Gədəbəy – tarixi yaddaşımız (FOTO)

Dağlar diyarı Gədəbəy açıq səma altında zəngin muzeyə bənzəyir. Zirvəsi buludları dələn dağların, dibi görünməyən dərələrin, sıldırım qayaların, məxməri meşələrin, güllü-çiçəkli çəmənlərin, gur çayların, buz bulaqların, çılğın şəlalələrin əhatəsində yerləşən bu gözəl məkan sərhəd boyunca Azərbaycanın keşiyini çəkən basılmaz səngər, alınmaz qaladır. Qədim tarixə, Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin bir hissəsinə, islam dininə qədərki dövrün cəsur insanlarının yaşadığı mağaralara, mədəniyyət abidələrinə, yazılı daşlara malik ulu yaşayış məskənidir bu yerlər.

Rayonda bir dünya, 81 ölkə və 24 yerli əhəmiyyətli abidə qeydə alınıb. Bu, hələ harasıdır? Adları dövlət tərəfindən mühafizə edilən abidələrin 2001-ci il avqustun 2-də Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq olunmuş siyahıdan kənarda qalanlar da çoxdur. Son illərdə rayon mədəniyyət və turizm şöbəsi tərəfindən 90-na yaxın yeni abidə, o cümlədən, zağa-sığnaq, qalaça, qədim qəbiristanlıq, məbəd, üstü təsvirli daşlar, qoç heykəlləri və s. aşkar edilmişdir. Bir sözlə, dağlar diyarının hər guşəsində qala və qalaçalar, müdafiə istehkamları, məbəd və türbələr diqqəti cəlb edir. Koroğlu qalası, Cənnət qala, Qız qalası, Zəngli qala. Hərəsi bir sənət əsəri, xalqın mənəvi tarixinin əvəzsiz yadigarıdır.

Söyüdlü kəndinin ərazisində dünya əhəmiyyətli Böyük Qalaça abidəsi yerləşir. Əslində, bu, nəhəng daşlardan hörülmüş uca bir qala-dağdır. Mütəxəssislərin fikrincə, ilk dəmir dövründə tikilən bu qala müdafiə məqsədi daşıyırmış. Elimizin tarixi və taleyi ilə maraqlanan hər kəs üçün çox baxımlı, çox ibrətamiz bir zirvədir.

Söyüdlü kəndinin digər bir “möcüzəsi” Qız qalasıdır. O da yüksək bir qayalığın başında, son dərəcə mənzərəli, füsunkar bir sahədə yerləşir. Hər tərəfdən yaşıllıqla əhatə olunub. Yaxınlıqda çay axır, şəlalə çağlayır. Qız qalası beş dairəvi sütundan ibarətdir. Hamısı da kərpiclə hörülüb. İlk baxışda giriş-çıxış yerləri görünmür. Sütunlar hündürlüyünə və diametrinə görə bir-birindən fərqlənir. Cəm halında bu kompleks qədim şəhəri xatırladır.

Deyirlər ki, bir zamanlar bu yerlərdən karvan yolu keçirmiş. Dağların başında, ən baxımlı yerdə daha bir əzəmətli qala ucalır. El arasında ona Koroğlu qalası da deyirlər, Cavanşir qalası da. Geniş sahəni əhatə edir. Əsl şəhərə bənzəyir. Dəniz səviyyəsindən azı iki min metr hündürlükdə yerləşir. Öz dövrünə görə yaşayış üçün hər şəraiti olub. Gildən hazırlanmış borularla buraya xeyli uzaqdan su çəkilib. Qala daxilində iki gözdən ibarət gizli su anbarı və külək dəyirmanın qalıqları indi də durur. Qalanın ətrafında da qoşa təndir qalıqları, yüzlərlə qoyun sığan mağara, habelə bir neçə qədimi məbəd.

Ulu abidələrin izi rayonun hər guşəsinə, eləcə də Böyük Qaramurad kəndinə aparır. Buradakı Zəngli qala da tarixi əhəmiyyətə malikdir. Qədim alban məbədidir, digər abidələrlə yanaşı, o da əsrlərin qovğalarına dözərək bu günümüzə qədər gəlib çıxıb.

