TəTBİQİ FİZİKA

SərbəstzərrəciküçünDe-BroyldalğasıE, p və

AZƏrbaycan döVLƏt neft və SƏnaye universiteti “TƏSDİq ediRƏM”

və məcburi birölçülü rəqslər.Rezonans. Sönən rəqslər.Bərk cismin hərəkəti.

Bucaq sürəti. Ətalət tenzoru və ətalət momenti. Bərk cismin impuls momenti.

Bərk cismin hərəkət tənlikləri. Eyler bucaqları.

ELEKTRODİNAMİKA

Eynşteynin xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təcrübi əsasları. Eynşteynin

postulatları. İşiğın abberasiyası, Fizo təcrübəsi və Maykelson-Morli təcrübəsi.

İnterval və onun invariantlığı. İntervalın 3 növü. Koordinatlar və zamanın

Lorens çevrilməsi. Məxsusi zaman. Lorens çevrilməsindən alınan kinematik

Sərbəstrelyativistikzərrəciküçünenerji, impulsvəLaqranjfunksiyası.Sərbəst 4-

ölçülühərəkəttənliyi. 4-ölçülüimpuls.Yükünxaricielektromaqnitsahəsində 3-

MİKROSKOPİK ELEKTRODİNAMİKA

Elektromaqnit sahəsinin potensialları. Potensiallarınqradiyent (kalibrləşmə)

onlarındiferensial, inteqralvə 4-ölçülüşəkilləri. İkincinövMaksvelltənlikləri,

dəyişməvəkeçiricilikcərəyanlarınınxassələri,

sahədədipolatəsiredənqüvvəvəqüvvəmomenti. Stasionar cərəyanların maqnit

sahəsi vəBio-Savar-Laplasqanunu. Cərəyanlar sisteminin maqnit dipol

momenti.Elektrostatiksahəsiiləstasionarmaqnitsahəsiarasındakıanalogiya

(oxşarlıq). Sərbəstelektromaqnitsahəsi, sahənineninəlikşərti, sahənin

-inifadələrinin alınması. Dipol şüalanmasının

diferensial, inteqral intensivlikləri və şüalanmanın istiqamətlənmə diaqramı.

Kvadrupol və maqnit dipole şüalanması. Elektrostatik sahənin enerjisi.

MAKROSKOPİK ELEKTRODİNAMİKA

Mikroelektrodinamikanın tənliklərinin fəza və zamana görə ortalanması,

Ortalanmanın optimal parametrləri. Mikro yük sıxlığının ortalanması və

maqnitpolyarizasiyası vektoru. Mühitdə I və II növ Maksvell tənlikləri və onlara

daxil olan kəmiyyətlərin fiziki mənası. Dielektriklər üçün maddi münasibətlər.

Maqnetiklər üçün hal tənlikləri (maddimünasibətlər). Mühitdə elektromaqnit

sahəsi vektorları üçün sərhəd şərtləri. Maddi mühitlərdə elektromaqnitsahəsinin

enerjisinin saxlanması qanunu. Mühitdə sabit maqnit sahəsi. Dielektriklərin

elektrostatikası. Naqillərinelektrostatikası. Omqanununundiferensialşəkilləri,

 sıxlığınınazalması, relaksasiyazamanı. Skin

effekti.Mühitdəyavaşdəyişənsahəhalında A

 potensialları üçün ümumi

tənliklər. Dielektriklərdə elektromaqnitdalğalarının yayılması, dispersiya tənliyi

və dalğanın E

vektorlarıarasındaəlaqə. Keçirici mühitdəelektro maqnit

sahəsi, mühitdəLorensşərti, keçiricimühitdəsahəvektorlarıüçünteleqraftənlikləri.

Keçiricimühitdəelektromaqnitdalğalarınınyayılması. Dispersiyatənliyi, elektro

maqnit dalğalarının sönməsi, naqillərdə

KVANT MEXANİKASI

Broyldalğalarıvəonlarınfazavəqrupsürətləri.De-Broylhipotezi.

SərbəstzərrəciküçünDe-BroyldalğasıE, p və

КVANTMEXANİKASININRİYAZİƏSASLARI

Xəttioperatorlar. Ermitoperator. Ermitqoşma. Vahidoperator. Tərsoperator.

Operatorlarüzərindəəməliyyatlar.

İkifizikikəmiyyətineynizamandadəqiqölçüiləbilməşərti.

