinlri i salmaq n istifad oluna bilr.Brpa olunmayan enerji ehtiyatlar il ilyn stansiyalarn traf mhit gstrdiyi mnfi tsirlr oyrnildikdn sonra ekoloji chtdn tmiz elektrik enerjisin ehtiyac duyuldu. Bunun nticsind brpa olunan enerji mnblri daha geni istifad olunmaa balad.

Gn enerjisiYer sthin dn Gn enerjisinin miqdar btnneft,tbii qaz,da kmrv digr yanacaq ehtiyatlarndan oxdur. Onun 0,0125%-nn istifad olunmas il bugnk dnya energetikasnn btn ehtiyaclarn tmin etmk olard.Gn enerjisi elektrik stansiyalarnda sasn 2 cr istifad olunur.1. Gnin alar panel lvhlr vasitsil udulur v batareyaya otrlr. Bir bel elektrik stansiyasnn tikilmsi n minlrl gn batareyasndan istifad olunur.2. Gnin alar gzglr vasitsi il ks olunaraq bir nqtd toplanr.Hr iki halda paneld v gzgd gnin alarn izlmk n datiklr quradrlr.

Klk enerjisiYer sthinin qeyri-brabr qizmas nticsind mxtlif tyziqli sahlr yaranr. Havann yksk tyziqli sahlrdn alaq tyziqli sahlr doru fiqi istiqamtin klk deyilir.Klk elektrik stansiyalarnda klk prlri firladaraq onula brabr rotoruda firladr v nticd generatorda elektrik enerjisi ml glir

Geotermal enerjiMlum olduu kimi yerin drinliklrind temperatur artr. Burada biz yerin drinliklrind su-buxarn nasoslar vasitsil yuxar qaldrrq hmin su-buxar istifad edildikdn sonra yenidn z yerin qaytarlr v prosses davaml olaraq tkrar olunur. Suyun yenidn oz yerin qaytarlmasnn sbbi torpaqda ckm hadissinin qarsn almaqdr.

HidroenrjiHidroenerji dedikd aylarn enerjisi baa dlr. Hr bir ay myyn hidroenerji ehtiyatna malikdir.aylarda hidroenerji ehtiyatlar onlarn orta illik su axn il xarakteriz olunur.SES lrd ayn qarsnda bnd tikilir v su yuksk tyziq altnda myyn olunmu yerdn axmal olur v orada da pr quradrlr ki, su axdqca prlri frladr v generatorda elektrik enerjisi yaranr.