Gədəbəyin sərvətinin, füsunkar təbiətinin sorağı Avropa ölkələrinə kimi gedib çıxmışdı. On doqquzuncu yüzilliyin ortalarında alman sahibkarları Volter və Verner Simens qardaşları Gədəbəydə misəritmə zavodu inşa etdilər. Bu, Zaqafqaziya dağ-mədən sənayesinin ilki sayılırdı.

Dağların başında Avropa tipli şəhərcik salındı, qırmızı kirəmitli evlər tikildi, teleqraf və elektrik xətləri, su və kanalizasiya sistemi çəkildi. Planlı küçələr, dəmir yolu xətti, həmçinin körpülər, müxtəlif keçidlər inşa olundu. Onların hər biri dəyərli abidə, memarlıq incisidir.

XIX əsrin ortalarında Bakıda çıxan “Kaspi” jurnalı yazırdı ki, “Gədəbəy sivilizasiyanın mərkəzi sayılır”. Alman mətbuatında isə oxuyuruq: “Gədəbəy Qafqazın sənaye matorudur”. Bütün bunlar onu göstərir ki, öz sərvətinə, qüdrətinə görə hər yanda Gədəbəyə böyük qiymət verilirdi. Bu yerlərdə tarixi Gədəbəy abidələrinin tədqiqi sahəsində də ilk addımlar məhz alman mütəxəssisləri tərəfindən atılmışdır.

1888-1891-ci illərdə alman mənşəli Valdemar Belk rayonun müxtəlif kəndlərində arxeoloji qazıntılar aparmışdır. Onun üzə çıxardığı yüzlərlə eksponat bu yerlərin dərin tarixi qatlara söykəndiyindən xəbər verir. Nadir tapıntılar heç şübhəsiz, xəlvəti yolla xaricə daşınırdı. Həmin eksponatların bir hissəsi ayrı-ayrı dövlətlərin muzeylərində – Almaniyada, Avstriyada, Rusiyada, Ermənistanda, Gürcüstanda və başqa yerlərdə indi də nümayiş etdirilir.

Biz buna da şükür etməyə məcburuq. Ona görə ki, az- çox iş görən alman tədqiqatçılarından sonra arxeoloji abidələrin tətbiqi, demək olar, unudulmuş, çox təəssüf ki, illər, onilliklər boyu bu sahədə ciddi addım atılmamış, sanballı söz deyilməmişdir.

Çox da dəqiq olmayan məlumata görə yalnız 1947-ci ildə Söyüdlü kəndindəki Böyük Qalaçada və 1972- ci ildə Qalakənd bölgəsindəki Cavanşir – Koroğlu qalasında qısamüddətli araşdırmalar aparılmışdır. Bu istiqamətdə tarixçi alim Tükəzban Əsgərova tərəfindən Gədəbəyin müxtəlif kəndlərində müəyyən elmi işlərin aparılması da epizodik xarakter daşıyır.

Müstəqillik bərpa ediləndən sonra tarixi abidələrə münasibət bir qədər dəyişildi. Neçə il bundan əvvəl Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mədəni irs şöbəsinin əməkdaşları Rizvan Bayramov, Fazil Məmmədov və Arif Əliyev, Memarlıq və İnşaat Universitetinin rektoru, professor Gülçöhrə Məmmədova, professor Tarix Dostuyev tərəfindən Gədəbəy şəhərindəki kilsəyə və simens tikililərinə, Qalakənddəki Cavanşir-Koroğlu qalasına, Böyük Qaramuraddakı məbədə, Söyüdlüdəki Qız qalasına və Mahrasa adı ilə tanınan məbədə qısa müddətli baxışlar təşkil edilmişdir.

Nankor ermənilərlə qonşuluqda, mühüm strateji mövqedə yerləşən Gədəbəy dağlarında sistemli surətdə tədqiqat işlərinin aparılması vacibdir. Söyüdlü kəndindəki Qız qalası haqqında bilgilər son dərəcədə azdır. El arasında o, Oğuz qalası da hesab edilir, Göz (Müşahidə) qalası da, Quz (Xəzər) qalası da. Bu yozumların hansı daha əsaslıdır, bu barədə yalnız sistemli tarixi araşdırma aparanlar yetərli fikir söyləyə bilərlər .