Hamiltonoperatoru.Şredingertənliyi.

İmpulsoperatoru.Fəzanınbircinsliyi.

Koordinatvəimpulsoperatoruimpulstəsvirində.Hərəkətmiqdarımomentioperatoru.

operatorlarınınməxsusiqiymətlərivəməxsusifunksiyaları. Cütlük. Halıncütlüyü.

Qeyri-müəyyənlikprinsipi. Stasionarhallar. StasionarhallarüçünŞredingertənliyi.

RELYATİVİSTİKKVANTMEXANİKASININBƏZ

İ TƏTBİQLƏRİ.

XƏTTİHARMONİKOSSİLYATOR

(KOORDİNATTƏSVİRİ)

SFERİK-SİMMETRİK (MƏRKƏZİ)

SAHƏDƏHƏRƏKƏT.

Cırlaşmışhiperhəndəsifunksiyalarspektri. Radialvəbucaqpaylanmafunksiyaları.

Hidrogenəbənzəratomlardaelektronun

).Biroptikelektronluatomlarınkvantnəzəriyyəsi.

Hidrogenəbənzəratomlarınşüalanma (udulma) spektrlərivəseçməqaydası.Seçmə

Biroptikelektronluatomlarınşüalanmavəşüaudmaspektrləri.

fundamentalseriya (Berqmanseriyası). Atomunmaqnitmomenti.Qapalıcərəyanın

HƏYƏCANLANMANƏZƏRİYYƏSİVƏONUNBƏZİ

Atomunşüalanmanəzəriyyəsi. Eynşteynəmsalları. Sərbəstelektromaqnitsahəsi.

Ossilyatorqüvvəsi. Normalvəanomaldispersiya. Müsbətvəmənfidispersiya.

EYNİZƏRRƏCİKLƏRDƏNİBARƏTSİSTEMLƏRİNKVANTNƏZ

Mübadiləcırlaşması. Simmetrik və antisimmetrik funksiyalar. Fermionlar və

əsas halı. Helium

atomunun həyəcanlanmış hallaı. Para-heliumvəorta-helium.

MOLEKULLARINKVANTNƏZƏRİYYƏSİ

STATİSTİK FİZİKA

Kvant sistemlərinin mikroskopik təsviri. Kvant halları. Paylanma

funksiyaları və onun xassələri. Liuvill teoremi. Liuvill tənliyi.Statistik fizikanın

əsas postulatları. Statistik çəki. Entropiya və onun xassələri. Entropiyanın

artması qanunu. Dönən və dönməyən proseslər. Təzyiq. Əsas termodinamik

münasibət. Qapalı sistemlər üçün Gibbsin kanonik paylanması. Statistik cəm.

Sərbəst enerji.Açıq sistemlər üçün böyük kanonik paylanma. Maksvell,

Maksvell-Bolsman paylanmaları. Barometrik düstur. İdeal qazların statistik

nəzəriyyəsi. İdeal qazların sərbəst enerjisi, entropiyası və hal tənliyi.İki və

çoxatomlu ideal qazların istilik tutumunun klassik nəzəriyyəsi. İkiatomlu qazın

istilik tutumunun kvant nəzəriyyəsi. Gibbs metodunun real qazlara tətbiqi.Van-

der-Vaals tənliyi. Van-der-Vaals qazının enerjisi və istilik tutumu. Gibbs

metodunun bərk cisimlərə tətəbiqi. Bərk cisimlərin termodinamik xassələrinin

klassik nəzəriyyəsi. Bərk cisimlərin istilik tutumunun kvant nəzəriyyəsi.

Eynşteyn və Debay modelləri. Faza. Birinci növ faza keçidləri. Klapeyron-

Klauzius tənliyi. İkinci növ faza keçidləri. Erenfest tənliyi. İfratkeçirici- normal

metal faza keçidi. Flüktuasiyalar nəzəriyyəsi. Puasson paylanması. Kiçik

flüktuasiyalar. Qauss paylanması. Broun hərəkətinin elementar nəzəriyyəsi.

Eynşteyn münasibəti. İdeal kvant qazları. Fermionlar və Bozonlar. Metallarda

elektronların istilik tutumu. Foton qazı. Fermi-Dirak və Boze- Eynşteyn

paylanma funksiyaları. Klassik Bolsman statistikasına keçid. Cırlaşma

temperaturu. Fermi və Boze-qazlarının termodinamikası. Cırlaşmış Boze qazı.