Söyüdlü kəndindəki Mahrasa, Böyük Qaramuraddakı məbəd barədə, habelə daha neçə belə tarixi abidə haqqında da sanballı bilgilər yox dərəcəsindədir. Mahrasa adlanan məbəd əslində, bir kompleks tikilidir. Bu kompleksdə türbə də var, karvansara da, təyinatı bilinməyən digər tikililər də. Həmin məbəd də Qız qalası kimi çayın sahilindəki meşə zolağında yerləşir. Bunların hər birinin tədqiqi haralardan, nələrdən xəbər verərdi.

Son illərdə ölkə miqyasında bu məsələ daim diqqət mərkəzindədir. Prezident İlham Əliyevin Azərbaycanda arxeoloji ekspedisiyaların fəaliyyətini genişləndirmək və səmərəliliyini artırmaq məqsədilə 2008-ci ilin fevral ayında imzaladığı sərəncamın əhəmiyyəti çox böyükdür. Hazırda ölkəmizdə 7 beynəlxalq arxeoloji ekspedisiya geniş iş aparır. Tovuz, Şəmkir, Qəbələ, Ağcabədi, Şərur rayonlarında, habelə Oğlanqayada aparılan ekspedisiyalar ulu tariximizin araşdırılmasında mühüm rol oynayır. Əvvəllər elmə məlum olmayan çox dəyərli faktlar aşkara çıxarılır. Orta Kür hövzəsində aparılan araşdırmalar bu bölgədə ibtidai insanların bir milyon il bundan əvvəl, Şəki-Zaqatala bölgəsindəki Daş dövrü abidələrinin tədqiqi isə 400-500 min il əvvəl məskunlaşdığını sübut edir. Tovuz rayonundakı Göytəpə, Ağstafadakı Həsənsu, Böyük Kəsik, Şəmkirdə Qaracəmirli səmtində aparılan qazıntılar xüsusilə diqqətəlayiqdir. Fikrimizcə, bu cür əhatəli, əlaqəli tədqiqatlar Gədəbəy rayonunda Xocalı-Gədəbəy mədəniyyətinin əvəzsiz yadigarlarını, qədim tariximizin çox dəyərli səhifələrini üzə çıxara bilər.

Sistemli surətdə arxeoloji tədqiqatlar aparılmasa da, rayonda mövcud abidələrin mühafizəsinə və tədqiqinə xüsusi fikir verilir. “Daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin bərpası, qorunması, tarix və mədəniyyət qoruqlarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi və inkişafına dair 2014-2020-ci illər üzrə Dövlət Proqramı” geniş müzakirə olunub. İcra hakimiyyətinin başçısı Ramiz Yediyarov turizmin inkişafı ilə əlaqədar mövcud abidələrin mühafizəsi, tarix diyarşünaslıq muzeyinin yeni eksponatlarla, fotolar və dioqramlarla zənginləşdirilməsi üçün konkret tapşırıqlar verib. Mədəniyyət evində turist marşrutlarına düşən abidələr barədə məlumat lövhələri və sxemlər nümayiş olunur. Tədqiqatçı jurnalist Etibar Nadiroğlunun “Gədəbəy: tarixi abidələr” kitabı kütləvi tirajla nəşr olunub. Qalakənd sakini Bəkir Məmmədov şəxsi evində zəngin bir muzey yaradıb. Jurnalist Kərəm Nəbiyev baxımlı foto albom hazırlayıb.

Bunların hamısı çox yaxşıdır. Lakin səriştəli mütəxəssislər tərəfindən arxeoloji abidələrin tədqiqinə və təbliğinə, yerin altında “gizlənən” ulu tariximizin üzə çıxarılmasına böyük ehtiyac duyulur.

Keçən il rayon mədəniyyət və turizm şöbəsi tərəfindən şəhərin mərkəzindəki kilsənin, Böyük Qaramurad kəndindəki məbədin, Söyüdlüdəki Mahrasa adı ilə tanınan məbədin, Səbətkeçməzdəki körpünün tarixi baxımdan əhəmiyyətlilik dərəcələrinə görə vacibliyinin müəyyən edilməsi barədə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə məktub yazılmışdır. Təəssüf ki, bu məsələlər də indiyə kimi baxılmamış qalır.

Gədəbəy dağlarında tarixi abidələr arxeoloqların, tədqiqatçıların yolunu gözləyir.

“Azərbaycan”

Böyütmək üçün şəkillərə klikləyin.

Gədəbəy – tarixi yaddaşımız (FOTO)

Orta məktəbdə e.ə. XIV-XI əsrləri əhatə edən Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti, eyni zamanda Gədəbəydə, demək olar, bütün dövrlərə aid tarixi abidələr haqqında az-çox oxumuşuq. Lakin əksəriyyətimiz bu mədəniyyətlə, bu tarixlə əyani tanış deyilik. Heç bəlkə tanış olmaq ağlımıza da gəlməyib.

“Gədəbəy zəngin təbiətə, maddi-mədəniyyət irsinə, gözəl və səmimi insanlara, insanlığa, qonaqpərvərliyə malik bir yurdumuzdur. Bu torpaqlar bizi özümüzə qaytarır, tariximizi yada salır, əsl insanlıq və qəhrəmanlıq dərsi keçir. Gədəbəyin hər qarışı tarix, qəhrəmanlıq məktəbidir, hər insanı insanlığın nümunəsidir. Daha “Gədəbəydə kartofdan başqa nə var?” deməyin, həzərat”.

Qalakənd kəndindəki “Koroğlu” qalası (XVI əsr)

Böyük Qaramurad kəndində “Həmşivəng” kompleksi (XI-XII əsrlər)

Kiçik Qaramurad kəndində alban məbədi

Söyüdlü kəndi ərazisində “Qız qalası” (“Namərdqala” – IX-XII əsrlər)

Şəmkirçayın sahilində yerləşən Mahrasa məbədi (III-IV əsrlər)

Gədəbəy

Gədəbəy Şahdağ silsiləsinin şimal ətəyində, 1460 metr yüksəklikdə, Mis çayının sahilində yerləşir. Yaxınlığındakı Mağara dağının ətəyindən XIX əsrdən mis filizi çıxarılır. Bu səbəbdən də şəhərin müasir gerbində “Cu“, yəni “cuprum”, mis elementinin latın dilindəki işarəsi yazılıb.Hətta Koroğlu belə,Dədə Qorqud belə gədəbəylidir. Gədəbəy müharibələrdə Qarabağ üçün 5000 ümumi Vətən ücün isə 28000 Şəhid vermişdir.

İlk dəfə 13-cü əsrə aid mənbədə, qədim erməni dilində Qetabak qalası şəklində qeydə alınmışdır. Həmin qalanın xarabalıqları indiki Gədəbəy yaxınlığındadır. Hazırkı yaşayış məntəqəsi 1863-cü ildə Qazaxdan çıxmış ailələr tərəfindən salınmışdır. [2] Ən uca dağı 3000 metrdən hündür Qoca dağdır.

Təbii sərvətləri: Qızıl,mis

Təsərrüfatı: keyfiyyətli kartof

Qonşuları: Tovuz,Daşkəsən,Çəmbərək ‘Ermənistan’ Şəmkir, Qovlar.

Qədim abidələri: Qız Qalası,Koroğlu Qalası,Siemens körpüsü

Mündəricat

• 1 Tarixi
• 2 Toponimikası
• 3 Coğrafiyası və iqlimi
• 4 Əhalisi
  • 4.1 Tanınmış şəxsləri

  1989-cu il əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrinə görə Gədəbəy şəhərində 5049 nəfər əhali yaşayırdı. 1935-ci ildən 1990-cı ilə qədər şəhər tipli qəsəbə olan Gədəbəyə həmin ildə şəhər statusu verilmişdi.