Boze-Eynşteyn kondensasiyası. Aşağı temperaturlarda Fermi qazı. Metallarda

elektron qazı. Foton qazının termodinamikası. Qara cismin şüalanması. Plank

düsturu. Mənfi mütləq temperatur. Enerji spektri yuxarıdan məhdudlanmış

sistemlər və mənfi mütləq temperatur.

BƏRK CİSİMLƏR NƏZƏRİYYƏSİ

Kristallik bərk cismlərin fəza quruluşu. Kristalların simmetriya

elementləri. Qəfəs, kristallik quruluş, sadə və mürəkkəb qəfəslər. Brave qəfəsi.

Sinqoniyalar. Düz və tərs qəfəslər. Kristallik bərk cisimlərdə simmetriya

müstəvilərinin vəziyyəti və oxların istiqaməti. Miller indeksləri. Rentgen

şüalarının difraksiyası. Breqq-Vulf qanunu. Kristallik bərk cisimlərdə atomalar

və ionlar arasındakı kimyəvi rabitə növləri və onların təbiəti: ion rabitəsi,

kovalent rabitə, Van-der-Vaals rabitəsi, metallik rabitə. Qarışıq rabitə.

Koordinasiya ədədləri. Kristal qəfəsin dinamikası. Birölçülü sadə qəfəsdə

rəqslər və dalğalar. Born-Karmanın dövrülük şərti. Mürəkkəb birölçülü qəfəsdə

rəqslər və dalğalar. Aküstik və optik rəqslər. İon rabitəli kristallarda infraqırmızı

udulma. Bərk cismlərdə elementar həyəcanlanma. Kristal qəfəsin rəqsləri.

Fonon qazı. Metalların istilik tutumu.

KVANT ELEKTRODİNAMİKASI

Spinor sahə. Dirak tənliyi. Dirak matrisaları, onların fiziki mahiyyəti, tenzor

ölçüsü. Dirak matrisalarının cəbri. Dirak tənliyinin kovariant şəkli. Dirak

nəzəriyyəsində spin problemi. Zərrəciyin sərbəst hərəkəti üçün Dirak tənliyinin

həlli. Dirak nəzəriyyəsində mənfi tam enerjili hallar. Pozitron.

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Механика, М: Физматлит,2004

Голдстейн Г. Классическая механика, М.: Мир,1975

Ağamalıyev Ə.Q. Klassikmexanika, Bakı, 1998

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Teoрия поля, М: Физматлит,2003

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Электродинамика сплошных сред, М:

Leviç V.Q., Nəzərifizikakursu, c.1, Bakı, Maarif,1972

Muxtarov A.İ. Kvant mexanikası, Bakı, Maarif, 1999

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Квантовая механика, Физматлит.,2002.

Cavadov Ə. Kvant mexanikası, Bakı,Maarif, 1975

Ландау Л.Д., Лифшиц Е.М. Cтатистическая физика, Ф:, Физматлит,

Əsgərov B.M. Termodinamika və statistik fizika, Bakı, BDU, 2005

Muxtarov A.İ. Statistik fizika, Bakı, Azərnəşr,1961

Ахизер А.И., Берестецкий В.Б. Квантовая электродинамика,

Боголюбов Н.Н., Ширков Д.В. Введение в теории квантованных

полей, М:, Наука, 1984.

Соколов А.А. Введение в квантовую электродинамику, М:, 1958

Окунь Л.Б. Лептоны и кварки.,М:, Наука, 1990.

ƏsgərovB.M. Bərkcisimlərfizikası, Bakı, 2001.

Петрашень М.И., ТрифоновЕ.Д. Применение теории групп в

квантовой механике, М:, Наука, 1967.

Həsənov Q.T, Əliyev Ə.Ə. “ Ümumi fizika kursu” , Bakı, 2015.

Mehdiyev N.M. “Fizika kursu” , Bakı, 2010.

“Fizika” kafedrasının müdiri, professor M.A.Musayev

2212.01 – “Nəzəri fizika” ixtisası üzrə dissertanturaya qəbul imtahanının

S U A L L A R I

Maksvell, Maksvell-Bolsman paylanmaları. Barometrik düstur.

TəTBİQİ FİZİKA

I.Fənnin təsviri
“Tətbiqi fizika” fənni 050608-“ Energetika mühəndisliyi” ixtisası üzrə bakalavr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün tədris olunan ixtisaslaşmanın seçmə fənlərinə aid edilir.”Tətbiqi fizika” fənni, fizika fənninin kompleks şəkildə bölmələrinin və fiziki istiqamətlərinin toplusu olmaqla, konkret texnoloji və praktiki məsələlərin həllində fizikanın son nailiyyətlərindən istifadə etmək məqsədinə xidmət edir.”Tətbiqi fizika” fundamental tədqiqatlar əsasında alınmış kəşflərə əsaslanır və texnoloqlar qarşısında duran problemlərin həllinə yönəlir ki, bu da həmin kəşflərdən praktikada tələbələr tərəfindən effektiv şəkildə istifadə olunmasına imkan yaradır. Fənnin məqsədi bakalavriat səviyyəsinin 050608-“Energetika mühəndisliyi”ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrə, istehsalatda və məişətdə mövcud olan və fizika qanunlarının tətbiqi nəticəsində işləyən cihaz və qurğularda, sistemlərdə baş verən proseslərin fiziki mahiyyətini başa salmaq, gələcəkdə öz ixtisasları sahəsində işlədilə biləcək yeni cihaz və qurğular yaratmağın yollarını göstərməklə fiziki düşüncə tərzinin formalaşmasına kömək etməkdir
II.Fənnin hədəfi və məqsədi
Fənnin tədrisinin əsas vəzifəsi “Tətbiqi fizika” fənni fiziki hadisələrin və qanunların konktret texnoloji problemlərin və praktiki məsələlərin fiziki qanunların və hadisələrin dərindən öyrənilməsinə xidmət edir. Tətbiqi fizika fənni fiziki hadisələrin yalnız dərindən öyrənilmısinə deyil, hadisələrin və qanunların mahiyyətini dərindən öyrənir və konkret praktiki məsələnin həllində istifadə olunması imkanları müəyyən edilir. “Tətbiqi fizika” fənni fizika qanunlarının nəticələrinə əsaslanaraq müasir dövr üçün zəruri olan məsələlərin həllini reallaşdırır. Fiziki hadisələr və qanunauyğunluqlar barədə ətraflı məlumata sahib olan mütəxəssis bu qanunların nəticələrinin praktikaya tətbiqini də bilməlidir. Ali texniki məktəblərin bir sıra ixtisasları üzrə mütəxəssis hazırlığı prosesində fizikanin əsasları və tətbiqi fizika kursları bir birini tamamlayan fərqli fənlər kimi tədris olunur. “Tətbiqi fizika”fənnində fiziki hadisələr və qanunlar barədə məlumat verilir və daha sonra ardıcıl olaraq tələbələr tərəfindən mənimsənilmiş fiziki hadisələrin və qanunların praktiki məsələlərin həllinə tətbiq olunması məsələləri həll edilməlidir. Fənn tədrisinin əsas vəzifəsi qeyd olunanları nəzərə alaraq yuxarida qeyd olunan biliklərə yiyələnərək gələcəgdə tətbiq edilməsi lazım olan biliklərin tələbələrə aşılanması üçün bir baza yaradir və əsas rol oynayır. Fənnin tədrisinin əsas vəzifəsi İxtisas : 050608-“ Energetika mühəndisliyi” ixtisası üzrə təhsil alan bakalavrlara fizikanın müxtəlif bölmələrinin nəzəri və təcrübi öyrənilməsində davamlı biliklərin formalaşdırılması üzrə lazım olan bilik və bacarıqların aşılanmasından ibarətdir.
III. Fənnin qısa məzmunu

Fənnin tədrisi aşağıdakı mövzuları əhatə edir:

• Bərk cisimlərin zona qurluşu, elektrik xassələri və tətbiqləri;
• Maddələrdə maqnit sahəsi. Dia-Para-Ferro maqnetiklər və onların tətbiqləri.
• Elektromaqnit induksiya hadisəsi və onun tətbiqləri
• Dielektriklər; Seqnetoelektriklər, pyezoelektriklər və onların tətbiqləri
• Elektrolitlərin və qazların elektrik keçiriciliyi,onların tətbiqləri.
• Ultrasəs və onun tətbiqlər.
• Həndəsi Optika, Lif Optikası və onun tətbiqləri
• Rentgen şüalarının tətbiqləri
• Nüvə maqnit rezonansı və maqnit rezonans tomoqrafiyası.
• İstilik Şüalanması və onun tətbiqləri
• Lüminisensiya və onun tətbiqləri
• Elektrik ölçmələri.
• laboratoriya şəraitində işləmək;
• fiziki cihaz və qurğularda işləmək