  XIX əsrin ortalarinda Gədəbəy rayonu ərazisində mis filizi yataqları kəşf edilmiş və 1855-1856-cı illərdə yerli sahibkarlar tərəfindən misəritmə zavodu tikilmişdir. Daha sonra həmin zavod Almaniyanin “Simens” şirkəti tərəfindən alınaraq, 1865-ci ildə yenidən qurulmuşdur. “Simens” şirkəti tərəfindən 1883-cü ildə Qalakənd misəritmə zavodu tikilmiş, 1879-cu ildə Zaqafqaziyada ilk dəfə uzunluğu 28 km olan Gədəbəy-Qalakənd arasında dəmir yolu çəkilmişdir. Bu dəmir yolunda 4 lokomotiv, 33 vaqon hərəkət etmişdir. Bu gün də həmin yol ilə bağlı salınmiş körpülər tarixi abidə kimi qalmaqdadır. 1883-cü ildə Qalakənd kəndində Çar Rusiyasi ərazisində ilk su elektrik stansiyası tikilmiş, Qalakənd misəritmə zavodunda elektroliz üsulu ilə mis əridilmişdir. Bu zaman Avtopanın mərkəzi şəhəri London, Paris, Sankt Peterburq şəhərlərində kerosin lampalarından istifadə olunduğu halda, Gədəbəydə elektrik işığından istifadə edilirdi. Həmin dövrdə alman alimləri tərəfindən Gədəbəy rayonu ərazisində arxeoloji qazıntı işləri aparılmışdır. Arxeoloji qazıntının nəticələri Almaniyanin “Folker Şpis” elmi nəşriyyatı tərəfindən “Qalakənd” adlı elmi əsər şəklində Berlində çap edilmişdir. Əsər Berlin Dövlət muzeyində saxlanılır.

  Qarabağ müharibəsi dövründə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən 1992-ci ilin avqustun 8-də rayonun iki kəndi Motudərə və Qasımağalı kəndləri, o cümlədən 78 yaşayış evi, 1 məktəb və 2 tibb məntəqəsi yandırılmışdır. Hazırda həmin kəndlərdə məktəb və tibb məntəqəsi, 17 yaşayış evi bərpa olunmuş, digər yaşayış evlərinin bərpası davam etdirilir. 2010-cu il sentyabrın 11-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgərləri tərəfindən Gədəbəy rayonunun Zamanlı kəndi ərazisində təxribat törətməyə çalışan Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşı Manvel Sarıbekyan tutulmuşdur. Daha sonrakı araşdırmalar nəticəsindən məlum olmuşdur ki, Manvel Sarıbekyan Azərbaycan tərəfinə kənd məktəbini partlatmaq üçün keçib. [3]

  Toponimikası

  Bir ehtimala əsasən, “Gədəbəy” adı vaxtilə buralarda yaşayan Gədəbəy adlı şəxsin adından gəlir. Belə ki, orta əsrlərdə bu torpaqların bir hissəsi Atabəy, Şəkərbəy, və Gədəbəy adlı ata və oğulların arasında bölüşdürülüb; Gədəbəy də Atabəyin oğlu olub. Ərazidə indi də Atabəy və Şəkərbəy ilə bağlı kəndlər var (məsələn rayonun Şəkərbəy kəndi).

  Başqa bir ehtimala görə isə, toponim qədim türk dillərindəki “ket”, “gedik” (təpə) və “bək” (keşikçi, gözətçi) sözlərindən düzəlib, “müşahidə məntəqəsi”, “keşikçi məntəqəsi” mənasındadır.

  Coğrafiyası və iqlimi

  Gədəbəy şəhəri Kiçik Qafqazın orta və yüksək dağlıq zonasında yerləşir. Burada iyul ayında havanın temperaturu +10 C-dən +20 C-dək, yanvar ayında isə -2 C-dən -10 C-dək dəyişir. [4]

  İl	Sayı
  1959	3.509	[5]
  1970	4.155	[6]

  İl	Sayı
  1979	4.453	[7]
  1989	5.049	[8]