IV. Fənnin tədrisinin növləri və müddəti
Fənnin tədrisində mühazirə, laboratoriya məşğələsi nəzərdə tutulur. İxtisaslaşma üzrə tədris planında nəzərdə tutulmuş dərs növləri və onlara ayrılan saatlar cədvəl 1-də, mövzular üzrə ayrılan saatlar cədvəl 2-də, mühazirə və laboratoriya dərslərinin məzmunu isə cədvəl 4 və 5-də göstərilmişdir.

Müəllimin tələblərinə aşağıdakı meyyarlar daxildir:

1. Dərslərdə magistrlərin müntəzəm iştirak etməsi;
2. Mühazirə və laboratoriya dərslərində nəzərdə tutulmuş mövzular üzrə sərbəst çalışmaq nəticəsində hazırlıqlı iştirak etmək;
3. Təklif olunan ədəbiyyatlarla sərbəst işləmək;
4. Dərslərdə aktiv iştirak etmək, aydın olmayan məsələlərlə bağlı müəllimə suallar vermək;
5. Fənnin tədrisinə ayrılmış ümumi saatın 50 faizini auditoriyadan kənar sərbəst işləmək üçün fəaliyyət və onun 50 faizini müəllimlə birgə işləmək;
6. Semestr ərzində hər dərsdə cari biliyin yoxlanılmasının aparılması və nəticəsinin qrup jurnalında qeydə alınması ilə bağlı magistrlərin məsuliyyət daşımaları;
7. Laboratoriya dərslərində aktiv iştirak etmək, aparılan təcrübələrin nəticələri barədə hesabatlarıvaxtında təhvil vermək, sərbəst tapşırıqları vaxtında tələb olunan səviyyədə hazırlamaq;
8. Fənnin dərindən mənimsənilməsi ilə bağlı müəllimə qarşı tələbkarlıq göstərmək;
9. Tələbələr tərəfindən semestr ərzində fənnin mənimsənilməsi ilə bağlı nəzərdə tutulmuş maksimum 50 balın qazanılması üçün ciddi cəhd göstərmək.

Magistrlər tərəfindən fənnin mənimsənilməsi səviyyəsini müəyyən etmək məqsədilə mühazirə, laboratoriya dərslərində cari biliyin qiymətləndirilməsi aparılır. Bunlardan əlavə semestr ərzində 3 dəfə monitorinq mexanizmi əsasında sessiyal ararası yoxlamalar keçirilir. Yoxlamalar VI, XI və XIV-cü həftələrdə aparılır. Aparılan yoxlamaların nəticələri qrup jurnalında 0-10 rəqəmləri ilə qeyd olunur və semestr ərzində fənnin mənimsənilməsinin qiymətləndirilməsi müəyyənləşdirilir və tələbələrin semestr ərzində fənn üzrə qazandığı balların tərkibinə daxil edilir.

Biliyin qiymətləndirilməsi çoxballı sistem əsasında aparılır. Fənn üzrə tələbələrin topladığı maksimum balın həddi 100-dür. Bunun 50 bal imtahanda 50 bal isə semestr müddətində qazanılır.

Semestr ərzində toplanılacaq maksimum 50 balın tədris göstəriciləri üzrə paylanması “kredit sistemi ilə təhsil alan tələbəərin biliyinin qiymətləndirilməsi haqqında” ADNSU-nun 02/1396 nömrəli 03.10.2008-ci il tarixli əmrinə əsasən aparılır.

-10 bal tələbənin 10 sərbəst işinə görə;

-30 bal isə məşğələ və laboratoriya dərslərinə görə.

Aralıq sorğuların və sessiyalararası yoxlamanın nəticələri laboratoriya və məşğələ dərs-lərinə nəzərdə tutulmuş ballarda öz əksini tapır.

Imtahana görə, dərsə davamiyyətə görə, mövzular üzrə sərbəst işə görə, məşğələ və laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə, balların verilməsi “Kredit sistemi ilə təhsilalan tələbələrin biliyinin qiymətləndirilməsi haqqında əsasnamə”yə görə aparılır.

1. А.М.Paşayev,E.M.Qocayev, H.S.Orucov Ümumi Fizika kursu, «Milli aviasiya akademiyası» Bakı 2012, səh. 453
2. N.M.Mehdiyev, Ümumi fizika kursu, Bakı, səh.
3. E.M.Qocayev S.X.Xəlilov N.Y.Səfərov, A.Ə.Abasov C.K.Qəniyev B.Q.Qaracayev, S.İ.Tağiyev “Tətbiqi fizika” Dərs vəsaiti Bakı AzTu, 2018-il 392s.
4. E.M.Qocayev- “Ümumi fizika kursu” I və II hissə, 2008 ,Bakı, “Sabah”, 439 s.
5. И.В.Савельев «Курс общей физики» тома I-III, СПб., «Лань», 2006 г.
6. И.В. Калашников «Электричество», М., Наука, 1985 г.
7. В. С.Волькенштейн « Сборник задач по общему курсу физики» М-Наука, 1985
8. А.А.Детлаф, Б.М.Яворский «Курс физики», М., Высшая школа, 2007
9. E .M. Qocayev S.İ.Səfərova , T.P.Musayev“ Tətbiq optika”laboratoriya işlərinə rəhbərlik. Bakı “ Təhsil” NPM, 2015
10. Т.И. Трофимова «Курс физики», М., Издательский центр «Академия», 2007г
11. В.И.Бабецкий,О.Н.Третяковприкладнаяфизика(механика,электромагнетизм) 2005

İxtisaslaşma üzrə nəzərdə tutlmuşsaatlar
060628.2 – Texnoloji proseslərin avtomatlaşdırılması və idarə edilməsi
Cəmi	Mühazirə	Məşğələ	Laboratoriya	Kredit	Semestr
60	30	15	15	8	3

Cədvəl 2.

Lüminissensent şüalanma mənbələri.

Nizami Mehdiyev

Mehdiyev Nizami Mikayil oğlu 14 dekabr 1949-cu ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının qədim Ordubad şəhərində anadan olmuşdur. 1966-cı ildə M.Sidqi adına Ordubad şəhər orta məktəbini bitirmiş və Azərbaycan Dövlət Universitetinin “Fizika” fakültəsinə daxil olmuşdur. 1971-ci ildə Universiteti “Yarımkeçiricilər fizikası” ixtisası üzrə bitirərək, fakültə elmi şurasının zəmanəti ilə həmin il Azərbaycan Elmlər Akademiyası Fizika İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur. Aspirantlıq müddətində o, Bakı Dövlət Universitetində professor Axundov Qüdrət Əli oğlunun rəhbərliyi altında laylı quruluşa malik A 3 B 6 yarımkeçirici birləşmələrdə çeviricilik və elektrolüminessensiya hadisələrini tədqiq edərək 1975-ci ildə “Laylı kristallarda elektrolüminessensiya və çeviricilik hadisəsi” adlı namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır.

Nizami müəllim 1977-ci ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının İoffe adına Fizika və Texnika İnstitutuna ezam olunmuş, orada hazırda “Nobel” mükafatı laureatı J.İ.Alferovun rəhbərlik etdiyi “Heterokeçidlər” laboratoriyasında və N.A.Qorinovanın rəhbərlik etdiyi “Yarımkeçiricilərin texnologiyası” laboratoriyasında tədqiqatlar aparmış, doktorantura keçmişdir.

1991-ci ildə “Anizotrop selenidlərdə generasiya və rekombinasiya prosesləri” adlı doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almış və 2001-ci ildə professor adına layiq görülmüşdür.

Nizami Mehdiyev 1975-1997-ci illər ərzində Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutunda baş laborant, mühəndis, kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, aparıcı elmi işçi vəzifələrində çalışmış, eləcə də Azərbaycan Tibb Universiteti və Bakı Dövlət Universitetində pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. 1997-ci ildə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası “Fizika” kafedrasının professoru seçilmişdir. Hal-hazırda həmin vəzifədə işləyərək tələbələrə “Ümumi fizika kursu” üzrə mühazirələr oxuyur, laboratoriya və məşğələ dərsləri aparır. Nizami Mehdiyev eyni zamanda Bakı Dövlət Universitetinin Fizika fakültəsində “Optoelektronika” fənnindən bakalavr və magistirlərə mühazirələr oxuyur.