  İl	Sayı
  2009	10.146

  Tanınmış şəxsləri

  • Mikayıl Xıdırzadə — Azərbaycanın görkəmli riyaziyyatçı alimi, Bakı Dövlət universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsinin ilk azərbaycanlı dekanı.
  • Cəlal Xıdırov-Azərbaycan siyasətçisi, Qarabağ müharibəsi veteranı, 1-ci dərəcəli dövlət qulluqçusu, 31 iyul 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev tərəfindən dövlət qulluğunda fərqlənmə medalı ilə təltif olunmuşdur
  • Qüdrət Paşayev-Gədəbəy rayon icra hakimiyyətinin başçısısın keçmiş birinci müavini, Gədəbəy rayon icra hakimiyyətinin başçısının səlahiyyətlərinin icraçısı (01.06.2018 – 28.08.2018).
  • İlkin İsmayılov- Gəncə Beynəlxalq Xəstəxanasının baş həkimi, Cərrah, tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, uzman.
  • İlham Əliyev (milli qəhrəman) — Qarabağ müharibəsi şəhidi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı
  • Xəlil İsmayılov -Tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi, Bakı Dövlət Universitetinin kafedra müdiri
  • Sabir Məmmədli – siyasi elmlər doktoru, Qarabağ müharibəsi zamanı 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin Gədəbəy bölgəsi üzrə Xüsusi Nümayəndəsi, könüllülər taborunun komandiri
  • İzzət Rüstəmov – Baş nazirin müavini (1994-1999), Bakı Dövlət Universitetinin Sosiologiya kafedrasının müdiri
  • Həmid İmanov – Bakı Dövlət Universitetinin Fəlsəfə kafedrasının müdiri (1976-2011)
  • Yaqub Məmmədov – professor, sovet dövründə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri
  • Bakir Məhərrəmov – neftçi-geoloq, geologiya-minerologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru (2005), “Azərbaycan Neftçi Geoloqları Cəmiyyəti”nin Prezidenti (2014-2015)
  • Mirzə Sadıxov – akademik, SSRİ dövlət mükafatı laureatı
  • Nurəddin Rzayev – əməkdar elm xadimi, professor
  • Ayaz Arabaçı – şair, publisist, 1999-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü
  • Tofiq Köçərli – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki
  • Firudin Köçərli – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki
  • Qoşqar Əhmədov – Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü
  • Tofiq Rəsulov -(21 may1930, – 3 may2012 ) — Fəlsəfə elmləri namizədi, professor, Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi
  • İlyas Tapdıq – şair, tərcüməçi, 1958-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “Azərbaycan komsomolu” mükafatı laureatı (1972)
  • Zəka Vilayətoğlu – mədəniyyət və incəsənət xadimi, yazıçı, müğənni
  • Aşıq Altay Məmmədov-Azərbaycan Aşıqlar Birliyinin sədr müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin baş müəllimi .
  • Fəxri Müslüm — şair, publisist, iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru

  İstinadlar

  1. ↑ Gədəbəy şəhəri
  2. ↑ Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik lüğəti I cild Bakı,2007
  3. ↑https://gedebey555.wordpress [ölü keçid] .
  4. ↑ Gədəbəy dəfinələri
  5. ↑ SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959)

  Avqust 04, 2021
  Ən son məqalələr

  Pud

  Pudinq

  Puebla

  Puebla-de-Saraqosa

  Puebla döyüşü

  Puent-a-Pitr (rayon)

  Puer

  Puerto-Mont

  Puerto-Riko

  Puerto-Varas

  Ən çox oxunan

  Kərkük (dərgi)

  Kərkük (el)

  Kərkük döyüşü

  Kərkük mühafazası

  Kərkük qəzası (Osmanlı İmperiyası)

  gədəbəy, məqalə, şəhəri, haqqındadır, rayonu, üçün, rayonu, səhifəsinə, baxın, azərbaycanda, şəhər, rayonunun, inzibati, mərkəzi, bakı, ilə, arasında, məsafə, əhalisi, nəfərdirgerb40, ölkə, azərbaycantarixi, coğrafiyasımərkəzin, hündürlüyü, msaat, qurşağı, 00ə. Bu meqale Gedebey seheri haqqindadir Gedebey rayonu ucun Gedebey rayonu sehifesine baxin Gedebey Azerbaycanda seher Gedebey rayonunun inzibati merkezi 1 Baki ile arasinda mesafe 444 km ehalisi 100 020 neferdirGedebeyGerb40 33 56 sm e 45 48 58 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 1 467 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 10 146 nef 2009 Xeriteni goster gizle Gedebey Vikianbarda elaqeli mediafayllarGedebey Sahdag silsilesinin simal eteyinde 1460 metr yukseklikde Mis cayinin sahilinde yerlesir Yaxinligindaki Magara daginin eteyinden XIX esrden mis filizi cixarilir Bu sebebden de seherin muasir gerbinde Cu yeni cuprum mis elementinin latin dilindeki isaresi yazilib Hetta Koroglu bele Dede Qorqud bele gedebeylidir Gedebey muharibelerde Qarabag ucun 5000 umumi Veten ucun ise 28000 Sehid vermisdir Ilk defe 13 cu esre aid menbede qedim ermeni dilinde Qetabak qalasi seklinde qeyde alinmisdir Hemin qalanin xarabaliqlari indiki Gedebey yaxinligindadir Hazirki yasayis menteqesi 1863 cu ilde Qazaxdan cixmis aileler terefinden salinmisdir 2 En uca dagi 3000 metrden hundur Qoca dagdir Tebii servetleri Qizil misTeserrufati keyfiyyetli kartofQonsulari Tovuz Daskesen Cemberek Ermenistan Semkir Qovlar Qedim abideleri Qiz Qalasi Koroglu Qalasi Siemens korpusu Mundericat 1 Tarixi 2 Toponimikasi 3 Cografiyasi ve iqlimi 4 Ehalisi 4 1 Taninmis sexsleri 5 IstinadlarTarixi Redakte1989 cu il ehalinin siyahiya alinmasinin neticelerine gore Gedebey seherinde 5049 nefer ehali yasayirdi 1935 ci ilden 1990 ci ile qeder seher tipli qesebe olan Gedebeye hemin ilde seher statusu verilmisdi XIX esrin ortalarinda Gedebey rayonu erazisinde mis filizi yataqlari kesf edilmis ve 1855 1856 ci illerde yerli sahibkarlar terefinden miseritme zavodu tikilmisdir Daha sonra hemin zavod Almaniyanin Simens sirketi terefinden alinaraq 1865 ci ilde yeniden qurulmusdur Simens sirketi terefinden 1883 cu ilde Qalakend miseritme zavodu tikilmis 1879 cu ilde Zaqafqaziyada ilk defe uzunlugu 28 km olan Gedebey Qalakend arasinda demir yolu cekilmisdir Bu demir yolunda 4 lokomotiv 33 vaqon hereket etmisdir Bu gun de hemin yol ile bagli salinmis korpuler tarixi abide kimi qalmaqdadir 1883 cu ilde Qalakend kendinde Car Rusiyasi erazisinde ilk su elektrik stansiyasi tikilmis Qalakend miseritme zavodunda elektroliz usulu ile mis eridilmisdir Bu zaman Avtopanin merkezi seheri London Paris Sankt Peterburq seherlerinde kerosin lampalarindan istifade olundugu halda Gedebeyde elektrik isigindan istifade edilirdi Hemin dovrde alman alimleri terefinden Gedebey rayonu erazisinde arxeoloji qazinti isleri aparilmisdir Arxeoloji qazintinin neticeleri Almaniyanin Folker Spis elmi nesriyyati terefinden Qalakend adli elmi eser seklinde Berlinde cap edilmisdir Eser Berlin Dovlet muzeyinde saxlanilir Qarabag muharibesi dovrunde Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden 1992 ci ilin avqustun 8 de rayonun iki kendi Motudere ve Qasimagali kendleri o cumleden 78 yasayis evi 1 mekteb ve 2 tibb menteqesi yandirilmisdir Hazirda hemin kendlerde mekteb ve tibb menteqesi 17 yasayis evi berpa olunmus diger yasayis evlerinin berpasi davam etdirilir 2010 cu il sentyabrin 11 de Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgerleri terefinden Gedebey rayonunun Zamanli kendi erazisinde texribat toretmeye calisan Ermenistan xususi xidmet orqanlarinin emekdasi Manvel Saribekyan tutulmusdur Daha sonraki arasdirmalar neticesinden melum olmusdur ki Manvel Saribekyan Azerbaycan terefine kend mektebini partlatmaq ucun kecib 3 Toponimikasi RedakteBir ehtimala esasen Gedebey adi vaxtile buralarda yasayan Gedebey adli sexsin adindan gelir Bele ki orta esrlerde bu torpaqlarin bir hissesi Atabey Sekerbey ve Gedebey adli ata ve ogullarin arasinda bolusdurulub