Nizami Mehdiyevin elmi işləri anizotrop quruluşa malik binar və üçqat xalkogenik yarımkeçiricilərdə, onlar əsasında yaradılan quruluşlarda generasiya və rekombinasiya proseslərinin tədqiqinə həsr olunmuşdur. Onun şəxsən göyərtdiyi monokristalların fiziki xassələrinə təbii və xətti polyarlaşmış işığın təsiri tədqiq edilərək fotopleoxroizm əmsalının səth rekombinasiyası, elektron hallarının simmetriyası və optik keçidlər üçün seçmə qaydası ilə tənzimlənməsi müəyyən olunmuşdur.

Nizami müəllim nüfuzlu respubluka və xarici elmi jurnallarında, konfrans materiallarında dərc olunmuş yüzə qədər məqalənin, müəlliflik şəhadətnaməsinin müəllifidir. Onlarca beynəlxalq elmi konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir. Yüksək ixtisaslı kadrlar yetişdirməkdə Nizami Mehdiyevin əməyi böyükdür. Ali təhsilin bakalavr və magistr pillələri üçün “Kvant fizikasının elementləri” (1998) və “Fizika kursu” (2010) adlı dərs vəsaitlərinin, “Optoelektronika” (2005) dərsliyinin müəllifidir. Ailəlidir, bir oğlu var.

Əsas elmi əsərləri

• Об эффекте переключения в p-GаSе. Физика и техника полупроводников (ФТП), т.7, с 1830, Ленинград, 1973 г.
• Электролиминесценция монокристаллов InSе. Оптика и спектроскопия, т.38, с.952, Ленинград, 1975 г.
• Фотоэлектрические анализаторы поляризации излучения в слоистых кристаллах A III B VI , ФТП, т.12, с.1566, Ленинград, 978 г.
• Энергетический спектр β-Cdİn₂Se₄. ФТП, т.17, с.1169, Ленинград,1983.
• Фотоплеохроизм легированных кристаллов GаSе. ФТП, т. 24, с.1505, Ленинград, 1990.
• Поляризационные фотодетекторы на основе слоистых полупроводников. Физика, т.5, с.27, Баку, 1999 г.
• Photopleoxroizm of irradiated GaSe crustals. Nuklear Sciense and its applications, p. 104, İzmir, 2001 və s.

• Araz Yaquboğlu, Tələbə dünyası. Bakı: “Elm və təhsil”, 2011.
• http://physics.bsu.edu.az/az/content/mehdiyev_nizami__mikayl_olu

1. ↑[1]

Avqust 12, 2021
Ən son məqalələr

Simistor

Simisifuqa

Simo Hayha

Simon Açıqgözyan

Simon Bolivar

Simon Kozhin

Simon Minyole

Simon Simonyan

Simon Stevin

Simon Vollesen

Ən çox oxunan

Klermon-Feran

Klermon (rayon)

Klerodendrum

Klerikalizm

Klervo

nizami, mehdiyev, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, fizika, riyaziyyat, elmləri, doktoru, professor, 2001, mehdiyev, nizami, mikayil, oğludoğum, tarixi, dekabr, 1949, yaş, d. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Nizami Mehdiyev fizika riyaziyyat elmleri doktoru professor 2001 1 Nizami MehdiyevMehdiyev Nizami Mikayil ogluDogum tarixi 14 dekabr 1949 71 yas Dogum yeri Ordubad Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi SSRI AzerbaycanElm sahesi fizika riyaziyyatElmi derecesi fizika riyaziyyat elmleri doktoruElmi adi professor 2001 Is yeri Azerbaycan Dovlet Neft AkademiyasiTehsili BDUHeyati RedakteMehdiyev Nizami Mikayil oglu 14 dekabr 1949 cu ilde Naxcivan Muxtar Respublikasinin qedim Ordubad seherinde anadan olmusdur 1966 ci ilde M Sidqi adina Ordubad seher orta mektebini bitirmis ve Azerbaycan Dovlet Universitetinin Fizika fakultesine daxil olmusdur 1971 ci ilde Universiteti Yarimkeciriciler fizikasi ixtisasi uzre bitirerek fakulte elmi surasinin zemaneti ile hemin il Azerbaycan Elmler Akademiyasi Fizika Institutunun aspiranturasina daxil olmusdur Aspirantliq muddetinde o Baki Dovlet Universitetinde professor Axundov Qudret Eli oglunun rehberliyi altinda layli qurulusa malik A3B6 yarimkecirici birlesmelerde ceviricilik ve elektroluminessensiya hadiselerini tedqiq ederek 1975 ci ilde Layli kristallarda elektroluminessensiya ve ceviricilik hadisesi adli namizedlik dissertasiyasi mudafie ederek fizika riyaziyyat elmleri namizedi alimlik derecesi almisdir Nizami muellim 1977 ci ilde Rusiya Elmler Akademiyasinin Ioffe adina Fizika ve Texnika Institutuna ezam olunmus orada hazirda Nobel mukafati laureati J I Alferovun rehberlik etdiyi Heterokecidler laboratoriyasinda ve N A Qorinovanin rehberlik etdiyi Yarimkeciricilerin texnologiyasi laboratoriyasinda tedqiqatlar aparmis doktorantura kecmisdir 1991 ci ilde Anizotrop selenidlerde generasiya ve rekombinasiya prosesleri adli doktorluq dissertasiyasi mudafie ederek fizika riyaziyyat elmleri doktoru alimlik derecesi almis ve 2001 ci ilde professor adina layiq gorulmusdur Nizami Mehdiyev 1975 1997 ci iller erzinde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Fizika Institutunda bas laborant muhendis kicik elmi isci boyuk elmi isci aparici elmi isci vezifelerinde calismis elece de Azerbaycan Tibb Universiteti ve Baki Dovlet Universitetinde pedaqoji fealiyyet gostermisdir 1997 ci ilde Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasi Fizika kafedrasinin professoru secilmisdir Hal hazirda hemin vezifede isleyerek telebelere Umumi fizika kursu uzre muhazireler oxuyur laboratoriya ve mesgele dersleri aparir Nizami Mehdiyev eyni zamanda Baki Dovlet Universitetinin Fizika fakultesinde Optoelektronika fenninden bakalavr ve magistirlere muhazireler oxuyur Nizami Mehdiyevin elmi isleri anizotrop qurulusa malik binar ve ucqat xalkogenik yarimkeciricilerde onlar esasinda yaradilan quruluslarda generasiya ve rekombinasiya proseslerinin tedqiqine hesr olunmusdur Onun sexsen goyertdiyi monokristallarin fiziki xasselerine tebii ve xetti polyarlasmis isigin tesiri tedqiq edilerek fotopleoxroizm emsalinin seth rekombinasiyasi elektron hallarinin simmetriyasi ve optik kecidler ucun secme qaydasi ile tenzimlenmesi mueyyen olunmusdur Nizami muellim nufuzlu respubluka ve xarici elmi jurnallarinda konfrans materiallarinda derc olunmus yuze qeder meqalenin muelliflik sehadetnamesinin muellifidir Onlarca beynelxalq elmi konfranslarda meruzelerle cixis etmisdir Yuksek ixtisasli kadrlar yetisdirmekde Nizami Mehdiyevin emeyi boyukdur Ali tehsilin bakalavr ve magistr pilleleri ucun Kvant fizikasinin elementleri 1998 ve Fizika kursu 2010 adli ders vesaitlerinin Optoelektronika 2005 dersliyinin muellifidir Ailelidir bir oglu var Esas elmi eserleri RedakteOb effekte pereklyucheniya v p GaSe Fizika i tehnika poluprovodnikov FTP t 7 s 1830 Leningrad 1973 g Elektroliminescenciya monokristallov InSe Optika i spektroskopiya t 38 s 952 Leningrad 1975 g Fotoelektricheskie analizatory polyarizacii izlucheniya v sloistyh kristallah AIIIBVI FTP t 12 s 1566 Leningrad 978 g Energeticheskij spektr b CdIn2Se4 FTP t 17 s 1169 Leningrad 1983 Fotopleohroizm legirovannyh kristallov GaSe FTP t 24 s 1505 Leningrad 1990 Polyarizacionnye fotodetektory na osnove sloistyh poluprovodnikov Fizika t 5 s 27 Baku 1999 g Photopleoxroizm of irradiated GaSe crustals Nuklear Sciense and its applications p 104 Izmir 2001 ve s Menbe RedakteAraz Yaquboglu Telebe dunyasi Baki Elm ve tehsil 2011 http physics bsu edu az az content mehdiyev nizami mikayl olu 1 Menbe https az wikipedia org w index php title Nizami Mehdiyev amp oldid 5672709, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

No	Proqramın mövzuları	İxtisaslar üzrə