Gedebey de Atabeyin oglu olub Erazide indi de Atabey ve Sekerbey ile bagli kendler var meselen rayonun Sekerbey kendi Basqa bir ehtimala gore ise toponim qedim turk dillerindeki ket gedik tepe ve bek kesikci gozetci sozlerinden duzelib musahide menteqesi kesikci menteqesi menasindadir Cografiyasi ve iqlimi RedakteGedebey seheri Kicik Qafqazin orta ve yuksek dagliq zonasinda yerlesir Burada iyul ayinda havanin temperaturu 10 C den 20 C dek yanvar ayinda ise 2 C den 10 C dek deyisir 4 Ehalisi RedakteIl Sayi1959 3 509 5 1970 4 155 6 Il Sayi1979 4 453 7 1989 5 049 8 Il Sayi2009 10 146Taninmis sexsleri Redakte Mikayil Xidirzade Azerbaycanin gorkemli riyaziyyatci alimi Baki Dovlet universitetinin mexanika riyaziyyat fakultesinin ilk azerbaycanli dekani Celal Xidirov Azerbaycan siyasetcisi Qarabag muharibesi veterani 1 ci dereceli dovlet qulluqcusu 31 iyul 2018 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Cenab Ilham Eliyev terefinden dovlet qullugunda ferqlenme medali ile teltif olunmusdur Qudret Pasayev Gedebey rayon icra hakimiyyetinin bascisisin kecmis birinci muavini Gedebey rayon icra hakimiyyetinin bascisinin selahiyyetlerinin icracisi 01 06 2018 28 08 2018 Ilkin Ismayilov Gence Beynelxalq Xestexanasinin bas hekimi Cerrah tibb elmleri uzre felsefe doktoru uzman Ilham Eliyev milli qehreman Qarabag muharibesi sehidi Azerbaycanin Milli Qehremani Xelil Ismayilov Tarix elmleri doktoru professor Emekdar medeniyyet iscisi Baki Dovlet Universitetinin kafedra mudiri Sabir Memmedli siyasi elmler doktoru Qarabag muharibesi zamani 1992 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Mudafie Nazirliyinin Gedebey bolgesi uzre Xususi Numayendesi konulluler taborunun komandiri Izzet Rustemov Bas nazirin muavini 1994 1999 Baki Dovlet Universitetinin Sosiologiya kafedrasinin mudiri Hemid Imanov Baki Dovlet Universitetinin Felsefe kafedrasinin mudiri 1976 2011 Yaqub Memmedov professor sovet dovrunde Azerbaycan SSR Ali Sovetinin sedri Bakir Meherremov neftci geoloq geologiya minerologiya elmleri uzre felsefe doktoru 2005 Azerbaycan Neftci Geoloqlari Cemiyyeti nin Prezidenti 2014 2015 Mirze Sadixov akademik SSRI dovlet mukafati laureati Nureddin Rzayev emekdar elm xadimi professor Ayaz Arabaci sair publisist 1999 cu ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Tofiq Kocerli Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin akademiki Firudin Kocerli Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin akademiki Qosqar Ehmedov Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu Tofiq Resulov 21 may1930 3 may 2012 Felsefe elmleri namizedi professor Azerbaycan Respublikasinin emekdar muellimi Ilyas Tapdiq sair tercumeci 1958 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Azerbaycan komsomolu mukafati laureati 1972 Zeka Vilayetoglu medeniyyet ve incesenet xadimi yazici mugenni Asiq Altay Memmedov Azerbaycan Asiqlar Birliyinin sedr muavini filologiya uzre felsefe doktoru Azerbaycan Dovlet Medeniyyet ve Incesenet Universitetinin bas muellimi Fexri Muslum sair publisist iqtisad uzre felsefe doktoruIstinadlar Redakte Gedebey seheri Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik lugeti I cild Baki 2007 https gedebey555 wordpress olu kecid Gedebey defineleri SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1959 lt a href https wikidata org wiki Track Q4350764 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1970 lt a href https wikidata org wiki Track Q4350767 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1979 lt a href https wikidata org wiki Track Q11185939 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1989 lt a href https wikidata org wiki Track Q2621042 gt lt a gt Gedebey rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Gedebey amp oldid 5729175, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

  ne axtarsan burda

  en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

  Related posts:

  1. 11 sinif riyaziyyyat sınaq pdf
  2. Ailənin mahiyyəti və vəzifələri
  3. Azərbaycan xanlıqları hərəm
  4. Elementar həndəsə